DZIAŁ TRZYNASTY

KODEKSOWE POSTĘPOWANIE SZCZEGÓLNE

R1

ZAŁOŻENIA KONSTRUKCYJNE POSTĘPOWAŃ SZCZEGÓLNYCH

Postępowania szczególne – postępowania, których zasadniczym przedmiotem jest rozstrzygnięcie kwestii odpowiedzialności karnej sensu largo, pomyślane w systemie prawa karnego procesowego w taki sposób, że ich przebieg został istotnie zmodyfikowany w stosunku do przebiegu postępowania zwyczajnego, tj. typowego.

• Modyfikacja musi być znaczna nie może to być konsensualne zakończenie procesu (skazanie bez rozprawy / dobrowolne poddanie się karze)

Trzy grupy postępowań szczególnych:

1. Pierwszą grupę – tworzą postępowania szczególne o wzbogaconym przebiegu, których cechą charakterystyczną stanowi rozszerzenie formalizmu procesowego poprzez włączenie do przebiegu postępowania zwyczajnego pewnych dodatkowych czynności, nieznanych temu postępowaniu. Obecny KPK nie przewiduje takiej formy. (było przed sądami przysięgłych w 1928r)

2. Drugą grupę – stanowią postępowania szczególne o zredukowanym przebiegu w stosunku do postępowania zwyczajnego. Zmniejszony formalizm procesowy. Należy tu zaliczyć:

• Postępowanie uproszczone

• Postępowanie w sprawach z oskarżenia prywatnego

• Postępowanie nakazowe

• Postępowanie przyspieszone

1. Trzecia grupa – to postępowania szczególne równoważne (ekwiwalentne), charakteryzuje się wprowadzeniem modyfikacji w zakresie przebiegu procesu, w wyniku których poziom formalizmu procesowego nie ulega znacznemu odchylenie w porównaniu z postępowaniem zwyczajnym. np.:

• Postępowanie zwyczajne w sprawach o przestępstwa skarbowe

Wprowadzenie modyfikacji

• W przebiegu procesu karnego może odbywać się jednostopniowo i polegać na konstruowaniu postępowania szczególnego w drodze zmian odnoszących się bezpośrednio do przebiegu postępowania zwyczajnego.

• Modyfikacje mogą być również przeprowadzone dwustopniowo, co określa się jako metodę „kolejnych wyjść”. Technikę tę znamionuje wygenerowanie najpierw, w drodze jednostopniowej modyfikacji, pierwszego postępowania modyfikacyjnego, stanowiącego fundament dla wprowadzenia kolejnych zmian w przebiegu procesu, kreujących dalsze zmodyfikowane postępowanie szczególne.

Do postępowań zmodyfikowanych jednostopniowo należy:

1. Postępowanie uproszczone

Do postępowań zmodyfikowanych dwustopniowo należy:

1. Postępowanie nakazowe

2. Postępowanie w sprawach z oskarżenia prywatnego

3. Postępowanie przyspieszone

Powody wyodrębniania postępowań szczególnych

Polityka kryminalna ma zapewnić szybką reakcję karną i oszczędzenie środków niezbędnych w zakresie prowadzenia spraw poważniejszych = przyspieszenie + uproszczenie postępowania.

Istotne są także odrębne reguły odpowiedzialności za określone czyny / określonych osób

Postępowania szczególne stwarzają zagrożenie dla realizacji praw podmiotów w procesie karnym. Z punktu widzenia uprawnień przysługujących uczestnikom postępowania karnego kluczowe znaczenie posiada założenie aby modyfikacje przewidziane w ramach postępowań szczególnych, zwłaszcza wiodące do redukcji formalizmu procesowego, nie prowadziły do przekreślenia podstawowych gwarancji procesowych uczestników procesu, w szczególności, aby nie było wprowadzone za cenę pozbawienia oskarżonego możliwości korzystania z przysługującego mu prawa do obrony.

W postępowaniach szczególnych może dochodzić do ograniczeń obowiązujących zasad procesowych. Konstrukcje postępowań muszą być oparte o poszanowanie tych zasad

Przepisy regulujące postępowanie szczególne należy ujmować w kategorii unormowań wyjątkowych, wymagających ścisłej interpretacji. Brak jest podstaw do ich stosowania w oparciu o wykładnię rozszerzającą.

Konkurencyjne konstrukcje, które też realizują zasadę szybkości

Postulaty w piśmiennictwie:

1. Prowadzenie procesu w trybie zwykłym

2. Prowadzenie procesu w trybie uproszczonym (warunek to przyznanie się do winy)

   1. Jedyna forma postępowania szczególnego (+ jeszcze oskarżenie prywatne)

Przyjmując za kryterium odpowiedzialność karną / podmiot podlegający odpowiedzialności, można wyodrębnić post. odrębne:

1. KODEKSOWE POSTĘPOWANIE SZCZEGÓLNE SĄDOWNICTWO WOJSKOWE

2. POZAKODEKSOWE POSTĘPOWANIA SZCZEGÓLNE, DO KTÓRYCH NALEŻY NP. POSTĘPOWANIE POPRAWCZE PROWADZONE WOBEC NIELETNICH.

   1. Postępowanie w sprawach o przestępstwa skarbowe i wykroczenia skarbowe

   2. Postępowanie w sprawach o wykroczenia powszechne

   3. Postępowanie w przedmiocie odpowiedzialności podmiotów zbiorowych

Postępowania szczególne:

1. UPROSZCZONE

2. W SPRAWACH Z OSKARŻENIA PRYWATNEGO

3. NAKAZOWE

4. PRZYSPIESZONE

R2

POSTĘPOWANIE UPROSZCZONE

W obliczu obowiązującej koncepcji normatywnej mówiąc o postępowaniu uproszczonym należy mieć zatem na myśli postępowanie sądowe o przebiegu zmodyfikowanym jednostopniowo w stosunku do zwyczajnego postępowania sądowego.

• Art. 468 KPK – stosuje się tu przepisy z postępowania zwyczajnego, chyba że rozdział 51 stanowi inaczej

• Jest to punkt wyjścia dla dalszych modyfikacji

ZMIANA W 2003R. W wyniku zmian usunięto dochodzenie uproszczone, włączając jego elementy w skład dochodzenia, ale od tej formy prowadzenia dochodzenia uzależniono możliwość stosowania postępowania uproszczonego postępowanie ograniczone występuje TYLKO w stadium jurysdykcyjnym!

Projekt całkowita likwidacja postępowania uproszczonego – nie ma racji bytu, skoro sąd może zrezygnować z obowiązkowego udziału oskarżonego w rozprawie/ rozważyć jego dobrowolne poddanie się karze

PRZESŁANKI POSTĘPOWANIA UPROSZCZONEGO

PRZESŁANKI POZYTYWNE. Jedynym dodatkowym warunkiem pozytywnym (pozytywna przesłanka szczególna) decydującym o prawnej dopuszczalności procedowania przez sąd w tym trybie jest przeprowadzenie postępowania przygotowawczego w formie dochodzenia.

• Dochodzenie:

  • Przestępstwa należące do właściwości sądu rejonowego

    • Zagrożone karą do 5 lat pozbawienia wolności

    • Te przeciwko mieniu tylko z wartością do 100 000 zł

• Negatywne przesłanki dochodzenia:

  • Pozbawienie oskarżonego wolności w tej lub innej sprawie, chyba że zastosowano zatrzymanie lub sprawcę ujęto na gorącym uczynku lub bezpośrednio potem aresztowano

  • Istnienia okoliczności określonych w art. 79 pkt. 1 i 2 KPK oznaczających że oskarżony jest nieletni, głuchy, niewidomy.

  • Stwierdzenie przez biegłych lekarzy psychiatrów że poczytalność oskarżonego w chwili popełnienia czynu lub w czasie postępowania jest wyłączona albo w znacznym stopniu ograniczona

Urzeczywistnienie przesłanki. Do urzeczywistnienia analizowanej przesłanki szczególnej dochodzi tylko w sytuacji faktycznego przeprowadzenia dochodzenia, które stanowiło legalną formę postępowania przygotowawczego.

Decydujące znaczenie dla uznania, że faktycznie przeprowadzono dochodzenie ma zakończenie w tej formie postępowania przygotowawczego. Ukończenie postępowania przygotowawczego w formie śledztwa wyklucza rozpoznanie sprawy przez sąd w trybie uproszczonym.

Sam fakt kwalifikowania się określonej sprawy do oznaczonego zakresu przedmiotowego dochodzenia i możliwość prowadzenia postępowania w tej formie nie wystarczają dla urzeczywistnienia tej przesłanki.

Jeśli dopiero w postępowaniu sądowym zaistnieją okoliczności wyłączające dochodzenie, nie wyklucza to trybu uproszczonego – te przesłanki wyłączają dochodzenie, nie mają wpływu na stadium sądowe

PRZESŁANKI NEGATYWNE. Z kolei negatywną przesłanką szczególną stanowi:

• okoliczność, że postępowanie prowadzi sąd wojskowy

• nieletniość oskarżonego

PRZEBIEG POSTĘPOWANIA UPROSZCZONEGO

Modyfikacje charakteryzujące sądowe postępowanie uproszczone można przedstawić w trzech grupach:

1. Pierwszą grupę – TWORZĄ ZMIANY DOTYCZĄCE SKŁADU ORZEKAJĄCEGO. Regułą jest rozpoznanie sprawy w pierwszej instancji w składzie jednego sędziego. Praktyczna modyfikacja to wyłączenie możliwości rozpoznania sprawy przez trzech sędziów, gdy sprawa jest szczególnie zawiła. Istnieje wykluczenie możliwości rozpoznania sprawy w pierwszej instancji w tym postępowaniu w składzie innym aniżeli skład jednoosobowy. Istnieje możliwość zarządzenia przez prezesa sądu okręgowego rozpoznania w składzie jednego sędziego apelacji od wyroku wydanego w postępowaniu uproszczonym = reguła to jednoosobowe orzekanie

2. Druga grupa – łączy się z ROZSZERZENIEM KRĘGU ORGANÓW MOGĄCYCH WYSTĘPOWAĆ W ROLI OSKARŻYCIELA PUBLICZNEGO poprzez udzielenie upoważnienia do wniesienia i popierania oskarżenia w postępowaniu uproszczonym organom nieprokuratorskim. Inni oskarżyciele działają w przypadku braku aktywności prokuratora (wniesienie + popieranie aktu)

ROZPORZĄDZENIE MS. MS przyznał uprawnienie do wystąpienia w roli oskarżyciela publicznego w postępowaniu uproszczonym następującym organom:

1. Inspekcji handlowej

2. Państwowej inspekcji sanitarnej

3. Urzędom skarbowym i inspektorom kontroli skarbowej

4. Prezesowi urzędu komunikacji elektronicznej

5. Straży granicznej

Są oni uprawnieni do wnoszenia i popierania oskarżenia jedynie w postępowaniu uproszczonym przed sądem pierwszej instancji. Mają prawo wnieść akt oskarżenia bezpośrednio do sądu, chyba że prokurator postanowi inaczej.

USTAWY SZCZEGÓLNE. Z mocy ustaw szczególnych uprawnienie do wniesienia i popierania oskarżenia w postępowaniu uproszczonym przysługuje:

1. Strażnikom leśnym + podmioty mające uprawnienia strażników leśnych

2. Strażnikom Państwowej Straży Łowieckiej

3. Państwowej Agencji Rozwiązywania Problemów Alkoholowych

4. Gminie (trzeźwość + przeciwdziałanie alkoholizmowi)

Wymienionym powyżej organom przysługuje prawo wynikające z ustaw – można wnioskować, że jest analogiczne do uprawnień powyższych organów

1. Na trzecią – INSTYTUCJA DOBROWOLNEGO PODDANIA SIĘ KARZE MA ZMODYFIKOWANĄ POSTAĆ. W trybie zwyczajnym odnosi się do rozprawy, a w trybie uproszczonym do rozprawy i posiedzenia. Zakończenie procesu wyrokiem wydanym na rozprawie uzależnione jest od złożenia wniosku przez oskarżonego przed rozprawą. O terminie posiedzenia sąd zawiadamia strony, przesyłając odpis wniosku oskarżonego. Nieusprawiedliwione niestawiennictwo oskarżyciela / pokrzywdzonego nie stanowi przeszkody w uwzględnieniu wniosku – mogą one wykazać brak akceptacji dla wniosku nadsyłając przed posiedzeniem pismo procesowe.

2. Na czwartą - składają się uregulowania zakładające REDUKCJĘ FORMALIZMU PROCESU SĄDOWEGO. Uproszczenia postępowania jurysdykcyjnego przebiegającego w trybie uproszczonym wyłaniają się na tle następujących rozwiązań:

1. W następstwie ustalenia, że akt oskarżenia odpowiada wymogom formalnym, a sprawa wymaga rozpoznania na rozprawie, można dokonać jednocześnie dwóch czynności procesowych, łącząc doręczenie oskarżonemu odpisu aktu oskarżenia z wezwaniem na rozprawę

2. Niestawiennictwo oskarżyciela nie tamuje toku rozprawy ani posiedzenia (na rozprawie Kato oskarżenia odczytuje protokolant)

3. Niestawiennictwo prawidłowo wezwanego oskarżonego i obrońcy na rozprawie głównej nie stoi na przeszkodzie prowadzeniu postępowania podczas jego nieobecności, chyba że usprawiedliwszy swoje niestawiennictwo wniósł o odroczenie rozprawy.

4. Każdorazowa przerwa w rozprawie może trwać nie dłużej niż 21 dni. Konsekwencję przekroczenia terminu przerwy stanowi zmiana trybu postępowania z uproszczonego na zwyczajny.

WYROK ZAOCZNY

Konstrukcja ta ma charakter fakultatywny, tzn. wydanie go pozostaje w kompetencji sądu. Uprawnienie to aktualizuje się w sytuacji w której (obok zachowania przesłanek ogólnych i szczególnych decydujących o dopuszczalności postępowania uproszczonego) spełnione są następujące dodatkowe warunki wyrokowania zaocznego:

1. Niestawienie się zarówno oskarżonego, jak i jego obrońcy na rozprawie, o której zostali prawidłowo powiadomieni oraz brak wniosku oskarżonego o odroczenie rozprawy, który byłby połączony z usprawiedliwieniem jego nieobecności

2. Możliwość odczytania wyjaśnień oskarżonego

NIEUSPRAWIEDLIWIONE NIESTAWIENNICTWO OSKARŻONEGO NA ROZPRAWĘ W TRYBIE UPROSZCZONYM. Nie jest to wyrok zaoczny – tu istnieje możliwość prowadzenia postępowania bez udziału oskarżonego pod warunkiem, że stawił się obrońca – postuluje się aby wydany w ten sposób wyrok określać „wyrokiem wydanym pod nieobecność oskarżonego”. Podobnie w przypadku, gdy oskarżony po złożeniu zeznań, bez pozwolenia sędziego opuści salę rozpraw, podobnie z art. 377 (niezdolność oskarżonego do stawienia się). Przy niestawiennictwie odczytuje się złożone przez oskarżonego wyjaśnienia. Możliwe jest też rekwizycyjne przeprowadzenie dowodu (przesłuchanie poza salą rozpraw przez sędziego).

TREŚĆ WYROKU. Każde możliwe rozstrzygnięcie skazanie / uniewinnienie/ umorzenie postępowania (warunkowo + bezwarunkowo).

• Ograniczenie wyrokiem zaocznym można orzec tytułem środka zabezpieczającego tylko przepadek przedmiotów, inne środki zabezpieczające wymagają obecności oskarżonego

Wyrok zaoczny podlega z urzędu doręczeniu oskarżonemu. Nie ma takiego obowiązku w stosunku do innych stron.

ZASKARŻENIE WYROKU.

1. WNIESIENIE SPRZECIWU. W terminie 7 dni od doręczenia odpisu wyroku zaocznego oskarżony może wnieść sprzeciw usprawiedliwiając swą nieobecność na rozprawie. Sprzeciw przysługuje jedynie oskarżonemu. Wniesienie sprzeciwu nie wyczerpuje sposobów zakwestionowania wyroku zaocznego, bowiem od tego orzeczenia stronom przysługuje zwyczajny środek odwoławczy w postaci apelacji.

Decyzja o przyjęciu lub odmowie przyjęcia sprzeciwu od wyroku zaocznego należy do prezesa sądu.

• Odmowa przyjęcia sprzeciwu decyzja czysto formalna – sprzeciw jest wniesiony po terminie . przez nieuprawnionego. Decyzja ta zamyka drogę procesową, więc jest zaskarżalna

• Nieuwzględnienie sprzeciwu może do niego dojść w następstwie merytorycznej kontroli zasadności tego środka zaskarżenia. Sąd wydaje postanowienie o nieuwzględnieniu sprzeciwu, jeżeli uzna nieobecność oskarżonego za nieusprawiedliwioną. Postanowienie to podlega zaskarżeniu zażaleniem.

W razie nieprzyjęcia lub nieuwzględnienia sprzeciwu, a którym połączono wniosek o uzasadnienie wyroku zaocznego na piśmie, oskarżony może zabezpieczyć drogę do apelacji przez jednoczesny wniosek o uzasadnienie wyroku w razie nieprzyjęcia / nieuwzględnienia sprzeciwu. Sąd jest zobowiązany sporządzić uzasadnienie, które następnie doręcza się oskarżonemu.

• Jeśli oskarżony nie może usprawiedliwić swojej nieobecności, złożenie wniosku o uzasadnienie zwiększa szanse na apelację – nie jest uwarunkowane decyzją w sprawie sprzeciwu

Uwzględnienie sprzeciwu otwiera drogę do ponownego rozpoznania sprawy. Nie powoduje ono jednak automatycznej utraty mocy prawnej przez wyrok zaoczny. Do wywołania takiego skutku konieczne jest stawienie się oskarżonego lub jego obrońcy na rozprawie wyznaczonej w następstwie uwzględnienia sprzeciw. Nie oznacza to automatycznego procedowania w trybie zwyczajnym

1. SKŁADANIE APELACJI umożliwiającej kontrolę zasadności rozstrzygnięć zamieszczonych w wyroku. Przysługuje oskarżonemu i innym podmiotom legitymowanym w zakresie wniesienia apelacji (art. 444)

   • Wniesienie apelacji jest możliwe przez inny organ, gdy oskarżony nie wystąpi ze sprzeciwem / jego sprzeciw nie będzie uwzględniony / przyjęty

ZMIANA TRYBU POSTĘPOWANIA

ZWYKŁE UPROSZCZONE.W razie wyjścia na jaw w postępowaniu sądowym przebiegającym w trybie zwykłym, że w sprawie legalnie przeprowadzono dochodzenie. Ujawnienie tej okoliczności przez sąd do czasu rozpoczęcia przewodu sądowego daje podstawę do wydania postanowienia o zmianie trybu postępowania sądowego ze zwyczajnego na uproszczony. Postanowienie wydawane jest na posiedzeniu

UPROSZCZONE ZWYKŁE. Jeśli brak wyjdzie na jaw w fazie wstępnego badania sprawy, nie powinno stosować się zmiany trybu, bo byłoby to sankcjonowanie braków postępowania przygotowawczego – należy zwrócić sprawę do postępowania przygotowawczego. Jeżeli brak w zakresie przesłanki postępowania uproszczonego zostanie wychwycony dopiero po rozpoczęciu przewodu sądowego sąd jest uprawniony do prowadzenia sprawy w dalszym ciągu w postępowaniu zwyczajnym, pod warunkiem, że oskarżony wyrazi na to zgodę. W razie braku zgody oskarżonego rozprawę należy odroczyć i wyznaczyć ją ponownie w trybie zwyczajnym. Nie jest konieczne uzupełniania aktu oskarżenia, bo był on zatwierdzony przez prokuratora (nieprokuratorski oskarżyciel powinien jednak uzupełnić akt)

Do zmiany trybu postępowania z uproszczonego na zwyczajny dochodzi wskutek przekroczenia 21 dniowego terminu przerwy w rozprawie.

Możliwa jest również zmiana postępowania uproszczonego na inny tryb szczególny, np. na postępowanie nakazowe.

R3

POSTĘPOWANIE W SPRAWACH Z OSKARŻENIA PRYWATNEGO

Jest podyktowane ich szczególnym charakterem, wyrażającym się w tym, że przestępstwo bezpośrednio narusza lub zagraża dobru indywidualnemu, a z reguły tylko w sposób pośredni godzi w dobro społeczne.

Elementy determinujące wszczęcie postępowania:

• Poczucie pokrzywdzenia

• Wola ścigania

W postępowaniu w sprawie z oskarżenia prywatnego stosuje się przepisy o postępowaniu uproszczonym z zachowaniem przepisów normujących analizowanym tryb szczególny.

• Stosuje się przepisy o postępowaniu uproszczonym, z zachowaniem przepisów o postępowaniu z oskarżenia prywatnego

Projekt będzie to jednostopniowa modyfikacja, a punktem odniesienia będzie tryb zwyczajny

PRZESŁANKI POSTĘPOWANIA W SPRAWACH Z OSKARŻENIA PRYWATNEGO

Przesłanki szczególne postępowanie w sprawach z oskarżenia prywatnego można podzielić na przesłanki pozytywne oraz przesłanki negatywne.

PRZESŁANKI POZYTYWNE

Do przesłanek szczególnych dodatnich, których istnienie warunkuje dopuszczalność postępowania w sprawach z oskarżenia prywatnego należą:

1. Ściganie przestępstwa w trybie prywatnoskargowym

2. Wniesienie i popieranie skargi przez oskarżonego prywatnego

3. Uiszczenie zryczałtowanej równowartości wydatków

Ściganiu z oskarżenia prywatnego podlegają przestępstwa, co do których taki tryb ścigania ustalają przepisy prawa materialnego. Np.:

1. Lekkie uszkodzenie ciała

2. Nieumyślne uszkodzenie ciała, jeżeli naruszenie czynności narządu ciała lub rozstrój zdrowia nie trwa dłużej niż 7 dni

3. Zniesławienie

4. Zniewaga

5. Naruszenie nietykalności cielesnej

SKARGA PRYTWATNA. Do zainaugurowania postępowania w sprawach z oskarżenia prywatnego dochodzi na podstawie skargi prywatnej wniesionej przez pokrzywdzonego. Ustawodawca przewiduje możliwość jej złożenia w postaci uproszczonego aktu oskarżenia, ograniczającego się do :

• oznaczenia oskarżonego,

• zarzucanego mu czynu

• wskazania dowodów, na których opiera się oskarżenie.

Powinien odpowiadać wymogom pisma procesowego.

• Alternatywnym rozwiązaniem wobec wniesienia uproszczonego aktu oskarżenia do sądu jest możliwość złożenia przez pokrzywdzonego ustnej lub pisemnej skargi na ręce policji. W postępowaniu w sprawach z oskarżenia prywatnego z założenia nie przeprowadza się postępowania przygotowawczego.

DOWÓD WPŁATY. Na oskarżycielu prywatnym spoczywa obowiązek złożenia przy akcie oskarżenia albo wraz z oświadczeniem o wstąpieniu do toczącego się postępowania lub o podtrzymaniu oskarżenia, od którego odstąpił prokurator, dowodu wpłacenia do kasy sądowej zryczałtowanej równowartości wydatków. Kwota to 300 złotych.

• Brak opłaty może prowadzić do powstania przeszkody w dalszym rozwijaniu się postępowania w sprawie z oskarżenia prywatnego. W razie jego stwierdzenia oskarżyciel prywatny powinien zostać wezwany do uiszczenia opłaty w terminie 7 dni. Konsekwencją nieusunięcia braku we wskazanym terminie musi być uznanie aktu oskarżenia wniesionego przez oskarżyciela prywatnego za bezskuteczny. W tej kwestii prezes sądu wydaje zarządzenie. Przysługuje od tego zażalenie.

• Ryczałt obejmuje wszystkie koszty postępowania z wyjątkiem kosztów ogłoszeń w prasie, radiu i telewizji oraz wydatków z tytułu nieopłaconej przez strony pomocy prawnej udzielonej z urzędu przez adwokatów.

ZWROT KOSZTÓW. Zwrot w całości zryczałtowanej równowartości kosztów postępowania następuje w sytuacji określonych w art. 622 zd. początkowe KPK. Wyróżnić tu można:

1. Pojednanie się stron

2. Warunkowe umorzenie postępowania

3. Umorzenie postępowania z powodu znikomej społecznej szkodliwości czynu

W razie pojednania się stron po rozpoczęciu przewodu, zwrotowi podlega połowa zryczałtowanych wydatków.

PRZESŁANKI NEGATYWNE

Są to stany w których istnieniem łączy się niedopuszczalność wszczęcia i prowadzenia tego szczególnego postępowania. Zaliczymy tu:

1. Przedawnienie karalności

2. Ściganie przestępstwa prywatnoskargowego w trybie publiczno skargowym

3. Odstąpienie oskarżyciela prywatnego od oskarżenia

4. Inne przesłanki ujemne

PRZEDAWNIENIE KARALNOŚCI

Karalność przestępstwa ściganego z oskarżenia prywatnego ustaje z upływem 1 roku od czasy, gdy pokrzywdzony dowiedziała się o osobie sprawcy przestępstwa, jednak nie później niż z upływem 3 lat od czasu jego popełnienia

• Upływ terminu przedawnienia karalności wyklucza możliwość ścigania określonego czynu w jakimkolwiek postępowaniu, w tym także w postępowaniu w sprawach z oskarżenia prywatnego

• Ma to na celu zahamowanie pieniactwa procesowego i zlikwidowanie stanu długiej zależności sprawcy od pokrzywdzonego. Ponadto, jako przestępstwa o małym ciężarze gatunkowym nie powinny mieć długiego okresu przedawnienia

WSZCZĘCIE POSTĘPOWANIA. Jeżeli w okresie biegu podstawowych terminów przedawnienia karalności wszczęto postępowanie przeciwko osobie, karalność popełnionego przez nią przestępstwa ustaje z upływem lat 5, od zakończenia podstawowego okresu przedawnienia.

Przerwanie terminu przedawnienia karalności następuje przede wszystkim w sytuacji

• wniesienia skargi prywatnej do sądu, s

• złożenie skargi przez pokrzywdzonego Policji (trzeba oznaczyć przestępcę)

ŚCIAGNIE PRZESTĘPSTWA PRYWATNOSKARGOWEGO W TRYBIE PUBLICZNOSKARGOWYM

Wyłączenie trybu prywatnoskargowego:

• ingerencja prokuratora w sprawy ścigane z oskarżenia prywatnego (interes społeczny)

• przestępstwo ma charakter chuligański (rozpoznawane w ramach postępowania przyspieszonego)

• skarga o przestępstwo ścigane z oskarżenia prywatnego do sądu wojskowego (z chwilą skargi ex lege czyn ścigany z urzędu)

ODSTĄPIENIE OSKARŻYCIELA PRYWATNEGO OD OSKARŻENIA

Jest to zrzeczenie się przez ten podmiot realizacji funkcji oskarżenia w toku postępowania w sprawie o przestępstwo ścigane z oskarżenia prywatnego.

Ze względu na formę wyróżniamy:

1. ODSTĄPIENIE OD OSKARŻENIA W ŚCISŁYM ZNACZENIU, OBEJMUJĄCE:

• Odstąpienie w drodze wyraźnego oświadczenia

• Odstąpienie dorozumiane

1. ODSTĄPIENIE OD OSKARŻENIA W SZERSZYM ZNACZENIU, W KTÓRYM MIEŚCI SIĘ:

• Pojednanie

• Ugoda

WYRAŹNE OŚWIADCZENIE. Wyrażenie woli rezygnacji z oskarżenia. Może być dokonane na piśmie lub ustnie do protokołu do czasu prawomocnego zakończenia postępowania, co oznacza, że również po wydaniu orzeczenia w pierwszej instancji przez sąd, w tym także w toku postępowania odwoławczego. Odstąpienie jest wiążące dla sądu w tym sensie, że organ ten jest zobowiązany do umorzenia postępowania w sprawie z oskarżenia prywatnego.

• Warunki:

  • Oświadczenie oskarżyciela prywatnego złożone do czasu rozpoczęcia przewodu sądowego rodzi po stronie sądu bezwzględny obowiązek umorzenia postępowania w sprawie prywatnoskargowej.

  • Po rozpoczęciu przewodu sądowego wymaga ono dla swej skuteczności i umorzenia postępowania przez sąd zgody oskarżonego. Zgoda oskarżonego musi być wyrażona w sposób wyraźny na piśmie lub ustnie do protokołu.

DOROZUMIANE ODSTĄPIENIE. Dotyczy posiedzenia pojednawczego i rozprawy. Dorozumiane odstąpienie od oskarżenia łączy się z przyjęciem w ustawie domniemań prawnych w zakresie oceny niestawiennictwa oskarżyciela prywatnego i jego pełnomocnika.

• Fakt niestawiennictwa wymienionych podmiotów bez usprawiedliwionych powodów ustawa nakazuje traktować jako odstąpienie od oskarżenia. Skutkiem jest umorzenie postępowania w sprawie z oskarżenia prywatnego. Domniemanie nie znosi przeciwdowodu. Oskarżyciel prywatny może wykazywać jedynie, że jego nieobecność była usprawiedliwiona.

  • Rygoryzm jest wyższy niż przy oskarżycielu publicznym – dyskusyjne ale tak uważa SN

POJEDNANIE. Pojednanie obejmuje dwustronne oświadczenie, w którym strony postanawiają zakończyć konflikt zaistniały wskutek popełnienia przestępstwa ściganego z oskarżenia prywatnego i w związku z tym wyrażają zgody na umorzenie postępowania w sprawie o ten czyn. /pojednanie proste/

• Pojednanie złożone – obejmuje nie tylko sprawę, której wyznaczono posiedzenie pojednawcze lub postępowanie mediacyjne, ale również inne sprawy oskarżenia prywatnego, toczące się jednocześnie pomiędzy stronami.

Do pojednaniu może dojść na skutek przeprowadzonego postępowania pojednawczego lub w wyniku postępowania mediacyjnego, zainaugurowanego na wniosek stron lub za ich zgodą jeżeli inicjatywa mediacji należała do sądu.

W protokole posiedzenia pojednawczego, a także w protokole posiedzenia wyznaczonego w następstwie pojednania stron w wyniku mediacji, należy w szczególności zaznaczyć stanowisko stron wobec wezwania do pojednania oraz wyniki przeprowadzonego posiedzenia pojednawczego lub postępowania mediacyjnego. Obowiązek podpisania protokołu spoczywa również na stronach.

UGODA. Równocześnie z pojednaniem może nastąpić zawarcie ugody, zawierającej uregulowanie niektórych lub wszystkich roszczeń pozostających w związku z oskarżeniem. Porozumienie stron w ramach ugody, połączonej z pojednaniem, obejmuje dwie kwestie:

1. Odpowiedzialności karnej za przestępstwo ścigane z oskarżenia prywatnego

2. Odpowiedzialności cywilnej za szkodę wynikłą z tego przestępstwa.

Ugoda jest tytułem egzekucyjnym po nadaniu jej klauzuli wykonalności

INNE PRZESŁANKI UJEMNE

Niedopuszczalność postępowania w sprawach z oskarżenia prywatnego w sprawach:

1. Nieletnich

2. Podlegających orzecznictwu sądów wojskowych

3. O przestępstwa skarbowe lub wykroczenia skarbowe /brak w książce/

4. O wykroczenia powszechne /brak w książce/

OSKARŻENIE WZAJEMNE

Oskarżony może do czasu rozpoczęcia przewodu sądowego na rozprawie głównej wnieść przeciwko oskarżycielowi prywatnemu, będącemu pokrzywdzonym, wzajemny akt oskarżenia o ścigany z oskarżenia prywatnego czyn, pozostający w związku z czynem mu zarzucanym. Jego wniesienie wymaga zachowania przez oskarżonego formy aktu oskarżenia.

Jeżeli przedstawione warunki oskarżenia wzajemnego zostaną spełnione sąd rozpoznaje łącznie obie sprawy z oskarżenia prywatnego.

W postępowaniu przed sądem każdy z oskarżycieli prywatnych korzysta jednocześnie z uprawnień przysługujących oskarżycielowi prywatnemu oraz uprawnień służących oskarżonemu.

Każdemu z oskarżycieli prywatnych – oskarżonych przysługuje prawo do:

1. Składania wyjaśnień,

2. Odmowy składania wyjaśnień

3. Odmowy udzielenia odpowiedzi na poszczególne pytania

Ze względu na status oskarżonego, który posiadają oskarżyciele prywatni, wykluczone jest ich przesłuchanie w charakterze świadka.

PIERWSZEŃSTWO. Pierwszeństwo zadawania pytań w wygłaszania przemówień przysługuje temu spośród oskarżycieli, który jako pierwszy wniósł akt oskarżenia. Ustalona kolejność determinuje także porządek składania wyjaśnień, które jako pierwsza powinna składać ta ze stron, przeciwko której był skierowany pierwszy akt oskarżenia.

ODSTĄPIENIE JEDNEGO. W razie odstąpienia przez jednego z oskarżycieli od oskarżenia sąd umarza postępowanie w części dotyczącej wniesionego przezeń oskarżenia.

ODSTĄPIENIE OBU. Sąd umarza postępowanie obejmujące całość postępowania

NIEDOPUSZCZALNOŚĆ. Oskarżenie wzajemne jest niedopuszczalne w sytuacji wcześniejszego wszczęcia postępowania w sprawie o przestępstwo ścigane z oskarżenia prywatnego przez prokuratora lub wstąpienia przez ten organ do postępowania uprzednio wszczętego przez oskarżyciela prywatnego.

• Jeżeli organ prokuratorki wstępuje do toczącego się postępowania, po wniesieniu wzajemnego aktu oskarżenia, poprzez przyłączenie się do jednego z oskarżeń, oskarżenie przeciwstawne, a zatem oskarżenie, do którego prokurator się nie przyłączył, podlega włączeniu do odrębnego postępowania.

• Jeżeli prokurator wstępując do toczącego się postępowania obejmuje zakresem swej ingerencji obydwa oskarżenia wzajemne postępowanie toczy się z urzędu, a oskarżeni korzystają w odpowiednim zakresie z uprawnień oskarżycieli posiłkowych.

PRZEBIEG POSTĘPOWANIA PRYWATNOSKARGOWEGO

POSTĘPOWANIE PRZYGOTOWAWCZE

W postępowaniu prywatnoskargowym nie przeprowadza się postępowania przygotowawczego

Namiastka dochodzenia Policja dokonuje w analizowanym postępowaniu czynności, które ustawodawca zalicza do zadań postępowania przygotowawczego, w zakresie ograniczonym do zabezpieczenia dowodów, jeżeli uzna to za potrzebne:

• złożenie ustnej lub pisemnej skargi przez pokrzywdzonego na ręce tego organu, jeśli zachodzi potrzeba

• czynności eliminujące niebezpieczeństwo utraty / zniszczenia dowodów (oględziny/zajęcie dowodów rzeczowych / ustalenie personaliów)

• Policja dokonuje również określonych czynności dowodowych na polecenie sądu. Polecenie dokonania określonych czynności dowodowych nie pociąga za sobą ustania zawisłości sprawy przed sądem. To czynności, których przeprowadzenie nie byłoby możliwe przed sądem. Policja wykonuje polecone czynności dowodowe w ramach postępowania, w którym ocena dowodów oraz decydowanie o losach sprawy należy do wyłącznej kompetencji sądu.

POSTĘPOWANIE GŁÓWNE

Postępowanie w sprawach o przestępstwa ścigane z oskarżenia prywatnego inicjuje skarga prywatna czyli wniesienie uproszczonego aktu oskarżenia pokrzywdzonego albo złożenie skargi na piśmie lub ustnie Policji, na której spoczywa obowiązek jej przekazania sądowi. Zgłoszenie skargi w formie ustnej Policji wymaga sporządzenia protokołu.

Do skargi prywatnej należy dołączyć dowód uiszczenia zryczałtowanej równowartości wydatków

POSIEDZENIE POJEDNAWCZE. Cechę swoistą postępowania w sprawach z oskarżenia prywatnego stanowi obowiązek poprzedzenia rozprawy głównej posiedzeniem pojednawczym prowadzonym przez sędziego.

• Alternatywa W miejsce skierowania sprawy na posiedzenie pojednawcze sąd może, za zgodą lub na wniosek stron, wyznaczyć odpowiedni termin dla przeprowadzenia postępowania mediacyjnego.

Nieusprawiedliwione niestawiennictwo oskarżyciela prywatnego i jego pełnomocnika na posiedzeniu pojednawczym jest uznawane za odstąpienie od oskarżenia i powoduje umorzenie postępowania. Nieusprawiedliwione niestawiennictwo oskarżonego kieruje sprawę na rozprawę główną (sąd od razu wyznacza termin)

Przebieg. Posiedzenie pojednawcze rozpoczyna się od wezwania stron do pojednania, któremu powinna towarzyszyć próba skłonienia stron do pojednawczego rozwiązania istniejącego między nimi konfliktu. W razie pojednania stron postępowanie prywatnoskargowe ulega umorzeniu. Na postanowienie o umorzeniu przysługuje zażalenie. Sporządza się protokół:

• Opis stanowiska stron

• Wyniki posiedzenia

• Podpisy stron (przy pojednaniu)

Rezultat. Przy pojednaniu prowadzący posiedzenie umarza postępowanie. Przysługuje na to zażalenie. Jeżeli posiedzenie pojednawcze nie przyniosło spodziewanego rezultatu w postaci pojednania, sędzia prowadzący postępowanie kieruje sprawę na forum rozprawy głównej. W razie wyznaczenia rozprawy strony obecne na posiedzeniu pojednawczym, które zakończyło się niepowodzeniem, powinny zgłosić na nim wnioski dowodowe, aby utorować drogę sprawnemu i szybkiemu przeprowadzeniu rozprawy.

Jeżeli pojednania nie zdołano osiągnąć w ramach postępowania mediacyjnego, przeprowadzonego zamiast posiedzenia pojednawczego, wyznaczenie rozprawy następuje na podstawie pisemnego zarządzenia prezesa sądu.

ROZPRAWA. Na rozprawie głównej sąd rozpoznaje sprawę o przestępstwo ścigane z oskarżenia prywatnego w składzie jednoosobowym.

• W toku rozprawy może dojść do pojednania lub ugody między oskarżycielem prywatnym i oskarżonym. Konsekwencją pojednania na rozprawie, w tym pojednania połączonego z ugodą, obejmującą roszczenia pozostające w związku z oskarżeniem, jest umorzenie postępowania w sprawie o przestępstwo ścigane z oskarżenia prywatnego.

• Jeżeli pojednanie miało miejsce na posiedzeniu pojednawczym lub zostało osiągnięte w ramach rozprawy do czasu rozpoczęcia przewodu sądowego, prezes sądu zarządza zwrot wpłaconej przez oskarżyciela prywatnego zryczałtowanej równowartości wydatków w całości, natomiast w przypadku pojednania po rozpoczęciu przewodu sądowego zarządza się zwrot połowy uiszczonej przez oskarżyciela prywatnego opłaty.

PROJEKT niektóre czynności w ramach oskarżenia prywatnego będą mogły być dokonywane przez referendarza sądowego

R4

POSTĘPOWANIE NAKAZOWE

Cechę charakterystyczną postępowania nakazowego stanowi rezygnacja z rozprawy głównej jako zasadniczego etapu postępowania jurysdykcyjnego i otwarcie w ten sposób drogi do rozstrzygnięcia przez sąd o przedmiocie procesu na posiedzeniu w formie wyroku zakazowego

• Uproszczenie i przyspieszenie procedowania w sprawach o drobne przestępstwa

Postępowanie nakazowe a skazanie bez rozprawy:

Przy skazaniu bez rozprawy konieczne jest porozumienie się stron co do treści końcowego rozstrzygnięcia, co nie ma racji bytu w postępowaniu nakazowym

Zmiany po 2003:

Usunięcie niezgodności z Konstytucją, gdzie przepisy nakazowe zezwalały na obalenie domniemania niewinności przez wydanie nakazu karnego a nie w drodze wyroku zmieniono formę na wyrok nakazowy

W postępowaniu nakazowym znajdują odpowiednie zastosowanie przepisy o postępowaniu uproszczonym, jeżeli przepisy regulujące tryb nakazowy nie stanowią inaczej.

Projekt będzie to jednostopniowa modyfikacja, odwołująca się do postępowania zwykłego

PRZESŁANKI

Postępowanie nakazowe jest dopuszczalne, jeżeli wystąpią następujące szczególne przesłanki dodatnie:

1. Sprawa podlega rozpoznaniu w postępowaniu uproszczonym

2. Zachodzi wypadek pozwalający na orzeczenie za przestępstwo kary ograniczenia wolności lub kary grzywny

3. Sąd uznaje, na podstawie zebranego w postępowaniu przygotowawczym materiału dowodowego, że przeprowadzenie rozprawy nie jest konieczne

W postępowaniu tym wykluczone jest wymierzenie kary pozbawienia wolności w jakiejkolwiek postaci.

Jest ono niedopuszczalne, gdy zachodzą szczególne przesłanki negatywne:

1. W stosunku do osoby pozbawionej wolności w tej lub innej sprawie

2. W sprawie z oskarżenia prywatnego

3. Jeżeli zachodzą okoliczności z art. 79 KPK (jeżeli oskarżony jest nieletni, głuchy, niemy, niewidomy, lub zachodzi wątpliwość co do jego poczytalności)

PROJEKT postępowanie będzie uzależnione od przeprowadzenia wcześniej dochodzenia, odrzuci się przesłankę negatywną o uzasadnionej wątpliwości co do poczytalności, a nałoży się obowiązek zwrotu korzyści

PRZEBIEG POSTĘPOWANIA

DECYZJA O POSTĘPOWANIU NAKAZOWYM. Sąd wydaje wyrok nakazowy na posiedzeniu, które odbywa się bez udziału stron. O rozpoznaniu sprawy w tym postępowaniu decyduje wstępnie prezes sądu, który kieruje sprawę na posiedzenie sądu, jeżeli uzna, że rozstrzygnięcie sprawy może nastąpić w drodze wyroku nakazowego.

• Kwestia dyskusyjna z tym zupełnym wyłączeniem jawności (dezaprobata autorów)

OGRANICZENIA WYROKU NAKAZOWEGO. Okoliczności i wina nie mogą tu budzić wątpliwości. Wyrokiem nakazowym może orzec karę ograniczenia wolności w pełnych granicach jej wymiaru, wyznaczonych w przepisach prawa karnego materialnego lub grzywny w wysokości do 100 stawek dziennych albo do 200 000 złotych. Dotyczy to także kary łącznej. Można orzec środek karny każdego rodzaju

POWÓDZTWO CYWILNE. Wydając wyrok nakazowy sąd zasądza w całości roszczenie zgłoszone w powództwie cywilnym. Sąd pozostawia powództwo bez rozpoznania, jeżeli materiał dowodowy zebrany w postępowaniu przygotowawczym nie jest wystarczający do orzeczenia w ogóle lub o całości zgłoszonego roszczenia cywilnego. Jeżeli powództwa nie wytoczono, sąd wydając wyrok nakazowy zasądza odszkodowanie pieniężne na rzecz pokrzywdzonego z urzędu.

TREŚĆ WYROKU. Na strukturę treściową wyroku nakazowego składają się:

1. Oznaczenie sądu i sędziego, który wydał wyrok nakazowy

2. Data wydania wyroku

3. Imię i nazwisko oraz inne dane określające tożsamość oskarżonego

4. Dokładne określenie czynu przypisanego przez sąd oskarżonemu, ze wskazaniem zastosowanych przepisów ustawy karnej

5. Wymiar kary i inne niezbędne rozstrzygnięcia

Wyrok zawsze ma charakter skazujący (nie ma możliwości warunkowego umorzenia w trybie nakazowym)

Wyrok nakazowy może nie zawierać uzasadnienia. Kwestia sporządzenia uzasadnienia zależy od oceny sądu.

UDOSTĘPNIENIE TREŚCI WYROKU. W związku z tym, że wyrok nakazowy zapada poza rozprawą, jego treść udostępnia się publicznie przez złożenie odpisu wyroku na okres 7 dni w sekretariacie, o czyn należy uczynić wzmiankę w protokole posiedzenia. Odpis wyroku nakazowego doręcza się oskarżycielowi, a oskarżonemu i jego obrońcy łącznie z opisem aktu oskarżenia.

• Problem Konstytucja nie dopuszcza wyjątków publicznego ogłoszenia wyroku

SPRZECIW. Wyrok nakazowy może być zaskarżony sprzeciwem w terminie zawitym 7 dni od doręczenia nakazu. Uprawnienie do wniesienia sprzeciwu przysługuje oskarżycielowi i oskarżonemu.

• Kontrowersyjne, czy obrońca może wnieść sprzeciw może

Sprzeciw powinien odpowiadać wymogom pisma procesowego. Wnoszony jest do sądu, który wydał wyrok nakazowy. Prezes sądu odmawia przyjęcia sprzeciwu, jeśli został wniesiony po terminie / przez osobę nieuprawnioną. Zarządzenie to podlega zażaleniu

CHARAKTER SPRZECIWU. Nie wymaga się przytoczenia zarzutów przeciwko rozstrzygnięciu, bo to środek o charakterze kasacyjnym.

Sam fakt wniesienia sprzeciwu przez uprawniony podmiot z zachowaniem terminu skutkuje utratą mocy prawnej przez wyrok nakazowy i konieczność rozpoznania sprawy na zasadach ogólnych. Jeżeli jednak wnoszący sprzeciw podniesie w nim zarzuty odnoszące się wyłącznie do rozstrzygnięcia o roszczeniu cywilnym wyrok nakazowy traci moc tylko w części obejmującej to rozstrzygnięcie.

UTRATA MOCY PRAWNEJ WYROKU. Skuteczne wniesienie sprzeciwu, powoduje ex lege utratę mocy wyroku nakazowego, nie wymaga poświadczenia w drodze decyzji procesowej. W takim wypadku prezes sądu podejmuje czynności zmierzające do wyznaczenia rozprawy, na której sprawa podlega rozpoznaniu od początku. Sędzia który wydał wyrok nakazowy, jest wyłączony od udziału w danej sprawie. Sąd rozpoznający sprawę nie jest związany wyrokiem nakazowym.

COFNIĘCIE SPRZECIWU. Sprzeciw może być cofnięty do czasu rozpoczęcia przewodu sądowego na pierwszej rozprawie głównej. Cofnięcie sprzeciwu wydobywa wyrok nakazowy z prawnego niebytu.

PRAWOMOCNOŚĆ WYROKU. Wyrok nakazowy, od którego nie wniesiono sprzeciwu lub sprzeciw cofnięto w terminie, staje się prawomocny i podlega wykonaniu.

Wyrok nakazowy posiadający atrybut prawomocności może być wzruszony w trybie kasacji podmiotów szczególnych lub w trybie wznowienia postępowania. To jedyny przypadek, gdzie w procesie karnym od wyroku nie przysługuje apelacja.

R5

POSTĘPOWANIE PRZYSPIESZONE

Postępowanie wprowadzone w latach 50. w celu zaostrzenia odpowiedzialności karnej za chuligaństwo. W wersji z 1997 pominięto tę formę postępowania, jednak przywrócono ją nowelą z 2006r., W 2011 wprowadzono rozprawę odmiejscowioną

Najważniejsza jest tu równowaga między szybkością działania a zachowaniem gwarancji procesowych (praktyka pokazuje, że często gwarancje nie są zachowywane) – wynika to z faktu że, cytuję książkę „lansowanie haseł propagandowych w wyniku wzmożonego zainteresowania sfer politycznych procesem karnym nie może prowadzić do pozytywnych rezultatów”

Ma charakter fakultatywny, zakłada stopniową redukcję formalizmu

W postępowaniu przyspieszonym stosuje się przepisy o postępowaniu zwyczajnym, jeżeli przepisy regulujące to postępowanie szczególne, zamieszczone w rozdziale 54a KPK nie stanowią inaczej.

Projekt pozostawia postępowanie przyspieszone, jednak będzie on zmodyfikowany jednostopniowo

PRZESŁANKI POSTĘPOWANIA PRZYSPIESZONEGO

Szczególne przesłanki postępowania przyspieszonego, stanowiące dodatkowe warunki decydujące o prawnej dopuszczalności prowadzenia postępowania w tym trybie można podzielić na przesłanki dodatnie i przesłanki ujemne.

DODATNIE PRZESŁANKI:

1. Popełnienie przestępstwa podlegającego rozpoznaniu w postępowaniu przyspieszonym

2. Ujęcie sprawcy na gorącym uczynku popełnienia przestępstwa lub bezpośrednio potem,

3. zatrzymanie oraz w ciągu 48 godzin doprowadzenie przez Policję i przekazanie do dyspozycji sądu wraz z wnioskiem, o rozpoznanie sprawy w trybie przyspieszonym.

PRZESTĘPSTWA. Katalog przestępstw podlegających rozpoznaniu w postępowaniu przyspieszonym:

• Czyny podlegające rozpoznaniu w postępowaniu uproszczonym (prowadzenie dochodzenia)

• Przestępstwa ścigane z oskarżenia prywatnego, jeżeli miały one charakter chuligański.

DEFINICJA CHULIGAŃSTWA. Z przepisu 115 kk wynika, że omawiany charakter mają występki polegające na:

1. Umyślnym zamachu na zdrowie, na wolność, na cześć lub nietykalność cielesną, na bezpieczeństwo powszechne, na działalność instytucji państwowych, samorządu terytorialnego, na porządek publiczny albo na umyślnym niszczeniu, uszkodzeniu lub czynieniu niezdatną do użytku cudzej rzeczy

2. Publicznym działaniu sprawcy

3. Działaniu podjętym bez powodu albo z oczywiście błahego powodu

4. Zachowaniu okazującym rażące lekceważenie porządku prawnego

Nieodzowne staje się zaakceptowanie, że chuligański charakter czynu stanowi warunek dopuszczalności postępowania przyspieszonego jedynie w sprawach o przestępstwa ścigane z oskarżenia prywatnego.

UJĘCIE NA GORACYM UCZYNKU. Oznacza to albo schwytanie w chwili usiłowania / dokonania przestępstwa, albo schwytanie sprawcy po pościgu, ale z zachowaniem elementu ciągłości. Może tego dokonać każdy obywatel i Policja.

DOPROWADZENIE DO SĄDU. Okres 48 godzin, w którym sprawca ma być doprowadzony przez Policję i oddany do dyspozycji sądu wraz z wnioskiem o rozpoznanie sprawy w trybie przyspieszonym, rozpoczyna bieg od momentu zatrzymania sprawcy, jeżeli było ono bezpośrednim udziałem Policji albo od przekazania sprawcy Policji przez osobę, która dokonała ujęcia obywatelskiego. Nie można tego utożsamiać z ujęciem

ZWOLNIENIE OSKARŻONEGO. Zatrzymanego należy natychmiast zwolnić nie tylko wówczas, gdy ustanie przyczyna zatrzymania, ale również wtedy gdy w ciągu 48 godzin od chwili zatrzymania nie zostanie on przekazany do dyspozycji sądu wraz z wnioskiem o rozpoznanie sprawy w postępowaniu przyspieszonym, albo sąd lub prokurator wyda polecenie jego zwolnienia. Poza wymienionymi sytuacjami do zwolnienia zatrzymanego powinno dojść, jeżeli w ciągu 24 godzin od oddania go do dyspozycji sądu nie zdołano rozpoznać sprawy, a sąd nie zastosował tymczasowego aresztowania.

• Odstąpienie od wymogów przesłanki:

  • Rozprawa odmiejscowi ona – rezygnacja z doprowadzenia zatrzymanego sprawcy do budynku sadu

  • Odstąpienie od doprowadzenia do sadu / zwolnienie zatrzymanego zobowiązując do stawienia się w sądzie powinno to mieć miejsce w okresie nieprzekraczającym 72 h od chwili zatrzymania / oddania w ręce Policji (wniosek dalej jest przekazywany w przeciągu 48 h, jednakże gdy termin ten upływa w dniu wolnym – upływa w najbliższym dniu roboczym (czy optymizm ustawodawcy nie jest tutaj przesadzony?).

UJEMNE PRZESŁANKI SZCZEGÓLNE:

1. Niemożność niezwłocznego rozpoznania sprawy

2. Konieczność uzupełnienia postępowania dowodoweho, łączącą się dla sądu ze znacznymi trudnościami

3. Przewidywana możliwość wymierzenia kary powyżej 2 lat pozbawienia wolności

NIEZWŁOCZNE ROZPOZNANIE SPRAWY. Sąd powinien niezwłocznie przystąpić do rozpoznawania sprawy – procedowanie jest niedopuszczalne powyżej 72 h od chwili zatrzymania / oddania w ręce Policji.

Na wypadek braku takiej możliwości przewidziano dopuszczalność zarządzenia przerwy (jednorazowo / wielokrotnie) na okres nieprzekraczający 14 dni. Do tego momentu powinno być wydane orzeczenie.

Niemożność rozpoznania sprawy we wskazanym 14 dniowym terminie wyklucza prowadzenie postępowania przyspieszonego. Ujawnienie tej okoliczności przed rozprawą lub w toku rozprawy implikuje zmianę trybu postępowania i kontynuowanie procesu sądowego w trybie uproszczonym. Jeżeli rozpoznanie sprawy w postępowaniu uproszczonym byłoby niedopuszczalne sąd przekazuje sprawę prokuratorowi w celu przeprowadzenia postępowania przygotowawczego na zasadach ogólnych, o czym należy zawiadomić pokrzywdzonego.

UZUPEŁNIENIE POSTĘPOWANIA DOWODOWEGO. Naturalna konsekwencja uprzedniego przeprowadzenia dochodzenia w niewystarczającym zakresie. Jeśli po rozpoczęciu przewodu sądowego ujawnią się okoliczności, co do których dokonanie czynności spowoduje znaczne trudności, wyłącza to postępowanie uproszczone. Wówczas przekazuje się sprawę prokuratorowi w celu przeprowadzenia postępowania przygotowawczego.

WYSOKOŚĆ KARY. Przewidywane przez sąd możliwości wymierzenia kary powyżej 2 lat pozbawienia wolności jest ujemną przesłanką, wyłączającą możliwość procedowania w postępowaniu przyspieszonym. Przewidywanie przez sąd możliwości wymierzenia kary surowszej niż 2 lata pozbawienia wolności przed wszczęciem przewodu sądowego przesądza o uznaniu, że sprawa nie podlega rozpoznaniu w trybie przyspieszonym, otwierającym drogę do przekazania sprawy prokuratorowi na podstawie art. 517c par 2 KPK. Sędzia orzekający o wyłączeniu postępowania przyspieszonego jest wyłączony z dalszej rozprawy

Projekt przy sprawie niepodlegającej postępowaniu przyspieszonemu, od razu przekazuje się ją prokuratorowi, bez fazy z postępowaniem uproszczonym

PRZEBIEG POSTĘPOWANIA PRZYSPIESZONEGO

POSTĘPOWANIE PRZYGOTOWAWCZE

W postępowaniu przyspieszonym dochodzenie musi być przeprowadzone w każdej sprawie. Jest ono jednak w istotny sposób skrócone.

Ograniczenia dochodzenia:

• Przesłuchanie osoby podejrzanej w charakterze podejrzanego

• Zabezpieczenie dowodów w niezbędnym zakresie

Możliwe pominięcia:

• Postanowienie o wszczęciu dochodzenia

• Zaznajomienie podejrzanego i obrońcy z materiałami postępowania

• Wydanie postanowienia o zamknięciu dochodzenia

Obowiązki wobec podejrzanego:

• Pouczenie o uprawnieniach:

  • Składania wyjaśnień

  • Odmowy składania wyjaśnień

  • Odmowy odpowiedzi na pytania

• Prawo do obrony

• Złożenie wniosku o dobrowolnym poddaniu się karze

• Możliwość o złożenie wniosku o skazanie bez rozprawy przez prokuratora

• Te pouczenia wręcza się na piśmie, które oskarżony podpisuje

Obligatoryjne przesłuchania przez prokuratora:

• Wniosek o skazanie bez rozprawy (przesłuchanie prowadzi prokurator)

• Wniosek o dobrowolne poddanie się karze (prokurator może się sprzeciwić wnioskowi)

WNIOSEK. Jeżeli zachodzą podstawy do zainaugurowania postępowania sądowego w trybie przyspieszonym funkcjonariusz Policji sporządza na piśmie wniosek o rozpoznanie sprawy w tym postępowaniu i przekazuje go do sądu. Wniosek ten pełni rolę aktu oskarżenia. Nie wymaga on zatwierdzenia przez prokuratora, ale zawiadamia się go o złożeniu wniosku.. Wyjątki:

• Wystąpienie z wnioskiem o skazanie bez rozprawy

• Wniosek o dobrowolnym poddaniu się karze

ELEMENTY WNIOSKU. Sprecyzowany w ustawie charakter analizowanego wniosku jako czynności zastępującej akt oskarżenia, która powinna składać się z elementów wymaganych od publicznego aktu oskarżenia, z wyjątkiem uzasadnienia. Z wnioskiem o rozpoznanie sprawy w postępowaniu przyspieszonym przesyła się akta postępowania wraz z załącznikami oraz odpisy wniosku dla każdego z oskarżonych.

POKRZYWDZONY. Nie ma obowiązku zawiadamiania pokrzywdzonego o złożeniu wniosku o rozpoznanie sprawy w trybie przyspieszonym. Jest jednak wymóg pouczenia pokrzywdzonego o

• złożeniu wniosku o nałożenie obowiązku naprawienia szkody

• wniesieniu sprzeciwu dobrowolnego poddania się karze

• prawie działania w charakterze oskarżyciela posiłkowego

STAWIENNICTWO. Wezwanie wysyła organ, przed którym dany podmiot ma się stawić. Ze względu na terminy postępowania przyspieszonego bezcelowym byłoby wysyłanie wezwań sądowych – osoby wzywane są przez Policję i winny stawić się w określonych terminach

POSTĘPOWANIE PRZED SĄDEM

Przekazanie zatrzymanego wraz z wnioskiem o rozpoznanie sprawy w postępowaniu przyspieszonym pociąga za sobą niezwłoczne przystąpienie przez sąd od rozpoznania sprawy. Brak tu wstępnej merytorycznej kontroli oskarżenia (bo nie wyznacza się posiedzenia sądu – a dla doprowadzonego natychmiast wyznacza się rozprawę)

KONTAKT Z OBROŃCĄ. Prezes Sądu / sąd doręcza oskarżonemu i obrońcy odpis wniosku o rozpoznanie sprawy w trybie przyspieszonym. Należy umożliwić czas na przygotowanie się do obrony i zagwarantować kontakt bez osób trzecich. Brak tu wymogu 7-dniowego ostępu między doręczeniem zawiadomienia a terminem rozprawy (zresztą oskarżony nie dostaje zawiadomienia o terminie rozprawy )

SKŁAD. Sąd rejonowy rozpoznaje spraw w pierwszej instancji jednoosobowo. Sędzia ma w takim wypadku prawa i obowiązki przewodniczącego. Do wyznaczenia sędziego do rozpoznania sprawy w postępowaniu przyspieszonym nie znajduje zastosowania reguła ustanowiona w art. 351 KPK, odwołująca się do skojarzenia wpływu spraw z jawną dla stron listą sędziów.

UDZIAŁ STRON. Udział oskarżyciela publicznego i oskarżonego w rozprawie jest obowiązkowy W postępowaniu przyspieszonym w sprawach o przestępstwa w roli oskarżyciela publicznego występuje wyłącznie prokurator. Należy oczekiwać, że policja podejmie się przekazania organowi prokuratorskiemu informacji o terminie rozprawy.

NIEUSPRAWIEDLIWIONE NIESTAWIENNICTWO. Przy oskarżonym, co do którego zrezygnowano z zatrzymania i którego zwolniono sąd ma możliwość prowadzenia rozprawy pod jego nieobecność, a wydany wyrok nie jest uznany za zaoczny.

DYŻURY ADWOKACKIE. Ustanawiane dla zapewnienia oskarżonemu korzystania z pomocy adwokackiej. Jest to uregulowane w rozporządzeniu MS z 2010r. Urzeczywistnia to możliwość wyboru obrońcy i kontaktu z nim. Jednak dynamika postępowania stawia pod znakiem zapytania skuteczność tej obrony

POWÓDZTWO CYWILNE. Specyfika tego postępowania przesądza o niedopuszczalności wytoczenia powództwa cywilnego w tym postępowaniu oraz o wyłączeniu możliwości odroczenia sporządzenia uzasadnienia postanowienia i odroczenia wydania wyroku.

ŚRODEK ZAPOBIEGAWCZY. W pewnych sytuacjach sąd jest zobligowany do wydania rozstrzygnięcia w przedmiocie środka zapobiegawczego. Nie oznacza to, że musi on środek zastosować.Wypadki:

• przerwa w rozprawie

• we wszystkich powyższych sytuacjach gdy następuje przekazanie sprawy prokuratorowi w celu przeprowadzenia postępowania przygotowawczego

• skazanie na karę pozbawienia wolności bez warunkowego zawieszenia jej wykonania – po wysłuchaniu stron

REDUKCJE PROCEDURALNE. Inne redukcje to:

• brak możliwości odroczenia sporządzenia uzasadnienia postanowienia

• brak możliwości odroczenia wydania wyroku

TERMINY I ZASKARŻENIE. Skondensowaniu czynności procesowych podejmowanych w postępowaniu przyspieszonym służą modyfikacje w zakresie terminów i czynności związanych z zaskarżeniem wyroku. Mamy następujące rozwiązania:

1. Skrócenie do 3 dni terminu na wniesienie przez stronę wniosku o sporządzenie na piśmie i doręczenie uzasadnienia wyroku. Może on być zgłoszony na piśmie jak i ustnie do protokołu.

2. Ograniczenie do 3 dni instrukcyjnego terminy do sporządzenia uzasadnienia wyroku, który biegnie od daty złożenia wniosku w tej kwestii.

3. Skrócenie do 7 dni terminu do wniesienia apelacji, który biegnie dla każdego uprawnionego od daty doręczenia mu wyroku z uzasadnieniem.

4. Obowiązek niezwłocznego przekazania akt spawy wraz z apelacją sądowi odwoławczemu, chyba że prezes sądu pierwszej instancji stwierdzi, iż środek odwoławczy został wniesiony po terminie, przez osobę nieuprawnioną lub jest niedopuszczalny z mocy ustawy.

5. Rozpoznanie sprawy przez są odwoławczy powinno nastąpić w terminie instrukcyjnym 1 miesiąca od otrzymania akt sprawy wraz z apelacją.

Jeżeli sąd przy rozpoznawaniu środka odwoławczego w postępowaniu przyspieszonym ustali, że zachodzi potrzeba uzupełnienia postępowania dowodowego co do istoty sprawy, może przekazać sprawę prokuratorowi w celu przeprowadzenia postępowania przygotowawczego na zasadach ogólnych.

Uchylenie wyroku wydanego w pierwszej instancji w postępowaniu przyspieszonym i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania implikuje zmianę trybu procesu sądowego i prowadzenie dalszego postępowania przez sąd w trybie uproszczonym. Jeśli okaże się niedopuszczalne, sąd przekazuje prokuratorowi sprawę w celu przeprowadzenia postępowania przygotowawczego na zasadach ogólnych

ROZPRAWA ODMIEJSCOWIONA

Rozprawa odmiejscowi ona – zmodyfikowana postać postępowania przyspieszonego. Wprowadzona w 2011 w ustawie o bezpieczeństwie imprez masowych

NIEADEKWATNOŚĆ NAZWY. Rozprawę prowadzi się w dwóch miejscach jednocześnie, przy czym w jednym (w budynku sądowym) znajduje się sąd utrzymujący pozycję kierowniczą, w drugim przebywa oskarżony i referendarz sądowy / asystent sędziego reprezentujący sąd, a także obrońca, tłumacz i inne osoby

FORMA ROZPRAWY. Rozprawa jest prowadzona w formie telekonferencji umożliwiającej przesłuchanie oskarżonego w warunkach zastosowania urządzeń technicznych zawierających jednoczesne i bezpośrednie przekazywanie obrazu i dźwięku

NIEFORTUNNOŚĆ INSTYTUCJI. Instytucja to bardzo organiczna zasadę kontradyktoryjności i prawa do obrony.

MODYFIKACJE REGUŁ. Rozprawa jest prowadzona w formie postępowania przyspieszonego, z pewnymi modyfikacjami:

• Dopuszczalne jest odstąpienie od doprowadzenia zatrzymanego do sądu, jeśli zostanie zapewnione uczestnictwo sprawcy we wszystkich czynnościach sądowych, w których ma prawo brać udział, a przede wszystkim składać wyjaśnienia

• Policja o wszystkich sytuacjach powinna pouczyć oskarżonego w trakcie przesłuchania przeprowadzanego w trakcie dochodzenia

• Dla oskarżonego i jego obrońcy sporządza się odpisy wniosku o rozpoznanie sprawy w trybie przyspieszonym + uwierzytelnione kopie wszystkich dokumentów materiału dowodowego przekazywanych do sądu i pozostawić je w miejscu przebywania sprawcy

• Każda osoba wezwana przez Policję w charakterze świadka, biegłego, tłumacza, specjalisty jest obowiązana stawić się we wskazanym terminie bez osobnego wezwania od sądu

• Złożenie wniosku o rozpoznanie sprawy w postępowaniu przyspieszonym jest jednoznaczne z przekazaniem sprawcy do dyspozycji sądu

• Prezes sądu / sąd zawiadamia oskarżonego i obrońcę o doręczeniu sądowi wspomnianego wniosku i wyznacza czas na przygotowanie obrony, umożliwiając kontakt oskarżonego z obrońcą bez obecności osób trzecich

• Policja doręcza odpisy tego wniosku za pokwitowaniem oskarżonemu i jego obrońcy oraz udostępnia kopie dokumentów

• We wszystkich czynnościach sądowych w miejscu przebywania sprawcy bierze udział referendarz sądowy / asystent zatrudniony w sądzie, w którego okręgu sprawca się znajduje

• Uczestnicy postępowania mogą składać wnioski i inne oświadczenia oraz dokonywać czynności procesowych w formie wyłącznie ustnej do protokołu. Oskarżonego i obrońcę informuje się o treści wszystkich pism procesowych, które zostały włączone do sprawy od chwili przekazania do sądu wniosku o rozpoznanie sprawy w postępowaniu przyspieszonym, przy czym na żądanie któregoś z tych podmiotów sąd ma obowiązek odczytać treść wskazanych pism

• Pisma procesowe oskarżonego i obrońcy, których nie można było przekazać do sądu, mogą być przez nich odczytane na rozprawie, a z chwilą tego odczytania wywołują skutek procesowy i są traktowane jak czynności dokonane w formie ustnej

• Zarządzenie przerwy w rozprawie lub zmiana trybu postępowania skutkują w dalszym postępowaniu niemożnością stosowania rozpatrywanego sposobu uczestnictwa oskarżonego w czynnościach sądowych

• Stwierdzenie przed rozprawą / w jej toku, że sprawa nie podlega rozpoznaniu w postępowaniu przyspieszonym implikuje konieczność sprowadzenia oskarżonego na salę rozpraw, z tym że rozprawę należy wyznaczyć w takim terminie albo też odroczyć, aby zawsze umożliwić osobiste uczestnictwo w niej oskarżonego