Etapy integracji:
Strefa wolnego handlu – wyeliminowanie przeszkód w handlu
Unia celna - oprócz eliminowania przeszkód handlowych, tworzy się wspólna polityka handlowa - obszar bezcłowy,
Wspólny rynek - rynki zintegrowane powinny funkcjonować tak jak rynki wewnętrzne krajów (przepływ kapitału, pracy),
Unia gosp. i walutowa - koordynacja dotyczy polityki fiskalnej, wprowadzenie wspólnej waluty przyczynia się do obniżenia kosztów, nie ma konieczności przeliczania kursów, przejrzystość cenowa w krajach zintegrowanych,
Unia polityczna - najwyższy stopień integracji. Dążą do niego kraje zintegrowane, wspólne cele polityczne.
Po II WŚ wyłoniły się 4 nurty integracji:
Federalistyczny - Federacja Europejska - opiera się na niezależności, suwerenności, wyeliminowaniu wojny. Należy zacząć od integracji politycznej, co będzie prowadzić do integracji gospodarczej. Kraje muszą w pewnym stopniu zrezygnować z suwerenności.
Konfederacyjny - dominuje na płaszczyźnie politycznej, opowiada się za powstanie UE, której założenia opierają się na współpracy międzynarodowej, bez naruszenia suwerenności państw. Nie wyklucza się powołania organów międzynarodowych, w celu powołania konfederacji (J. Monnet)
Funkcjonalizmu - należy rozróżnić 2 sfery aktywności: polityczną i niepolityczną. Stopniowy rozwój współpracy między państwami będzie prowadził do integracji gospodarczej. Postęp technologiczny powoduje zmiany w gospodarce, co wymaga dostosowania sfer prawnych i politycznych. Integracja od integracji gospodarczej do politycznej.
Neofunkcjonalny - siłą napędową jest współpraca gospodarcza między państwami, która z czasem może doprowadzić do współpracy politycznej. Przy czym zjawisko rozprzestrzeniania się integracji ma swoje granice. Wspólne instytucje o charakterze ponadnarodowym.
Historia integracji europejskiej
Traktat EWWiS (1951) - stworzenie rynku węgla i stali. Mechanizmy interwencyjne (regulacje dotyczące kryzysów produkcyjnych, regulacja cen, regulacje antymonopolowe). Najpierw obszar Niemiec i Francji. Traktat zaczął funkcjonować w 1952 roku. Integracja pionowa - w ramach 1 gałęzi. Powołana przez Roberta Schumanna.
Traktat EWG (1957, Rzym) - stopniowe tworzenie wspólnego rynku, koordynacja polityki gospodarczej państw członkowskich. Ustanowienie wspólnej polityki rolnej, towarowej, konkurencji, handlowej. Utworzenie Europejskiego Funduszu Społecznego. Wspieranie współpracy między państwami członkowskimi (6 - Belgia, Francja, Holandia, Luksemburg, Niemcy, Włochy + następne). Ustanowiono Europejski Fundusz Inwestycyjny.
Traktat EWEA (1957) - powołania odrębnej Rady i Komisji dla Euratomu, ustanowienie warunków niezbędnych do stworzenia i szybkiego rozwoju przemysłu jądrowego.
Traktat o fuzji (1965) - Rada i Komisja instytucjami wspólnych trzech wspólnot europejskich.
Traktat Luksemburski (1970) - ustalenie procedury budżetowej, wprowadzenie systemu "zasobów własnych"
Traktat Brukselski (1975) - nowa wspólna instytucja - Trybunał Obrachunkowy
Jednolity akt europejski (1986) - utworzenie rynku wewnętrznego do końca 1992 roku. Nowe kompetencje EWG w dziedzinach polityki społecznej, środowiska naturalnego, spójności gospodarczej i społecznej, badań i rozwoju technologicznego. Wzmocnienie współpracy w zakresie polityki zagranicznej ( EWP - Europejska Wspólnota Polityczna).
Traktat UE (1992) z Maastricht
- I filar - EWG, EWWiS, Euratom,
- II filar - wspólna polityka zagraniczna i bezpieczeństwa,
- III filar - współpraca w zakresie wymiaru sprawiedliwości i spraw wewnętrznych.
- wprowadzenie 1 stycznia 1999 wspólnej waluty w formie obiegowej,
- stał się podstawą do stworzenia unii walutowej.
Traktat amsterdamski (1997) - główny cel - ustanowienie unii politycznej. Ograniczył zakres III filara do współpracy policyjnej i sądowej.
Traktat z Nicei (2001) - decyzja o rozszerzeniu unii do 10 krajów; wszedł w życie w 2003 roku,
Traktat lizboński (2007) -
- konieczna zmiana w funkcjonowaniu instytucji,
- zweryfikowanie niektórych zapisów w dotychczasowych traktatach,
- zmiana zasad podejmowania decyzji,
- UE zamiast EWG, Euratom działa niezależnie,
- przekształcił UE w organizację o strukturze jednolitej,
- działania w kierunku spójności gospodarczej,
- możliwość wyjścia z ugrupowania.
Zasady funkcjonowania UE
Karta Praw Podstawowych
- poszanowanie wolności i godności osoby ludzkiej,
- wolność, godność człowieka, równość, solidarność, prawa obywatelskie, wymiar sprawiedliwości, prawa człowieka
funkcjonowanie UE opiera się na tych wartościach. Każdy kraj wstępując do niej zgadza się na ich respektowanie. Ogólnym celem jest propagowanie tych wartości, dążenie do dobrobytu i wpieranie wolności.
Zasady
- zrównoważonego rozwoju w procesach integracji europejskiej:
- wzrost gospodarczy, dbanie o dynamikę wzrostu,
- stabilność cen (polityka monetarna, zdrowe finanse publiczne, zrównoważone wydatki i wpływy),
- równowaga płatnicza ( równowaga między obrotami kraju z zagranicą, bilans płatniczy),
- dbania o środowisko naturalne.
- zasada niedyskryminacji
- ze względu na płeć, rasę, religię, obywatelstwo.
- określanie i wykonywanie kompetencji
zasada przyznania - tzn. , że unia działa w granicach kompetencji przyznanych jej przez kraje w kolejnych traktatach. Realizacja tych kompetencji podlega;
zasadzie pomocniczości (w dziedzinach, w których nie ma wyłącznych kompetencji, podejmuje działania tylko wówczas i w taki zakresie w jakim cele działania nie mogą zostać osiągnięte przez państwa członkowskie oraz gdy lepsze ich osiągnięcie będzie na poziomie unii,
zasadzie proporcjonalności (czyli zakres i forma działania unii nie wykracza poza to co jest konieczne do osiągnięcia celów traktatów, środki proporcjonalne do celów)
Unia celna, polityka monetarna, reguły konkurencji na rynku wewnętrznym - w tym zakresie Unia ma kompetencje wyłączne.
Relacje między Unią a państwami członkowskimi
zasada poszanowania tożsamości narodowej i integralności regionalnej, terytorialnej,
zasada lojalności - wzajemna współpraca,
zasada pomocniczości - chroni kompetencje UE z państwami członkowskimi,
zasada proporcjonalności - wymaga aby środek unijny nie nakładał niepotrzebnych ciężarów na państwa, jednostkę.
System instytucjonalny UE
Instytucje
Parlament Europejski - powstał na mocy traktatów rzymskich; siedziba w Strasburgu; reprezentuje interesy wspólnotowe, spełnia funkcje kontrolne. Jest zgromadzeniem ustawodawczym, pochodzącym z wyborów bezpośrednich. Każdy kraj ma swoich przedstawicieli.
Na czele PE stoi przewodniczący na 2,5 roku ( obecnie J. Buzek)
Funkcje PE:
- w unijnym systemie podejmowania decyzji ma najmniejsze znaczenie,
- nie ma prawa samodzielnej inicjatywy ustawodawczej,
- z RUE dzieli się co do podejmowania decyzji, poprawek,
- bierze udział w ustanawianiu umów międzynarodowych,
- bierze udział w uchylaniu budżetu unijnego.
Rada Europejska - lata 60te Konferencja Szefów Państw i Rządów, nazwa obecna od 1974 roku
Przyczyny powołania:
- instytucja międzynarodowa - w jej skład wchodzą szefowie państw i rządów krajów,
- najważniejsza instytucja,
- ma charakter polityczny,
- podejmuje decyzje co do kolejnych reform, rozszerzeniu, kierunku integracji, rozpatruje sprawy konfliktowe,
- centrum decyzyjne UE,
- nie odpowiada przez żadną instytucją.
Przewodniczący H. von Rampuy na 2,5 roku.
Rada Unii Europejskiej - główny organ decyzyjny, przewodniczący S. Vanackere
- "rząd UE", instytucja międzynarodowa, siedziba w Brukseli,
- składa się z ministrów rządów państw członkowskich, skład ministrów zmienia się wraz z problematyką spotkań,
- między spotkaniami sprawy narodowe są prezentowane przez stałych przedstawicieli - zawodowi dyplomaci z poszczególnych krajów
- podział głosów w RUE - Polska 27, Niemcy 29, Malta 3, razem 345 ( większość kwalifikowana)
Kompetencje RUE
- stanowienie prawa,
- tworzenie innych organów i ustalanie ich składów,
- kontrolowanie realizacji norm przez państwa,
- koordynowanie polityki gospodarczej państw
Komisja Europejska, przewodniczący J.M. Barroso
- organ wykonawczy,
- siedziba : Bruksela,
- reprezentacja interesu wspólnotowego,
- inicjatywa legislacyjna,
- Kolegium Komisyjne - 27 członków - komisarzy,
- Komisarz ds. Programowania finansowego - J. Lewandowski,
- każdy komisarz odpowiada za 1 resort,
- organ kolegialny - decyzje podejmuje wspólnie przez jej członków,
- od 2014 2/3 liczby państw - wybór na zasadzie rotacji,
Funkcje
- realizacja polityki bieżącej,
- wykonanie budżetu,
- odpowiada za przygotowanie projektów nowych aktów prawnych i polityk,
- reprezentuje ogólne interesy UE,
- nadzoruje stosowanie prawa unijnego,
- na aktywność międzynarodową.
Trybunał Sprawiedliwości
- siedziba - Luksemburg,
- 27 sędziów,
- kadencja 6 lat,
- główny organ, niezależny,
- spełnia funkcję sądu administracyjnego, konstytucyjnego, sądu pracy i sądu międzynarodowego,
- pierwszeństwo prawa wspólnotowego w stosunku do prawa kraju członkowskiego,
- stoi na straży przestrzegania prawa wspólnotowego,
- rozpatruje skargi na inwestycje wspólnotowe.
Trybunał Obrachunkowy
- sprawuje kontrolę wszystkich wydatków Unii z punktu widzenia wiarygodności i lojalności oraz poszanowania zasad należytego zarządzania finansami,
- nie kontroluje polityki fiskalnej (występuje jedynie unifikacja polityki monetarnej),
- siedziba - Luksemburg.
7) EBC
- siedziba - Frankfurt nad Menem,
- szef - Mario Draghi,
- cel - unia walutowa,
- najważniejsza instytucja w europejskim systemie banków centralnych,
- odpowiada za prowadzenia wspólnej polityki monetarnej, ustala wysokość stóp procentowych,
Budżet UE
Głównym celem systemu finansowania UE jest budżet UE, który obejmuje dochody i wydatki Unii
- zasada jedności i uniwersalności rocznego budżetu,
- zasada równowagi budżetowej (wydatki=dochody),
- zasada specyfikacji,
- zasada sporządzenie budżetu w jednostce obrachunkowej,
- zasada przejrzystości,
- zasada należytego zarządzania finansami.
Źródło dochodu budżetu
- zasoby własne - podatki rolne, cła na podstawie wspólnej taryfy celnej, z tytułu VAT, wpłaty do budżetu, które kraje członkowskie dokonują w zależności od wielkości PKB.
Wydatki unijne
- o charakterze administracyjnym - związane z funkcjonowanie organów w UE,
- o charakterze operacyjnym - związane z prowadzeniem polityki i wspólnych działań w poszczególnych dziedzinach kompetencji UE,
- wydatki pozostałych instytucji - wyłącznie administracyjne
(3/4 wydatków pochłaniają - wspólna polityka rolna, polityka spójności, regionalna)
Budżet UE uchwalają komisje i Rada UE, Trybunał Obrachunkowy przeprowadza kontrolę.
Etapy integracji:
1) Unia celna (główny teoretyk Viner lata 50/60)
Unia celna to obszar, na którym eliminowane są przeszkody ilościowe i opłaty celne. Występuje zewnętrzna taryfa celna dla krajów, które nie należą do UE
Przesłanki:
- obniżenie kosztów produkcji poprzez zniesienie ceł,
- ochrona producentów krajowych,
- ochrona istniejących miejsc pracy,
- wspieranie nowo tworzących się gałęzi,
- cło podwyższa ceny towarów importowanych, daje to szanse dla producentów krajowych,
- eliminacja przeszkód w handlu międzynarodowym,
- ograniczone są - koszty produkcji, transportu, dystrybucji
- bariery taryfowe - cła, subsydia, kontyngenty, dumping
- bariery pozataryfowe - przepisy celne, które mogą utrudnić odprawy na granicach, negatywna reklama dla produktów z poza granic.
Efekty (korzyści) utworzenia unii celnej
a) krótkookresowe (alokacyjne - statyczne)
- kreacji handlu - polega na zastąpieniu drogich dóbr krajowych przez dobra importowane, bezcłowe z krajów unii. Handel między partnerami rośnie -> efekt przesunięcia produkcji
- efekt konsumpcyjny - dostęp do tańszych dóbr i usług,
- efekt produkcyjny - większy bodziec do obniżania kosztów przez firmy krajowe, istnieje konkurencja,
- ekspansja handlu - wzrost wymiany handlowej wynikający ze wzrostu konsumpcji na skutek obniżki cen towarów. Doprowadza do wzrostu gospodarczego,
- efekt przesunięcia handlu - zastąpienie tanich dóbr importowanych z krajów trzecich przez dobra relatywnie droższe importowane bezcłowo z krajów Unii - efekt odwrócenia handlu (negatywny skutek utworzenia unii celnej, podwyższa ceny produkcji w skali globalnej)
b) długookresowe (dynamiczne)
- wzrost poziomu dobrobytu wynikający ze wzrostu gospodarczego,
- ludzie uczą się poprzez praktykę,
- zmniejszają się rozmiary "marnotrastwa" ekonomicznego,
- rosną zyski, wzrasta kapitał, wzrasta rozmiar produkcji, większe firmy,
- maleją koszty wytwarzania,
- wzrost postępu technologicznego
Jak szybko można utworzyć unię celną?
- jeżeli jest szybka dynamika liberalizacji wewnątrz unii celnej to rośnie dynamika handlu,
- wolniejsze tempo liberalizacji może zmniejszyć dynamikę handlu,
- zmiana kierunków specjalizacji w stronę bardziej innowacyjnych,
- rosną koszty związane z przekwalifikowaniem pracowników,
- rośnie bezrobocie efekt przesunięcia handlu jest większy przy szybszej liberalizacji wymiany handlowej,
- wysokość ceł i innych ograniczeń handlowych w okresie przed liberalizacją handlu (korzyści unii celnej są większe przed liberalizacją handlu), gdy taryfy celne były dość wysokie, będzie większy wzrost dobrobytu,
- komplementarność lub konkurencyjność krajów członkowskich łączy się ze strukturą krajów członkowskich,
- większe korzyści przynosi gospodarka krajów konkurencyjnych niż komplementarnych, gdyż zniesienie barier handlowych w krajach o zbliżonej strukturze produkcji powoduje wzrost konkurencyjności, rośnie kreacja handlu, handel wewnątrzgałęziowy, specjalizacja,
- w krajach komplementarnych - handel międzygałęziowy, efekt przesunięcia handlu, teoria kosztów komparatywnych.
Wielkość rynku unii celnej - im więcej krajów uczestniczyć będzie w unii celnej, tym większy będzie efekt kreacji handlu i mniejsze ryzyko przesunięcia handlu.
Koszty transportu i koszty transakcyjne
Rosnący handel -> wzrasta transport
W przypadku braku efektywnego transportu -> taryfy
Unię celną zawiera się między krajami sąsiadującymi, im mniejsze koszty transportu, tym większa korzyść dla wymiany handlowej.
Im większa liberalizacja, większy rynek i niższe koszty transportu, tym większe korzyści z unii celnej.
Terms of trade = ceny towarów eksportowanych / ceny towarów importowanych x 100%
2) Wspólny rynek
Przepływ kapitału
Przykład:
Kraj A - niższa stopa procentowa niż w kraju B
B wyższa produktywność kapitału niż w A
Kapitał w A będzie przepływał do B dopóki nie dojdzie do wyrównania krańcowej produktywności, a więc do zrównania stóp procentowych (realnych)
A i B - decyzja o wspólnym rynku, znoszą ograniczenia co do swobody handlu.
Skutki dla A:
- zmniejszenie podaży,
- wzrost stopy procentowej,
- zmniejszenie poziomu dobrobytu.
Skutki dla B:
- podaż kapitału wzrasta,
- spadek stopy procentowej ( sprzyja wzrostowi dobrobytu i wzrostowi gospodarczemu)
Zmiana dochodów z tytułu kapitału i pracy:
- kraj B - zmalały dochody z kapitału, wzrost dochodów z tytułu pracy (płacy),
- kraj A - wzrosną dochody z kapitału, maleją dochody z tytułu pracy.
Cel - dążenie do wyrównania się cen kapitału i korzyści tych krajów, które tworzą wspólny rynek.
Motywy eksportu kapitału:
- motyw technologiczny,
- motyw finansowo - organizacyjny,
- motyw instytucjonalny.
Formy międzynarodowych przepływów inwestycji:
1) inwestycje bezpośrednie (stworzenie lub podtrzymanie stałych związków ekonomicznych między inwestorem zagranicznym a przedsiębiorstwem)
uzyskanie kontroli nad przedsiębiorstwem zagranicznym wiąże się z przekazaniem kapitału rzeczowego, co doprowadza do stworzenia filii za granicą,
posiadanie udziału w przedsiębiorstwie (zagranicznym),
udzielanie pożyczek długookresowych, co doprowadza do stworzenia więzi ekonomicznych,
przynoszą wyższy dochód, ale wiąże się z wyższym ryzykiem (są więc podejmowane przez duże firmy międzynarodowe)
2) inwestycje portfelowe (finansowe)
ich celem jest uzyskanie stałego dochodu (zysku), a nie uzyskanie kontroli nad przedsiębiorstwem,
operowanie papierami wartościowymi - obligacje, akcje, listy zastawne, (pożyczki długookresowe)
3) kredyty eksportowe udzielone zagranicznym nabywcom przez producenta,
4) Join venture,
5) Kontrakty pod klucz - wykonanie przez zagranicznego inwestora inwestycji pod klucz
Oznaki pełnej mobilności kapitału
- takie same nominalne stopy procentowe,
- korelacja między poziomem inwestycji a poziomem oszczędności.
W ramach UE nie osiągnięto jeszcze w pełni korzyści z przepływu kapitału.
Przepływ siły roboczej
Przykład:
Kraj A - wyższy poziom oferowanej płacy (zależy od produktywności)
Kraj B - niższy poziom płacy
Wspólny rynek - swobodne przemieszczanie się siły roboczej, dążenie do wyrównywania się poziomu płacy między krajami, siła robocza z B będzie emigrować do A, dopływ imigrantów do A.
Skutki:
Konsekwencja dla A:
- wzrost poziomu dobrobytu i wzrost gospodarczy
- podaż pracy rośnie,
- płaca ulega obniżeniu,
- tracą pracownicy (zwłaszcza rodzinni),
- zyskują pracodawcy, bo koszt zatrudnienia spada, zmniejszenie poziomu bezrobocia,
- dopływ siły roboczej może doprowadzić do niezadowolenia społeczeństwa
Konsekwencje dla B:
- zmniejszenie podaży pracy,
- rosną płace pracowników,
- pogorszy się sytuacja pracodawców, bo koszty rosną,
- wzrost poziomu bezrobocia,
- zmniejszenie poziomu dobrobytu.
Przyczyny migracji siły roboczej:
-nadwyżka podaży pracy w kraju emigrantów
-poziom bezrobocia
-różnice między krajami w poziomie płac i poziomie socjalnym
Czynniki pozaekonomiczne:
-religijne
-polityczne
-bariery społeczne
-dyskryminacja w danym kraju
Korzyści ze stałej migracji siły roboczej:
-realizacja zawodowa i finansowa dla pracownika
-lepsze wykorzystanie technologii przy lepszej relacji kapitału i pracy – dla pracodawcy
-wyrównywanie różnic w kosztach produkcji jeśli były wywołane administracyjną segmentacją rynku pracy
Korzyści z czasowej emigracji dla kraju emigracji:
-mniejsza stopa bezrobocia
-maleje problem zrównoważenia budżetu i bilansu płatniczego
-lepsza sytuacja pracobiorców którzy zostali
Koszty:
-odpływ wykwalifikowanej siły roboczej
-emigranci nie odprowadzają podatków i składek ZUS
Korzyści dla kraju przyjmującego imigrantów:
-dopływ nowej, często wykwalifikowanej siły roboczej
-nasila się konkurencja na rynku pracy
-większy popyt na mieszkania, usługi, służbę zdrowia,
-ożywienie koniunktury
-obniżają się napięcia inflacyjne
Koszty dla kraju przyjmującego imigrantów:
-różnice kulturalne, religijne
-problemy społeczne, patologia
Konsekwencje ekonomiczne:
-pogłębienie procesów integracyjnych
-lepsza alokacja czynników
-obniżenie kosztów
Unia walutowa – traktat z Maastricht 1992r.
-1999 wspólna waluta w obrocie bezgotówkowym ECU
-2002 wejście Euro
Strona realna gospodarki:
-jedna waluta
-pogłębianie integracji rynków walutowych
-otwartość i dywersyfikacja gospodarek
-mniejsze różnice w poziomie tempa rozwoju gospodarczego
-stopa inflacji między krajami powinna być zbliżona jeśli chcemy by korzyści były jak największe
Zmiany gdy chce się wejść do unii walutowej:
-wprowadzenie sztywnych kursów waluty krajowej w stosunku do euro
-rezygnacja z autonomicznie prowadzonej polityki monetarnej na rzecz wspólnej polityki monetarnej prowadzonej przez Europejski Bank Centralny
-pełna integracja rynków finansowych
Optymalny obszar walutowy to taki na którym korzyści z posiadania wspólnej waluty są większe od kosztów utworzenia takiego obszaru.
Optymalizacja tego obszaru zależy od stopnia zatrudnienia, stabilności cen, równowagi bilansu płatniczego.
Czynniki wpływające na zwiększenie optymalności danego obszaru walutowego:
-elastyczność płac i cen na zmiany które dokonują się na rynku
-mobilność czynników produkcji (głównie siły roboczej)
-mobilność kapitału
Kryteria konwergencji:
a. kryteria monetarne
-stabilność cen. Kraj który chce wejść do unii walutowej, może mieć nie więcej niż 1,5% wyższą stopę inflacji w stosunku do 3 krajów członkowskich które mają najniższą stopę inflacji
-wysokość stóp procentowych nie może przekraczać na rok przed przystąpieniem więcej niż o 2 % wysokości stopy procentowej w 3 krajach członkowskich które miały najniższą stopę inflacji
-stabilny kurs walutowy:
Na 2 lata przed wejściem kraj musi się znaleźć w europejskim systemie walutowym i wykazać się stabilnym kursem i brakiem dewaluacji tego kursu.
b. kryteria fiskalne:
-deficyt budżetowy nie mniejszy niż 3% w stosunku do PKB danego kraju
-dług publiczny nie większy niż 60% w stosunku do PKB
Niewymierne koszty przystąpienia:
-utrata autonomii w prowadzeniu polityki monetarnej i kursowej
- implikacje dla polityki fiskalnej
Wymierne koszty przystąpienia:
-przystosowanie systemów operacyjnych i informatycznych do nowej waluty
-przystosowanie urządzeń w których jest gotówka (np. parkometry, bankomaty)
-utrata przez banki części dochodów z transakcji wymiany walut
- utrata przez towarzystwa ubezpieczeniowe części dochodów z tytułu ubezpieczeń przed wahaniami kursowymi
Bezpośrednie korzyści (krótki czas):
-mniejsze koszty dokonywania transakcji
-nie ma konieczności przeliczania walut
-przejrzyste informacje o kształtowaniu się cen
-eliminacja ryzyka kursowego
-mniejsze ryzyko-> niższa stopa procentowa-> większa dostępność kredytów
Pośrednie korzyści (długi czas):
-wzrost stabilności makroekonomicznej i PKB
-większe bezpieczeństwo dopływu inwestycji zagranicznych
- wzrost stopy inwestycji
-ożywienie wymiany handlowej
-wzrost konkurencyjności gospodarek
-można trzymać mniej rezerw walut obcych