Opole 30.11.2010

Zaburzenia psychiczne

w okresie połogu

Ślęzak Aleksandra

Położnictwo III rok

BABY BLUES

Inaczej przygnębienie poporodowe / smutek dziecięcy / smutki macierzyństwa. cJest to krótkotrwałe, przejścia obniżenie samopoczucia, pojawiające się najczęściej w 3-4 dobie po porodzie, utrzymuje się poprzez kilka do kilkunastu dni ( od 10 dni do 2 tygodni, maksymalnie miesiąc).Maksymalne nasilenie przypada na 5 dobę po porodzie. Występuje częściej u matek z problemami środowiskowymi i rodzinnymi. Nie wymaga leczenia farmakologicznego, ustępuje samoistnie. Zazwyczaj wystarcza wsparcie rodziny lub innych matek małych dzieci. Tylko u części kobiet rozwija się pełnoobjawowa depresja. Położnica zaczyna się stresować pierwszymi trudnościami w karmieniu, zajmowaniu się dzieckiem, przewijaniu, uspakajaniu. Byciu Matką.

OBJAWY

• obniżenie/ zmienność nastroju

• poczucie zmęczenia

• płaczliwość

• smutek

• drażliwość

• nerwowość

• zakłopotanie

• obawy o przyszłość

• chwiejność emocjonalna

• brak apetytu

• zaburzenia snu

• brak poczucia kompetencji w roli matki

DEPRESJA POPORODOWA

Pojawia się 1-6 miesięcy po porodzie i występuje u co 5 kobiety. Częściej występuje u kobiet które przebyły przygnębienie poporodowe. Trwa kilka tygodni do kilku miesięcy i w części przypadków zachodzi bezwzględna konieczność konsultacji psychologicznej i psychiatrycznej ze względu na potrzebę stosowania leków przeciwdepresyjnych.

Obraz kliniczny depresji poporodowej:

• wyraźnie nasilający się brak pewności siebie

• negatywne myśli

• poczucie beznadziejności

• napięcie psychiczne, niezdolność do odprężenia

• poczucie bezwartościowości

• uczucie wyczerpania

• złe fizyczne samopoczucie

• trudności w podejmowaniu decyzji

• spadek libido

• wyraźny lęk o zdrowie dziecka

• negatywne myślenie o sobie

• myślenie o samobójstwie

• myśli o wyrządzeniu krzywdy dziecku

• występuje nasilony lęk o zdrowie dziecka

• obawy przed wyrządzeniem krzywdy

• obojętność, niechęć, brak zainteresowania, wrogość do narodzonego dziecka

• zaniedbywanie lub niewypełnianie podstawowych obowiązków macierzyńskich

• poczucie winy z powodu braku uczuć i obojętności wobec dziecka

Matka wycofuje się z rozmów, unika kontaktów z ludźmi, izoluje się, przeżywa więcej złych emocji niż pozytywnych.

Objawy kliniczne depresji układają się najczęściej w 3 roddzaje zespołów chorobowych:

1. depresja neurasteniczna – objawia się zmęczeniem, rozdrażnieniem, zmniejszeniem sprawności intelektualnej, zmianą masy ciała,

2. depresja apatyczno-abuliczna – występują: apatia, brak energi, niemożność podejmowania decyzji, wszystko wydaje się trudne, nie radzenie sobie z podstawowymi obowiązkami domowymi, zobojętnienie w stosunku do najbliższych, uczucie pustki życiowej wypełnionej bezczynnością,

3. depresja anankastyczna – przerażenie związane z odpowiedzialnością za dziecko, kobieta nie wierzy, że potrafi wychować dziecko, ma natrętne myśli związane z dzieckiem,duże spowolnienie, zastyganie w bezruchu

Leczenie depresji poporodowej polega na podawaniu leków przeciwdepresyjnych i stosowaniu psychoterapii. Decyzja o podjęciu leczenia powinna być podjęta świadomie przez kobietę, propozycja lekarza po indywidualnej analizie przypadku powinna zostać poparta rzetelnym przedstawieniem argumentów „za i przeciw”. Psychoterapia towarzysząca farmakoterapii jest próbą jak najszybszego przyniesienia ulgi kobiecie w depresji, trzeba bowiem pamiętać, że działanie leków przeciwdepresyjnych nie jest natychmiastowe, objawy ustępują powoli.

Przez lata przypuszczano, że źródłem jest obniżony poziom estrogenów, progesteronu o kortyzolu w 5 dniu po porodzie. Uważano iż stres związany z wysiłkiem i bólem powoduje objawy tj. przygnębienie, płaczliwość, wahania nastroju. Dziś na podstawie najnowszych badań stwierdza się, że nie istnieje jednoznaczny związek między tym stanem a stężeniem estrogenu i progesteronu.

Zadanie m położnych i rodziny jest udzielenie matce psychologicznego wsparcia, pomocy w opiece nad noworodkiem, umożliwienie odpoczynku i odpowiedniej porcji snu.

PSYCHOZY POPORODOWE

Psychoza poporodowa określana jest jako grupa zaburzeń heterogennych, których wspólnym mianownikiem jest ich wystąpienie w okresie poporodowym. Pojawia się ona w kilka dni lub tygodni po porodzie, a pierwsze objawy ujawniają się do 25 dni po porodzie. Ryzyko pojawienia się psychozy poporodowej jest większe u kobiet, które przebyły zaburzenia psychiczne. W obowiązującej klasyfikacji ICD – 10 nie wyodrębniono ich jako osobnej jednostki. Obecnie do psychotycznych zaburzeń psychicznych z początkiem w okresie okołoporodowym zaliczamy:

• schizofrenie

• ostre i przemijające zaburzenia psychotyczne

• zaburzenia schizoafektywe

• zaburzenia nastroju

Psychozy mogą być endogenne (psychotycze epizody depresyjne, maniakalne, schizofreniczne) lub egzogenne, w których przyczyna może być infekcyjna ( w przebiegu zakażenia połogowego lub ropnego zapalenia sutka) lub może wiązać się z inymi zaburzeniami somatycznymi (awitaminoza witaminy B12, zaburzenia funkcji tarczycy).

Najczęściej występują zaburzenia afektywne. Około 10 % przypadków to stany maniakalne lub depresyjne o początku przed porodem, pozostałe występują w okresie połogu.

OBJAWY

• urojenia prześladowcze

• omamy wzrokowe

• dziwne zachowanie

• omamy słuchowe

• zaburzenia myślenia

• zaburzenia reakcji emocjonalnych

• chorobowe przekonania o popełnionym przewinieniu, czekającej karze, katastrofie, śmiertelnej chorobie,

• wzmożona aktywność ruchowa

• pobudzenie

• wielomówność

• rozproszenie uwagi

• drażliwość

• nie przywiązuje uwagi do ubioru

• urojone przekonania wielkościowe, niekiedy prześladowcze

W okresie połogu może dojść też do przewlekłej schizofrenii lub do występienia pierwszych objawów tej choroby.

Objawy choroby zwykle narastają od zniechęcenia i zaniechania kontaktów towarzyskich do całkowitego ograniczenia myśli do wąskiego, odrealnionego świata własnych przeżyć. Często pod wpływem swoich myśli chora podejmuje różne działania, które zwykle są niebezpieczne dla niej samej lub dla dziecka. Zespoły maniakalne pojawiają się zwykle 1-2 tygodni po porodzie i mogą być poprzedzone krótkim okresem depresji.

Stan psychotyczny w okresie poporodowym bezwzględnie wymaga leczenia specjalistycznego. W związku z zagrożeniem życia i zdrowia matki i dziecka zwykle jest konieczna hospitalizacja.

Rokowanie jest indywidualnie zróżnicowanie zależne od podłoża psychozy i od właściwie podjętego leczenia. Po ustąpieniu ostrych objawów konieczna jest dalsza obserwacja.

Rokowanie dla dziecka jest dobre, jeśli choroba matki jest wcześnie rozpoznana i dziecko jest od niej izolowane.

Bibliografia

1. Red. Dorota Kurpas, Halina Miturska, Marta Kaczmarek, Podstawy psychiatrii dla studentów pielęgniarstwa, wyd. Continuo, Wrocław 2009

2. Beata Banasiak – Parzych, Depresja poporodowa, przyczyny, skutki, zapobieganie, wyd. Koldruk, Warszawa 2007

3. Iwona Koszewska, O depresji w ciąży i po porodzie, wyd. PZWL, Warszawa 2008

4. Marta Makara – Studzińska, Grażyna Iwanowicz – Palus, Psychologia w położnictwie i ginekologii wyd. PZWL, Warszawa 2008