Rynek kapitalowy w polsce referat

RYNEK KAPITAŁOWY W POLSCE

  1. Historia polskiego rynku kapitałowego

Polski rynek kapitałowy powstał na przełomie XVIII w. i XIX w. Z niewielkimi przerwami, wynikającymi głównie z działań wojennych, pierwsza polska giełda funkcjonowała do 1939r.

Zmiany o charakterze ustrojowym i własnościowym dokonane w Polsce po 1945r. spowodowały, że nie istniały warunki do reaktywowania rynku kapitałowego. Głównym źródłem finansowania długoterminowego stały się kredyty bankowe.

  1. Podstawy prawne

W końcu lat dziewięćdziesiątych ramy prawne funkcjonowania polskiego rynku kapitałowego podlegały istotnym przeobrażeniom. W miejsce rozwiązań prawnych, które tylko częściowo odpowiadały potrzebom rozwijającego się rynku kapitałowego, przyjęto nowe akty prawne, które po pierwsze, pozostawały w zgodzie z poziomem rynku, a nawet go wyprzedzała, i po drugie pozostawała w całości lub w najistotniejszej części w zgodzie z odpowiednimi aktami prawnymi obowiązującymi w krajach należących do UE.

W wyniku przeprowadzenia działań mających na celu tworzenie nowych aktów prawnych lub ich nowelizację, nasz system prawny w tym względzie był w dużej mierze spójny z rozwiązaniami stosowanymi w krajach członkowskich UE.

Do podstawowych aktów prawnych dotyczących polskiego rynku kapitałowego można zaliczyć:

  1. Struktura instytucjonalna rynku

Polski rynek kapitałowy, który rozwinął się po 1989r., składa się z dwóch równolegle funkcjonujących segmentów, którymi są:

- rynek publiczny

- rynek niepubliczny.

Dominujące znaczenie ma rynek publiczny, chociaż niektóre segmenty rynku kapitałowego, takie jak np. obligacje pozaskarbowe, w znacznej mierze znalazły się poza jego zasięgiem.

  1. Rynek publiczny

Struktura instytucjonalna polskiego publicznego rynku kapitałowego jest spójna z rozwiązaniami przyjętymi na rynkach rozwiniętych. Obowiązujące rozwiązania, stanowiące podstawę powstania głównych instytucji rynku, były wzorowane w dużej mierze na rozwiązaniach legislacyjnych funkcjonujących w krajach rozwiniętych.

Główne instytucje działające na rynku można podzielić na:

- sprawujące funkcje regulacyjno-nadzorcze

- rynki wtórne, którymi w warunkach polskich mogą być rynki regulowane (rynek giełdowy – GPW lub rynek pozagiełdowy – MTS-CeTO) i alternatywne systemy obrotu.

- instytucje pośredniczące

- system rozliczeniowy

- bank rozliczeniowy (obecnie NBP).

Komisja Nadzoru Finansowego jest centralnym organem administracji rządowej w sprawach: publicznego obrotu papierami wartościowymi, działalności giełd towarowych, giełdowych izb rozrachunkowych, maklerów giełd towarowych oraz podmiotów prowadzących przedsiębiorstwa maklerskie. Nadzór nad Komisją sprawuje Prezes Rady Ministrów. Została ona powołana jako organ nadzoru nad publicznym obrotem papierami wartościowymi, instytucjami bankowymi oraz ubezpieczeniowymi. Nadzór instytucji rynku kapitałowego dotyczy: Giełdy, rynku pozagiełdowego, domów maklerskich, banków prowadzących rachunki papierów wartościowych, towarzystw funduszy inwestycyjnych, Krajowego Depozytu Papierów Wartościowych, a także inwestorów giełdowych.

Do zadań Komisji należy:

Poza tym Komisja:

Rolą Komisji jest działanie zapewniające wszystkim inwestorom na rynku publicznym otrzymywanie od emitentów wszelkich niezbędnych informacji z gwarancją ich prawidłowości. W tym zakresie KNF­ w stosunku do emitenta ­ jest reprezentantem inwestorów. Komisja spełnia swoją rolę reprezentanta inwestorów w dwojaki sposób: przez wypełnianie ustawowych obowiązków oraz np. przez interwencję w konkretnych sytuacjach. W przypadku gdy emitent nie wykonuje obowiązków informacyjnych lub wykonuje je nienależycie Komisja może wydać decyzję o wykluczeniu papierów wartościowych z publicznego obrotu lub nałożyć karę pieniężną.

Polski publiczny rynek wtórny składa się z dwóch instytucji, za pośrednictwem których dokonywany jest obrót instrumentami rynku kapitałowego. Są nimi: Giełda Papierów Wartościowych w Warszawie SA (GPW) oraz MTS-CeTO SA.

Giełda Papierów Wartościowych w Warszawie S.A. powstała w kwietniu 1991 r. jako spółka Skarbu Państwa. Celem spółki jest organizowanie publicznego obrotu papierami wartościowymi, w tym promowanie obrotu papierami wartościowymi i upowszechnianie informacji związanych z tym obrotem. Zadaniem spółki jest prowadzenie giełdy papierów wartościowych. Akcjonariuszami giełdy mogą być: domy maklerskie, Skarb Państwa, banki, towarzystwa funduszy inwestycyjnych, zakłady ubezpieczeń oraz emitenci papierów wartościowych dopuszczonych do publicznego obrotu i notowanych na giełdzie. Organami Giełdy są: Walne Zgromadzenie, Rada Nadzorcza zwana Radą Giełdy, Zarząd zwany Zarządem Giełdy.

Giełda Papierów Wartościowych w Warszawie S.A. traktowana jest jako miejsce: wyceny kapitału, oceny możliwości rozwojowych podmiotów gospodarczych oraz miejsce stanowiące barometr gospodarki.

Rada Giełdy wydaje decyzję o dopuszczeniu papierów wartościowych i instrumentów finansowych do obrotu giełdowego na podstawie wniosku emitenta. W celu umożliwienia uczestnikom obrotu giełdowego dokonywania stałej oceny papierów wartościowych emitenta, obowiązany jest on dostarczać Giełdzie informacji.

Transakcje na GPW mogą zawierać wyłącznie domy maklerskie, banki prowadzące działalność maklerską i zagraniczne osoby prawne będące członkami giełdy. Status członka Giełdy przyznaje Rada Giełdy pod warunkiem, że m.in. członek jest akcjonariuszem giełdy, jest osobą prawną, jest uczestnikiem bezpośrednim Krajowego Depozytu Papierów Wartościowych. Na naszej Giełdzie istnieje rynek kierowany zleceniami. Oznacza to, że kursy zawarcia transakcji kształtowane są przez ceny zawarte w zleceniach składanych przez inwestorów. Właśnie dzięki temu na Giełdzie kształtuje się cena papieru wartościowego odzwierciedlająca jego wartość, a co za tym idzie, wartość podmiotu, który go wyemitował.

Skuteczność działania giełdy zależy od następujących warunków: koncentracji podaży i popytu w celu kształtowania powszechnego kursu papierów wartościowych, bezpieczeństwa obrotu oraz przejrzystości.

Centralna Tabela Ofert S.A. powstała w 1996 r. jako element pozagiełdowego wtórnego rynku papierów wartościowych. Powstanie rynku pozagiełdowego wiąże się z realizacją Programu Powszechnej Prywatyzacji.

Przedmiotem przedsiębiorstwa spółki jest prowadzenie Centralnej Tabeli Ofert, jej obsługi operacyjnej oraz prowadzenie innej działalności wspierającej rozwój regulowanego rynku pozagiełdowego. Celem spółki jest organizowanie regulowanego pozagiełdowego publicznego obrotu papierami wartościowymi i innymi instrumentami finansowymi, w tym gromadzenie, przedstawianie i udostępnianie informacji o ofertach i transakcjach zawartych na regulowanym rynku pozagiełdowym. W celu realizacji swojego przedmiotu przedsiębiorstwa spółka:

Stronami transakcji zawieranych na rynku pozagiełdowym mogą być domy maklerskie, banki prowadzące działalność maklerską lub zagraniczne osoby prawne z art. 52 ustawy Prawo o Publicznym Obrocie Papierami Wartościowymi. Na warunkach określonych w regulaminie obrotu stronami transakcji zawieranych na rynku pozagiełdowym mogą być również inne podmioty jeżeli są uczestnikami KDPW oraz nabywają papiery wartościowe we własnym imieniu i na własny rachunek.

Krajowy Depozyt Papierów Wartościowych w Warszawie S.A. funkcjonuje jako samodzielny podmiot od 1994 r. W jego rejestrach znajdują odzwierciedlenie wszystkie transakcje zawierane na rynku, a także zmiany cech papierów wartościowych i emisji. Przechowywanie papierów wartościowych i dokonywanie rozliczeń zawartych transakcji odbywa się w formie zapisów komputerowych, co wynika z dematerializacji papierów wartościowych.

Krajowy Depozyt Papierów Wartościowych jest spółką akcyjną, której akcjonariuszami mogą być wyłącznie podmioty prowadzące giełdę, rynek pozagiełdowy, Skarb Państwa, GPW, NBP, domy maklerskie i banki. Organami KDPW S.A. są: Walne Zgromadzenie, Rada Nadzorcza, zwana "Radą Depozytu", Zarząd zwany "Zarządem Depozytu".

Głównym zadaniem KDPW jest prowadzenie depozytu papierów wartościowych, w tym rejestrowanie papierów wartościowych dopuszczonych do publicznego obrotu, nadzorowanie zgodności wielkości emisji z liczbą papierów wartościowych znajdujących się w obrocie, nadzorowanie obsługi realizacji zobowiązań emitentów wobec właścicieli papierów wartościowych (np. dywidendy z akcji, odsetek z obligacji), rozliczanie transakcji zawieranych na rynku papierów wartościowych i innych instrumentów finansowych.

KDPW S.A. rejestruje papiery wartościowe na kontach depozytowych i rachunkach papierów wartościowych. Uczestnikami depozytu mogą był podmioty, których przedmiot przedsiębiorstwa obejmuje prowadzenie rachunków papierów wartościowych, emitenci papierów wartościowych dopuszczonych do obrotu publicznego, inne krajowe instytucje finansowe. W systemie depozytowo-rozliczeniowym dokonywane są operacje na papierach wartościowych, których skutkiem jest odzwierciedlenie zmiany treści praw i innych cech papierów wartościowych lub emisji papierów wartościowych. Operacjami tymi są: wymiana papierów wartościowych, asymilacja papierów wartościowych, konwersja papierów wartościowych, zamiana papierów wartościowych, wycofanie papierów wartościowych z depozytu, zasilenie rachunku, transfer portfela i transfer papierów wartościowych.

KDPW S.A. może również obsługiwać obrót papierami wartościowymi nie dopuszczonymi do publicznego obrotu. Może prowadzić rachunki pieniężne, dokonywać rozliczeń pieniężnych, udzielać pożyczek, uczestniczyć w rozrachunkach dokonywanych przez Narodowy Bank Polski na zasadach stosowanych w przypadku rozrachunków międzybankowych.

Do zadań KDPW S.A. należy ponadto: opracowanie procedur ewidencyjnych papierów wartościowych, upowszechnianie informacji i prowadzenie działań edukacyjnych dotyczących rynku kapitałowego, rozliczanie wypłat transferowych między otwartymi funduszami emerytalnymi, rozliczanie transakcji zawieranych na giełdach energii oraz na giełdach towarowych, a także wykonywanie czynności z tym związanych.

  1. Rynek niepubliczny

Równolegle do rynku publicznego w Polsce funkcjonuje również podlegający znacznie mniejszym regulacjom, rynek niepubliczny. Warto wymienić tu segment obligacji przedsiębiorstw, który niemal w całości znalazł się poza rynkiem publicznym. Sposób funkcjonowania tego segmentu rynku jest następujący:

- potencjalny emitent zgłasza zapotrzebowanie na usługę emisji do domu maklerskiego;

- pośrednik rozprowadza papiery wartościowe na rynku pierwotnym w formie prywatnej emisji papierów wartościowych; w razie trudności z rozprowadzeniem, sam przejmuje pakiet papierów wartościowych

- późniejszy obrót wtórny organizuje biuro maklerskie organizujące emisję.

Zaletą tego rozwiązania – w porównaniu z rynkiem publicznym – jest niższy koszt emisji i większa prostota jej przeprowadzenia, pomijając udział KNF. Natomiast słabością jest ograniczona wielkość kapitału, który można zaktywizować tym sposobem, co wynika z ograniczenia grona uczestników emisji po stronie inwestycyjnej oraz niska płynność tego rodzaju papierów. Istotną sprawą jest również mniejsze bezpieczeństwo tego rynku z punktu widzenia inwestora.

  1. Indeksy GPW

GPW publikuje 18 indeksów. Wartości WIG20, WIG20short, WIG20lev,mWIG40, sWIG80 i WIG są publikowane w trakcie trwania notowań ciągłych, pozostałych indeksów trzykrotnie w trakcie sesji giełdowej – są to WIG-PL oraz indeksy sektorowe. Ponadto Giełda publikuje wartości indeksu RESPECT.

Indeksy WIG20 i mWIG40 są instrumentami bazowymi dla kontraktów terminowych, a indeks WIG20 również dla opcji notowanych na GPW.

W skład wszystkich indeksów giełdowych mogą wejść spółki, które spełnią następujące bazowe kryteria:

- liczba akcji w wolnym obrocie większa od 10%

- wartość akcji w wolnym obrocie większa od 1 mln EUR

- spółka nie może być oznaczona w sposób szczególny.

Najważniejsze indeksy GPW:

  1. Indeks WIG20 – obliczany od 16 kwietnia 1994 r., na podstawie wartości portfela akcji 20 największych i najbardziej płynnych spółek z Giełdy. Pierwsza wartość indeksu wynosiła 1000 pkt. WIG20 jest indeksem typu cenowego, co oznacza że przy jego obliczaniu bierze się pod uwagę jedynie ceny zawartych w nim transakcji, a nie uwzględnia się dochodów z tytułu dywidend.

  2. Indeks mWIG40 – jest kontynuacją indeksu MIDWIG i jest obliczany od 31 grudnia 1997 r. Obejmuje 40 średnich spółek notowanych na GPW. Jest indeksem typu cenowego. W indeksie mWIG40 nie uczestniczą spółki z indeksów WIG20 i sWIG80 oraz spółki zagraniczne notowane jednocześnie na Giełdzie i innych rynkach o wartości rynkowej w dniu rankingu powyżej 1 mld EUR.

  3. Indeks sWIG80 – jest kontynuacją WIRR obliczanego od 31 grudnia 1994r. Obejmuje 80 małych spółek notowanych na GPW. Jest to indeks typu cenowego

  4. Indeks WIG – pierwszy indeks giełdowy. Jest obliczany od 16 kwietnia 1991. Obecnie WIG obejmuje wszystkie spółki notowane na GPW, które spełnią bazowe kryteria uczestnictwa w indeksach. Jest to indeks dochodowy.

  5. Indeksy sektorowe – Giełda oblicza subindeksy sektorowe indeksu WIG. Obejmują one spółki z różnych sektorów gospodarczych np. banki, budownictwo, chemia, deweloperzy, energia, informatyka, media, paliwa, spożywczy, telekomunikacja. Wartości tych indeksów pozwalają ocenić efektywność inwestowania w zależności od sektora gospodarki.

  1. Rynek kapitałowy w Polsce

Polski rynek kapitałowy charakteryzuje zróżnicowana struktura inwestorów. Jest to zjawisko korzystne ze względu na możliwości rozwoju rynku. Dużą liczbę inwestorów stanowią inwestorzy indywidualni i choć w 2008 r. ich udział w obrotach akcjami na Głównym Rynku GPW spadł z 30% do 18%, to wynik ten można uznać za zadowalający. Wzrosła natomiast liczba inwestorów zagranicznych, którzy zwiększyli swój udział z 33% do 43%.

Rys. 1. Struktura inwestorów na rynku GPW w 2008 r.

Źródło: www.gpw.pl

Giełda Papierów Wartościowych w Warszawie jest rynkiem rozwiniętym, na którym notowane są papiery wartościowe 382 spółek, z czego 23 to papiery podmiotów zagranicznych co prezentuje tab.1. Z kolei tab.2 przedstawia kapitalizację spółek notowanych na Giełdzie Papierów Wartościowych w Warszawie. W 2008 r. mimo znacznych spadków cen instrumentów finansowych GPW osiągnęła jedne z lepszych wyników na tle światowych giełd papierów wartościowych.

Tab. 1 Liczba podmiotów notowanych na Giełdzie Papierów Wartościowych w Warszawie na dzień 01.06.2010

  Spółki krajowe Spółki zagraniczne Razem
Rynek podstawowy 318 23 341
Rynek równoległy 41 0 0
Razem 359 23 382

Źródło: www.gpw.pl

Tab. 2 Kapitalizacja spółek notowanych na GPW w 2008 r. (w mln PLN)

Spółki krajowe Spółki zagraniczne Razem
Rynek podstawowy 450680,74 261725,7 712406,44
Rynek równoległy 4873,79 0 4873,79
Razem 455554,53 261725,7 717280,23

Źródło: www.gpw.pl

Największą liczbę akcji odnotowano w 2007 roku – wówczas wielkość ta sięgnęła rzędu 1080 instrumentów. W roku następnym liczba ta pod wpływem kryzysu spadła o ponad połowę. Mimo tego dużego spadku akcje stanowiły największą część w całej puli instrumentów finansowych.

Tab. 3 Wielkość poszczególnych segmentów rynku kapitałowego w Polsce w latach 2005-2009

  2005 2006 2007 2008 2009
Instrumenty dłużne 302,9 345,4 389,3 400,5 421,7
Obligacje rynkowe Skarbu Państwa 278,4 317 350,9 360,8 391,7
Długoterminowe papiery dłużne przedsiębiorstw 8,9 9,8 15,8 16 13,8
Obligacje komunalne 3,3 3,8 4,1 4,5 5,4
Długoterminowe bankowe papiery dłużne 2,7 5,3 8,3 8,5 7,8
Listy zastawne 1,8 1,7 2,4 2,9 3
Obligacje NBP 7,8 7,8 7,8 7,8 0
Instrumenty udziałowe - akcje 424,9 635,9 1080,3 465,1 685,6

Źródło: www.nbp.pl

  1. NewConnect

Od 30 sierpnia 2007 r. istotną częścią rynku kapitałowego w Polsce stanowi zainaugurowany przez GPW alternatywny rynek akcji NewConnect. Dokładnie dwa miesiące wcześniej ceny akcji na rynku regulowanym osiągnęły swoje najwyższe wartości, a przez kolejne miesiące spadły pod presją pogrążających się w kryzysie rynków rozwiniętych. Mimo pogłębiającego się kryzysu NewConnect rozwijał się dynamicznie, notując na koniec 2008 r. akcje 84 firm, zaś koniec I kwartału 2010 r. było już 126 firm zdobywających kapitał poprzez nowy rynek.

Rynek przeznaczony jest dla powstających bądź młodych firm o stosunkowo niewielkiej przewidywanej kapitalizacji (do ok. 20 mln zł), działających w sektorach tzw. nowych technologii: IT, media elektroniczne, biotechnologia, energia alternatywna itp., opartych głównie na aktywach niematerialnych[2]. Formalności i koszty debiutu na NewConnect są niższe w porównaniu z regulowanych rynkiem GPW; m.in. nie jest konieczne sporządzanie prospektu emisyjnego. Mniejsze są także obowiązki informacyjne ciążące na emitentach: raporty kwartalne są nieobowiązkowe i nie ma wymogu audytowania raportów półrocznych. Spółki mogą wybrać standardy rachunkowości

Specyfika nowego rynku powoduje, że inwestycje w papiery wartościowe notowanych tam spółek są obciążone większym ryzykiem, ale jednocześnie pozwala liczyć na większe stopy zwrotu. Wśród inwestorów na tym rynku przeważającą grupę stanowią inwestorzy indywidualni, którzy wygenerowali 92% zysku na rynku NewConnect.

Tab. 4 Dane opisujące rynek NewConnect za okres 2007-2010

Rok 2010 2009 2008 2007
Kurs USD na koniec okresu 3.3132 2.8503 2.9618 2.4566
Kurs EURO na koniec okresu 4.0770 4.1082 4.1724 3.6062
Liczba sesji 103 252 251 83
Liczba notowanych instrumentów
Spółki 126 107 84 24
w tym zagraniczne 2 2 1 ---
liczba debiutów 22 26 61 24
liczba wycofań 3 3 1 0
Indeksy
Wartości NCIndex 57.88 49.70 38.19 144.17
Stopy zwrotu NCIndex (%) 16.46 30.14 - 73.51 44.17
Kapitalizacja
Spółki krajowe (mln zł) 3 002 2 457 1 396 1 185
Spółki zagraniczne (mln zł) 158 97 41 ---
Akcje
Wartość obrotów ogółem (mln zł) 1 241 1 162 840 303
Wartość obrotów sesyjnych (mln zł) 1 233 1 079 825 303
Liczba transakcji na sesję 3 090 1 285 980 719
Wartość obrotów w transakcjach pakietowych (mln zł) 8 83 15 ---
Liczba transakcji pakietowych 13 39 19 ---
Wskaźniki akcji
C/Z* 479.9 x 6 666.3 90
C/WK* 14.27 18.05 216.05 27.95
Stopa dywidendy (%)* 14.3 0 216.1 0
Wskaźnik obrotu (%) 66.6 42 35.5 43.6

* wskaźnik średnioroczny dla wszystkich spółek

Źródło: www.newconnect.pl

Bibliografia

  1. Czekaj J. (red.), Rynki, instrumenty i instytucje finansowe, PWN, Warszawa 2008.

  2. Jajuga K., Kuziak K., Markowski P., Inwestycje finansowe, AE we Wrocławiu, Wrocław 1998.

  3. Pietrzak B. (red.), Polański Z, Woźniak B., System finansowy w Polsce, PWN, Warszawa 2008.

  4. Tarczyński W., Rynki kapitałowe. Metody ilościowe, vol. I, Agencja Wydawnicza Placet, Warszawa 1997

  5. www.gpw.pl

  6. www.nbp.pl

  7. www.newconnect.pl


Wyszukiwarka

Podobne podstrony:
rynek kapitałowy w Polsce (7 str), Ekonomia, ekonomia
Rynek kapitalowy w polsce
rynek kapitalowy w polsce
3 Rynek kapitałowy w Polsce PDF
rynek kapitalowy w polsce
Rynek kapitałowy w polsce
Rynek kapitalowy i pieniezny 1
Reforma rynku cukru wymusiła zamknięcie wielu cukrowni, rynek cukru w Polsce, rynek cukru
obligacje, NAUKA, [Rynek Kapitałowy]
rynek kapitałowy i jego rola w gospodarce rynkowej (13 str), Ekonomia, ekonomia
rynki kapitałowe w polsce (10 str), Bankowość i Finanse
rynki finansowe - test, NAUKA, [Rynek Kapitałowy]

więcej podobnych podstron