Definicja Państwa

Wspólnota polityczna, współcześnie będąca najczęściej formą organizacji życia narodu (państwo narodowe)

Jedyny podmiot polityczny, uprawniony do stosowania przymusu wobec swoich obywateli. Posiada aparat przymusu: (według Georgie Jellinka)

- policja

- wojsko

Państwo to trwały związek ludzi stale zamieszkujących określone terytorium, podlegających władzy zwierzchniej.

* Państwo to polityczna organizacja społeczeństwa na określonym terytorium, wyposażona w suwerenną władzę i oparta na przymusie.

Cechy państwa

Jest to organizacja:

• polityczna -państwo rozwija aktywność polegającą na sprawowaniu władzy, zarządzaniu

• terytorialna - państwo obejmuje terytorium określone granicami. Terytorium obejmuje obszar lądowy, przestrzeń morską (wody przybrzeżne), obszar w głąb ziemi, strefę powietrzną oraz statki morskie i powietrzne.

→ Początkowo terytorium ograniczało się do lądu, następnie państwa zaczęły wysuwać roszczenia do części morza - w XVII w. Wykształciło się pojęcie morza terytorialnego. W XX wieku terytorium państwa objęło przestrzeń powietrzną.

→ Terytorium konsoliduje społeczeństwo, ludzie zamieszkujący dane terytorium mają do niego stosunek uczuciowo-emocjonalny, traktują państwo, jako swoją ziemię, ojczyznę.

→ Terytorium wpływa na problem przynależności do państwa; o byciu jego obywatelem decydują nie więzy narodowo-plemienne, lecz zamieszkiwanie w danym państwie i uznawanie władzy publicznej sprawującej kontrolę nad danym terytorium-związek z terytorium jest ważniejszy niż pokrewieństwo przodkami, którzy przybyli z obcego państwa i na stałe osiedlili się w innym państwie.

• suwerenna - w wymiarze zewnętrznym i wewnętrznym.

- Suwerenność zewnętrzna to niezależność władzy państwowej w stosunkach z innymi państwami i organizacjami międzynarodowymi. Państwo ma zwierzchnią władzę nad terytorium i ludnością, może swobodnie kształtować swoją formę i ustrój społeczno - gospodarczy.

- Suwerenność wewnętrzna oznacza, że władza państwowa jest najwyższą na danym obszarze i sama decyduje o swoim zakresie działania, a wszelkie inne podmioty działają za jej zgodą i w zakresie przez nią wytyczonym.

• przymusowa - przynależność do niej ma charakter sformalizowany (obywatelstwo), osoby przebywające na jego terytorium muszą przestrzegać obowiązujące normy prawne. Ponadto państwo stosuje różne formy przymusu fizyczny (przy pomocy np. wojska, policji), ekonomiczny i psychologiczny.

Funkcje Państwa

1. strzeżenie obywateli przed ingerencja zewnętrzną minimalne

2. dbanie o porządek wewnętrzny w państwie państwo = stróż nocny

3. wychowawcza

4. gospodarcza = interwencyjna uzupełniające

5. socjalna państwo = opiekuńcze, dobrobytu

6. kulturalna

Elementy państwa

- społeczeństwo

- terytorium

- suwerenna władza

Podział państw ze względu na społeczeństwo: (według Daniela Bella)

- Preindustrialne

- Industrialne

- Postindustrialne

Podział państw ze względu na stan rozwoju gospodarczego

- Państwa wysoko rozwinięte

- Państwa rozwinięte

- Państwa rozwijające się

- państwo unitarne- forma państwa; jest wewnętrznie jednolite, jego jednostki adm.-terytorialne są ściśle podporządkowane organom centralnym i nie mają autonomii. (do państw unitarnych zaliczyć można m.in Polskę, Węgry, Szwecję, Danię, Holandię)

- suwerenność państwa- jest to niezależność władzy państwowej od wszelkiej władzy w stosunkach z innymi państwami i organizacjami międzynar. (s.p. zewn.) oraz samodzielność w regulowaniu spraw wewn. (s.p. wewn.)

- suwerenność narodu- jest to prawo każdego narodu do niezależnego bytu państwowego; naród sprawuje władzę przez swych przedstawicieli wybieranych do parlamentu oraz bezpośrednio w referendum.

- reżim- jest to system sprawowania władzy. (wyróżniamy reżimy: demokratyczne, autokratycznei totalitarne).

- konfederacja- jest to suwerenność państw połaczonych w związek dla realizowania celów politycznych.

- federacja- jest to samodzielność składowych państwa, ale bez możliwości ich odłączenia.

- Demokracja- (władza ludu, narodu, społeczeństwa); jest to forma ustroju polit. państwa, w którym uznaje się wolę większości obywateli za źródło władzy i przyznaje się im prawa i wolności polit. gwarantujące sprawowanie tej władzy;

7. Podział państw ze względu na charakter reżimu politycznego:

- państwo demokratyczne- opiera się na konstytucyjnych zasadach: suwerenności narodu, trójpodziału władzy i pluralizmu politycznego. Wyznawane wartości to: tolerancja, równość wobec prawa, rozwinięte wolności i swobody jednostki, sprawiedliwość i porządek społeczny. (np. Polska)

Model liberalny-czołowa pozycja parlamentu wśród organów państwowych (Anglia)

Model socjalny- duża aktywnośc państwa w sferze gospodarczej i polityce socjalnej.

(14)- państwo autorytarne- to państwo w którym nie ma warunków do działania społeczeństwa obywatelskiego i idei samorządności. To państwo które cechuje:

*elitarnośc władzy- czyli rządzą w nim ludzie z jakiegoś zawęrzonego kręgu którzy sie czyms wyrózniaja;

*depolityzacja społeczna- odsunięcie obywatela od ingerowania w zycie polityczne państwa poprzez wpajanie iż Ci którzy pełnią władze powinni miec pełnię praw.

*cenzura prewencyjna- oznaczała że o władzy należy mówić dobrze albo wcale i dotyczyła głównie mediów

*likwidacja badz zawieszenie niektórych swobód obywatelskich np. ograniczenie wolności słowa.

Do państw autorytarnych zaliczyć można: Argentynę, Zair, wcześniej Austrię, Węgry i Portugalię

(14) - państwo totalitarne- jest to najwieksze zagrozenie dla demokracji. Pństwo to cechuje:

* autokratyzm- inaczej samowładztwo. jest to system rządów w którym władza najwyższa w państwie przypada jednemu człowiekowi (autokracie)

* indoktrynacja- jest to wpajanie obywatelom poprzez zastosowanie propagandy pewnych ideologii leżących w interesie państwa.

*system kontroli policyjnej oparty na terrorze - mialo to na cleu podporzadkowanie obywatela;

*uniformizacja-ujednolicenie form zycia spolecznego

*monopolizacja ideologii;

*odpowiedzialnosc zbiorowa obywateli;

*zlanie sie aparatu partyjnego i policyjnego;

*centralne sterowanie gospodarką

*brak zasady trój podziału władz

*interes panstwa dominuje nad interesem jednostki;

*jedna monopolityczna partia pod kierownictwem dyktatora

*scentralizowana kontrola gospodarki.

Do państw totalitarnych zaliczyć można było dawniej: Niemcy hitlerowskie, stalinowski ZSRR i faszystowskie Włochy.

podział państw ze względu na podział jednostki administracyjnej:

- państwa unitarne

- państwa złożone

podział ze względu na system rządów:

-monarchia jest to forma rządów w której stanowisko głowy państwa należy do monarchy który pełni władzę dożywotnio. Wyróżnia sie monarchie NIEOGRANICZONE : monarchia absolutna (Arabia Saudyjska i Francja w XVIII w.); monarchia despotyczna (Egipt); monarchia dziedziczna;

OGRANICZONE : monarchia konstytucyjna (Monako), monarchia parlamentarna (Belgia, Norwegia, Hiszpania)

-republika jest to forma rządów gdzie najwyższe organy władzy państwowej wybierane są na czas określony przez ogól uprawnionych obywateli. Wyróznia sie republiki: demokratyczne (np. Republika Federalna Niemiec, Francja, Włochy) atorytatywne (Wenecja w XIV-XVIw),parlamentarne, prezydenckie.

15. Zasady prawne funkcjonowania współczesnej demokracji:

- zasada suwerenności narodu- naród sprawuje władze w państwie w sposób bezposredni (referendum, inicjatywa ludowa, weto ludowe, samorząd, wyrażanie opinii publicznej) albo pośredni czyli poprzez swoich przedstawicieli wybranych w wyborach demokratycznych.

- zachowanie praw mniejszości- zapewnienie im ochrony poprzez wprowadzenie praw mniejszosci ( np. prawo do zachowania odrębnosci kulturowej, religijnej, oraz prawo do uczestniczenia w życiu politycznym).

- podział i równowaga władz- trójpodział władzy: na prawodawczą (parlament), wykonawczą (głowa państwa, rząd) oraz sadowniczą (sądy)- te trzy rodzaje władzy powinny być od siebie niezależne, ponieważ połączenie ich ze soba moze prowadzic do tyranii. Powinna również zostać zapewniona niezależna działalność mediom i opozycji.

- konstytucjonalizm i praworzadność- polega na oparciu ustroju na konstytucji gdzie rządy są zgodne z obowiązującym prawem.

- pliuralizm- jest to zasada poszanowania odrębności poglądów społecznych, gospodarczych i politycznych róznych grup społecznych oraz prawo do ich swobodnego działania.