WYKŁAD

GENEZA, ZADANIA I GŁÓWNE KIERUNKI PEDAGOGIKI PORÓWNAWCZEJ. ZNACZENIE PP DLA WSPÓŁCZESNEJ EDUKACJI.

Pedagogika porównawcza – stanowi jedną z dyscyplin w systemie nauk o wychowaniu. Zajmuje się analizą i porównywaniem systemów wychowania i edukacji w poszczególnych krajach w powiązaniu z ich rozwojem politycznym, społecznym, ekonomicznym i kulturowym.

Pedagogika porównawcza jest młodą dyscypliną, powstała w XXw., chociaż przesłanki sięgają starożytnej Grecji.

• Ksenofon (V w.p.n.e.) Persja

• Plutarch z Cheronei (I/II w.p.n.e.) – opisywał wychowanie w Sparcie

• Opisy z pamiętników rybaków, handlarzy

Do XIXw. Wszelkie informacje dot. Zagranicznych systemów szkolnych nie miały charakteru naukowego, tylko popularny.

Zagadnienia wychowania, kształcenia, nie były głównym zagadnieniem społecznym. Elity dbały o wychowanie dzieci. Pozostali mieli ograniczony dostęp do edukacji. Kiedy rozpadły się antyczne systemy wychowania (upadek Cesarstwa Rzymskiego) nastąpił upadek szkolnictwa.

W średniowieczu powstały szkoły klasztorne, prowadzone przez zakonników.

Zaczęto tworzyć szkoły parafialne (dla mieszczan).
W oświeceniu szkoły stają się coraz bardziej powszechne.

Filozofia oświecenia opierała się na ideach takich jak:

• Empiryzm – opieranie się na badaniach doświadczalnych.

• Sensualizm – konieczność poznania poprzez zmysły.

• Encyklopedyzm – próba pokazania wszelkiej wiedzy.

• Utylitaryzm – wiedza ma mieć charakter użyteczny (doktryna fizjokratyczna)

Fizjokratyzm – oznaczał dostęp trzech stanów do edukacji, a tym samym określał rolę państwa w organizowaniu oświaty.

W końcowej fazie oświecenia pojawia się zalążek pp, za jej twórcę uważa się Marc Antoine Jullien de Paris (1775-1848)

• Pisarz, publicysta francuski

• Przedstawiciel oświecenia

• 1817r. – „Szkice i przygotowania przedwstępne do pracy o wychowaniu porównawczym”

• Zawarł w niej 3 propozycje:

1. Opisał pierwszy plan badań porównawczych , w których zaproponował opracowanie i wykorzystanie kwestionariuszy w celu uzyskania danych statystycznych dot. Szkolnictwa.

2. Postulat wykorzystania najlepszych wzorów i doświadczeń w zakresie teorii i praktyki pedagogicznej innych krajów

3. Pomysł utworzenia w Paryżu Instytutu Pedagogiki jako ośrodka ćwiczeń najlepszych metod nauczania w Europie.

Plan Julliena nie został podjęty, uległ zapomnieniu ponieważ Europa w tym okresie nie była gotowa do współpracy. Była podzielona.

Wiek XIX był okresem postępującego szkolnictwa.

Industrializacja, urbanizacja, migracje ludności i tworzenie się społeczeństwa przemysłowego – w wyniku wymienionych procesów nastąpiły określone przemiany w szkolnictwie europejskim.

Początek XIX w. XIX / XX w.

Rozwój oświaty elementarnej

Początek XX w. II poł. XX w.

upowszechnienie szkół elementarnych upowszechnienie szkół średnich

II poł. XX w. XX / XXI w.

Upowszechnienie szkół wyższych kształcenie ustawiczne

Rozwój nauki jest tak szybki, że wiedza ulega bardzo szybkiej dezaktualizacji.

Dopiero XXw. Przyniósł pp rozwój. Zaczęto zakładać stowarzyszenia naukowe, instytuty gromadzące dokumentacje oświatowe, prowadzić analizy statystyczne.

• W 1925r. przy Lidze Narodów w Genewie powstało Międzynarodowe Biuro Oświaty (IBE). Organizacja powstała z inicjatywy prywatnej. Jej inicjatorem był Piaget.

Wraz w powstaniem IBE liczono, że przyczyni się ono do poprawy relacji w Europie, do budowania porozumienia międzynarodowego , idei współpracy, ale przede wszystkim IBE było platformą wymiany doświadczeń pedagogicznych.

Początkowo była to instytucja prawna, pierwszy dyrektor Jean Piaget, znany szwajcarski psycholog, pedagog, filozof.

Polska należy od początku do Międzynarodowego Biura Oświaty.

W 1932 ukazała się praca „Organizacja wychowania publicznego w 53 krajach”, zawierała min. Analizy statystyczne dotyczące szkolnictwa, była to cenna inicjatywa Międzynarodowego Biura Oświaty.

W 1938r. Biuro zawiesza swoją działalność.

• W 1945r. podczas konferencji w San Fransisco powstała Organizacja Narodów Zjednoczonych (ONZ).

• 1946r. przy ONZ powstaje UNESCO (United Nations Educational Scientific and Cultural Organisation).

UNESCO ma siedzibę w Paryżu.

W 1960r. Międzynarodowe Biuro Oświaty weszło do UNESCO (ale nadal znajduje się w Genewie).

• W USA w 1923r. przy Uniwersytecie Columbia w NY powstał International Institute of Teachers College.

• Rozwój PP przypada na okres po 1950r.

• Trudna sytuacja na świecie, „zimna wojna”, współzawodnictwo we wszystkich dziedzinach, konflikt ideologiczny „wschód-zachód”.

• PP rozwija się na uniwersytetach w Chicago, NY, Michigan, Londynie, Sztokholmie, Hamburgu.

• Zadaniem PP jest opisywanie, wyjaśnianie, rozwijanie, upowszechnianie wiedzy o systemach oświatowych oraz o ideach i problemach edukacji na świecie.

Podobieństwo przedmiotu badań historii wychowania i PP:

• Historia wychowania bada przeszłość oświatową

• PP bada teraźniejsze, aktualne zjawiska oświatowe

PP jest nauką interdyscyplinarną.

• Tzn, że korzysta z badań historycznych, socjologicznych, ekonomicznych, filozoficznych, politologii, kulturoznawstwa, analiz demograficznych i statystycznych.

• Badania porównawcze w zakresie pedagogiki nazywamy komparatystyką pedagogiczną.

Dwie koncepcje uprawniania komparatystyki pedagogicznej:

1. Zakłada eksponowanie i badanie tego co wspólne w funkcjonowaniu systemów oświatowych. Przedstawicielami byli: M.A. Jullien de Paris, Pedro Rosello.

2. Bada i eksponuje to wszystko, co indywidualne, co wynika ze zróżnicowanego podłoża społeczno-kulturowego, historycznego różnych krajów. Przedstawiciele: M. Sadler, I. Kandel.

Przegląd podstawowych stanowisk w zakresie analizy czynników mających wpływ na oświatę i wychowanie:

• Nicolas Hans (1888-1969) angielski komparysta, wykładał na Uniwersytecie Londyńskim, swoje poglądy przedstawił w pracy „Pedagogika porównawcza; studium czynników i tradycji oświatowych” (1949)

• Uważał, że PP na podstawie badań historycznych porównuje, opisuje, ukazuje podobieństwa i różnice różnorodnych zagadnień oświatowych

• Wymienił 3 grupy czynników, które mają wpływ na oświatę i wychowanie:

- czynniki naturalne – środowisko geograficzne, ekonomiczne, rasa, język

- czynniki wyznaniowe – znaczenie religii w wychowaniu

• Te czynniki uważał za zasadnicze w kształtowaniu systemów oświatowych w różnych krajach.

• Pedro Rosello (1897-1970) hiszpański komparysta, był wicedyrektorem Międzynarodowego Biura Oświaty w Genewie.

• Przypomniał twórcę PP w swojej rozprawie doktorskiej pt. „M.A. Jullien de Paris, ojciec PP i prekursor Międzynarodowego Biura Wychowania”.

• Na podstawie analiz corocznych sprawozdań oświatowych z różnych krajów opracował studium porównawcze (1933).

• Wyróżnił PP statyczną – bada systemy oświatowe, ich organizację, strukturę.

• PP dynamiczna – bada zmiany, rozwój, ruch wychowawczy.

• Na podstawie badań wielu raportów oświatowych sformułował 2 zasady, które miały wpływ na powstanie tzw. „prądów oświatowych”:

- I – szkoła i życie społ. Znajdują się w stosunku wzajemnego na siebie oddziaływania

- II – fakty pedagogiczne znajduą się w stosunku wzajemnej od siebie zależności. Skutkiem tego zmiany w jednej częścisstemu szkolnego wywołują perturbacje w innych jego częściach.

• W 1959 w pracy „PP w służbie planowania” wymienił 9 przyczyn tzw. Prawidłowości, które prawdopodobnie determinują wielkie prądy w wychowaniu.

• Wyróżnił 3 fazy badań porównawczych: faza gromadzenia informacji, faza opisu i faza oceny.

• Michael Sadler (1861-1943) – antypedagog, komparatysta.

• Uważał, że w badaniach porównawczych systemów oświatowych należy wniknąć w siłę duchową narodu.

• Kontekst społeczno-kulturowy, religijny, historyczny, obyczaje i tradycje – to wszystko powinno być podłożem badań porównawczych.

• Dwie myśli M. Sadlera są nadal aktualne:

- I – dla zrozumienia systemów wychowania więcej znaczyło to wszystko, co dzieje się poza szkołą, niż to, co w szkole.

- II – praktyczna korzyść z badań porównawczych zagranicznych systemów szkolnych polega na tym, że lepiej rozumiemy nasz system oświaty.

• Isaac Kandel (1881-1968) – profesor pedagogiki porównawczej na Uniwersytecie Columbia w NY.

• W 1993 w swojej pracy „PP” przedstawił problemy metodologiczne:

- cele i problemy oświatowe są podobne w większości krajów ale istnieje wiele wariantów, a te są zależne od tradycji i kultury;

- spośród metod badawczych wysoko oceniał przydatność analizy historycznej;

- postulował następującą metodę badań: opis problemów wspólnych dla różnych krajów.

WYKŁAD

SYSTEMY SZKOLNE W UE

NIEMCY

• Republika związkowa, ustrój demokracja parlamentalna.

• Powierzchnia 357114 km2, liczba ludności 81,7 mln. 83% narodowości niemieckiej, mniejszości: Turcy, mieszkańcy Bałkanów, Polacy, Austriacy.

• Niemcy dzielą się na 16 krajów związkowych (landów).

• Każdy land ma swój rząd, parlament, administrację, prowadzi samodzielną politykę oświatową.

• Rząd federalny, którym kieruje kanclerz odpowiada min. Za politykę zagraniczną, finanse państwa, obronę kraju.

• Głową państwa jest prezydent wybrany przez parlament.

• Wskaźnik urbanizacji ok. 88%.

• Wyznanie: luteranie 43%, katolicy 34%, muzułmanie ok 2%.

• Najwięcej katolików mieszka w Bawarii.

• Produkt krajowy brutto (PKB) – 44999 USD/os.

• Struktura PKB – przemysł 31%, usługi 68%, rolnictwo 1%.

• RFN powstała w 1949r. na terenach okupowanych przez aliantów zachodnich – stolica Bonn.

• NRD powstała w 1949r. za terenach okupowanych przez sowietów – stolica Berlin Wschodni.

• Zjednoczenie Niemiec -1990r. (3X).

SYSTEM SZKOLNY

• Kindergarten – przedszkole 3-6 latki, nieobowiązkowe, ssą przedszkola publiczne prowadzone przez kościoły oraz prywatne należące do stowarzyszeń i organizacji.

• Obowiązek szkolny dotyczy dzieci, które do 30 września skończyły 6r.ż.

• Obowiązek szkolny nie jest ujednolicony, wynosi 9 lub 10 lat.

• Ok. 1,5% uczniów w szkole podstawowej powtarza klasę

• Liczba lekcji w tygodniu, programy nauczania, podręczniki szkolne muszą być zatwierdzone przez ministra oświaty w danym landzie

• W 4 klasie szkoły podstawowej ustala się dalszy etap kształcenia (z udziałem rodziców)

Szkolnictwo średnie pierwszego stopnia

• Hauptschule – 5letnia obowiązakowa niższa szkoła średnia na poziomie podstawowym

• Po jej ukończeniu nauka w szkołach zawodowych

• Uczy się w niej ponad 30% absolwentów szkół podstawowych

• Szkoła dla mniej zdolnych dzieci

• Realschule – 6letnia niższa szkoła średnia na poziomie rozszerzonym

• Po jej ukończeniu można wstąpić do szkół poprzedzających studia wyższe

• Uczy się w nich ok. 30% uczniów szkół podstaowywch

• Gymnasium – 9letnia szkoła kończy się maturą.

• Profile: klasyczny, matematyczno-przyrodniczy, języków nowożytnych

• Uczy się w nich ponad 30% najbardziej uzdolnionych dzieci. Te szkoły mają wysoki prestiż w społeczeństwie

• Gesamtschule – 9letnia szkoła rozszerzona, zróżnicowana programowo, wybiera ją ok. 6% uczniów ,nie spotyka się z większym zainteresowaniem

Szkoły średnie II stopnia

• Nauka w nich trwa 2-3 lata, niektóre przygotowują wyłącznie do wykonywania zawodu, inne umożliwiają podjęcie studiów wyższych

• Berufschule – najbardziej popularna, ok. 56% absolwentów szkół średnich niższych uczy się w tych szkołach

• Kształcenie teoretyczne odbywa się w szkole, praktyczne na terenie zakładu pracy, kształcenie w systemie dualnym

• Beruffachschule – szkoła zawodowa fachowa, kształcenie teoretyczne i praktyczne odbywa się wyłącznie na terenie szkoły. Te szkoły wybiera ok. 27% uczniów szkół średnich niższych

• Fachoberschule – techniczna szkoła zawodowa dla kandydatów po Realschule

• Nauka kończy się egzaminem państwowym z praktycznej i teoretycznej znajomości zawodu

• Po jej ukończeniu istnieje możliwość podjęcia studiów wyższych

• Sonderschule – szkoły specjalne dla dzieci niepełnosprawnych są dostosowane do ich poziomu możliwości

Studia wyższe

• Pierwszy poziom: studia wyższe techniczne/zawodowe realizowane w wyższych szkołach zawodowych, akademiach zawodowych, trwają od 3 do 4 lat kształcą w dziedzinie inżynierii, ekonomii, administracji, nauk społecznych.

• Poziom uniwersytecki – obejmuje trzy etapy:

Grundstudium – studia podstawowe – trwają 2 lata, kończą się egzaminem pośrednim, który pozwala kontynuować naukę na drugim etapie

Haupstudium – studia zaawansowane trwają 5-6 semestrów i kończa się dyplomem. Tytuł magistra przyznawany jest przez uniwersytety na podstawie egzaminu magisterskiego

Promotion – studia doktorskie, prowadzone są tylko na uniwersytetach, trwają od 2 do 4 lat tytuł doktora przyznawany jest na podstawie napisanej pracy, egzaminu doktorskiego lub obrony pracy. Habilitacja przyznawana jest na podstawie kolejnej pracy , wykładu habilitacyjnego połączonego z dyskusją naukową.

• Opłaty za studia od kilku lat są obowiązkowe. Wprowadzają je lokalne parlamenty. Są landy w których nie ma opłat, np. Saksonia. W innych, np. w Bawarii wynoszą ok. 500 euro za semestr.

• W Niemczech funkcjonują następujące typu uczelni wyższych:

Uniwersytety, politechniki, wyższe szkoły pedagogiczne, wyższe szkoły artystyczne, wyższe szkoły muzyczne, wyższe szkoły zawodowe.

DANIA

• Królestwo Danii jest monarchią konstytucyjną opartą na demokracji parlamentalnej. Stolicą jest Kopenhaga (501 tys. Mieszk.)

• Liczba ludności ok. 5,5 mln. Gęstość zaludnienia – 128 osób na km2

• Wskaźnik urbanizacji: 85,3%

• Wyznanie: luteranie 90%, katolicy 1%

• PKB na 1 mieszkańca – 59191 USD (2013r.), struktura PKB: usługi 76%, przemysł 22%, rolnictwo 2%.

• System oświaty nadzoruje Ministerstwo Edukacji Narodowej

• Całkowita decentralizacja szkolnictwa . Szkołami zarządzają:

1. Komitety oświatowe – w skład wchodzą przedstawiciele rady miejskiej lub gminnej, komitetu rodzicielskiego, rady pedagogicznej , rady uczniowskiej. Podlegają mu sprawy organizacyjne i finansowe szkoły.

2. Komitety rodzicielskie – w skład wchodzą rodzice, dyrektor szkoły, przedstawiciele nauczycieli, przedstawiciele uczniów. Odpowiadają za sprawy kadrowe, plany lekcji i podział uczniów na klasy.

3. Rady pedagogiczne – w skład wchodzą nauczyciele, przedstawiciele władz lokalnych. Ustalają programy nauczania, plany zajęć i budżet szkoły.

• Edukacja w Danii jest bezpłatna od żłobka do uniwersytetu.

Przedszkole:

• Dzieci w wieku 3-7 lat. Podlega Ministerstwu Spraw Socjalnych. Wskaźnik uprzedszkolnienia przekracza 90%.

• W Danii nie ma obowiązku szkolnego, istnieje obowiązek edukacji.

Szkoła podstawowa:

• 9letnia, jednolita, z dodatkową nieobowiązkową 10 klasą.

• Szkoły publiczne, prywatne, lub prywatna nauka w domu.

• Jeden zespół nauczycieli wychowawców i ta sama klasa przez cały okres szkoły podstawowej.

• Nie ma ocen, nie ma drugoroczności. Nie zadaje się prac domowych.

• Do klasy VII – ocena opisowa. W klasie VIII – IX – X uczniowie są oceniani w skali 0-13 z tych przedmiotów, które będą zdawać na egzaminie końcowym, min. Duński, j.ang., j.niemiecki, geografia, historia, WOS i inne.

• W kl. V rozpoczyna się nauka j.angielskiego, w kl. VI – j. niemieckiego.

• W programie nauczania w szkole podstawowej są przedmioty zasad zdrowego życia, możliwości kształcenia wyższego, funkcjonowania rynku pracy.

• Każdy uczeń zobowiązany jest zrobić prawo jazdy.

• Szkoła podstawowa kończy się egzaminem w 9 lub 10 klasie.

Szkoła średnia

• Gimnazjum 3 letnie ogólnokształcące kończy się egzaminem , możliwość podjęcia studiów wyższych.

• Kształcenie techniczne – zawodowe 3letnie, przygotowujące do podjęcia pracy.

Szkolnictwo wyższe

• Szkolnictwo wyższe dzieli się na uniwersytety i kolegia.

• Uniwersytety – oferują 3etapy studiów: trzyletni (na stopień bachelor), dwuletni (na stopień magistra), trzyletni (doktorski, zakończony publiczną obroną dysertacji doktorskiej).

• Kolegia – ukierunkowane zawodowo – oferują kształcenie krótkie (1-3 lata) lub długie (3-4 lata).

• Studia w Danii są bezpłatne ale uczelnie same decydują o liczbie przyjmowanych studentów.

System kształcenia i doskonalenia nauczycieli

• Kształcenie nauczycieli dla szkół podstawowych i przedszkoli odbywa się w 18 seminariach.

• Nauka trwa 4 lata. Przyjmują abosolwentów szkoły średniej . liczba miejsc ściśle ograniczona z powodu niskiego przyrostu naturalnego.

• System kształcenia i doskonalenia nauczycieli ma przygotować do pracy pedagogicznej i ejst ukierunkowany na następujące pytania:

1. Nad czym klasa powinna pracować na danym etapie procesu dydaktyczno-wychowawczego?

2. Jaka jest obecna przydatność tej wiedzy w obecnym życiu i w przyszłości?

3. W jaki sposób uczniowie mogą się tego nauczyć?

4. Czy wszyscy są w stanie nauczyć się tego w zaproponowany sposób?

• W okresie pierwszych dwóch lat studiów zapoznanie słuchaczy z szeroką wiedzą z zakresu psychologii, pedagogiki i nauk społecznych, problemów normy i zaburzeń w rozwoju, metodologii i badań pedagogicznych.

• Po dwóch latach zdają egzamin w formie pracy pisemnej z wybranej dziedziny szczegółowej.

• W ciągu następnych dwóch lat nauczanie jest teoretyczne, ściśle związane z praktyką pedagogiczną.

• Praktyka pedagogiczna zapewnia ścisłą więź między psychologiczną wiedzą przedmiotową, wiedzą z zakresu dydaktyki szczegółowej pedagogiki.

• Praktyka obejmuje ćiczenia w wykonywaniu różnych aspektów zawodu nauczycielskiego, pomaganie uczniom w procesie uczenia się, omawianie lekcji z opiekunem i nauczycielami przedmiotowymi, lekcje i seminaria w szkole prowadzone przez doświadczonych nauczycieli).

• Wszystko to zmierza do ukształtowania refleksyjnej postawy wobec własnej pracy.

• Seminarium kończy się stopniem bachelor.

• Wyższe studia nauczycielskie prowadzi Królewska Szkoła Nauczycielska w Kopenhadze w randze uniwersytetu. Ma 8 filii na terenie całego kraju.

• Przygotowuje nauczycieli dla szkół średnich, nauczycieli szkół specjalnych, organizuje ok. 700 kursów dokształcających w różnym zakresie w czasie trwania roku szkolnego.

• Uczelnia ta koordynuje badania oświatowe w Danii, które są podstawą reform.

• Duński system oświatowy wg OECD został oceniony jako najlepszy w Europie.

FRANCJA

• Republika o systemie parlamentalno – prezydenckim.

• Powierzchnia 551,2 tys km2, ludność 66mln, gęstość zaludnienia 98 osób na km2.

• Stolica Paryż, 2,15 mln mieszkańców, aglomeracja 12mln. Lyon 1,7mln, Marsylia 1,6mln.

• Urbanizacja 80%.

• Dochód PKB na 1 mieszkańca – 39813 USD (2013r.).

• Struktura PKB: usługi 72%, przemysł i budownictwo 22%, rolnictwo ok. 5%.

• Wyznanie: katolicy 76%, muzułmanie 5%, protestancji 3,6%.

• Podział administracyjny: 22 regiony, 96 departamentów.

• We Francji obowiązuje centralistyczny system zarządzania szkolnictwem.

• MEN odgrywa najważniejszą rolę , różne resorty prowadzą własną politykę edukacyjną.

• Obszar kraju podzielony jest na 27 okręgów szkolnych (akademii).

• Na czele akademii stoją rektorzy mianowani przez prezydenta.

• W głównym mieście departamentu urzeduje inspektor akademii (kieruje wszystkimi instytucjami zależnymi od Ministerstwa Edukacji , mianuje dyrektorów szkół i przedszkoli).

• Obowiązek szkolny trwa od 6 do 16 roku życia.

Przedszkole:

• Dzieci od 3-6 lat, nieobowiązkowe, wszystkie dzieci objęte są wychowaniem przedszkolnym, w tym ok. 30% dzieci dwuletnich.

Szkolnictwo:

• Podzielone jest na 4 etapy nauki:

• I etap: szkoła elementarna, trwa 5 lat, obejmuje 3 cykle: przygotowawczy – 1 rok, elementarny – 2 lata, średni – 2 lata.

• W ostatniej klasie szkoły podstawowej – egzamin.

• II etap: kolegium, trwa 4 lata i dzieli się na dwa cykle: obserwacji – 2 lata i orientacji – 2 lata.

• Kolegium kończy się egzaminem z j. francuskiego, matematyki, historii Francji, geografii Francji.

• Na dyplomie ukończenia kolegium umieszone są średnie oceny z wszystkich przedmiotów z ostatnich 2 lat nauki.

• II etap: szkoły średnie, które dzielą się na licea 3letnie, nauka w tych szkołach kończy się egzaminem maturalnym, który otwiera drogę do podjęcia studiów wyższych.

• Szkoły zawodowe: licea techniczne i zawodowe 2-3 letnie, matura techniczna, szkoły zawodowe 2-3 letnie typu zasadniczego kończą się otrzymaniem dyplomu robotnika wykfalifikowanego.

• Szkoły pomaturalne: trwają 2 lata, dają tytuł technika, szkoły wyższe zawodowe trwają 2 lata i nadają tytuł inżyniera.

• Studia wyższe podejmuje ok. 90% uczniów, którzy zdali maturę

• Uniwersytety – studia 4letnie przedmiotowe, dają tytuł magistra.

• Na uczelnie wyższe przyjmuje się wszystkich kandydatów, delekcja odbywa się podczas pierwszego roku studiów.

Kształcenie nauczycieli

• Dla szkół podstawowych i przedszkoli odbywa się w Szkołach Normalnych (Ecoles Normales), trwa 3 lata i kończy się licencjatem.

• Nauczyciele w szkołach średnich muszą mieć tytuł magistra po 4 letnich studiach przedmiotowych na uniwersytecie i przygotowanie pedagogiczne.

• We Francji uczniowie w szkołach objętych obowiązkiem szkolnym otrzymują bezpłatnie podręczniki i pomoce naukowe.

• Środa i sobota jest dniem wolnym od zajęć szkolnych.

HOLANDIA

• Monarchia konstytucyjna oparta na demokracji parlamentalnej.

• Powierzchnia 41526 km2, liczba ludności 16,5mln, gęstość zaludnienia 397 osób na km2.

• Stolica Amsterdam – ok. 730 tys. Mieszkańców, największe miasta Rotterdam, Haga, Utrecht.

• PKB na 1 mieszkańca – 50816 USD (2013r.). Struktura PKB: usługi 75%, przemysł i budownictwo 21%, rolnictwo 3%.

• Wskaźnik urbanizacji – 92%.

• Obowiązek szkolny od 4 do 16 roku życia.

• Oświatą zarządza parlament oraz Ministerstwo Edukacji i Nauki.

Przedszkole:

• Funkcjonują 4 formy opieki przedszkolnej:

• Żłobek – dla dzieci od 6 tygodnia do 4 lat. Grupy mieszane wiekowo , maksymalnie 14 dzieci w grupie. Dwie wykfalifikowane opiekunki, jedna uczennica, jedna osoba do pomocy. Ta forma opieki jest płatna.

• Całodobowa opieka nad dzieckiem – forma opieki podobna do żłobka z tym, że istnieje możliwość pozostawienia dziecka na noc. Te placówki funkcjonują w dużych miastach.

• Instytucja przedszkolna – dla dzieci 2 – 4letnich , zajęcia od godziny 9 do 12, dwie nauczycielki, pomagające matki, w grupie do 20 dzieci, forma płatna.

• Sale zabaw – znajdują się przy klubach dzielnicowych, dzieci mogą przebywać tam w dowolnych godzinach, opiekę zapewniają przeważnie matki.

Szkoła podstawowa:

• Od 4 do 12 roku życia. Ok. 80% szkół jest prywatnych.

• Nie ma drugoroczności, ocena opisowa. Wszystkie szkoły kontrolowane są przez Generalną Inspekcję Oświatową raz na 2 lata.

Szkoła średnia:

• Od 12 do 18 roku życia. Cztery drogi kształcenia.

• Kształcenie przeduniwersyteckie trwa 6 lat, są to licea klasyczne, nowoczesne, humanistyczne, ścisłe. Kończą się egzaminem, który uprawnia do podjęcia studiów wyższych.

• Pięcioletnie kształcenie wyższe ogólne dla uczniów w wieku 12-17 lat. Dyplom ukończenia umożliwia podjęcie nauki w odpowiednim typie szkoły wyższej.

• Czteroletnie kształcenie średnie po tej szkole możliwość kontyuowania nauki na poziomie średnim zawodowym.

• Czteroletnie kształcenie średnie zawodowe – po ukończeniu możliwość kontynuowania nauki na poziomie średnim zawodowym II stopnia , kursach doskonalących.

• Pierwszy rok nauki jest jednolity na wszystkich szczeblach i objemuje program ogólnokształcący.

• System szkolnictwa średniego jest w pełni drożny, czyli umożliwia przejście do innej szkoły wyższego lub niższego stopnia.

Kształcenie nauczycieli

• Nauczyciele dla szkół podstawowych kształcą się w 4 letnich instytutach pedagogicznych (1 rok obejmuje praktykę pedagogiczną).

• Nauczyciele dla szkół średnich I stopnia kształcą się w wyższych szkołach zawodowych 4letnich. Wybierają 2 przedmioty, których będą uczyć i 2 przedmioty z zakresy dydaktyki i polityki oświatowej (stawi to ok. 25% liczny wszystkich godzin nauki). Pozostały czas to ćwiczenia i praktyka.

• Nauczyciele uczący w liceach muszą skończyć 4 letnie studia przedmiotowe na uniwersytecie oraz odbyć 1 roczne studia pedagogiczne w wyższych szkołach zawodowych.

WYKŁAD

EDUKACYJNE PRIORYTETY PAŃSTW UNII EUROPEJSKIEJ

• Analiza porównawcza systemów szkolnych państw UE wykazuje wiele różnic w zakresie organizacji i funkcjonowania szkolnictwa.

• W dekadzie lat 50 XX w. rozpoczął się proces szybkiego wzrostu instytucji oświatowych na wszystkich szczeblach.

• Koncepcja demokratyzacji szkolnictwa i wzrost stopnia skolaryzacji na wszystkich poziomach nauczania.

• W polityce oświatowej państw wspólnoty europejskiej można wyróżnić obszary sprzyjające integracji oświatowej.

• Współczesny komparatysta D. Dzewulak wyróżnił cztery obszary, które określono jako edukacyjne priorytety.

1. Równość szans edukacyjnych.

2. Poprawa jakości kształcenia.

3. Nowy model nauczyciela

4. Europejski ideał wychowania.

Ad.1. Równość szans edukacyjnych.

• Ideal równości szans edukacyjnych na przestrzeni minionych kilkudziesięciu lat ewoluowała.

• Dawniej oznaczała wudłużenie obowiązku szkolnego (przynajmniej do poziomu szkoły średniej I stopnia, czyli 15-16 r.ż.)

• Wzrost liczby uczniów szkół średnich i wyższych.

• Drożność systemów szkolnych.

• Te postulaty zostały spełnione we wszystkich wysoko rozwiniętych krajach.

• Współcześnie równość szans edukacyjnych rozumiana jest jako integracja dzieci emigrantów, edukacja dzieci niepełnosprawnych, przeciwdziałanie dyskryminacji kobiet, zapobieganie analfabetyzmowi funkcjonalnemu, ochrona zdrowia i życia uczniów.

Edukacja dzieci emigrantów:

• W krajach o największej liczbie cudzoziemców (Francja, Niemcy, Wielka Brytania) emigranci stanowią od 8 do 12 % populacji).

• Ponad połowa emigrantów pochodzi z krajów pozaeuropejskich.

• Dyrektywa z dnia 25 lipca 1977r. państw członkowskich WE w sprawie edukacji dzieci emigrantów.

• Dyrektywa zapewnia:

1. Równość dostępu do nauki i szans edukacyjnych dla dzieci innych narodowości.

2. Bezpłatna, intensywną naukę języka kraju przyjmującego.

3. Kształcenie i doskonalenie zawodowe nauczycieli pracujących z dziećmi emigrantów.

4. Organizowane są klasy wstępne w szkołach elementarnych i klasy adaptacyjne w szkołach średnich dla uczniów nie znających języka danego kraju.

• Edukacja dzieci emigrantów realizowana jest w formie integracji z zachowaniem odrębności językowej, kulturowej i religijnej.

• Potrzeby edukacyjne uczniów niepełnosprawnych realizowane są w formie szkół i placówek integracyjnych (we Włoszech nie występują szkoły specjalne).

Szkoły i placówki specjalne dla uczniów niepełnosprawnych.

• Gromadzenie i udostępnianie informacji przez władze oświatowe na temat możliwości w zakresie kształcenia uczniów niepełnosprawnych , readaptacji zawodowej, pomocy materialnej, korzystania z transportu.

Równouprawienie kobiet:

• W 1979r. Rada Wspólnoty Europejskiej przyjęła dyrektywę w sprawie jednakowego traktowania kobiet i mężczyzn w zakresie kształcenia doskonalenia zawodowego, ubiegania się o pracę, warunków wynagrodzenia.

• Proporcjonalnie obsadzanie wyższych stanowisk szkolnych : 50% kobiety , 50% mężczyźni.

• Zniesienie ograniczeń w przyjmowaniu kobiet na niektóre kierunki kształcenia (uczelnie morskie, szkolnictwo wojskowe itp.)

Analfabetzm:

• W takich krajach jak: Portugalia, Hiszpania, Grecja, Włochy nie uzyskano pełnego wskaźnika alfabetyzacji wśród młodzieży i dorosłych.

• Wg UNESCO liczba analfabetów na świecie jest na poziomie ok. 960 mln.

• Analfabetyzm wtórny, cywilizacyjny, występuje w wysoko rozwiniętych krajach.

• Zadania edukacji w zakresie ograniczania analfabetyzmu , rola kształcenia ustawicznego.

Ochrona zdrowia i życia uczniów:

• Działania profilaktyczne w zakresie przeciwdziałania narkomanii, alkoholizmowi, nikotynizmowi.

• Grupy nieformalne na terenie szkoły, wzrost agresji, przestępczość, zachowania dewiacyjne, frustracja.

• Działania szkoły i innych instytucji w celu ograniczania tych zjawisk.

• Edukacja dzieci w zakresie bezpieczeństwa drogowego

Poprawa jakości kształcenia

• Dotyczy doskonalenia procesu edukacyjnego w celu uzyskania lepszej skuteczności, aby lepiej osiągać wytyczone cele oświaty, zgodne z potrzebami i oczekiwaniami społecznymi.

• Dążenie do modernizacji systemów oświaty, sprawniejszego funkcjonowania szkolnictwa, podniesienie jakości kształcenia, wykształcenie nowoczesnych technologii w procesie nauczania.

• Ograniczenie zjawisk drugoroczności i odsiewu szkolnego.

• Metodą zapobiegającą opóźnieniom są dwa ciągi nauczania w ramach tej samej klasy.

• Tworzy się grupy i klasy wyrównawcze, zakres uproszczonego materiału zależy od nauczyciela.

• Racjonalne rozłożenie materiału nauczania w poszczególnych latach nauki, ograniczenie materiału o charakterze encyklopedycznym.

• Wykorzystanie najnowszych narzędzi informatycznych i audiowizualnych.

• Znaczenie poradnictwa pedagogiczno - zawodowego w przygotowaniu młodzieży do trafnego wyboru zawodu.

Nowy model nauczyciela

• Powinien mieć wykształcenie akademickie.

• Umieć uczyć innowacyjnie a równocześnie być zdolnym do kształtowania tej umiejętności u swoich uczniów.

• Sprawować funkcję kształceniową oraz opiekuńczą, orientacyjną, selekcyjną, koordynującą.

• Szybko i racjonalnie reagować na wszystko co postępowe i twórcze.

• System kształcenia nauczycieli w krajach UE jest zróżnicowany.

• Postulat wyższego wykształcenia dla wszystkich nauczycieli.

• Przygotowanie kadry pedagogicznej odbywa się na szczeblu uniwersyteckim,
  w wyspecjalizowanych instytutach, wyższych szkołach pedagogicznych, wyższych szkołach zawodowych, kolegiach nauczycielskich.

• Kształcenie ustawiczne nauczycieli, centra doskonalenia zawodowego.

• Dokształcanie, studia podyplomowe.

• Selekcja i nabór do zawodu nauczycielskiego. Wynagrodzenie.

Europejski ideał wychowania

• praca wychowawcza szkoły w państwach UE powinna promować i kształtować pozytywną postawę wokół następujących tematów

• Pokój jako najwyższa wartość.

• Demokracja.

• Podmiotowość człowieka.

• Ochrona środowiska naturalnego.

• Idea Europy zjednoczonej.

TEMAT: Problemy i trendy edukacyjne w ujęciu globalnym w świetle raportów oświatowych w drugiej połowie XX wieku.

• Zarys charakterystyki przemian oświatowych na świecie w drugiej połowie XXw.

• Wzrost współpracy międzynarodowej jako konsekwencja upowszechniania edukacji.

• Nowy typ myślenia o edukacji, który ukazuje związki pomiędzy systemami oświatowymi, a całą perspektywą zewnętrzną (uwarunkowania społeczne, polityczne, ekonomiczne, kulturowe).

• Dwa aspekty tych relacji:

1. Pierwszy odnosi się do systemu oświatowego, jego organizacji, struktury, zasad funkcjonowania.

2. Drugi ukazuje wpływ na życie społeczne jednostek przygotowanych orzez system (wartość ich kwalifikacji, poziom kompetencji, kreatywność, kulturę, mobilność itd.)

• Międzynarodowe instytucje, które podjęły szeroko rozumianą problematykę edukacyjną w perspektywie globalnej.

• UNESCO – w 1969r. przystąpiło BIE. Kwartalnik „Perspectivies”.

• Międzynarodowy Instytut Planowania Oświatowego w Paryżu.

• Instytut Pedagogiki w Hamburgu. Czasopismo „International Review of Education” (Międzynarodowy Przegląd Edukacji)

• UE powstała w 1992r. – traktat w Maastricht.

• OECD – Organization for Econimic Cooperation and Development (orgaznizacja Współpracy Gospodarczej i Rozwoju), powstała w 1951r. w Paryżu.

• ERIC – Educational Resources Information Center (Centrum informacji o zasobach edukacyjnych) powstało w USA w 1966r., posiada największą bazę danych o edukacji)

• Raporty oświatowe interesujące z polskiej perspektywy wg T. Hejnickiej-Bezwińskiej („O zmianach w edukacji, konteksty, zagrożenia i możliwości, s. 45)

• Raport Międzynarodowego Stowarzyszenia do Badania Osiągnięć Szkolnych.

• Stowarzyszenie powstało w 1962r., przewodniczącym został Torsten Huen, szwedzki pedagog i psycholog, profesor uniwersytetu w Sztokholmie.

• Kierował badaniami nad oceną osiągnięć szkolnych w 22 krajach. Pierwsze dotyczyły międzynarodowych badań osiągnięć w matematyce. Kolejne badania dotyczyły umiejętności czytania, znajomości literatury, wiedzy przyrodniczej, wiedzy obywatelskiej.

• Wyniki tych badań ujawniły ogromną złożoność, wieloprocesowość, wieloaspektowość i wielowymiarowośćzjawisko i procesu edukacji oraz bogactwo jego uwarunkowań i osiąganych efektów (T. Hejnicka-Bezwińska, s.45).

• Wyniki badań ukazały, że proste przenoszenie doświadczeń edukacyjnych innych państw na rodzimy grunt, tendencje do unifikacji i uniformizacji w zakresie praktyk edukacyjnych prowadzi do wielu zagrożeń.

• Zagrożenia i ograniczenia odnoszą się do funkcjonowania systemu edukacji oraz skuteczności w realizacji zadań i celów społecznych.

• To doświadczenie badawcze otwierało możliwości do akceptacji badań o charakterze jakościowym i otwarcie na humanistyczną perspektywę poznawczą w badaniach pedagogicznych (T. Hejnicka-Bezwińska, s.45)

• OECD w latach 90tych XXw. Zainicjowało badania nad pomiarem poziomu rozumienia przez osoby dorosłe (16-65 r.ż) prostych tekstów informacyjnych.

• Badania przeprowadzono w Holandii, Kanadzie, Niemczech, Polsce, Szwajcarii, Szwecji, USA.

• Badania wykazały dość wysoki poziom dysfunkcjonalności informacyjnej.

• W Polsce badania nad pomiarem w edukacji rozpoczął profesor Bolesław Niemierko.

• Współcześnie dane na temat oświaty gromadzą, przetwarzają i udostępniają organizacje międzynarodowe.

• Wśród nich: ONZ, UNESCO, OECD, UE.

• W UE realizowane są min. Międzynarodowe programy edukacyjne takie jak: COMENIUS, ERASMUS, SOCRATES, LEONARDO.

19.11.14r.

RAPORT FILIPA H. COOMBOSA.

• Powstał w 1968r. nosi tytuł „Światowy kryzys edukacji – analiza systemów”.

• Raport odkrył wieloparadygmatyczność myślenia o edukacji czyli wiele kierunków, prądów, nurtów, orientacji, różniących się w zakresie podłoża naukowego i warstwy ideologicznej.

• Nie został przetłumaczony na j. polski, ponieważ w tym czasie jedynym słusznym i dominująym był paradygmat naukowej pedagogiki socjalistycznej.

• Raport rozpoczął w pedagogice proces ewolucji od ortodoksji do heterogeniczności.

• ORTODOKSJA to uznawanie jednego, uniwersalnego paradygmatu edukacyjnego.

• HETEROGENICZNOŚĆ to wieloparadygmatyczność w myśleniu o edukacji i otwarcie się na społeczny dyskurs o edukacji i jej znaczeniu w życiu społecznym.

• DYSKURS to dyskusja, rozmowa logiczna, oparta na wnioskowaniu, poparta argumentacją, nieintuicyjna.

RAPORT EDGARA FAURE’A:

• Powstał w 1972r., jego autor był francuskim politykiem, w latach 1971-1972 był przewodniczącym UNESCO.

• W Polsce ukazał się w 1975r. pt. „Uczyć się, aby być”.

• Dotyczył celów edukacji i kształtowania polityki oświatowej państw Zachodu.

• Podkreślał znaczenie edukacji wobec postępujących zagrożeń cywilizacyjnych. Wskazał na potrzebę i konieczność „uczenia się”.

• „Rozwój ma na celu pełny rozkwit człowieka w całym bogactwie jego osbowości i w różnorodnych formach ekspresji i zaangażowania: jako jednostki, członka rodziny i społeczeństwa, obywatela i producenta, wynalazcy techniki i twórcy marzeń” (E. Faure)

• Raport przestrzegał przed postępującą dehumanizacją świata w związku z ewolucją techniczną.

• Wskazywał na niebezpieczeństwo alienacji jednostki w wyniku postępującego natrętnego odziaływania reklamy.

• Poruszał problem zagrożenia intelektualnej i uczuciowej tożsamości jednostki z powodu konformizmu zachowań. Mówił o niebezpieczeństwie usunięcia człowieka przez maszyny ze świata pracy, w którym miał możliwości samookreślenia.

RAPORTY KLUBU RZYMSKIEGO

• Klub Rzymski powstał w 1973r., jest organizacją społeczną, która zrzesza intelektualistów, polityków, dziennikarzy, ludzi różnych profesji, których łączą tzw. „problemy globalne”.

• Pierwsze raporty powstały w latach 1973-1978.

• Rozpatrywały problemy globalne w kontekście ekonomiczno-politycznym.

• Pomijały kontekst społeczny i edukacyjny.

• Dwa następne raporty Klubu Rzymskiego są raportami edukacyjnymi.

• „Uczyć się bez granic. Jak zewrzeć „lukę ludzką” (1979 rok, w Polsce 1982) i „Przyszłość jest w naszych rękach” (1981r., w Polsce 1987)

• Profesor T. Henicka – Bezwińska: „Te raporty nie są gotowym projektem oświatowym, zuniformizowanym i zunifikowanym. Dostarczają natomiast idei, kategorii pojęciowych i przesłanek do innego myślenia o edukacji, czyli budowania społecznego dyskursu o edukacji”.

• Kolejny rport „Pierwsza rewolucja globalna. Jak przetrwać?” (1992r, w Polsce 1993)

• Wobec trudnych do przewidzenia sytuacji społecznych, ekonomicznych, kulturowych, ewolucji technologicznej, które wynikają z globalnej rewolucji autorzy raportu A. King i B. Schneider wymienił zadania edukacji:

- proces edukacji nie może sprowadzać się wyłącznie do wyposażenia uczniów w wiedzę

- zadaniem szkoły jest kształtowanie inteligencji i rozwinięcie zmysłu krytycznego

- lepsze rozpoznanie samego siebie

- opanowanie zdolności pokonywania własnych niepożądanych popędów i destrukcyjnych zachowań

- trwale rozbudzanie zdolności twórczych i wyobraźni

- zdobycie umiejętności pełnienia odpowiedzialnej roli w życiu społecznym

- zdobycie umiejętności porozumiewania się z innymi ludźmi

- pomaganie innym w przystosowaniu się do zmian

- uzyskanie całościowego poglądu na świat

- wyrobienie w ludziach większej operatywności i gotowości do rozwiązywania licznych nowych problemów

BIAŁA KSIĘGA KOMISJI EUROPEJSKIEJ – RAPORT POWSTAŁ W 1995r.

• Autorami są E. Cresson – komisarz ds. badań naukowych, wychowania i kształcenia. P. Flynn – komisarz ds. zatrudniania i spraw społecznych. M. Bengemann – komisarz ds. przemysłu informacji i techniki telekomunikacji.

• W Polsce ukazał się w 1997r. pt. „Komisja Europejska. Biała Księga Kształcenia i Doskonalenia. Nauczanie i uczenie się. Na drodze do uczącego się społeczeństwa”

• Celem raportu było zainicjowanie debaty na temat znaczenia edukacji i kształcenia w życiu społecznym w krajach UE.

• Autorzy raportu wymieniają trzy czynniki wymuszające reformowanie oświaty.

• Postęp naukowo-techniczny, będący nie tylko źródłem zagrożeń i niepokoju („luka ludzka”), ale także warunkiem dobrobytu i wyższej jakości życia.

• Globalizm, umiędzynarodowienie handlu, światowy rynek pracy.

• Powstanie społeczeństwa informacyjnego, które prowadzi do zmian na rynku pracy, dematerializacji pracy. Rozwój sektora usług oraz dziedzin dotyczących tworzenia informacji, jej przetwarzania i dystrybucji.

• Zdaniem autorów raportu społeczeństwo europejskie stanęło wobec niebezpieczeństwa podziału na „tych, którzy wiedzą” i „tych, którzy nie wiedzą”.

• Pierwsi potrafią zrozumieć sens zjawisk holistycznie , aktywnie uczestniczą w różnych dziedzinach życia, skutecznie komunikują się z innymi, są innowacyjni, otwarci na zmiany.

• Drugich charakteryzuje wyuczona bezradność, są bierni, łatwo ulegają i bezkrytycznie przyjmują opinię innych , stają się ofiarami manipulacji, nie potrafią refleksyjnie i krytycznie korzystać z mediów.

• Aby ograniczyć ten podział autorzy raportu sugerują powrót do kultury „jako instrumentu zrozumienia świata, istniejącego poza dziedziną nauczania”.

• Ich zdaniem edukacja powinna być usytuowana w paidei.

• Paideja (edukacja w paidei) – w kulturze starożytnej Grecji znaczyło organizacja i nauka, „pan” oznacza powrzechność. Pożądane jest wiec aby uczyli się wszystkiego i całkowicie.

• Rozwój przydatności do zatrudnienia i zdolności do aktywności ekonomicznej.

• W tej części raportu postawiono dwa pytania.

- Jakie zdolności są wymagane na współczesnym rynku pracy?

- Jak je osiągnąć?

• Współcześnie wiedza rozumiana w szerokim sensie może być zdefiniowana jako akumulacja wiedzy podstawowej, wiedzy technicznej i umiejętności społecznych

• Umiejętności podstawowe tworzą swoistą bazę, na której opiera się indywidualna przydatność do zatrudnienia.

• Edukacja przedszkolna i podstawowa powinna rozwijać umiejętności i motywację aby „umieć i chcieć się uczyć”

• Komisja uznała za priorytet opanowanie w czasie nauki w szkole dwóch języków obcych.

• Umiejętności techniczne (know how - wiedzieć jak), zdobywa się zarówno podczas kształcenia i doskonalenia zawodowego oraz w trakcie pracy w przedsiębiorstwie.

• Znaczenie kompetencji kluczowych, a także tradycji i mistrzostwa w swoim fachu. Mistrz przekazuje wiedzę innym.

• Umiejętności społeczne - stanowią o jakości relacji międzyludzkich, zdolności do pracy w grupie, współpracy, kreatywności, odpowiedzialności.

• Raport postawił pytanie, jak każdy może zapewnić sobie przydatność do zatrudnienia?

• Droga tradycyjna - dyplom dobrej uczelni. W większości krajów europejskich dyplom dobrej uczelni jest „filtrem” dopuszczającym do elit w administracji, ekonomii, nauce.

• Droga nowoczesna - wejście w sieć współpracy, kształcenia, doskonalenia.

• Należy doprowadzić do sytuacji, w której każda jednostka może znaleźć miejsce dla siebie w instytucjonalnych systemach kształcenia.

• W tym celu powinna je poznać, dostęp do nich musi być szerzej otwarty, zaś płynność pomiędzy rozmaitymi drogami powinna się zwiększyć.

• Gdy jednostka już nabędzie elementy wiedzy podstawowej, dwa warunki wydają się być konieczne, aby mogła ponosić odpowiedzialność za tworzenie własnych kwalifikacji.

• Wystarczająca informacja i orientacja.

• Dostęp do kształcenia, z wszystkimi możliwościami mobilności (?) jakaś głowa mi zasłoniła końcówkę :/

• Zagrożenia i przeszkody

• Pierwsze to umiejętność orientacji i oceny rankingu ofert, ich przydatności do zatrudnienia. „Europejczyk jest dzisiaj o wiele lepiej poinformowany, jaki hotel i jaką restaurację wybrać, niż na jaki typ kształcenia się zdecydować.” (Biała Księga, s. 35)

• Druga przeszkoda to trudność przewidywania zmian na rynku pracy i związanych z tym zawodów i wymaganych kompetencji.

• Trzecia przeszkoda tkwi w samej mentalności. Pochodzenie społeczne nadal wyznacza, a wręcz warunkuje wybór drogi kształcenia.

• Autorzy Białej Księgi przedstawili ogólne cele działań w zakresie reform oświatowych UE,

• Zachęcanie do zdobywania wiedzy. Jest to podnoszenie ogólnego poziomu wiedzy i wzrost kompetencji kluczowych tj. podstawowych, społecznych i technicznych.

• Zbliżenie szkoły i przedsiębiorstwa. Rozwój wszelkich form praktyk zawodowych w Europie. Pistulat wprowadzenia europejskiej karty praktykanta (stażysty).

• Zwiększenie mobilności praktykantów zgodnie z zasadami programu ERASMUS.

• Walka z marginalizacją. Otwieranie szkół „drugiej szansy” dla tych, którzy z różnych przyczyn przerwali naukę. Wielkie aglomeracje, „trudne dzielnice”, tysiące młodych ludzi, którym nie powiodło się w szkole.

• Odpowiedni dobór nauczycieli, wyposażenie klas w sprzęt multimedialny, mniejsza ilość uczniów w klasach, włączenie szkoły w życie środowiska społecznego uczniów.

• Opanowanie trzech języków UE.

• Równouprawnienie inwestycji materialnych i nakładów na kształcenie. Należy zachęcać firmy i władze publiczne do inwestowania w kształcenie i dokształcanie. System podatkowy powinien sprzyjać tym działaniom.