ZASADY DIAGNOSTYKI I LECZENIA BÓLU

Noce re- szkodzić

Nocycepcja- odbieranie bodźców szkodliwych

1979- Komisja Taksonomii Międzynarodowego Towarzystwa Badania Bólu przyjęła definicję bólu.

„ Ból jest to nieprzyjemne doznanie zmysłowe i emocjonalne związane z aktualnie występującym lub potencjalnym uszkodzeniem tkanek albo opisywane w kategoriach takiego uszkodzenia”.

1920- Max von Frey teoria wg, której punkty bólowe są odrębne od punktów dotykowych w skórze

1922- Erlanger J. i Gasser H.S. czucie bólu zlokalizowane we wzgorzu

1940- 1950- Weddell G., Wodard H.- teoria swoistości czucia bólu jako odrębnego rodzaju czucia

1965- Melzack R. i Wall P.D.- teoria hamowania czucia bólu

1. Rodzaje bólu

Ból fizjologiczny( czucie nocyceptywne)- wywołany bodźcami zewnętrznymi, przeważnie rozpoznawalnymi. Przewodzony jest włóknami cienkimi zmielinizowanymi a odbierany w ośrodkach czucia płata ciemieniowego

Ból patologiczny- jest objawem choroby fizycznej lub psychicznej lub dokonanego uszkodzenia. Ból ten może być sam w sobie chorobą np. bóle migrenowe

Ból ostry- nie dłużej niż 3 miesiące od jego powstania

Ból przewlekły- trwający dłużej niż 3 miesiące i nie ustępujący mimo wygojenia tkanek

Ból receptorowy- powstaje w wyniku podrażnienia receptorów bólowych

Ból niereceptorowy- mechanizm jego powstania nie jest związany z drażnieniem zakończeń nerwów przewodzących ból

1. Ból niereceptorowy dzieli się na:

• Ból neuropatyczny

• Ból psychogenny

• Ból zapalny

1. Klasyfikacja bólu wg miejsca odczuwania:

• Ból zlokalizowany- ograniczony, dający się dobrze umiejscowić w jednej lub w kilku okolicach ciała

• Ból rzutowany- promieniujący lub odczuwany w innym miejscu niż źródło powstawania

• Ból uogólniony- występujący w wielu miejscach, często towarzyszą poza czynnikami somatycznymi zmiany psychiczne

Pobudzenie receptorów bólowych objawia się

• Obniżeniem progu bólowego

• Wzrostem odpowiedzi na stymulacje

• Bólem samoistnym

Reakcja na ból:

• Ruchowa

Ucieczka lub obrona( odruch obronny), lokalny przykurcz mięśni nad ogniskiem bólu tzw. obrona mięśniowa, psychiczny objaw „ręki bólowe”

• Wegetatywna wyzwalana za pośrednictwem układu limbicznego i podwzgórza

• Wewnątrzwydzielnicza reakcja powiązana ze stresem (ACTH, kortyzol, endorfiny)

1. Modyfikacja stymulacji nocyceptywnej

1. Zstępujący układ nocyceptywny

• Substancja szara okołokomorowa w podwzgórzu

• Substancja szara okołowodociągowa w śródmózgowiu

• Most( neurony adrenergiczne)

• Rdzeń przedłużony( neurony serotoninoergiczne)

1. Układy hamujące

• Opioidowy

• GABA- ergiczny

• Adrenergiczny

• Serotoninoergiczny

• Cholinergiczny

1. Teoria hamowania czucia bólu „wrót kontrolnych bólu”

Impulsacja włóknami Aß i Aδ dociera wcześniej przez kolaterale tych włókien do neuronów wstawkowych istoty galaretowatej warstwie II i III. Informacja ta hamuje w sposób presynaptyczny przekaźnictwo informacji bólowej

Hamowanie presynaptyczne

• Poprzez impulsację nienocyceptywną

• Impulsację nocyceptywną poprzez neurony wstawkowe

• Impulsację z dróg zstępujących

1. Powstawanie bólu przewlekłego

• Nadwrażliwość receptorów bólowych

• Nadwrażliwość w obwodowych częściach włókien dośrodkowych

• Nadwrażliwość w komórkach rogów tylnych

• Powstawanie nieprawidłowych połączeń z OUN

• Powstanie trwałych zmian w OUN

1. Kliniczne postacie bólu

• Bóle neuropatyczne- zmiany degeneracyjne nerwu np. w cukrzycy, półpaścu

• Ból nowotworowy

• Bóle kostne- okostnowe

• Bóle trzewne

• Bóle neuropatyczne

Ocena nasilenia bólu

• Kwestionariusze

• Skala wizualno- analogowa

• Skala numeryczna od 0 do 10