wypalenie zawodowe etyka

Zespół wypalenia zawodowego to wynik chronicznego emocjonalnego przeciążenia wynikającego z pracy zawodowej.

Zespół wypalenia zawodowego dotyczy głównie tych zawodów, które wiążą się z pomaganiem innym i pracą w stałym kontakcie z drugą osobą. Pomaganie innym jest wartością, ale też są koszty pomagania, a jednym z tych kosztów jest wypalenie zawodowe.

Na pojawienie się syndromu wypalenia zawodowego mają wpływ 3 grupy czynników.

I grupa czynników to zewnętrzne czynniki związane z pracą zawodową, do których należą:

II grupa czynników to czynniki związane z sytuacją osobistą.

Osoba przeżywająca wypalenie zawodowe to najczęściej osoba w wieku średnim, tj. w wieku 35-45 lat.

W tym okresie pojawiają się różne trudności, czy też nawet kryzysy, nazywane kryzysami wieku średniego.

Problemy tego okresu to :

III grupa czynników to czynniki osobowościowe, do których należą takie cechy, jak:

Wypalenie zawodowe.

Stres w pracy wymaga uruchomienia środków zaradczych służących zachowaniu równowagi psychicznej i fizycznej. Skumulowanie stresu związanego z pracą, nieskuteczne radzenie sobie z nim lub przeżycie urazowego doświadczenia w praktyce profesjonalnej mogą przyjąć postać kryzysu.

W niesprzyjających okolicznościach, przy bierności lub wyczerpaniu osoby przeżywającej stres zawodowy, dochodzi do rozwoju kolejnych faz kryzysu.

Jeśli wówczas nie nastąpi jego przezwyciężenie, pojawi się chroniczna reakcja kryzysowa – zespół wypalenia zawodowego.

Syndrom wypalenia zawodowego ( Professional Burn-out Syndrome) objawia się chronicznym, nieprzemijającym nawet po odpoczynku zmęczeniem, wyczerpaniem emocjonalnym, pogarszaniem samopoczucie i funkcjonowania fizycznego, negatywną samowiedzą, negatywnymi postawami wobec pracy, życia i innych ludzi, uczuciem niepowodzenia i rozczarowania co do efektów działania zawodowego.

Zespół wypalenia zawodowego jest procesem rozwijającym się w czasie. Wyróżnia się 3 jego fazy.

  1. Faza wyczerpania emocjonalnego.

Inaczej ta faza nazywana jest emocjonalnym wyjałowieniem.

Na pierwszy plan wysuwa się brak satysfakcji z wykonywanej pracy, mimo odnoszonych sukcesów oraz objawy psychosomatyczne, jak chroniczne zmęczenie, bóle głowy, bezsenność, zaburzenia gastryczne. Konsekwencją dolegliwości zdrowotnych stają się zwolnienia lekarskie.

W tej fazie pracownik ma poczucie, że nie jest w stanie nikomu pomóc. Redukuje też kontakty z klientami do niezbędnego dla wykonywania pracy minimum. Często osoby zamieniają się w bezdusznych biurokratów, twierdząc że jest to konieczny warunek skutecznego podejścia do klientów.

  1. Faza „depersonalizacji”

Inaczej o tej fazie mówi się jako o fazie deprecjonowania innych.

Relacja z klientem traci swój dotychczasowy podmiotowy charakter, staje się bezosobowa, zdepersonalizowana. Pracownik unika nawiązywania kontaktów z klientem, przejawia wobec klientów irytację, pogardę lub zobojętnienie, doszukuje się źródeł ich kłopotów w nich samych. Podobne zachowanie wskazuje na stosowanie strategii izolowania się, która umożliwia krótkotrwałe uwolnienie się od napięcia i daje złudne poczucie panowania nad sytuacją.

W tej fazie pracownik jakby zakładał okulary, przez które można dostrzec jedynie wady. Umniejsza innych, ignoruje potrzeby innych, nie daje wsparcia i opieki. Niekiedy przezywa klientów, stosuje wobec nich tzw. dystansowanie semantyczne.

  1. Faza braku osiągnięć w pracy.

Trzecia faza to faza utraty wiary we własne możliwości.

Charakteryzuje się faktycznym obniżeniem jakości pracy, czemu pracownik stara się przeciwdziałać przez zwiększenie czasu i intensywności pracy przy dalszym braku skuteczności lub przez systematyczne uchylanie się od obowiązków. Dochodzi do dalszego uprzedmiotowienia stosunku do podopiecznych: wrogości, niekontrolowanych wybuchów emocjonalnych; zwiększa się liczba konfliktów ze współpracownikami. Osoba „wypalona” nie doświadcza żadnej satysfakcji z pracy, nie widzi jej sensu, przestaje się identyfikować ze swoją rolą. Jednocześnie nie dostrzega związku między swoim samopoczuciem a słabymi osiągnięciami w pracy.

Przeżywa przykre emocje spowodowane niską samooceną zawodową, odczuwa bezsilność, smutek, lęk, niechęć do otoczenia. Na pierwszy plan wysuwa się też poczucie winy lub krzywdy. Osoba nie czerpie radości z pracy i z życia.

Osoby najbardziej narażone na syndrom wypalenia zawodowego

Podkreśla się ścisły związek wypalenia zawodowego z pracą zawodową.

Na zespół wypalenia zawodowego są narażone szczególne zawody – te związane z pomaganiem i pracą w stałym kontakcie z druga osobą.

Do osób najbardziej narażonych na zespół wypalenia zawodowego należą nauczyciele pielęgniarki, pracownicy socjalni. Praca w tych zawodach wymaga dużego zaangażowania i poświęcenia, brania odpowiedzialności za innych oraz znacznego wysiłku fizycznego, przy równoczesnej niskiej gratyfikacji finansowej i prestiżowej.

Wydaje się, że personel służb pierwszej pomocy również obarczony jest dużym ryzykiem wypalenia zawodowego.

Wypaleniu zawodowemu sprzyjają takie zawody, gdzie występuje izolacja zawodowa, stała gotowość do bycia empatycznym, niepewność sukcesu w pracy, narażenie na nierealistyczne oczekiwania klientów, poczucie braku wzajemności w relacji „dawanie – branie” z klientem.

Ocena ryzyka wypalenia zawodowego.

Do oceny wypalenia zawodowego służy specjalistyczny Kwestionariusz Wypalenia Zawodowego opracowany przez C. Maslach (Maslach Burnout Inventory – MBI).

Poniżej przedstawiono inną krótką ankietę pomocną przy diagnozowaniu zespołu wypalenie zawodowego.

Dla oceny ryzyka wypalenia zawodowego diagnostyczne jest potwierdzenie poniższych zdań.

  1. Uważam, że pracuję zbyt ciężko.

  2. Czuję się rozdrażniony różnymi sprawami i przypisuję to kontaktom z niektórymi klientami.

  3. Chciałem uniknąć opiekowania się niektórymi klientami.

  4. Czuję, że moi klienci mnie nie lubią.

  5. Czuję się osłabiony, zmęczony i wyczerpany , co jest związane z moją pracą.

  6. Nie udaje mi się oddzielić pracy od życia osobistego.

  7. Wydaje mi się, że nie jestem dobry w tym, co robię.

Radzenie sobie z obciążeniami w pracy.

Każda osoba może wpływać na przebieg stresu zawodowego i zapobiegać jego odległym skutkom.

Przy kontrolowaniu poziomu stresu zawodowego i radzeniu sobie z nim użyteczne są:

Zespół wypalenia zawodowego i stres związany z wykonywaniem pracy nie musi zakończyć się rezygnacją z pracy.

Zalecenia dla osób narażonych na zespół wypalenia zawodowego.

Jeśli na przekór podejmowanym wysiłkom zespół wypalenia zawodowego utrzymuje się, może to znaczyć, że należałoby pomyśleć o zmianie pracy. Jest to decyzja poważna i należy ją podjąć dopiero po wyczerpaniu innych możliwości.

Opracowano na podstawie:

- Fengler J., Pomaganie męczy. Wypalenie w pracy zawodowej, Gdańsk 2000

- Szmagalski J., Stres i wypalenie zawodowe pracowników socjalnych, Warszawa 2009

- Sęk H. (red), Wypalenie zawodowe. Przyczyny i zapobieganie, Warszawa 2004

- Badura-Madej W. (red), Wybrane zagadnienia interwencji kryzysowej, Katowice 1999


Wyszukiwarka

Podobne podstrony:
Etyka psychologiczna wykład 10 Wypalenie zawodowe i jego konsekwencje
Wypalenie zawodowe pielgniarek
Wyklad 10 Wypalenie zawodowe i jego konsekwencje
Wypalenie zawodowe
ang, psychologia, semestr VII, wypalenie zawodowe
WYPALENIE ZAWODOWE-bibliografia, Wypalenie
wypalenie zawodowe i stres w pracy nauczyciela, zestawienia bibliograficzne
Wypalenie zawodowe Sekułowicz M opr
Zespół wypalenia zawodowego u psychologów Raport z badań w województwie kujawsko pomorskim
WYPALENIE ZAWODOWE(1)
Metody przeciwdziałania stresu i wypaleniu zawodowego(1)
psychologia wychowawcza, Wypalenie zawodowe (H
Wypalenie zawodowe to stan wyczerpania cielesnego, Wypalenie
WYKŁAD 9 WYPALENIE ZAWODOWE
Wypalenie zawodowe, Wypalenie
pedagogika pracy, wypalenie zawodowe WP
Wybrane wzorce przekonań w procesie wypalenia zawodowego, Wybrane wzorce przekonań w procesie wypale

więcej podobnych podstron