Rudolf Laban ur. 15 grudnia 1879 w Bratysławie, zm. 1 lipca 1958 w Weybridge, Surrey) – węgierski tancerz, choreograf i teoretyk tańca.

Stworzył kinetografię, czyli zapis ruchu oraz choreologię, czyli naukę o tańcu. Na podstawie obserwacji ruchu w tańcach ludowych, sporcie, pracy robotników i gimnastyce Laban opracował własną teorię ruchu, który według niego dzielił się na trzy składniki: energię (siła mięśni), czas (tempo) i przestrzeń (otoczenie).

Laban założył kilka szkół, w których analizowano prawa rządzące ruchem. Do grona uczniów Labana należeli między innymi Mary Wigman i Kurt Jooss oraz Weronika Sherborne.

Rudolf Laban jest twórcą gimnastyki twórczej (ekspresyjnej). Cechą charakterystyczną metody ją odchodzenie od ruchu odwzorowanego, na rzecz ruchu podejmowanego zgodnie z własną inwencją twórczą, fantazją, doświadczeniem. Laban postawił na twórczy rozwój jednostki. Zasady prowadzenia zajęć to: - każdy ćwiczący wykonuje zadanie ruchowe na swój sposób i pokaz wykonania jest zbędny - luźna gromadka to podstawowe ustawienie grupy, - każdy przyjmuje dowolną pozycję wyjściową; stania, klęku, siadu, leżenia itp. - należy szeroko stosować muzykę i rytm jako elementy towarzyszące zadaniom ruchowym - tematyka ćwiczeń powinna wywodzić się z pięciu zasad: wyczucia własnego ciała, wyczucia ciężaru i czasu, wyczucia przestrzeni, rozwijanie wyczucia płynności ruchów, adaptacji ruchów ciała do ruchów partnera. Podczas zajęć prowadzonych metodą Labana obowiązują 3 zasady: 1) zasada wszechstronności, 2) przemienności wysiłku i rozluźnienia, 3) stopniowania trudności. Podczas gimnastyki nie podaje się konkretnych ćwiczeń , które trzeba wykonać. Każdy ćwiczy to na co ma ochotę. Nauczyciel podczas prowadzenia zajęć łączy słowa, rytm i muzykę . Nawiązuje do znanych dzieciom piosenek, ważnych wydarzeń, do pór roku. Na zajęciach powinna dzieciom towarzyszyć swoboda, humor, śmiech.

Twórcą tej metody jest R. Laban, a w Polsce spopularyzował ją W. Gniewkowski. Gimnastyka twórcza jest protestem przeciwko tradycyjnej gimnastyce uprawianej „na komendę”, w stereotypowej kolumnie ćwiczebnej. Metoda ta nazwana jest także metodą improwizacji ruchowej, daje nauczycielowi dużą swobodę wyboru zadań ruchowych. W metodzie uwzględnia się łączenie ruchu z muzyką i rytmem i dlatego często przy jej realizacji zadań wykorzystuje się instrumenty perkusyjne. Każdy ćwiczący wykonuje zadanie ruchowe na swój sposób i wobec tego pokaz wykonania jest zbędny. Należy tylko ćwiczącym wyjaśnić, co mają robić, natomiast sposób wykonania zależy od ich inwencji twórczej, pomysłowości fantazji oraz doświadczeń ruchowych. Metoda oparta jest na 16 tematach generalnych, jednak W. Gniewkowski proponuje stosować na zajęciach ruchowych tematy I – V.

I Temat: Wyczucie własnego ciała.

Przy realizacji tego tematu dzieci poznają w toku działania możliwości własnego ciała w zakresie obszerności ruchów jako instrumentu zdolnego do wykonywania ruchów we wszystkich stawach, ruchów precyzyjnych oraz ruchów obszernych. Dziecko manipuluje, bawi się własnymi rękami, nogami, palcami, wykonuje ruchy zlokalizowane w określonej części ciała w różnych pozycjach wyjściowych.

TEMAT I: Wyczucie (świadomość) ciała.
Relaksacja:
- dziecko manipuluje, bawi się własnymi rękami, nogami, palcami, wykonuje wszelkie możliwe ruchy w stawach w sposób dowolny;
1. Gąsienica - leżenie przodem, dzieci pokazują jak porusza się gąsienica;
2. Słoń, wróbel, kot - naśladowanie ruchem wymienionych zwierząt (pokażcie jak porusza się kot, który próbuje upolować mysz…);
3. Bal lalek - przy muzyce dzieci pokazują jak tańczą lalki marionetki, muzyka milknie lalki kłaniają się;
4. Kwiatek - dzieci pokazują jak rozwija się kwiatek, gdy świeci słońce i jak się zamyka, gdy słońce zachodzi:
5. Sprawdzanie, do jakich okolic swojego ciała możemy dosięgnąć pięścią, łokciem, palcami nóg, kolanem, głową;
6. Dotykanie jedną częścią ciała do drugiej, np.: łokieć wita się z piętą, czoło wita się z kolanem, nos wita się z ręką….
7. Z towarzyszeniem muzyki żywiołowej: zwijanie i rozwijanie ciała w pozycji leżącej, tańczą same ręce, same nogi, sama głowa,…
8. Z towarzyszeniem muzyki: swobodny taniec indywidualny, na pauzę zatrzymanie się i dotknięcie jedną częścią ciała do drugiej, np. łokciem do kolana.

II Temat: Wyczucie przestrzeni.

Podstawowymi ćwiczeniami są tu ruchy ograniczone, skrępowane oraz szerokie i fantazyjne, ruchy penetrujące przestrzeń poprzez bieg, podskoki, skoki, obroty, itp. Ruch może odbywać się na poziomie niskim, średnim TEMAT II: Wyczucie ciężaru i czasu.
1. Piłka - dzieci pokazują jak odbija się ciężka piłka, a jak lekka dmuchana;
2. Rower - w leżeniu na plecach dzieci pokazują jak jedzie się na rowerze górki i pod górkę;
3. Film - dzieci pokazują jak zachowują się ludzie na filmie, który jest przyśpieszony, a jak na filmie zwolnionym;
4. Zbieranie kamieni - po całej sali są 'porozrzucane kamienie', należy je poprzenosić w jedno miejsce;
5. Lekkie stąpanie krasnoludka i ciężkie człowieka olbrzyma;
6. Chwytanie baniek mydlanych, opadających liści lub, piórek;
7. Podnoszenie i przenoszenie ciężkiego worka, belki….
8. Pchanie ciężkiej taczki na budowie;
9. Improwizacja ruchowa przy muzyce głośnej i cichej, szybkiej i wolnej, śpiewanej…
10. Szybkie i wolne: pływanie, chodzenie, jeżdżenie na rowerze, nartach, łyżwach…
i wysokim.

III Temat: Wyczucie ciężaru ciała (siły).

Ruchy nawiązujące do tego tematu mają charakter wyrazisty, przejawiają się w mocnych chwytach, podnoszeniu, zginaniu. Ruchom silnym przeciwstawiamy ruchy lekkie, delikatne, np.:

• ruchy mocne, atletyczne, ciężkie, przygniatające swą siłą;

• ruchy żywe, wesołe, dynamiczne, energiczne;

• ruchy spokojne, delikatne, łagodne, kojące.

Realizując ten temat można wykonać bezpośrednio po sobie ruchy kontrastowe, w których napięcie przeplata się z rozluźnieniem, siła ze słabością, improwizacja ruchowa z muzyką, która nagle zmienia swój charakter.

TEMAT III: Wyczucie przestrzeni.
1. Pułapka - dzieci wyobrażają sobie, że ich buty przykleiły się do podłogi, należy spróbować je 'odkleić';
2. Motylki - dzieci pokazują jak fruwają motylki;
3. Rysunki - przy muzyce dzieci rysują w powietrzu dowolne figury, następnie poruszają się po sali wg narysowanego przez siebie projektu;
4. Zrywanie owoców - dzieci pokazują jak ogrodnik zrywa owoce z drzew;
5. W dowolnej pozycji, sięganie jak najdalej głową, nogą, rękoma…
6. Próby dotknięcia najbliższego sąsiada;
7. Spacer w przestrzeni - (z muzyką lub bez) dowolne przebieganie po sali z fantazyjnymi ruchami ciała.

IV Temat: Rozwijanie wyczucia płynności ruchów.

Ćwiczenia polegają na ruchach lokomocyjnych wykonywanych po bardzo różnych liniach. Mogą one być wykonywane w rytmie klaskania, uderzania w instrument perkusyjny lub z towarzyszeniem muzyki, nawet śpiewu. Dla urozmajcenia można robić przerwy w muzyce, co jest sygnałem do zatrzymania się i przyjęcia przez ćwiczących ciekawej postawy.

TEMAT IV: Rozwijanie wyczucia płynności ruchów i ciężaru ciała w przestrzeni
1. Pszczoły - (przy muzyce) slalom między kwiatkami;
2. Ryba na brzegu - dzieci pokazują jak zachowuje się ryba wyjęta z wody;
3. Tragarze - dzieci pokazują jak tragarze przenoszą ciężki worki, wracając po kolejny lekko biegną;
4. Wiatr - dzieci pokazują jak porusza się człowiek idący pod wiatr i jak idący z wiatrem;
5. Popisy łyżwiarzy, baletnic w tańcu dowolnym - zakończonym ukłonem;
6. Swobodny taniec przy muzyce na pauzę przyjęcie zastygłej pozycji ciała.

V Temat: Współdziałanie z partnerem lub z grupą.

Występujące w tym ćwiczeniu akcje ruchowe z partnerem lub w grupie wymagają podzielności uwagi, pilnego obserwowania partnera i jego naśladowanie. W pewnym sensie ograniczają swobodę własnego działania. Zadania ruchowe tej grupy kształtują szybki refleks oraz przez zespołowe działanie są ważnym aspektem wychowawczym w kształtowaniu uczuć społecznych, rozwijającechy wychowania społecznego.

TEMAT V: Adaptacja ruchów własnych do ruchów partnera
1. Lustro (w parach) - jedno dziecko wykonuje dowolne ruchy, drucie stojące naprzeciw niego powtarza je wiernie(zmiana ról);
2. Gra w bandminktona - markowanie gry; 
3. Bajka - za pomocą mimiki, gestów i ruchów całego ciała dziecko opowiada drugiemu dowolną bajkę - odtwarzanie, (zmiana ról);
4. Taniec - dzieci tańczą przy muzyce, na pauzę dowolną częścią swojego ciała starają się dotknąć dziecka stojącego najbliżej;
5. Jedno dziecko idzie po dowolnej ścieżce zmieniając poziom ruchu i wykonując dowolne 'akrobacje', drugie naśladuje partnera.

Założeniem gimnastyki twórczej Rudolfa Labana jest wiązanie ruchu z takimi elementami jak słowo, rytm i muzyka. Nauczyciel podczas zajęć nawiązuje do pór roku, ważnych wydarzeń, wykorzystuje znane dzieciom piosenki i wierszyki. Różnorodność form ruchowych oraz sposób zajęć stwarza dzieciom możliwość twórczego działania. Sprzyja temu atmosfera towarzysząca zajęciom: swoboda, humor, śmiech. Rudolf Laban duży nacisk kładł nie na efekt, lecz na sposób wykonania, tworzenia przez dziecko ruchu. Dziecko podczas zajęć jest jednocześnie aktorem i autorem.

Temat kompleksowy: „Ćwiczenia gimnastyczne metodą Labana”
Temat zajęć: „Indianie wybierają się na polowanie”

Opowieść ruchowa z elementami ćwiczeń wg R. Labana

Zobacz także:

Scenariusz zajęć otwartych dla rodziców - Tak się zachmurzyło

Scenariusze zajęcia z zastosowaniem metody twórczej R. Labana

 

Grupa dzieci: 6-latki

Cele: Rozwijanie pomysłowości i inwencji twórczej dzieci

Temat: „Tańczmy tak, jak podpowiada muzyka”

 

Zabawa	Temat, polecenie	Uwagi
Zaproszenie do tańca	Wyczucie własnego ciała. Zatańczmy tak, jak podpowiada muzyka.	Muzyka o zmiennym rytmie i nastroju.
Jeże. Powitanie	Pokażcie, jak bawią się jeże w kopcach liści. Powitajmy swoje części ciała. Łokieć wita się z piętą, kciuk z pośladkiem.
Rytmy	Wyczucie ciała i czasu. Posłuchajcie uważnie rytmu, jaki zagram na bębenku. Spróbujcie dostosować swój krok do tego rytmu.	Naprzemienny rytm.
Rajd samochodowy	Odbywa się wielki rajd samochodowy. Biorą w nim udział różne samochody, jakie wam pokazuję.	Pokaz ilustracji rajdowych i retro.
Ufoludki	Na Ziemi wylądowały ufoludki. Jak one poruszają się na naszej planecie, podpowie wam muzyka!	Muzyka o szybko zmieniającym się rytmie i tempie.
Wąż	Wyczucie przestrzeni. Dobieracie się po pięcioro- sześcioro,. Ustawcie się jedne za drugim. Udajmy węża. Głowa węża chce dotknąć swego ogona, ale ogon wcale na to nie ma ochoty. Pokażcie jak może wyglądać ta wężowa zabawa.
Owocobranie	W sadzie dojrzały owoce. Musimy wszystkie oberwać. Pokażcie jak to robicie.

 

Piszemy ciałem	Zamknijcie oczy. Wyobraźmy sobie szlaczek, jaki chcielibyście narysować. Otwórzcie oczy. Biegnijmy po tym szlaczku.
Rusałki	Rozwijanie płynności ruchów. Rusałki tańczyły po tafli jeziora. Na przerwę w muzyce zamieniały się w kamienne posążki. Pokażcie, jak wyglądał ten taniec.	Muzyka, np. „Kujawiak” Wieniawskiego
Nad morzem	Jesteśmy nad morzem i brodzimy po wodzie. Co chwilę napływa olbrzymia fala. Próbujemy przed nią uciekać. Pokażcie, jak może to wyglądać.
Gumowa zabawka	Adaptacja ruchów własnych do ruchów partnera lub grupy. Dobierzemy się parami. Jedno z was jest gumową zabawką, a drugie próbuje próbuje je nadmuchać. Dziecko – gumowa zabawka wykonuje ruchy tylko tymi częściami ciała, które są nadmuchiwane.	Zmiana ról w parach
Śledztwo	Jedno z was jest detektywem, a drugie osobą przez niego śledzoną. Pokażcie, jak pracuje detektyw.	Zmiana ról w parach
Wizyta w ZOO	Proszę, by jedno z was pokazało nam różne zwierzęta w ZOO. Pozostali będą naśladować ruchy pokazującego i odgadywać, co to za zwierzę.
Pobudka	Wyczucie własnego ciała. Pokażcie, jak wygląda wasze ranne budzenie się i co robicie po przebudzeniu.
Człowiek wąż	Jesteśmy aktorami w cyrku. Mówią o nas człowiek – wąż. Pokażcie, co taki człowiek potrafi zrobić ze swoim ciałem.
Bal	Jesteśmy na wielkim balu. Tańczymy tak, jak podpowiada nam muzyka.	Popularne melodie (walc, tango, rock, itp.)

 

Jesień	Wyczucie ciężaru i czasu. Pada deszcz. Idziemy pod parasolem. Nagle zrywa się potworny wiatr. Szarpie nami próbuje porwać nam parasol.	Muzyka dostosowana do treści zadania
Zbieramy kamienie	W sali porozrzucane są wielkie i małe kamienie. Spróbujmy uporządkować salę i złożyć kamienie na jednym miejscu.	Nauczyciel wskazuje miejsce w sali.
Trening ciężarowca	Jesteśmy sportowcami – ciężarowcami. Podnosimy sztangę. Za każdym razem jest ona cięższa i nie zawsze udaje nam się podnieść ją do góry. Pokażcie, jak może wyglądać trening ciężarowca.
Roboty	Wyczucie przestrzeni. Jesteśmy robotami, które nie mogą zmienić kierunku poruszania się. Roboty idą tak, jak będę pokazywała.	Nauczyciel pokazuje na kartce drogę poruszania się robotów.
Ciuciubabka	Wyobraźcie sobie, że macie zasłonięte oczy. Próbujemy łapać kolegę.
Litery	Idziemy tak, byśmy napisali wielką literę „L”, małą literę „c”, wielką literę „M”.
Taniec motyli	Rozwijanie płynności ruchów. Jesteśmy motylami, które fruwają nad łąką pełną kwiatów. Zmęczone odpoczywają na kwiatach i zasypiają.	Muzyka spokojna i pogodna.
Szukamy drogi w lesie.	Wyjechaliśmy na wycieczkę do lasu. Zgubiliśmy się w gąszczu drzew i krzewów. Przezieramy się przez ten gąszcz, by nie podrapać nóg i rąk.
Dyrygenci	Dyrygujemy wielką orkiestrą	Muzyka „Balero” Ravela lub „Cztery pory roku” A. A. Vivaldiego

 

Niegrzeczne dziecko na spacerze	Adaptacja ruchów własnych do ruchów partnera lub grupy. Dobieramy się w pary. Jedno z was jest mamą, a drugie niegrzecznym dzieckiem. Pokażcie, jak wygląda spacer mamy z niegrzecznym dzieckiem.
Cień	Pozostańcie w parach. Jedno z was jest cieniem. Idziemy tak, jak człowiek i jego cień.	Zmiana ról.
Stonoga	Dobierzcie się po pięcioro-sześcioro, jedno za drugim. Jesteśmy stonogami, którym mylą się nogi. Idziemy śpiewając. Idzie sobie stonoga, stonoga, stonoga. Idzie sobie stonga, stonoga, bęc! Na bęc zatrzymujemy się. Pierwsza noga stonogi (dziecko prowadzące rząd) przechodzi pod nogami pozostałych dzieci na koniec rzędu, stając się ostatnią nogą stonogi.	Dbamy o to, by każde dziecko było „pierwszą nogą stonogi”.

 

CELE:
- poznawanie możliwości własnego ciała,
- rozbudzanie ruchowej inwencji twórczej u dzieci,
- doskonalenie płynności ruchów.

METODY: 
czynne: zadań stawianych do wykonania
słowne: objaśnienia i instrukcje
oglądowe: przykładu
metody twórcze: R.Labana

POMOCE: kolorowe pompony, chusteczki, bębenek, magnetofon, taśma z nagranymi utworami (opracowanie własne).

ZADANIA STAWIANE PRZED DZIEĆMI: każdy wykonuje dowolne ruchy, każdy czuje się swobodnie, każdy słucha uważnie.

PRZEBIEG:
1. Część wstępna.
Czynności organizacyjne. 
Swobodny marsz , zatrzymanie się , podanie celu zajęć. 
Wykorzystanie bębenka.
2. Zabawa ożywiająca 
,,Taniec powitaniec” – improwizacja ruchowa na tle utworu. 
Muzyka rytmiczna.
3. Wyczucie własnego ciała 
,,Powitanie różnych części ciała” – dotykanie jednej
części ciała do drugiej np. łokieć wita się z pięta, czoło wita się z
kolanem, duży palec u nogi wita się z szyją. .itp. 
4. Wyczucie własnego ciała 
,,Tańczy nasze ciało” – przy muzyce tańczą same ręce, tańczy głowa, tańczą nogi, tańczy całe ciało.
Muzyka rytmiczna.
5. Wyczucie przestrzeni 
,,Jedziemy na wycieczkę” – naśladowanie różnych środków lokomocji: pociąg, jazda na rowerze. 
Nagranie odgłosu pociągu
6. Wyczucie ciężaru ciała 
Wiosenne porządki na leśnej polanie” – przenoszenie
wyimaginowanych kamieni na miejsce, a w czasie krótkich przerw zupełne
rozluźnienie.
7. Wyczucie rytmu i ciężaru ciała w czasie i przestrzeni 
,,Stop klatka” – swobodny taniec z towarzyszeniem muzyki , w czasie
przerwy w muzyce przyjęcie pozy zastygłej w bezruchu.
Wykorzystanie zrobionych z bibuły pomponów
8. Ćwiczenia rytmiczne 
Dzieci wystukują rytm do przysłowia
,,Idzie rak nieborak, jak uszczypnie będzie znak”.
Powtórzenie rytmicznie rymowanki z: - wystukiwaniem rytmu o podłogę,
- ze zmianą tempa ( od wolnego do szybkiego)
- ze zmianą dynamiki ( cicho - głośno),
- ze zmianą rejestrów ( cienko – grubo).

Dzieci są w pozycji siedzącej

9. Improwizacje melodyczne 
Układanie melodii do znanej dzieciom wyliczanki ,,Entliczek-pentliczek, czerwony stoliczek” 
10. Wyczucie własnego ciała. 
,,Kwiatek” – w miejscu, pozycja niska, zamknięta. Całe ciało stopniowo rozwija się i rośnie do góry a potem stopniowo zamyka się . 
Muzyka spokojna.
11. Wyczucie przestrzeni 
,,Łapiemy motylka” – podskok w miejscu jak najwyżej aby złapać motylka. 
12. Doskonalenie płynności ruchów 
,,Wiosenny wiatr ” – dowolne poruszanie chustką w różnych kierunkach 
Zabawa z chusteczkami.
13 . Wyczucie ruchów własnych do ruchów partnera 
,,Lustro” – jedno dziecko z pary wykonuje dowolne ruchy a
drugie wiernie je odtwarza. 
Dzieci dobierają się parami.
14. Wyczucie przestrzeni 
,,Leśny akompaniament” – swobodny dowolny taniec. Na przerwę w muzyce
dowolną częścią swojego ciała starają się dotknąć dziecko stojące
najbliżej. 
Muzyka relaksacyjna.
15. Wyczucie przestrzeni 
”Wspólne zdjęcie” – dzieci ustawiają się do wspólnej
fotografii – zdjęcie ma być wesołe ( dzieci robią pozy i miny ale
muszą być w jakiś sposób połączone). 
16. Zakończenie 
Zaproszenie do koła.
Podziękowanie za wspólną zabawę. Przesłanie uśmiechu wraz z iskierką
przyjaźni.