Analiza sensoryczna – oceny organoleptyczne, wykonywane w sposób gwarantujący powtarzalność i odtwarzalność wyników. Jest to osiągane dzięki rygorystycznemu przestrzeganiu procedur, szczegółowo opisanych w odpowiednich normach lub resortowych wytycznych.

Analiza sensoryczna jest jednym z głównych narzędzi towaroznawstwa i materiałoznawstwa. Jest niezastąpiona w czasie ocen jakości artykułów spożywczych^[1][2][3] oraz wielu innych artykułów codziennego użytku (np. produkty chemii gospodarczej, kosmetyki itp.). Znajduje również zastosowanie podczas badań jakości elementów środowiska – zanieczyszczeń powietrza i wody.

Klasyfikacja licznych metod analitycznych może być dokonana z uwzględnieniem różnego rodzaju kryteriów, dotyczących na przykład:

• rodzaju badanych próbek (pochodzenie, stan skupienia, ...),

• mierzonych/ocenianych właściwości (np. jakość hedoniczna, badania zapachu – olfaktometria),

• celu pomiarów,

• stosowanych technik pomiarowych.

Badane substancje mogą być próbkami ciał stałych, cieczy lub gazów, zwykle kierowanych do analizy w celu kontroli jakości surowców i produktów przemysłowych.

Kontrola może polegać na ocenie zgodności organoleptycznych cech produktu (smak, zapach, barwa, konsystencja,…) z charakterystyką substancji uznanej za standard. Takie badania wykonują niewielkie grupy kilku lub kilkunastu ekspertów o odpowiednim doświadczeniu i o sprawdzonej wrażliwości sensorycznej (sposoby kontroli określają normy). Zapewnia się maksimum obiektywizmu ocen.

Jeżeli celem badań jest stwierdzenie, czy nowy produkt zyska akceptację konsumentów (jest bardziej „pożądalny” od dotychczas oferowanych), przeprowadza się badania konsumenckie, polegające na gromadzeniu subiektywnych opinii dużej grupy ludzi, reprezentatywnej dla określonej populacji (zwykle ponad 100 osób).