Etyka Arystotelesa

1. Najważniejsze dzieła

   1. Etyka nikomachejska

   2. Etyka eudemejska

   3. Etyka wielka

2. Arystoteles uczynił z etyki odrębną dziedzinę wyróżniając ją szczególnie od metafizyki. Tym samym zrywa z intelektualistycznym traktowaniem moralności. Dla Arystotelesa etyka była filozofią praktyczną w dwojakim sensie

   1. Filozofia praktyczna jako nasza praktyka czyli działanie. Działanie będące sferą zmienną. A co za tym idzie etyka to działanie za życia. (etyka to nauka o dobru jakie można wykonać w czasie działania za życia)

   2. Drugi powód odnosi się do celu etyki, nie odnosi się tylko do wiedzy o niej samej a dlatego że chcemy lepiej działać.

3. Czym jest dobro które może być zrealizowane w działaniu ludzkim? (główne pytanie etyki).
   Arystoteles każe się zastanowić co rozumiemy przez pojęcie dobro. Co jest dobrem w działaniu lekarza – zdrowie i życie pacjenta. Dobrem określamy cel naszego działania.

dobro = cel
gr. Telos – Cel

Etyka teleologiczna jest głównym schematem etyki greckiej rzymskiej i innych aż do współczesnych. Jest tak że często w naszym życiu osiągnięty już cel staje się środkiem i drogą do innych celów. Cele osiągnięte już lub osiągane są nazywane celami(dobrami) mniejszymi. Arystoteles zastanawia się nad hierarchią dóbr i stwierdza, że etyka musi być nauką o najwyższych celach , Cel ten musi być ostateczny oraz samowystarczalny. Bardzo radykalna zmiana horyzontu (opcji życiowej, przekonań) nazywana jest nawróceniem. Wg Arystotelesa obiektywnym i ostatecznym celem dla każdego człowieka jest eudajmonia – szczęśliwość.

1. Szczęśliwość – składa się z 2 części EU – zawsze coś dobrego (z punktu widzenia etymologicznego) DAJMONIA – demon, duch. Co w dosłownym znaczeniu oznacza stan dobrego ducha. Szczęście – przemijający stan emocjonalny jednostki. Dla greków jednak jest to stan nieprzemijający. Wg Arystotelesa szczęście to działanie duszy i postępowania zgodne z rozumem.

2. Dusza w człowieku ma 3 wymiary

   1. Dusza rozumna – inna niż u Platona – mówi że ta jest najbardziej ludzka i jest to część najbardziej ludzka część człowieka, człowiek jako istota rozumna co wyróżnia ją od zwierząt i roślin. Jeśli eudajmonia to stan realizacji siebie jako specyficznego gatunku będzie polegała na rozwijaniu tego co jest w nas rozumne.

   2. Dusza zmysłowa – w niej przede wszystkim realizowana jest przyjemność. Jednak Arystoteles mówi, że żyjąc w sposób przyjemnościowy i tak nie osiąga kresu swoich możliwości.

   3. Dusza o charakterze wegetatywnym – funkcje życiowe – może szczęśliwość ludzka trwa w urzeczywistnianiu funkcji życiowych. Arystoteles jednak nie przypisuje szczęśliwości do tego elementu, ponieważ gdyby tak było nie odróżniało by to człowieka od zwierząt czy roślin.

1. Arystoteles przyjmuje istnienie 2 rodzaji cnót pozwalających na dobre życie teoretyczne a drugie na dobre życie praktyczne

   1. Cnoty dianoetyczne – rozumowanie – potrzebne do spełniania i dobrego życia teoretycznego (zalety intelektualne)

      1. Intuicja intelektualna – noezis – podstawowa funkcja rozumu pozwalająca na chwytanie podstawowych zasad poznania np. zasady logiki.

      2. Zdolność rozumowania – poznanie pośrednie

         1. Zdolność dedukcji

         2. Zdolność indukcji

      3. Mądrość teoretyczna – sofija – szczególna zdolność łączenia intuicji i rozumowania
         
         I II III – składają się na coś co później będzie nazywane rozumem teoretycznym

      4. Spryt intelektualny – zdolność dobierania właściwych środków do danych celów.

      5. Roztropność , rozsądek, mądrość praktyczna – zdolność wybierania właściwych środków do dobrych celów. Rozmyślanie jak skutecznie zrealizować dobro.
         
         iv v – rozum

   2. Cnoty etyczne – zalety moralne – potrzebne do spełniania i dobrego życia praktycznego

      1. Odwaga

      2. Uczciwość

      3. Wyrozumiały

      4. Szczery

      5. Prawdomówny

      6. Łagodny

      7. Chojny

      8. Skromny

Cnota etyczna – nabyta trwała dyspozycja do właściwego doznawania namiętności, właściwego postanowienia i właściwego działania. Wg Arystotelesa uczenie cnót polega na obserwowaniu, naśladowaniu oraz powtarzaniu.

1. Podstawowe namiętności

   1. Gniew

   2. Lęk

   3. Pożądanie

2. Brawura – Odwaga – Tchórzliwość
   niedobór lub nadmiar lęku przy odwadze (cnota)

3. Dla człowieka ważniejsze powinno być działanie i realizacja a nie samo posiadanie dóbr