Temat 5.5. Biomasa i biopaliwa stałe

Źródło: Józef Tworkowski, Waldemar Lajszner, Łukasz Graban. Biomasa i biopaliwa stałe. [W:] Wieloletnie rośliny energetyczne. Monografia. Red. prof. dr hab. Stefan Szczukowski. Multico. Oficyna Wydawnicza Warszawa 2012: 123-148.

Spis treści (s. 11)

5.5.1. Akty prawne - Józef Tworkowski

5.5.2. Terminologia, definicje, określenia - Waldemar Lajszner

5.5. l. AKTY PRAWNE

W dniu 23 kwietnia 2009 roku uchwalona została Dyrektywa Parlamentu Europejskiego i Rady 2009/28/WE w sprawie promowania i stosowania energii ze źródeł odnawial­nych. Zastąpiła ona wcześniejsze dyrektywy: 2001/77/WE (w sprawie wspierania produk­cji na rynku wewnętrznym energii elektrycz­nej wytwarzanej ze źródeł odnawialnych) oraz 2003/30/WE (w sprawie wspierania użycia w transporcie biopaliw lub innych paliw odnawialnych).

Dyrektywa 2009/28/WE wpisuje się w re­alizację Pakietu 3x20, który do 2020 roku za­kłada trzy cele określone w wymiarze 20%, mianowicie: redukcję emisji dwutlenku wę­gla, oszczędność energii oraz udział energii pochodzącej ze źródeł odnawialnych.

Polska według tej dyrektywy docelowo ma osiągnąć udział energii odnawialnej w końcowym zużyciu brutto na poziomie 15% w 2020 roku. Udział naszego kraju kształtuje się poniżej wytyczonego śred­niego celu dla całej Unii Europejskiej, nie­mniej oznacza to dla Polski konieczność jego podwojenia w stosunku do 2002 roku. Dyrektywa określa również ścieżkę dojścia do osiągnięcia wyznaczonego indywidual­nego celu poprzez wytyczenie minimalne­go orientacyjnego kursu udziału energii z odnawialnych źródeł (OZE) w całkowitym finalnym zużyciu energii brutto w latach 2011-2018. Dla Polski udział ten wynosi 8,8% w latach 2011-2012, 9,5% w latach 2013-2014,10,7% w latach 2015-2016, a w la­tach 2017-2018 ma osiągnąć poziom 12,3%.

Na mocy dyrektywy kraje członkowskie, w tym Polska, zostały zobowiązane do za­gwarantowania działań i środków poprzez opracowanie Krajowego Planu Działań, w któ­rym należy wykazać możliwość osiągnięcia udziału energii ze źródeł odnawialnych na poziomie wyznaczonego minimum lub go przewyższającym i przedstawienia tych planów Komisji Europejskiej.

W Polsce w dniu 7 grudnia 2010 roku Rada Ministrów przyjęła Krajowy plan działania w zakresie energii ze źródeł od­nawialnych, przygotowany na podstawie schematu opracowanego przez Komisję Europejską.

Zawarto w nim prognozy osiągnięcia w 2020 roku 15,5% udziału OZE w zużyciu energii końcowej brutto w sposób zrównoważony, z uwzględnie­niem wielu czynników, takich jak: zasoby odnawialnych źródeł energii i surowców do wytwarzania paliw oraz stanu systemu elektroenergetycznego.

Założono, że fila­rem zwiększenia udziału energii ze źródeł odnawialnych będzie większe wykorzy­stanie biomasy oraz energii elektrycznej z wiatru.

5.5.2. TERMINOLOGIA, DEFINICJE, OKREŚLENIA

Terminologia i definicje dotyczące biopaliw stałych przedstawiono w niniejszym rozdzia­le na podstawie normy PKN-CEN/TS 14588 z sierpnia 2005 r. Uwzględniono biopaliwa stałe pochodzące z następujących zasobów:

• produktów z leśnictwa i rolnictwa,

• odpadów roślinnych z rolnictwa i leśnic­twa,

• odpadów roślinnych z przemysłu spożyw­czego,

• odpadów drzewnych,

• odpadów korkowych,

• odpadów z roślin włóknistych pocho­dzących z produkcji masy celulozowej i papieru, jeśli są na miejscu produkcji współspalane, a wytwarzane ciepło jest odzyskiwane.

Zakres usytuowania w obszarze biomasy/ biopaliw przedstawia rysunek 5.1.

Biopaliwa stałe są produkowane z różnych zasobów określonych w zakresie CEN TC 335 „Biopaliwa stałe". Celem produkcji biopaliw stałych jest ich zamiana na bioenergię, stąd poszczególne terminy i definicje podzielono na kategorie w następującym porządku:

• zasoby biopaliw stałych obejmują początko­wą lokalizację materiału wyjściowego (bio­masy) w kontekście ich ekonomicznego i śro­dowiskowego cyklu (tak jak drewno z lasu, uprawy drzew leśnych na cele energetyczne, odpady pozrębowe, pozostałości z konserwa­cji terenów użyteczności publicznej itd.),

• opisanie samych biopaliw stałych, jak i sposobu ich przetwarzania, obejmuje zasoby i pochodzenie danego biopaliwa o tej samej strukturze jak zasoby bioma­sy (paliwa drzewne, paliwa leśne), różne formy biopaliw produkowanych przy wy­korzystaniu procesów przetwórczych (np. biopaliwa w postaci zrębków, wiązek), bardzo istotne właściwości biopaliw (takie jak: wilgoć całkowitą, całkowitą zawartość popiołu) i terminy dotyczące pobierania i badania próbek, jak również klasyfikację i wymagania techniczne,

• bioenergię jako rezultat konwersji biopaliw.

Struktura niżej przedstawionej specyfikacji technicznej opiera się na klasyfikacji syste­mowej biopaliw stałych usystematyzowanych poniżej:

Źródła biopaliw:

• biomasa drzewna,

• biomasa z roślin trawiastych,

• biomasa owocowa,

• mieszanki i mieszaniny biomasowe.

Biopaliwa stałe:

• źródła/pochodzenie,

• formy handlowe,

• pobieranie próbek i badanie,

• właściwości,

• klasyfikacja i wymagania techniczne.

Bioenergia

Terminy i definicje

• agropaliwa - biopaliwa uzyskane jako pro­dukt z upraw energetycznych i/lub pozosta­łości rolniczych

• analiza elementarna, analiza pierwiast­kowa - analiza paliwa w celu określenia całkowitej zawartości węgla, całkowitej za­wartości wodoru, całkowitej zawartości azotu, całkowitej zawartości siarki, przeprowadzona w określonych warunkach oraz obliczenia cał­kowitej zawartości tlenu ze wzoru

• analiza techniczna przybliżona - analiza biopaliwa stałego, na podstawie której można określić zawartość wilgoci całkowitej części lotnych, popiołu i węgla związanego ozna­czoną w określonych warunkach azot całkowity (N) - suma azotu zawartego w substancji organicznej i nieorganicznej paliwa

• bioenergia - energia z biopaliw

• biomasa drzewna - biomasa z drzew, krza­ków i krzewów

• biomasa owocowa - biomasa z części ro­ślinnych, które zawierają nasiona (orzechy, oliwki)

• biomasa z roślin trawiastych - biomasa pochodząca z roślin, których łodygi nie są zdrewniałe i której część nadziemna obumiera pod koniec okresu uprawy

• biomasa - materiał organiczny z wyłącze­niem materiału w postaci skamielin będących formą geologiczną

• bioosad - osad otrzymywany w zbiorniku napowietrzającym podczas biologicznego oczyszczania ścieków lub biologicznego pro­cesu uzdatniana, wyodrębniony w procesie sedymentacji lub flotacji

• biopaliwa zagęszczone, biopaliwa prasowane - biopaliwo stałe powstałe pod­czas mechanicznego prasowania biomasy w celu podwyższenia jej gęstości i uformo­wania paliwa w określony kształt i rozmiar, taki jak kostki, klocki, pelety czy brykiety biopaliwo cięte - biopaliwo stałe pocięte na kawałki

• biopaliwo sproszkowane biopaliwo stałe w formie pyłu i proszku uzyskane w procesie mielenia lub ścierania

• biopaliwo stale - paliwa stałe produkowane bezpośrednio lub pośrednio z biomasy biopaliwo w postaci beli; bela - biopaliwa stałe, które zostały sprasowane i związane w celu utrzymania kształtu i gęstości

• biopaliwo w wiązce, wiązka - biopaliwo stale, które zostało ułożone wzdłużnie i zwią­zane razem (wiązki energetycznych drzew leśnych i pozostałości pozrębowych, małych drzew lub gałęzi i wierzchołków drzew)

• biopaliwo - paliwo produkowane bezpo­średnio lub pośrednio z biomasy

• brykiety biopaliwowe - zagęszczone biopa­liwo uformowane z ewentualnym dodatkiem substancji wiążącej w formie wielościanu lub walca, produkowane w procesie prasowania sproszkowanej biomasy

• części lotne - ubytek masy skorygowany o zawartość wilgoci w procesie podgrzewania paliwa bez dostępu powietrza w określonych warunkach

• dodatek wspomagający prasowanie - dodatek do surowca wspomagający wytwa­rzanie biopaliwa sprasowanego

• drewno konstrukcyjne z odzysku - drewno pochodzące z robót budowlanych i innych prac inżynierskich

• drewno opałowe, paliwa drewnopochod­ne, biopaliwa uzyskane z drewna wszyst­kie typy biopaliw pochodzących bezpośred­nio lub pośrednio z biomasy drzewnej

• drewno opałowe; drewno energetycz­ne - drewno opałowe, w którym została za­chowana naturalna struktura drewna

• drewno opałowe w postaci wałków - pocięte drewno opałowe o długości 200 mm i więcej

• drewno opałowe - pocięte i rozłupane drew­no opałowe używane do spalania w gospo­darstwach domowych, w takich urządzeniach jak piece, kominki i systemy CO drewno poużytkowe - substancja drzewna lub przedmioty z drewna po okresie ich pier­wotnego użytkowania

• drewno strzały - część pnia drzewa po usu­nięciu gałęzi

• drewno z lasów i plantacji - biomasa drzew­na pochodząca z lasu i/lub plantacji drzew

• drewno z rozbiórki - drewno poużytkowe pozyskane podczas rozbiórki budynków lub innych konstrukcji

• drewno zupełnie suche - drewno niezawierające wilgoci otrzymane w wyniku suszenia do stałej masy w określonych warunkach

• drobnica - drewno opałowe pocięte za po­mocą ostrego narzędzia, gdzie większa jego część ma typową długość od 50 do 500 mm (drewno w postaci zrębków wielkowymiaro­wych, drewno opałowe)

• drzewa szybko rosnące - biomasa drzewna przeznaczona na surowiec i/lub paliwo ze względu na wartość energetyczną uprawiana w krótkim cyklu

• drzewa z lasów energetycznych - biomasa drzewna uprawiana dla swoich właściwości paliwowych w średnio- i długoterminowych cyklach rębności

• drzewa z plantacji energetycznych - bioma­sa drzewna uprawiana dla swoich właściwości paliwowych w krótkich cyklach rębności

• drzewo całe - ścięte drzewo wraz z gałęziami bez systemu korzeniowego

• drzewo kompletne - drzewo pozyskane wraz z gałęziami i systemem korzeniowym

• gęstość bezwzględna - stosunek masy ciała stałego w stanie suchym do jego objętości w stanie świeżym

• gęstość całkowita - stosunek masy drzew­nej do całkowitej jej objętości wraz z wolnymi przestrzeniami przy określonej zawartości wilgoci całkowitej

• gęstość energetyczna - stosunek wartości opałowej dolnej do objętości nasypowej

• gęstość nasypowa - masa określonej ilości paliwa stałego dzielona przez objętość po­jemnika wypełnionego nią w określonych warunkach

• gęstość ziarna - gęstość pojedynczego ziarna gęstość - stosunek masy do objętości

• karbonizat - materiał węglowy stały częścio­wo zbrylony lub nie, produkt procesu pirolizy biopaliw stałych

• klasyfikacja paliw - podział paliw na zde­finiowane klasy paliw

• kora - organiczna tkanka komórkowa, ufor­mowana przez rośliny wyższe (drzewa, krzewy) będąca zewnętrzną osłoną strefy wzrostu (mia­zgi) jako ochrona substancji drzewnej

• ług czarny - ług otrzymywany z drewna pod­czas procesu produkcji mas celulozowych, którego wartość energetyczna pochodzi głów­nie z zawartości ligniny usuniętej z drewna podczas tego procesu

• mieszanka biopaliwowa - biopaliwo bę­dące rezultatem celowego wymieszania róż­nych biopaliw (słoma lub trawa energetyczna z drewnem, suchy osad biologiczny z korą)

• mieszanka biopaliwowa - biopaliwo po­wstałe z naturalnego lub niezamierzonego mieszania różnych biopaliw i/lub różnych typów biomasy

• nadziarno - ziarna o wymiarach przekracza­jących określoną wartość

• nominalny górny wymiar ziarna - wiel­kość otworu sita używanego w metodzie CEN dla określenia składu ziarnowego biopaliwa stałego, przez które przechodzi co najmniej 95% masy materiału przesianego

• objętość litej masy - objętość poszczegól­nych cząstek

• objętość nasypowa, objętość materiału luzem - objętość materiału wraz z przestrze­niami między ziarnami

• objętość stosu - objętość stosu drewna wraz z wolnymi przestrzeniami pomiędzy kawał­kami drewna

• objętość - wielkość przestrzeni wypełnionej przez materiał

• obrzynki - niewielkie kawałki biomasy drzewnej z korą lub bez kory powstające przy obcinaniu końców kłód lub tarcicy

• opoły - części biomasy drzewnej powstałe pod­czas przecierania kłód, przy czym jedna strona jest pierwotną okrągłą powierzchnią drzewa, w całości lub części, z korą lub bez niej

• osad włóknisty - osad powstały w osadniku podczas procesu oczyszczana ścieków z za­kładu celulozowo-papierniczego, wydzielany w wyniku sedymentacji lub flotacji

• paliwa z biomasy roślin trawiastych - wszystkie rodzaje biopaliw pochodzących z biomasy roślin trawiastych

• paliwa z rozdrobnionych odpadów drzew­nych - paliwo drzewne z kawałków o różnym kształcie i rozmiarze powstałe w wyniku roz­drabniania z użyciem tępych narzędzi, takich jak: gniotowniki, rozdrabniacze bijakowe lub cepowe

• paliwo leśne - paliwo drzewne produkowane z surowca, który nie był wcześniej wykorzy­stywany

• paliwo rozdrobnione - biopaliwo stałe, któ­re zostało podzielone na mniejsze kawałki za pomocą tępego narzędzia (sieczka słomy, rozdrobniona kora, opał z rozdrobnionych odpadów drzewnych)

• paliwo - nośnik energii przeznaczony na przemianę w energię

• partia - zdefiniowana ilość paliwa, dla której została określona jakość

• pelety biopaliwowe - zagęszczone biopali­wo wytwarzane przez sprasowanie ze sprosz­kowanej biomasy z ewentualnym dodatkiem substancji wiążącej zwykle w kształcie wal­ca z nieregularnymi końcami, o długości od 5 do 30 mm

• pniak - część drzewa poniżej linii cięcia

• podpartia - część partii/materiału, dla której wymagany jest wynik badania podpróbka - część próbki

• pomniejszanie masy - redukcja masy próbki lub podróbki

• popiół całkowity - masa nieorganicznych pozostałości po spaleniu paliwa w określo­nych warunkach, zazwyczaj wyrażona jako procentowy udział masy suchego paliwa popiół zewnętrzny - całkowita ilość popio­łu pochodząca z zanieczyszczeń materiału podczas pozyskiwania drewna, zbiorów, wy­rębu, przerobu, transportu, składowania itp.

• popiół - pozostałość otrzymywana w wyniku spalania paliwa stałego

• pozostałości biomasy - biomasa pochodzą­ca z precyzyjnie zdefiniowanych strumieni ubocznych z rolnictwa, leśnictwa i odpowia­dających im operacji przemysłowych

• pozostałości korkowe - pozostałości bio­masy powstałe przy produkcji korka pozostałości ogrodnicze - pozostałości bio­masy powstałe z produkcji, zbiorów i przero­bu w ogrodnictwie prowadzonych również w szklarniach

• pozostałości pozrębowe - pozostałości bio­masy drzewnej z operacji pozyskania drewna pozostałości rolnicze - pozostałości bio­masy pochodzące z produkcji rolnej, zbio­rów i ich przetwarzania w gospodarstwie rolnym

• pozostałości z konserwacji terenów uży­teczności publicznej - pozostałości bio­masy drzewnej, biomasy roślin trawiastych, biomasy owocowej i pochodzącej z parków i cmentarzy

• pozostałości z produkcji płyt pilśniowych - pozostałości biomasy drzewnej powstałe przy produkcji płyt pilśniowych

• pozostałości z produkcji płyt wiórowych - pozostałości biomasy drzewnej z produkcji płyt wiórowych

• pozostałości z produkcji roślinnej - pozostałości rolnicze pochodzące z upraw, zbiorów lub innej działalności rolniczej

• pozostałości z produkcji sklejek - pozo­stałości biomasy drzewnej powstałe przy produkcji sklejek

• pozostałości z produkcji wiskozy - pozo­stałości z produkcji i przetwórstwa wiskozy, w której masa drzewna poddana jest dzia­łaniu wysoko stężonego wodorotlenku sodu i disiarczku węgla, a następnie rozpuszczona w wodorotlenku sodu tworzy gęsty roztwór zwany wiskozą

• pozostałości z produkcji zwierzęcej - po­zostałości rolnicze pochodzące z hodowli zwierząt

• pozostałości z przemysłu rolno-spożywczego - pozostałości biomasy powstałe w przemyśle rolno-spożywczym

• pozostałości z trzebieży - pozostałości biomasy drzewnej powstałe podczas trze­bieży

• produkty uboczne i pozostałości z prze­mysłu drzewnego - pozostałości biomasy drzewnej pochodzące z procesów przeróbki drewna, a także z przemysłu celulozowo- pa­pierniczego

• proszek paliwowy; mączka paliwowa - rozdrobnione biopaliwo o typowym wymia­rze ziarna poniżej l mm (pył drzewny, mączka drzewna, mączka słomiana) przesiewacz obrotowy - urządzenie z cy­lindrycznymi sitami używane do podziału materii według wielkości ziarna w celu okre­ślenia składu ziarnowego

• przesiewacz wibracyjny - urządzenie zbu­dowane z pojedynczego lub kilku płaskich sit drgających, używane do podziału materiału na klasy w celu określenia składu ziarnowego

• przesklepienie się, zawieszanie się ma­teriału sypkiego - tendencje cząstek do formowania trwałych form zawieszonych w poprzek otworów blokujących przepływ próbka analityczna - podróbka próbki labo­ratoryjnej w ilości wymaganej do wykonania określonego badania

• próbka do analizy ogólnej - podróbka otrzy­mana z próbki laboratoryjnej posiadająca no­minalną wielkość ziarna do l mm, używana do analiz chemicznych i fizycznych

• próbka do analizy składu ziarnowego - próbka pobrana specjalnie do analizy skła­du ziarnowego

• próbka do oznaczania wilgoci - próbka pobrana specjalnie do celu oznaczania wil­goci całkowitej

• próbka laboratoryjna - próbka połączona lub podróbka połączonej próbki lub próbka pierwotna lub podróbka próbki pierwotnej wysłana do laboratorium

• próbka ogólna - próbka utworzona z wszyst­kich próbek pierwotnych pochodzących z tej samej podpartii materiału

• próbka pierwotna - część paliwa pobrana podczas pojedynczej operacji urządzeniem do pobierania próbek

• próbka wspólna - próbka pobrana do więcej niż jednego użycia

• próbka - ilość materiału reprezentatywna dla jego większej ilości, dla której określone są parametry jakościowe

• pył paliwowy - rozdrobnione biopaliwo o typowym wymiarze ziarna od l do 5 mm (trociny, pył słomiany)

• pył poszlifierski - pył drzewny tworzący się podczas szlifowania drewna oraz przy produkcji płyt drewnopochodnych

• rozdrabnianie próbki - zmniejszenie no­minalnego górnego wymiaru ziarna próbki lub podróbki

• siarka całkowita (S) - suma siarki organicz­nej i nieorganicznej w paliwie stałym

• sieczka słomy - słoma, która została pocięta na drobne części

• skład ziarnowy - udział ziaren o różnej wiel­kości w paliwie stałym

• stan suchy bezpopiołowy stan, w któ­rym biopaliwa stałe są pozbawione wilgoci i substancji nieorganicznej

• stan suchy - stan, w którym biopaliwa stałe są pozbawione wilgoci

• stan wilgotny - stan, w którym biopaliwa stałe zawierają wilgoć

• stan świeży - stan, w którym świeży materiał ma określoną wilgotność całkowitą substancja nieorganiczna - niepalna część suchej substancji

• substancja organiczna - palna część suchej substancji

• substancja sucha - materiał po usunięciu wilgoci w określonych warunkach substancje obce;

• zanieczyszczenia - inny materiał zanieczyszczający biopaliwo

• temperatura deformacji popiołu, DT - tem­peratura, w której występują pierwsze oznaki zaokrąglenia, spowodowane nadtapianiem naroży lub krawędzi próbki do badań

• temperatura kuli popiołu, ST tempera­tura, w której wysokość próbek do badań w kształcie piramidy i ściętego stożka jest równa szerokości podstawy, a w przypadku próbek w kształcie sześcianu lub cylindra jest to temperatura, w której krawędzie pró­bek stają się całkowicie okrągłe, a wysokość próbek się nie zmienia

• temperatura półkuli popiołu, HT - tempera­tura, w której wysokość próbki badanej, przygo­towanej z popiołu według określonej procedury, jest równa połowie szerokości podstawy, a jej kształt staje się w przybliżeniu półkolisty

• temperatura płynięcia popiołu, FT - tem­peratura, w której popiół rozpościera się przez płytkę w warstwie, której wysokość wynosi 1/3 wysokości badanej próbki w temperaturze hemisferycznej popiołu

• tlen całkowity (O) - suma tlenu zawartego w substancji organicznej i nieorganicznej oraz w wilgoci paliwa

• topliwość popiołu; zachowanie topiącego się popiołu - charakterystyczny stan fizyczny popiołu otrzymywany podczas ogrzewania w warunkach szczególnych

• trawa energetyczna; trawa paliwowa - zielone trawy energetyczne (trzcina cukro­wa, miskant, mozga trzcinowata)

• trociny - drobne cząstki powstałe podczas piłowania drewna

• uprawy energetyczne, uprawy paliwo­we - drzewa lub rośliny trawiaste uprawiane z przeznaczeniem na paliwo

• wartość opałowa, kaloryczność (q) - energia przypadająca na jednostkę masy lub objętości uwolniona w procesie całkowitego spalania

• wartość opałowa dolna (qnet) - określana w takich warunkach, że cała woda jako pro­dukt reakcji jest parą wodną (pod ciśnieniem 0,1 MPa), a pozostałe produkty tak jak przy wartości opałowej górnej dla temperatury odniesienia

• wartość opałowa górna, kaloryczność (qgr) - absolutna wartość określonej energii spalania (w dżulach), wydzielonej z jednost­ki masy paliwa stałego spalanego w tlenie, w bombie kalorymetrycznej w określonych warunkach

• wielkość ziarna - oznaczona wielkość ziarna paliwa

• wierzchołek - część drzewa (razem z gałęzia­mi), pocięta na kawałki odpowiedniej długości bez dalszego przetwarzania

• wilgotność - zawartość wody w paliwie

• wilgoć całkowita MT - wilgoć zawarta w pali­wie usuwalna w określonych warunkach wióry strugarskie, strużyny - wióry z bio­masy drzewnej powstające podczas strugania drewna

• wodór całkowity (H) - suma wodoru zawar­tego w substancji organicznej i nieorganicznej oraz w wilgoci zawartej w paliwie

• sieczka słomy - słoma, która została pocięta na drobne części

• skład ziarnowy - udział ziaren o różnej wiel­kości w paliwie stałym

• stan suchy bezpopiołowy stan, w któ­rym biopaliwa stałe są pozbawione wilgoci i substancji nieorganicznej

• stan suchy - stan, w którym biopaliwa stałe są pozbawione wilgoci

• stan wilgotny - stan, w którym biopaliwa stałe zawierają wilgoć

• stan świeży - stan, w którym świeży materiał ma określoną wilgotność całkowitą substancja nieorganiczna - niepalna część suchej substancji

• substancja organiczna - palna część suchej substancji

• substancja sucha - materiał po usunięciu wilgoci w określonych warunkach substancje obce; zanieczyszczenia - inny materiał zanieczyszczający biopaliwo temperatura deformacji popiołu, DT - tem­peratura, w której występują pierwsze oznaki zaokrąglenia, spowodowane nadtapianiem naroży lub krawędzi próbki do badań

• temperatura kuli popiołu, ST tempera­tura, w której wysokość próbek do badań w kształcie piramidy i ściętego stożka jest równa szerokości podstawy, a w przypadku próbek w kształcie sześcianu lub cylindra jest to temperatura, w której krawędzie pró­bek stają się całkowicie okrągłe, a wysokość próbek się nie zmienia

• temperatura półkuli popiołu, HT - tempera­tura, w której wysokość próbki badanej, przygo­towanej z popiołu według określonej procedury, jest równa połowie szerokości podstawy, a jej kształt staje się w przybliżeniu półkolisty

• temperatura płynięcia popiołu, FT - tem­peratura, w której popiół rozpościera się przez płytkę w warstwie, której wysokość wynosi 1/3 wysokości badanej próbki w temperaturze hemisferycznej popiołu

• tlen całkowity (O) - suma tlenu zawartego w substancji organicznej i nieorganicznej oraz w wilgoci paliwa

• topliwość popiołu; zachowanie topiącego się popiołu - charakterystyczny stan fizyczny popiołu otrzymywany podczas ogrzewania w warunkach szczególnych trawa energetyczna; trawa paliwowa - zielone trawy energetyczne (trzcina cukro­wa, miskant, mozga trzcinowata)

• trociny - drobne cząstki powstałe podczas piłowania drewna

• uprawy energetyczne, uprawy paliwo­we - drzewa lub rośliny trawiaste uprawiane z przeznaczeniem na paliwo

• wartość opałowa, kaloryczność (q) - energia przypadająca na jednostkę masy lub objętości uwolniona w procesie całkowitego spalania

• wartość opałowa dolna (qnet) - określana w takich warunkach, że cała woda jako pro­dukt reakcji jest parą wodną (pod ciśnieniem 0,1 MPa), a pozostałe produkty tak jak przy wartości opałowej górnej dla temperatury odniesienia

• wartość opałowa górna, kaloryczność (qgr) - absolutna wartość określonej energii spalania (w dżulach), wydzielonej z jednost­ki masy paliwa stałego spalanego w tlenie, w bombie kalorymetrycznej w określonych warunkach

• wielkość ziarna - oznaczona wielkość ziarna paliwa

• wierzchołek - część drzewa (razem z gałęzia­mi), pocięta na kawałki odpowiedniej długości bez dalszego przetwarzania

• wilgotność - zawartość wody w paliwie

• wilgoć całkowita MT - wilgoć zawarta w pali­wie usuwalna w określonych warunkach wióry strugarskie, strużyny - wióry z bio­masy drzewnej powstające podczas strugania drewna

• wodór całkowity (H) - suma wodoru zawar­tego w substancji organicznej i nieorganicznej oraz w wilgoci zawartej w paliwie

• wymagania techniczne dla paliwa - opis właściwości paliwa

• wytrzymałość mechaniczna, trwałość me­chaniczna - zdolność zagęszczonego bio-paliwa do zachowania niezmienionej formy (np. brykiety i pelety), podczas załadunku, rozładunku, dozowania i transportu

• węgiel całkowity (C) - suma węgla pierwiast­kowego zawartego w substancji organicznej i węgla zawartego w substancji mineralnej paliwa stałego

• węgiel związany - pozostałość po odjęciu wilgoci całkowitej, całkowitej zawartości popiołu i części lotnych od wartości 100%

• zawartość popiołu naturalnego - całkowi­ta zawartość popiołu pochodząca z czystego, niezanieczyszczonego paliwa

• zawartość substancji suchej - udział su­chej substancji w całości materiału

• zboża - jednoroczne, rolnicze rośliny upraw­ne z głównym przeznaczeniem do produkcji nasion na cele żywnościowe

• zdolność płynięcia - zdolność ciała stałego do płynięcia

• zrzyny tartaczne - część biomasy drzewnej, która powstaje w czasie obrzynania tarcicy z korą lub bez niej i która stanowi pozosta­łość po oryginalnym okrągłym kształcie drewna

• zrębki drzewne wielkowymiarowe - drewno pocięte lub rozdrobnione za pomocą ostrego narzędzia, przeważnie o określonej długości, znacznie dłuższe i grubsze niż zrębki drzewne

• zrębki drzewne - biomasa drzewna o okre­ślonej wielkości ziaren uzyskiwana w wyniku obróbki mechanicznej przy użyciu ostrych narzędzi

• zrębki leśne - zrębki drzewne pozyskane w lesie

• zrębki tartaczne - zrębki drzewne powsta­jące jako produkt uboczny procesu przerobu drewna z korą lub bez niej

• zrębki z całego drzewa - zrębki drzewne pochodzące z całego drzewa (zrębki drzew­ne zawierające pień z korą, gałęzie, igliwie lub liście)

• zrębki z drewna strzały - zrębki drzewne powstałe z drewna strzały z korą lub bez niej zrębki zielone - zrębki drzewne pozyskane ze świeżych pozostałości pozrębowych i drob­nicy leśnej z trzebieży, wliczając w to gałęzie i wierzchołki drzew