LIŚĆ czyli FOLIUM

Althaeae folium LIŚĆ PRAWOŚLAZU

Roślina:	Althaea officinalis - Prawoślaz lekarski

Wygląd  zewnętrzny:	Liście są pojedyncze, ogonkowe, o zmiennym kształcie. Szczyt liścia jest zaostrzony, brzeg zmiennie piłkowany lub ząbkowany. Liść jest szarozielony, obustronnie miękko, jedwabiście owłosiony. Smak śluzowaty.
Związki czynne:	Śluz o charakterze kwaśnym, oprócz tego flawonoidy, fenolokwasy i kumaryny i śladowe ilości olejku eterycznego.
Działanie:	Antibechicum, protectivum, emoliens. osłaniająco na błony śluzowe. Wodne wyciągi działają na śluzówkę gardła, zmniejszając podrażnienie i częstotliwość odruchu kaszlowego. Surowiec jest wykorzystywany do produkcji syropów przeciwkaszlowych (szczególnie polecane dla dzieci). Wskazania: Doustnie w zapaleniach błon śluzowych przełyku i żołądka, podrażnieniach żołądka niektórymi lekami oraz w tak zwanym „suchym kaszlu”. Zewnętrznie w zapaleniu i świądzie skóry, oparzeniach I stopnia i uszkodzeniach skóry substancjami żrącymi.  Belladonnae folium LIŚĆ POKRZYKU     Roś  Roślina: Atropa beladonna - Pokrzyk wilcza jagoda Wygląd  zewnętrzny:  Liść ma kształt jajowaty lub eliptyczny. Jest on całobrzegi, a jego szczyt jest zaostrzony. Ogonek krótki. Związki czynne:  Alkaloidy pochodne tropanu: hioscyjamina, atropina, skopolamina, beladonina. Kumaryny (skopoletyna, umbeliferon), flawonoidy   Działanie:  Parasympatolyticum, spasmolyticum, mydriaticum. Wyciągi z surowca działają porażająco na nerwy układu przywspółczulnego. Hamuje czynność wydzielniczą gruczołów potowych, błon śluzowych nosa, oskrzeli i wydzielanie soku żołądkowego. Wywołuje charakterystyczne rozszerzenie źrenic. Rozkurczająco na mięśnie gładkie, zwłaszcza zwieraczy układu pokarmowego. pobudzenie ośrodka oddechowego, a w większych dawkach wyższych ośrodków ruchowych. Wskazania: W stanach skurczowych w obrębie przewodu pokarmowego, dróg moczowych i żółciowych. . W nadmiernej potliwości i ślinotoku. (kiedyś) w zatruciach glikozydami nasercowymi , lub w zatruciach grzybami

Betulae folium
LIŚĆ BRZOZY

 

Roślina:	Betula pendula - Brzoza brodawkowata

Wygląd  zewnętrzny:	Liście są barwy zielonej, brunatno punktowane, a ich spodnia strona jest jaśniejsza. Brzegi liścia są podwójnie ząbkowane. Sama blaszka liściowa ma trójkątny zarys.
Związki czynne:	Surowiec zawiera flawonoidy takie jak, hiperozyd, 3-digalaktozyd mirycetyny). Ponadto występują garbniki, trójterpeny, olejek eteryczny (u młodych roślin), kwas askorbinowy.
Działanie:	Diureticum, sudorificum. moczopędnie, napotnie jest stosowany w chorobie gośćcowej. Wskazania: pomocniczo w przewlekłych schorzeniach dróg moczowych ze zmniejszonym wydzielaniem moczu, w skazie moczanowej, kamicy nerkowej, w obrzękach pochodzenia sercowego lub nerkowego, w chorobie gośćcowej i niektórych chorobach skóry.

Digitalis lanatae folium
LIŚĆ NAPARSTNICY WEŁNISTEJ

Roślina:	Digitalis lanata Ehrart - Naparstnica wełnista

Wygląd  zewnętrzny:	Liść lancetowaty o równoległym unerwieniu. Szczyt blaszki jest zaostrzony, a jej brzeg gładki lub niekiedy równomiernie piłkowany. Liście są słabo owłosione.
Związki czynne:	Glikozydy kardenolidnowe : lanatozydy A, B, C, D, Oprócz tego występują saponiny i flawonoidy
Działanie:	Cardiotonicum. Glikozydy nasercowe stosowane są w leczeniu niewydolności krążenia pochodzenia sercowego. słabe działanie diuretyczne. Wskazania: Surowiec obecnie nie stosowany. Kiedyś w niewydolność krążenia pochodzenia sercowego (jako lek drugiego rzutu), rzadko w częstoskurczu nadkomorowym.

Digitalis purpureae folium
LIŚĆ NAPARSTNICY PURPUROWEJ

Roślina:	Digitalis purpurea - Naparstnica purpurowa

Wygląd  zewnętrzny:	Liść ma kształt jajowaty, jest lekko owłosiony. Liść jest bezogonkowy lub posiada, rynienkowaty ogonek. Jego brzeg jest nierównomiernie ząbkowany. Unerwienie jest siatkowate,. Górna powierzchnia blaszki liściowej jest ciemnozielona, spód liścia jest jaśniejszy.
Związki czynne:	Surowiec zawiera glikozydy kardenolidowe purpureoglikozydy A i B. Ponadto w surowcu występują saponiny i flawonoidy.
Działanie:	Cardiotonicum Surowiec ten ma podobne działanie do Folium Digitalis lanatae. Wskazania: Niewydolność krążenia pochodzenia sercowego (jako lek drugiego rzutu), rzadko w częstoskurczu nadkomorowym.

Farfarae folium
LIŚĆ PODBIAŁU

Roślina:	Tussilago farfara - Podbiał pospolity

Wygląd  zewnętrzny:	Liście mają kształt sercowaty, są ogonkowe. Brzeg blaszki jest zatokowo powcinany a na jej obwodzie znajdują się fioletowe ząbki. Dolna powierzchnia liścia jest szarobiała i owłosiona.
Związki czynne:	Śluz, inulinę ,garbniki, flawonoidy. Ponadto gorycze i sterole.
Działanie:	Antibechicum. powlekająco na błony śluzowe. zmniejszenie napięcia mięśni gładkich górnych dróg oddechowych i ułatwia odkrztuszanie. ściągające i przeciwzapalne. zewnętrznie w okładach na wrzody. Wskazania: Lekkie nieżyty górnych dróg oddechowych z bólami gardła, utrudnionym przełykaniem i odkrztuszaniem. Pomocniczo przy przewlekłym zapaleniu oskrzeli. Uwagi: Nie stosować dłużej niż 4-6 tygodni w roku.

Boldi folium
LIŚĆ BOLDO

Roślina:	Peumus Boldo - Boldoa aromatyczna

Wygląd  zewnętrzny:	Liść, jajowaty, lekko zaostrzony na szczycie. Krawędź blaszki równa. Widoczny wyraźny nerw główny. Liść jest jaśniejszy po spodniej stronie. Świeży surowiec ma woskowy połysk.
Związki czynne:	Surowiec zawiera alkaloidy aporfinowe , olejek eteryczny, flawonoid, garbniki i sole mineralne.
Działanie:	Cholereticum, diureticum, spasmoliticum, stomachicum. Zwiększaja wydzielanie soku żołądkowego i poprawia przyswajanie składników pokarmowych. zwiększa wydzielanie żółci rozkurczowo na mięśnie gładkie jelit i dróg żółciowych, moczopędnie. Zawarty w surowcu olejek ma właściwości antyseptyczne i jest toksyczny dla pasożytów jelitowych. Wskazania: Stany zapalne wątroby, zmniejszone wytwarzanie żółci, stany skurczowe pęcherzyka żółciowego, pomocniczo w żółtaczce i kamicy żółciowej. Surowiec znajduje także zastosowanie w przewlekłych zaparciach i w zaburzeniach trawienia spowodowanych niedoborem soku żołądkowego (uczucie pełności, brak łaknienia).

Ginkgonis folium
LIŚĆ MIŁORZĘBU JAPOŃSKIEGO

 

Roślina:	Ginkgo biloba - Miłorząb japoński (dwuklapowy)

Wygląd  zewnętrzny:	Liście barwy jasnozielonej o długim ogonku. Blaszka liścia jest kształtu wachlarzowego, zwykle. Powierzchnie liścia gładkie o wachlarzowatym unerwieniu. Szczyt blaszki jest nieregularnie powcinany, często podzielony głębszym wcięciem na dwie klapy. Brzegi blaszki są całe i zwężają się ku nasadzie. Górna powierzchnia liścia nieco ciemniejsza niż dolna.
Związki czynne:	Surowiec zawiera flawonoidy (ginkgetyna, bilobetyna, apigenina; glikozydy kemferolu i kwercetyny), terpeny (ginkgolidy, bilobalid) i proantocjanidyny.
Działanie:	Vasodilatans cerebri, vasoprotectivum, antoscleroticum. Zawarte w wyciągach z tej rośliny (określanych jako GBE) flawonoidy i terpeny powodują poprawę przepływu krwi przez naczynia krwionośne. Działanie to polega na zmniejszaniu ich przepuszczalności, poprawie elastyczności oraz nasilaniu wydzielania przez śródbłonek czynnika rozszerzającego naczynia. Poprawa ta jest szczególnie widoczna w naczyniach mózgowych i prowadzi ostatecznie do zwiększenia ilości tlenu i glukozy docierających do tego narządu. GBE poprawia również ukrwienie i funkcjonowanie ślimaka w uchu wewnętrznym. Działa też korzystnie na krążenie w obrębie kończyn. antyagregacyjne i efektywnie poprawia mikrokrążenie stabilizująco na błonę komórkową neuronów. spowalnia procesy starzenia komórek. Wyciągi z miłorzębu są zalecane nie tylko w celu poprawy pamięci, ale i również w zmniejszaniu objawów demencji towarzyszącej takim chorobom jak stwardnienie rozsiane czy choroba Alzheimera. Wskazania: W leczeniu zaburzeń ukrwienia mózgu (zawroty głowy, szumy w uszach osłabienie pamięci) Łagodzenie demencji, również w przebiegu choroby Alzheimera i stwardnienia rozsianego. Zapobieganie objawom choroby górskiej. Oprócz tego wyciągi z miłorzębu stosuje się w leczeniu zaburzeń krążenia obwodowego np.: stanach zakrzepowo-zatorowych, niedokrwieniu kończyn.

Menthae piperitae folium
LIŚĆ MIĘTY PIEPRZOWEJ

Roślina:	Mentha piperita - Mięta pieprzowa

Wygląd  zewnętrzny:	Liść jest zielony lub brunatnawozielony, ogonkowy, podłużnie jajowaty, nieznacznie owłosiony, o piłkowanym brzegu i zaostrzonym szczycie blaszki..
Związki czynne:	Surowiec zawiera olejek eteryczny, którego głównymi składnikami są mentol i jego estry (razem do 50%), menton i inne monoterpeny. Oprócz tego garbniki, flawonoidy, fenolokwasy i gorycze.
Działanie:	Stomachicum, carminativum, cholereticum, antisepticum, spasmolyticum, analgeticum. Wyciągi wzmagają czynność wydzielniczą żołądka oraz wątroby. Ponadto zmniejszają napięcie mięsni gładkich jelit i dróg żółciowych, przywracają ruchy perystaltyczne. Liście mięty posiadają właściwości przeciwbakteryjne oraz słabe właściwości uspokajające. Zastosowanie: w zaburzeniach trawiennych z objawami bólu brzucha i wzdęciami. Może być również stosowany w chorobach wątroby i dróg żółciowych np.: niedoborach żółci.

Menyanthidis trifoliatae folium
LIŚĆ BOBRKA FP IX

Roślina:	Menyanthes trifoliata - Bobrek trójlistkowy

Wygląd  zewnętrzny:	Liść jest ogonkowy, złożonym z trzech listków. Są one eliptyczne, krótkoogonkowe lub siedzące. Ich blaszka liściowa jest matowa, całobrzega lub lekko karbowany.
Związki czynne:	Zawiera glikozydy irydoidowe i sekoirydoidowe: loganinę, foliamentynę, mentafolinę, swerozyd. Ponadto garbniki i kwasy fenolowe.
Działanie:	Amarum, stomachicum, tonicum. Surowiec ten zalicza się do surowców szczerogorzkich - amara pura. Substancje goryczowe w nim zawarte podrażniają receptory smaku i z udziałem OUN-u pobudzają czynność wydzielniczą gruczołów ślinowych oraz żołądka. słabe działanie uspokajające.. Wskazania: Dolegliwości trawienne spowodowane brakiem łaknienia, zanikowy nieżyty żołądka. .

Plantaginis lanceolatae folium
LIŚĆ BABKI LANCETOWATEJ

Roślina:	Plantago lanceolata L. - Babka lancetowata

Wygląd  zewnętrzny:	Liść babki jest lancetowaty z prawie równoległym unerwieniem. Ogonek jest rynienkowaty, w nasadzie pochwiasty. Brzeg liścia jest niewyraźnie, odlegle karbowany, z małymi ząbkami
Związki czynne:	Surowiec zawiera glikozydy irydoidowe aukubine, katalpol i inne. Ponadto zawiera garbniki, śluzy, fenolokwasy i flawonoidy.
Działanie:	Antiphlogisticum, antisepticum, antibechicum, dermaticum. przeciwzapalnie w obrębie jamy ustnej, gardła i żołądka. zmniejszająco przekrwienie błon śluzowych i nadmierną przepuszczalność naczyń włosowatych antybakteryjnie słabe działanie przeciwkaszlowe i przeciwskurczowe, Zewnętrznie odwar lub sok ze świeżych liści ma działanie antyseptyczne, przyspiesza gojenie ran i tworzenie naskórka. Wskazania: Przewlekłe nieżyty przewodu pokarmowego. Nieżyty górnych dróg oddechowych z zalegającą wydzieliną i utrudnionym odksztuszaniem. Okłady skórne w różnych dermatozach. Do obmywania w przewlekłym świądzie sromu i stanach zapalnych.

Salviae officinalis folium
LIŚĆ SZAŁWI LEKARSKIEJ

Roślina:	Salvia officinalis - Szałwia lekarska

Wygląd  zewnętrzny:	Liść ma kształt wąskoeliptyczny lub lancetowaty. Brzeg blaszki jest drobno karbowany. Górna powierzchnia liścia jest zielonkawoszara, dolna biała. Unerwienie pierzaste tworzy na dolnej stronie liścia wyraźnie widoczną siateczkę. Liść jest obustronnie owłosiony.
Związki czynne:	Surowiec zawiera olejek eteryczny, którego składnikami są : tujon, cyneol, kamfora, borneol i pinen. Oprócz tego występują garbniki katechinowe trójterpeny, flawonoidy, gorycze .
Działanie:	Antihydroticum, antiphlogisticum, stomachicum, antisepticum, antidiabeticum. przeciwpotne przeciwzapalne i hamujące rozwój drobnoustrojów. Zmniejszające przepuszczalność naczyń włosowatych hamowanie krwawienia z drobnych ran w przewodzie pokarmowym pobudzające wydzielanie soku żołądkowego. Wyciągi obniżają nieznacznie poziom cukru we krwi, co może mieć znaczenie w leczeniu lekkich przypadków cukrzycy. Działa odkażająco. Wskazania: Nadmierna potliwość, stany zapalne i nieżytowe w przewodzie pokarmowym. Pomocniczo w mieszankach przeciwcukrzycowych. Zewnętrznie w stanach zapalnych jamy ustnej i gardła.

Sennae folium
LIŚĆ SENESU

Roślina:	Cassia angustifolia - Strączyniec indyjski

Wygląd  zewnętrzny:	Listki są krótkoogonkowe, lancetowate o nasadzie asymetrycznej. Blaszka liściowa jest krucha, matowa, barwy szaro zielonkawej.
Związki czynne:	Surowiec zawiera antrapochodne: antrony, antranole, antrachinony, diantrony. Oprócz tego flawonoidy, śluzy i żywice.
Działanie:	Laxativum, cholagogum. przeczyszczające słabe działanie żółciopędne. Wskazania: Zaparcia anatomiczne szczególnie w wieku podeszłym i u osób otyłych. Zaparcia spastyczne (związane ze skurczami mięsni gładkich) w połączeni ze środkami rozkurczowymi.

Stramonii folium
LIŚĆ BIELUNIA

 

Roślina:	Datura stramonium - Bieluń dziędzierzawa

Wygląd  zewnętrzny:	Liście są długoogonkowe, o jajowatym zarysie. Szczyt liścia jest zaostrzony. Brzeg blaszki jest ząbkowato-wrębny. Unerwienie pierzaste. Powierzchnia górna liścia ciemnozielona, dolna jasnozielona. Dolna strona nieznacznie owłosiona.
Związki czynne:	Alkaloidy pochodne tropanu : hioscyjamina racemizująca do atropiny, skopolamina. Oprócz tego zawiera garbniki i flawonoidy.
Działanie:	Parasympatolyticum, spasmolyticum, mydriaticum. porażająco na zakończenia nerwów przywspółczulnych. hamuje czynność wydzielniczą gruczołów potowych, błon śluzowych nosa, oskrzeli i wydzielanie soku żołądkowego. Wywołuje charakterystyczne rozszerzenie źrenic. Działa także rozkurczająco na mięśnie gładkie, zwłaszcza zwieraczy układu pokarmowego. przeciwskurczowo i przeciwbólowo. Wskazania: Zgodnie ze starszym piśmiennictwem liście bielunia były stosowane w postaci tytoniu jako środek przeciwastmatyczny. Obecnie brak jest na rynku polskim takiego produktu. Zgodnie z wytycznymi Komisji Europejskiej nie należy stosować tego surowca oraz jego przetworów, ze względu na słabo udowodnioną skuteczność, oraz ryzyko nadużywania i uzależnienia.

Urticae folium
LIŚĆ POKRZYWY

 

Roślina:	Urtica dioica - pokrzywa zwyczajna

Wygląd  zewnętrzny:	Liście pokrzywy są ogonkowe, o jajowatym kształcie i zaostrzonym szczycie. Ich blaszka jest silnie pokurczona. Brzeg jest zwykle grubo piłkowany, czasem podwójnie ząbkowany. Unerwienie siatkowate. Górna strona liści ma barwy od ciemno do brunatnozielonej. Dolna powierzchnia blaszki liściowej jest jaśniejsza i bardziej owłosiona. Włoski parzące (niezbyt liczne) występują po obu stronach liścia.
Związki czynne:	Głównymi związkami czynnymi są kwasy organiczne (kwas mrówkowy, octowy, glikolowy, szczawiowy i inne) w tym i fenolokwasy ( między innymi kwas kawowy, kawojabłkowy i chlorogenowy) oraz kwasy nieorganiczne kwas fosforowy. Bardzo duże znaczenie dla działania surowca mają również flawonoidy (kemferol, kwercetyna) i ich glikozydy. Surowiec zawiera również witaminy (K1, B, C, E, kwas foliowy), związki mineralne w tym Mg, Ca, K, Na i sole krzemu. Oprócz tego surowiec zawiera również aminy biogenne takie jak acetylocholina, histamina czy serotonina. Mniejsze znaczenie mają zawarte w surowcu niewielkie ilości kumaryn, garbników i triterpenów. Zawiera żelazo.
Działanie:	Antirheumatcum, diureticum, hemostaticum, vitaminicum. moczopędnie ułatwia wydalanie większych ilości chlorków, mocznika i innych szkodliwych substancji przeciwzapalnie w przebiegu chorób reumatycznych i stanów zapalnych stawów nasila wydzielanie soku żołądkowego, ułatwia trawienie, zmniejsza stany zapalne przewodu pokarmowego działa lekko przeciwbiegunkowo. Hamuje niewielkie krwawienia. Wykazuje słabe działanie hipoglikemiczne. Wodne wyciągi z liści pokrzywy zwiększają poziom hemoglobiny i ilość erytrocytów jest cennym źródłem witamin i mikroelementów, których niedobory mogą zaburzać wiele procesów metabolicznych. korzystny wpływ na stan paznokci i włosów. stosowane zewnętrznie wyciągi z surowca pobudzają cebulki włosowe, działają również przeciwpotne i przeciwłojotokowo. Wskazania: W chorobie reumatycznej jako środek o działaniu przeciwzapalnym. Jako pomocniczy środek moczopędny w stanach zapalnych dróg moczowych i piasku nerkowym w nieżytach żołądka i jelit. Pomocniczo w anemii, cukrzycy i hiperlipidemii. w celu uzupełnienia niedoborów witamin i minerałów. Zewnętrznie wyciągi z liści pokrzywy stosuje się przy łupieżu i łojotoku owłosionej skóry.

Uvae ursi folium
LIŚĆ MĄCZNICY

Roślina:	Arctostaphylos uva ursi - Mącznica lekarska

Wygląd  zewnętrzny:	Górna część liścia jest ciemnozielona i błyszcząca. Dolna powierzchnia liścia jest jaśniejsza. Kształt liścia łopatkowaty lub odwrotnie jajowaty. Powierzchnia blaszki jest skórzasta, siatkowato unerwiona.
Związki czynne:	Glikozydy fenolowe: arbutyna i metyloarbutyna. Oprócz tego garbniki hydrolizujące, flawonoidy, trójterpeny, kwasy fenolowe.
Działanie:	Urodesinficiens, adstringens, diureticum. odkażająco na drogi moczowe. lekko ściągająco Wskazania: Zakażenia dróg moczowych szczególnie u młodzieży i osób starszych, źle znoszących długotrwałą antybiotykoterapię. Pomocniczo w zachowawczym leczeniu kamicy moczanowej.

Vitis idaeae folium
LIŚĆ BRUSZNICY

Roślina:	Vaccinium vitis idaea- Borówka brusznica

Wygląd  zewnętrzny:	Liść jest eliptyczny lub odwrotnie jajowaty,. Posiada krótki ogonek. Blaszka liściowa jest skórzasta, a jej brzegi są podwinięte. Górna powierzchnia liścia jest ciemnozielona, błyszcząca. Dolna jest jaśniejsza, matowa i brunatno punktowana.
Związki czynne:	Zawiera glikozydy fenolowe w ilości: arbutyna, 6-acetyloarbutyna Zawiera także hydrochinon, garbniki katechinowe flawonoidy i trójterpeny - kwas ursulowy. Witaminy.
Działanie:	Urodesinficiens, antiphlogisticum, adstringens, diureticum. dezynfekująco na drogi moczowe. słabe działanie ściągające Wskazania: Zakażenia dróg moczowych szczególnie u młodzieży i osób starszych, źle znoszących długotrwałą antybiotykoterapię. Pomocniczo w zachowawczym leczeniu kamicy moczanowej. Surowiec hamuje w pewnym stopniu rozwój bakterii w przewodzie pokarmowym, co prowadzi do zmniejszenia stanów zapalnych. Działanie ściągające ze względu na małą zawartość garbników jest słabe.

Melissae folium
LIŚĆ MELISY

 

Roślina:	Melissa officinalis - Melisa lekarska

Wygląd  zewnętrzny:	Liść jest ogonkowy o kształcie szerokojajowtym lub sercowatym. Szczyt liścia tępo okrągławy. Brzeg blaszki liścia ząbkowany. Blaszka jest cienka, nerwy tworzą na jej powierzchni wyraźnżą siateczkę.
Związki czynne:	Olejek eteryczny około zawierający cytral, cytronelal, geraniol, linalol. Oprócz tego surowiec zawiera garbniki, kwasy trójterpenowe i kwasy aromatyczne.
Działanie:	Sedativum, antispasmoticum. Surowiec jest cennym lekiem uspokajającym, stosowanym przy bezsenności. Substancje zawarte w olejku eterycznym zmieszają wrażliwość ośrodkowego układu nerwowego przeciwskurczowo i zwiększająco wydzielanie soków trawiennych. Surowiec ma również działanie przeciwwirusowe i przeciwbakteryjne. Wskazania: Stany ogólnego pobudzenia i niepokoju, trudności w zasypianiu. W zaburzeniach trawiennych i mało nasilonych nieżytach żołądka.