FILOZOFIA PRAWA
20.09.08r
- EGZAMIN: pisemny, 30 min., tylko zagadnienia z wykładów
-Literatura:
1. „Filozofia prawa” Jerzy Stelmach
2. „Historia filozofii”
3. „Mała historia filozofii”
19. grudnia- przed termin „0” (egz. na końcu wykładu, ok. 30 min., 4-5 pytań z wykładów, ok. 18.45- być!) wziąć indeks lub legitymacje ze sobą!
10 luty- wtorek, godz.17.00 filozofia prawa- normalny termin
3 marzec- poprawka- fil. prawa
14 lutego finansówka- egzamin!
31 styczeń- MIKRO
===============
Filozofia jest po to, żeby wydając decyzje nie mieć tylko myślenia czysto proceduralnego w decyzji administracyjnej. Że liczy się też człowiek w tej decyzji. Jest po to żeby odpowiadać sobie na najważniejsze pytania :
Co to jest przyroda ? – co można o otaczającej przyrodzie powiedzieć . Czy jest coś co jest nie podzielne.
Jak powinniśmy żyć? – jak powinniśmy żyć jak społeczeństwo , czy jako jednostka?
Są pewne reguły które, pozwalają nam żyć w tym społeczeństwie.
Pytanie o dobro, o zło. A z tych pytań rodzi się też regulacja prawna . Prawo nas za złe rzeczy każe .
Co to jest wolność ? Co to jest sprawiedliwość- np. czy regulacja jest sprawiedliwa.
Czego mogę się spodziewać po dobrym życiu? W kontekście teraźniejszości i w przyszłości. – tutaj filozofowanie się koncentruje.
Wiele wyrażeń w języku potocznym pochodzą z filozofii np. słowo idea- wzięło się z języka filozofów.
Filozofia jest po to żeby próbować znaleźć odpowiedzi na bardzo trudne ale bardzo podstawowe pytania. Żeby szukać na nie odp. - W jaki sposób ? Poprzez rozum.
Grecy : poprzez rozum tłumaczyli pewne zjawiska przyrody.
Zazwyczaj filozofia odrzuca prawdy objawione, mity, siłą ludzkiego rozumu szuka odpowiedzi na pytania. Dlatego filozofia może się pojawiać w miejscu gdzie ludzie w nowy sposób spostrzegać pewne zjawiska.
Filozofia rodzi się tam gdzie nie zadawala nas dotychczasowy sposób patrzenia na świat. Zakłada pewną krytykę a także krytyczne podejście do świata.
W filozofii liczy się gruntowność, nie ilość.
FILOZOFIA- dążenie do wiedzy
„Wszyscy ludzie z natury dążą do poznania”
- pragnienie wiedzy, umiłowanie mądrości
Metafizyka Arystotelesa: ,,Wszyscy ludzie z natury dążą do poznania”- w sensie rozwinięcia swojej wiedzy.
Filozofowie nie podejmowali swoich rozważań by osiągać swoja materialną korzyść. Nie uzyskać dóbr materialnych tylko swój intelekt. Filozofowie musieli znać się na matematyce i innych naukach.
Filozof dąży do poznania pewnych praw ogólnych. Prawd o całej przyrodzie. Stawia pytania o tym co jest powszechnie dobre. Co jest powszechnie ogólne.
Żeby filozofia mogła się rozwijać, potrzebny jest ze strony człowieka:
Wysiłek
Już rozwinięte pewne nauki podstawowe (np. matematyka)
Zaspokojone podstawowe potrzeby
SOKRATES
- Tales z Miletu- filozof, doradca polityczny, matematyk
‘woda’- przypisywał jej zasadnicze znaczenie
- Ksenofanes- charakterystyczna silna krytyka religii, był wyznawcą monoteizmu- zjawiska związane z umysłem
- Pitagoras- najważniejsze dla niego było połączenie edukacji życiowej z bardzo silnymi zasadami ascetycznymi
- Heraklit (mówiono o nim ‘mroczny’, ‘mówiący zagadkami’)- mówił zagadkami, aforyzmami
PHISIS- natura
Nie będzie tego na egzaminie - ARCHE- pewna zasada, źródło, przyczyna, początek czegoś
LOGOS- porządek, rozum
KOSMOS- uporządkowany, dający się poznać piękny świat
Tales z Miletu
Upatrywał źródła przyrody w pierwotnym podstawowym tworzywie- wodzie. Świetnie znał się na astronomii, przewidywał warunki pogodowe. Zakładał, że wszystko co nas otacza pochodzi z wody, woda daje nam życie. Woda jest pewnym tworzywem. Daje nam życie. Przychodzi na świat ze środowiska wodnego. Jest ruchem. Woda jest duszą wszystko się bierze z wody.
- MOIZM- Dlatego że Tales wyjaśniał funkcjonowanie świata przez tylko jedną zasadę nazywamy monizmem.
Skąd się to wzięło ? Wzięło się to z obserwacji wód Nilu, kiedy była woda i był urodzaj a kiedy jej zabrakło wtedy Tales zauważał dywagacje.
Anaksymander
Uczeń Talesa- był jego następcą, krewnym.
Anaksymander skrytykował Talesa.
! Wymyślił, że Ziemia swobodnie unosi się we Wszechświecie.
„Istniejące rzeczy płacą sobie nawzajem karę i pokutę za niesprawiedliwość”
„Jeśli dominuje gorąco, to zimno zostaje wyparte”
Przyczynił się do początków ewolucji.
Anaksymenes
Był uczniem Anaksymandera. Dla niego ARCHE to było powietrze. (nie będzie na egzaminie)
Ksenofanes z Kolofonu
Filozof, śpiewak. Najważniejsze dla niego była krytyka religii. Starał się dążyć do racjonalnego wytłumaczenia przyrody.
Krytykował bóstwa, stwierdza że jest jeden Bóg, nie jest podobny do ludzi- MONOTEIZM
Bóg tworzy myślą; 570 r. p.n.e
Pitagoras
Matematyk , teoretyk muzyki, filozof, był kimś w rodzaju guru. Był na swoje czasy prorokiem religijnym. Przewodnią myślą Pitagorasa było : postępuj za Bogiem. Podstawowa zasada to wspólnota dóbr.
Kultywowano bezwarunkową przyjaźń. Każdy dla każdego miał być oparciem. Zakaz spożywania mięsa. Pitagoras głosił ,że dusze są nieśmiertelne. W ten sposób ,że wędrują. Dusza może odrodzić się także w zwierzęciu. Podobno Pitagoras pamiętał wcześniejsze życie swojej duszy. Jego wyznawcami byli Pitagorejczycy.
Heraklit z Efezu
Jego sposób postrzegania rzeczywistości nie jest do końca komunikatywny. Nawet jeżeli do nich mówi to go nie rozumieją. Będąc obecni pozostają nieobecnymi.
Było ważne dla niego pratworzywo, wiecznie żywy ogień. Nie chodziło tutaj o ogień np. w sensie ogniska tylko o energię. Wiecznie żywy ogień. Stwierdzał ,że poprzez wypalanie, wyzwalanie tego ognia nasz świat jest dynamiczny, zmienia się energia i dynamika tego świata. Ta zmienność była u Heraklita niezmiernie ważnym. Taką ilustracją dla Heraklita jest Woda. Nie możesz wejść 2 razy do tej samej rzeki. Zmienia się ale mimo wszystko pozostaje tą samą rzeką.
Sofiści
Byli to ludzie uczeni, którzy uczyli jak skutecznie bronić swoich interesów i poglądów. Jak masz przemawiać żeby skutecznie bronić swoich poglądów. Przydawali się w sądach. Uczyli jak przekonywać na zgromadzeniu ludowym do swoich racji.
W centrum swojego myślenia stawiali człowieka. Nie kosmos był najważniejszy. To jak człowiek mówi, w jakiej wspólnocie żyje. Jak się uprawomocnia władza. Ludzka mowa. Poprzez umiejętność do przekonywania pewnych poglądów traktowali mowę jako instrument władzy.
DZIĘKI SOFISTOM RODZI SIĘ SZTUKA PROWADZENIA SPORÓW. A sztuka prowadzania sporów to erystyka.
Sokrates
Wg ówczesnych filozofów był określany jako najlepszy ze znanych ludzi.
Najmądrzejszy i najsprawiedliwszy. Platon był uczniem Sokratesa.
„Wiem, że nic nie wiem”
Lepiej jest samemu cierpieć niesprawiedliwość, niż komuś niesprawiedliwość wyrządzać.
Charakterystyczne dla Sokratesa : rozmowa. Rozmawiał po to, żeby pomóc rozmówcy zrozumieć prawdę. W taki sposób zadawał pytania żeby nam pomóc dojść do tego jaka jest prawda.
Uważał : ,,Człowiek często nie zdaje sobie z prawy z tego, jaka jest prawda chociaż podświadomie ma w sobie odpowiedź.
Rozmowa mająca na celu przypomnienie rozmówcy co on w sobie ma, nazywa się teorią przypominania anammesis. Prowadzenie rozmów przez Sokratesa nazywano sztuką położniczą. Pomagał zrodzić prawdę w człowieku.
Zginął otruty. Był za mądry jak na swoje czasy. Był niewygodny dla pewnych ludzi. Mógł uciec ale wolał odejść z tego świata.
Platon
Uczeń Sokratesa, był arystokratą z bogatej rodziny. Założył słynną szkołę: Akademię.
Dialogi Platona. Państwo, Obrona Sokratesa. Pokazuje charakter ludzi, którzy biorą udział w danej opowieści. Sięga do mitów. Czasami są tam fragmenty wykładów.
Zajmował się : charakterami ludzkimi, jak ludzie się traktują, jak pojmują szczerość.
Czyli takie codzienne problemy moralne z którymi się stykamy.
Poglądy filozoficzne to nie są rzeczy materialne, towary, nie da się po nie sięgnąć wziąć np. z półki. Uważał ,że poglądy te są uzależnione od intelektualnych i moralnych zdolności tego kto do nich dąży. W zależności na ile są rozbudowane na tyle możemy mieć rozbudowane poglądy filozoficzne.
Idea – teoria idei pewien wygląd, postać, idee to były takie postacie które możemy poznać tylko wyłącznie poprzez myśl.
Zakładał, że istnieją 2 światy :
a) idei wyobrażeń, wzorów. Była dla niego pewnym wzorcem. Można poznać ją tylko myślowo, przez nasz rozum i intelekt.
b)świat zwykłych przedmiotów które postrzegamy na co dzień Są tylko pewnym odwzorowaniem idei. Ponieważ czyste, prawdziwe myślenie przysługuje Bogu. Człowiek, na pewien czas, wtedy kiedy myśli upodabnia się do Boga.
Metafora Jaskini : opisuje jaskinie w której siedzą więźniowie. Są przykuci łańcuchami. Są w stanie tylko widzieć cienie przedmiotów, które są przenoszone z nimi. Nie maja odwagi żeby te łańcuchy z siebie wyrwać i wyjść z jaskini. Zadowalają się widokiem tych cieni. Jeżeli ludzie nie dążą do poznania- Platon porównuje takiego człowieka do więźnia. Osoba, która odrzuci taki łańcuch i odwrócić głowę i wtedy taką odwagę wykaże, to wtedy zobaczy ,że jest wyjście z jaskini i wyjście na światło. Wymaga odwagi i jest bolesne. Możemy zobaczyć słońce. Słońce wyobrażenie dobra.
Zakładał, że ten świat idealny jest w stanie zobaczyć filozof, osoba która dąży do wiedzy.
Filozof schodząc do jaskini na początku nic nie widzi. Osoba, która poznała prawdziwe przemyślenia. Na początku osoba nie będzie nic widzieć i będzie się przyzwyczaić. Filozof wracając do więźniów i chcąc ich uwolnić może zostać przez nich zabity. Bo spowoduje im ból wyjścia na zewnątrz.
Odniesienie do Matrixa.
Pojęcie sprawiedliwości.
Po co jest sprawiedliwość? Ma służyć mnie samemu- mówi Platon. Tylko sprawiedliwi ludzie mogą wzajemnie sobie ufać . Tylko oni są godni szacunku. Sama sprawiedliwość nie wystarczy żeby nam się dobrze wiodło, należy:
Być sprawiedliwym
Opanowanym , chodzi o to żeby nie być nadmiernie pożądliwym.(nie znać umiaru)
W obliczu niebezpieczeństwa być męski. Odważny, nie można się bać.
Mądry
Jeżeli nam się te 4 rzeczy udadzą to będziemy człowiekiem znakomitym. Jest to kwartet cnót głównych, kardynalnych.
Problematyka funkcjonowania państwa. Co zrobić, żeby w państwie było dobrze. Pisał, że wspólnota była rządzona w sposób sprawiedliwy to sprawiedliwi muszą być rządzący. Dobry władca to ten, który kładzie szczególny nacisk na funkcjonujące zasady prawne w państwie.
Arystoteles
Nauczyciel Aleksandra Wielkiego. Zajmował się mową ludzką, psychologią kryminalną.
Dążąc do poznania w naszym myśleniu nie wolno naginać faktów. Najpierw trzeba poznać fakty i wtedy można budować teorię. Nie poddawajmy się jeżeli są trudności, tylko starajmy się przejść przez nie. Zajmował się filozofią przyrody. Doszedł do dwóch pojęć : materia i forma.
Uznawał, że żeby zgłębić świat poprzez poznanie przedmiotów to musimy sobie zdawać sprawę z tego, że przedmioty mają swoja materię jak i również swoja formę.
Jak to rozumieć ?
Materia z formą muszą współ istnieć.
Możliwość, jest to pewna potencjalna sytuacja, czyli nieuformowana glina, potencjalnie możliwe jest, że jest to cegła. Cegły potencjalnie mogą stać się domem. Uformowana glina, wybudowany dom, to jest coś rzeczywistego. Glina może stać się cegła, cegła domem itd.
Rozważania dotyczące Boga. Bóg pozostając nieruchomy jest poruszycielem całej przyrody jest siłą sprawczą.
Jest przyczyną celową do którego świat zmierza. Jest źródłem przyciągania, jest celem.
Twierdzi, że na szczęście musimy sobie zapracować. To nie jest tak jak w lotto, to jest dobre, udane życie. To czy nasze życie będzie udane, zdaniem Arystotelesa, zależy tylko i wyłącznie od nas samych. Co to znaczy czy nasze życie jest dobre czy udane ? Jeżeli będziemy mieć takie poczucie to jest git i za to jesteśmy odpowiedzialni sami.
Zajmował się również ekonomią.
Polityczne poglądy Arystotelesa: człowiek jest z natury istotą polityczną, polityka jest to coś, co z ludźmi jest powiązane. Człowiek od urodzenia ma takie zainteresowania. Jest istotą która może się zrealizować swoje dążenia, uzdolnienia , tylko w ramach pewnej istoty. Była to wspólnota ludzi równych.
Zły ustrój służy wyłącznie interesom rządzących.
Dobry ustrój to jest taki który służy dobru wspólnemu.
W zależności od tego czy sprawami państwowymi zajmuje się tylko jednostka, niektórzy albo wszyscy obywatele wchodzący w skład.
Wyróżnił formy państwa:
pozytywne:
monarchie
arystokracje
państwo konstytucyjne:
negatywne:
tyrania
oligarchia
demokracja