Transport samochodowy – usługowa rola transportu samochodowego i jego znaczenie można rozpatrywać przez: układ cech techniczno-eksploatacyjnych i ekonomicznych.

Cechy charakterystyczne:

• Wysoka operatywność usługowa

• Duża elastyczność podróży

• Duża szybkość przewozu

• Terminowość i punktualność

Rodzaje transportu samochodowego:

• Krajowy transport drogowy – przewóz osób lub rzeczy samochodami zarejestrowanymi w kraju (podróże w kraju)

• Międzynarodowy transport drogowy - przewóz osób lub rzeczy samochodami zarejestrowanymi w kraju (poza granicami)

• Niezarobkowy transport krajowy drogowy

• Niezarobkowy transport międzynarodowy

Cechy funkcjonowania:

LINIOWA

Wszystko co znajduje się wokół drogi: obiekty inżynierskie, place, zatoki pojazdowe, pasy zieleni, chodniki, ścieżki rowerowe, krzewy, urządzenia techniczne

Funkcje liniową dzielimy na:

1. Funkcje w sieci drogowej

2. Stopień dostępności i obsługi

Ad. A) wyróżnia się:

• Drogi krajowe

• Drogi wojewódzkie

• Drogi powiatowe

• Drogi lokalne miejskie

• Drogi gminne

• Drogi zakładowe

O tych drogach decydują:

• Centrum administracji państwowej

• Samorząd wojewódzki

• Samorząd powiatowy

• Samorząd gminny

Drogi publiczne:

• Autostrady A posiadają: skrzyżowania wielopoziomowe, specjalne oznakowanie, dwa pasy w jednym kierunku

• Drogi ekspresowe S dwu lub jedno-jezdniowe

• Drogi ogólno dostępne

Klasy techniczne dróg:

• Autostrada A (I klasa techniczna) – znaczenie krajowe i międzynarodowe

• Drogi ekspresowe S (II klasa techniczna) – szybki ruch, dopuszcza się jednopoziomowe skrzyżowanie

• Drogi klasy głównej ruchu przyśpieszonego GP (III klasa) – pasy jednojezdniowe o dwóch kierunkach ruchu

• Drogi klasy głównej G (IV klasa) – obsługa wewnątrzregionalna

• Drogi klasy zbiorczej Z (V klasa) – ruch lokalny, jednojezdniowe, niewielki ruch

• Drogi klasy lokalnej L (VI klasa)

• Drogi klasy dojazdowej D (VII klasa)

W Polsce dł:

• Krajowe 11,58%

• Wojewódzkie 21,43%

• Miejskie 43,33%

• Gminne 17,08%

• Zakładowe 6,58%

Ocena infrastruktury liniowej pod względem:

• Ilościowym

• Jakościowym – stan dróg i obiektów mostowych

• Kraje E2 w UE mają śr. Gęstość dróg na poziomie 130km/100km²

• Polska w 1994 przekroczyła 130km/100km²

• Autostrady krajów UE to 1,2%, a w Polsce 0,11% długości dróg

Sieć drogowa w Polsce odbiega znacząco poziomem od krajów państw UE

• Brak dróg umożliwiający bezkolizyjny ruch, w szczególności tranzytowy na terytorium Polski z ominięciem ośrodków miejskich oraz skrzyżowań z infrastrukturą transportu krajowego

• Zaniedbanie dróg – utrzymanie i remonty

Transport Kolejowy:

Infrastruktura:

• Drogi kolejowe (żelazne)

• Stacje i punkty przeładunkowe

• Bocznice oraz urządzenia niezbędne do ich funkcjonowania (wyposażenie – energetyczne, wodnokanalizacyjne, urządzenia sterowania ruchem, łączność

Podział:

1. Z punktu widzenia gospodarczego i społecznego

• Magistralne – przewozy powyżej 25 mln ton rocznie, prędkość od 120 km/h

• Pierwszorzędne – przewozy miedzy 10, a 25 mln ton rocznie, prędkość od 80 do 100km/h

• Drugorzędne – przewozy między 3, a 10 mln ton rocznie, prędkość od 60 do 80 km/h

• Miejscowego znaczenie – przewozy do 3 mln ton rocznie, prędkość do 60 km/h

1. Z punktu widzenia szerokości

• Normalnotorowe (1435mm)

• Szeroko korytowe 1520 mm: Rosja, Ukraina, Białoruś i WNP; 1600mm: Irlandia; 1675mm:Hiszpania

1. Ze względu na ukształtowanie terenu

• Nizinne – wzniesienia nie powinny przekraczać od 5 do 10‰, a promienie łuków od 400 do 1200m

• Podgórskie - wzniesienia nie powinny przekraczać od 10 do15 ‰, a promienie łuków od 600 do 2500m

• Górskie – o pochyleniu do 30‰, a nawet więcej, a promienie łuków od 300 do 1800m

Klasyfikacje linii kolejowych:

• Jednotorowe, dwutorowe i wielotorowe

• Żelaznokorytowe i nieżelazno korytowe

• Z urządzeniami samoczynnego kierowania pociągów typu punktowego i ciągłego oraz bez tych urządzeń

Struktura sieci kolejowej kraju z punktu widzenia kategorii linii:

• Linie magistralne – najszybsze linie, największy przewóz, w 2002 r. stanowiły 26% ogólnej dł. Linii czynnych

• Linie tzw. Pierwszorzędne – mniejsze znaczenie i mniejsza prędkość, ok. 51%

• Linie magistralne i pierwszorzędne o łącznej dł. 15 tys. km i 74% udziałem w całkowitej dł.

Sieci kolejowe – sytuacja ekonomiczna:

• Pogorszenie w Polsce efektywności eksploatacji wielu linii kolejowych miejscowego znaczenia i linii drugorzędnych

• Niektóre linie nie opłacalne w utrzymaniu

• W latach 90’ PKP (powody finansowe) nie remontowało linii kolejowych

• Potrzeba do 2,5 mld zł na naprawe infrastruktury

• Brak remontów ogranicza prędkości technicznej i handlowej pociągów, a także zagrożenie bezpieczeństwa

Kolejowe środki transportu:

• Liczba i struktura posiadanych wagonów towarowych powinna być dostosowana do wielkości i struktury zapotrzebowania na tabor wagonowy

• W obecnej strukturze przewożonych przez PKP ładunków przeważają ładunki masowe, które można przewozić w wagonie węglowym

Kolejowe środki transportu – sytuacja taborowa w PKP jest trudna i została spowodowana przyczynami:

• Od 1995 roku ilość roboczych wagonów towarowych spadła o 25,7%

• Brak inwestycji w wagony towarowe

• Duży wiek wagonów

• Zbyt mała ilość wagonów do kursowania z prędkością 100km/h

• Zbyt mała ilość wagonów do przewozu surowców itd.

Aby tabor nie był czynnikiem hamującym wzrostu przewozów i udziału kolei należy:

• Modernizacja wagonów kolejowych

• W wyjątkowych sytuacjach korzystać z taborów zagranicznych

Klienci PKP w badaniach marketingowych wskazują często na:

• Pogorszenie stanu technicznego wagonów towarowych

• Mały komfort

• Mała wygoda podróżowania

Organizacja przewozów w transporcie koleją:

• Podział pociągów na międzynarodowe i krajowe

Warszawa – Berlin i Budapeszt

• Pociągi międzynarodowe pośpieszne pośpieszne oraz międzynarodowe regionalne

W grupie pociągów krajowych wyróżniamy:

• Pociągi InterCity – klimatyzacja, prędkość do 160 km/h

• Pociągi ekspresowe (EX) – łączą stolice z największymi miastami wojewódzkimi

• Pociągi pośpieszne 544

• Pociągi hotelowe (zestawione tylko z wagonów sypialnych i kuszetek)

• Pociągi pocztowe (przewóz listów, paczek itd.)

• Pociągi regionalne (aglomeracyjne i lokalne) 4300 pociągów

Oczekiwania względem przewozów kolejowych:

• Niskie ceny, punktualność

• Polepszony wizerunek

• W przewozach międzynarodowych, lokalnych i aglomeracyjnych

Przewozy towarowe:

• Terminowe wykonywanie połączeń towarowych oraz prawidłowo wykorzystywana taboru i urządzeń technicznych

Do realizacji przewozów towarowych posiadamy 4 rodzaje:

• Do przewozu grup wagonowych

• Do przewozu systemowych w ruch krajowy

• Do przewozów międzynarodowych

Organizacja przewozów towarowych:

• Pięciodniowy system pracy

• Zachowanie zdolności obsługi obecnie istniejących punktów ładunkowych

Programowanie popytu na kolejowe przewozy:

• Tempo wzrostu produkcji

• Przewóz dużej ilości towaru

Przyczyny spadku popytu:

• Rozwój motoryzacji

• Sprzedaż nowych aut

• Brak nowoczesnej oferty

Transport wodny – śródlądowy

Usługi wodne śródlądowe oddziałowują przede wszystkim na:

• Popyt (uzależniony od układu dróg wodnych i przewóz ładunków wodą)

• Tabor (uzależniony jest od jakości dróg oraz możliwości stosowania żeglugi całodobowej)

Specyfikacja:

• Naturalny układ dróg jest ograniczeniem możliwości ich rozwoju w sensie układy przestrzennego

• Pewne zmiany chładów – dzięki budowie kanałów żeglugowych – jest nieopłacalna

• Gęstości długości dróg wodnych śródlądowych – jest zawsze mniejsza niż w innych gałęziach transportu

• O możliwości dróg wodnych nie decyduje nie długość i gęstość lecz ich jakość i układ przestrzenny

Podstawowe inwestycje strukturalne na drogach wodnych:

• Pogłębianie – stosuje się na waskich rzekach mających dobre warunki naturalne do prowadzenia żeglugi

• Regulacja – ma na calu zapewnienie w sposób względnie staly poprawy warunkow nawigacji przez:

- zapewnienie minimalnej głębokości

- regularne ukształtowanie szlaku zaglowego

- zapewnienie swobodnego przepływu wielkich wod

- prace na wyprostowanie i pogłębianie rzek

-kanalizacja rzeki: najbardziej radykalny sposób poprawy warunkow nawigacyjnych na drodze wodnej, polega na budowie w poprzek koryta przegrod

Kanalizacja zapewnia:

-droga uzyskuje kształt schodkowaty

-poprawa warunkow nawigacyjnych na drodze wodnej i tym samym korzystne warunki do rozwoju transportu wodnego śródlądowego

-zapewnienie głębokości

-zmniejszenie prędkości wody w rzece

-wyprostowanie szlaku reglowego

-ulatwia zagospodarowanie terenow przyległych

Negatywne aspekty kanalizacji na drodze wodnej:

-wydluzenie czasu jazdy o czas sluzowania

-skrocenie okresu nawigacji w gornym stanowisku

Budowanie sztucznych drog wodnych dzielimy na:

• Kanały łączące

• Kanały działowe – polaczenie dwoch rzek lub dolin rzecznych

• Kanaly dojazdowe – przedłużenie lub odnoga istniejącej drogi wodnej

Sztuczne drogi wodne:

• Kanały boczne w sklad wchodza dojazdowe kanaly – zastępują naturalne odcinki drog

• Kanaly skręcające – budowane w celu wyprostowania i skrocenia szlaku reglowego

• Budowanie tuneli żeglugowych – w kanalach bocznych, dojazdowych

Przepustowość dróg wodnych:

• Warunki nawigacyjne – określające wielkości i prędkości statkow mogących korzystac z danej drogi wodnej oraz dł. Okresu nawigacyjnego wpływają na przepustowość drogi wodnej

• Przepustowość drogi wodnej to liczba ton ładunku które można przewiesc na danym odcinku drogi wodnej w jednostce czasu

Przepustowość drogi wodnej zalezna jest od:

• Ładowność statkow

• Prędkość statkow

• Dł. Okresu nawigacyjnego

• Wymaganych odległości miedzy statkami oraz dł. Statkow (zestawow)

W Polsce kanały:

• Bydgoski 24,7 km

• Gliwicki 51,2 km

• Kędzierzyński 6,1 km

Transport lotniczy

Infrastruktura:

• Sklad – drogi lotnicze i elementy punktowe, ladowiska, lotniska, porty lotnicze

• Nie ma infrastruktury liniowej

• Przestrzen powietrzna – glowny element infrastruktury liniowej dopiero po zainstalowaniu na ziemii odpowiednich urządzeń prowadzenia nadzoru i kontroli ruchu lotniczego

• Urzadzenia – obiekty na ziemii, kontroli, maja charakter punktowy

• Infrastruktura liniowa lotnictwa – przynosi zyski i straty

-wysokie koszty urządzeń

-opaty nawigacyjne

-elementy infrastruktury liniowej lotnictwa – to drogi lotnicze i rejony kontrolowane lotnisk

-drogi lotnicze:

*10NM – krajowe

*20NM – miedzynarodowe

*900-1200m – standardowe wysokościowe nastawienie

• Przestrzen wokół lotniska

• Rejony kontrolowane lotnisk – laczy infrastrukture liniowa z punktowa

• Nadzor nad funkcjonowaniem infrastruktury liniowej – ochrona

• Eurocontrol – nadzór nad przestrzenia powietrzna w UE

Lotnisko – wydzielona na ladzie lub na wodzie powierzchnia wraz z przynależnymi do niej obiektami budowlanymi, urzadzeniami i wyposażeniem

Międzynarodowy port lotniczy

Funkcje:

• Funkcja gałęziowa oraz międzygałęziowa

*port lotniczy

stacje

porty

przystanki

• Wymogi bezpieczeństwa i płynności duzego ruchu lotniczego

• Organy kierujące bezpośrednio ruchem lotniczym

-kontrola obszaru (ACC) – kontrola na obszarze całego pństwa

-kontrola zbliżenia (APP) – w obrebie rejonu kontrolowanego lotniska

-kontrola lotniska (TWR) – obreb strefy kontrolowanej lotniska

Porty lotnicze:

• wielkie organizacje technologiczno-ekonomiczne – zdolne do obsłużenia milionow pasażerów i setek tysięcy ton ładunków

• w Polsce jest ok. 110 lotnisk i portow lotniczych

• istnieje szereg klasyfikacji portow lotniczych i lotnisk z punktu widzenia ruchowego

Podział:

• miedzynarodowe

• regionalne

• drugorzędne

• lotnictwa ogolnego

Cechy infrastruktury:

• wysoka majątkowość i kapitałowość

• niepodzielność techniczna i ekonomiczna

• wielofunkcyjność

• przewaga kosztow stalych nad zmiennymi

• dlugi okres projektowania, budowy i eksploatacji

TRANSPORT

• działalność majaca na celu pokonywanie przestrzeni

• odplatne świadczenie usług – przemieszczanie osob i ładunków

• usługi spedycyjne

Działalność transportowa:

• umozliwia sprawne i efektywne funkcjonowanie każdego dzialu gospodarki narodowej

• limituje kooperacje i jej rozwoj w każdej oddzielnej strefie działalności gospodarczej

Złe działanie transportu:

• ogranicza sprawna działalność wycinkowa poszczególnych działów i galezi

• brak spójności miedzy działalnością transportowa a pozostałymi dzialami gospodarki

Zależność rozwoju gospodarki narodowej od rozwoju transportowego:

• transport obsluguje pozostałe dzialy gospodarki (przemysl, budownictwo, rolnictwo)

• rozwoj transportu ciagnie za soba rozwoj gospodarki

• brak rozwoju transportu – brak rozwoju gospodarki

• zbliza do siebie rynki

• aktywuje obszary wokół jego infrastruktury

• wzdłuż drog i węzłów powstaja nowe zakłady

• umozliwia zwiekszenie produkcji, a wiec poprzedza wzrost gospodarczy

Rozwoj transportu możliwy jest dzieki modernizacji istniejącej infrastruktury:

• rozwoj infrastruktury powinien wyprzedzac rozwoj transportu w stosunku do potrzeb

• w transporcie niezbędne jest prognozowanie przyszłych potrzeb transportowych

Pozycja transportu:

• korzysta z produkcji poszczególnych galezi gospodarki narodowej

• swiadczy usługi przewozowe przewozi surowce, materialy przeznaczone do zuzycia produkcyjnego oraz gotowe produkty

• wymiana towarow w kraju i zagranica

• transport jest kontynuacja produkcji w sferze obrotu – jako ostatnia faza szeroko rozumianego cyklu produkcji

• obsluguje dzialy nieprodukcyjne (ochrona zdrowia, oswiata itp.)

• swiadczy usługi dla ludności i sprzyja rozwojowi turystyki

Transport spełnia 3 funkcje w gospodarowaniu:

• funkcja konsumpcyjna – oznacza zaspokojenie potrzeb przewozowych przez świadczenie usług transportowych

• funkcja produkcyjna – zaspokojenie potrzeb produkcyjnych przez świadczenie usług transportowych

• funkcja integracyjna – pozwala zintegrowac panstwo i społeczeństwo poprzez usługi transportowe

Komplementarność transportu:

• brak możliwości zastapienia działalności transportowej jakakolwiek inna działalnością

• jedynie transport pelni funkcje pokonywania przestrzeni

Transport jako odbiorca:

• obsługiwany jest przez pozostale dzialy gospodarki

• realizacja inwestycji transportowych bez produkcji takich działów jak przemusl, lesnictwo, budownictwo

• transport nie może istniec bez paliwa i energii elektrycznej

• transport uzależniony jest od przemyslu wydobywczego

Potrzeby transportowe:

• pozadane przez mieszkańców i gospodarke w oczekiwaniu preferencjami i zapotrzebowaniem na określone usługi transportowe

• realizuje przemieszczenia

• znajomość potrzeb transportowych potrzebna jest dla sprawnego funkcjonowania panstwa

• zmieniaja się wraz z rozwojem społeczeństwa i gospodarki

Potrzeba transportowa: to zgłaszana przez gospodarke i społeczeństwo potrzeba przemieszczania osob, ładunków i wiadomości w danym czasie i na okreslona odległość

Źródła potrzeb transportowych:

• wynikaja z potrzeb ludzkich, z potrzeby ruchu, naturalnej wielkości komunikacyjnej

• przestrzenna niezgodnosc miedzy elementami niezbędnymi do dochodowej działalności czlowieka

Najczestsze zrodla potrzeb transportowych:

• roznice geograficzne

• specjalizacja produkcji

• rozwoj wiedzy, nauki, techniki, automatyzacja, marketing

• stosunki społeczne, miejsca pracy

• rozmieszczenie ludzkości

Źródła potrzeb w ujęciu różnicy w przestrzennym rozmieszczeniu:

• bogactw naturalnych

• produkcji materiałowej

• działalności ruchowej

• działalności kulturalnej

• działalności rekreacyjnej

• ludności

Transportoskłonność gospodarki narodowej:

• Zaangażowanie transportu w inne działy gospodarki narodowej,

• Transportoskłonność gospodarki jest sumą materiało, energii praco skłonności,

• Transportoskłonność gospodarki można określić jako stosunek nakładów ponoszonych na działalność transportową do efektów osiąganych w stratach działalności społeczno-gospodarczej obsługiwanej przez transport,

• Produkcyjny charakter działalności transportowej polega na przenoszeniu wartości produkcji transportowej na dobre przemieszczania i na dodawanie jej do wartości tych dóbr,

• W związku z powyższym wzrost transportoskłonności powoduje wzrost jednostkowych wartości i kosztów co w efekcie końcowym wiąże się ze wzrostem cen.

Mierniki w badaniach transportoskłonności i gospodarki narodowej:

• Tony przewozów odniesione do jednostki wartości produktu globalnego i dochodu narodowego,

• Tonokilometry pracy przewozowej odniesione do jednostki wartości produktu globalnego i dochodu narodowego,

• Wartości przewozów i innych usług działalności podstawowej transportu odniesione do jednostki (pasażerokilometry) ,

Mierniki te mają:

• W liczniku – ogólne zakłady na działalność transportową

• W mianowniku – suma jednostek efektu użytkowego działalności,

[Transport jest działaniem gospodarki narodowej ściśle związanym z budżetem państwa.]

Komplementarność transportu, a gospodarki:

• Proporcja między przewozami a wielkością produkcji,

• Gdy rośnie ilość produkowanych dóbr w kraju, wzrasta liczba przewozów i na odwrót,

• Nie można zwiększyć dochodu narodowego bez jednoczesnego zwiększenia działalności transportowej

• Transport musi się rozwijać tak jak inne działy gospodarki.

Dlatego dąży do:

• Oferowanie wyższej jakości usług transportowych

• Usług terminowych

• Lepiej dostosowanych do popytu na przewozy

Miejsce i role transportu w procesie gospodarowania:

• Rozmiar struktury potencjału społecznego,

• Stopień zaktywizowania życia społecznego,

• Stopień specjalizacji, kooperacji czynności wynikających ze społecznego podziału pracy,

• Preferencyjne przyzmnawianie poszczególnych dziedzin gospodarki.

Podsumowanie:

• Bez rozwoju transportu nie mógłby występować dalszy wzrost produkcji i wzrost społecznego podziału pracy,

• Pod wpływem transportu rozwija się gospodarka, stawia [przed nami coraz to większe wymagania,