Konspekt 2
Ekonomia jako nauka. Metoda ekonomii
Powstanie ekonomii jako nauki – Pierwsza nazwa określająca ekonomie to słowo pochodzenia greckiego „Oikonomikos” które powstało w IV w.p.n.e w pewnym dziele. Autorstwo przypisuje się Arystotelesowi lub Ksenofontowi. W dziele tym autor opisywał zasady funkcjonowania gospodarstwa domowego ( niewolniczego).
W 1615 roku Antoine de Montchretien napisał „Traktat ekonomii politycznej” o finansach publicznych. Zajął się on skalą gospodarki narodowej, badał społeczeństwo gospodarujące w danym kraju.
W 1890 Alfred Marshall napisał „Zasady ekonomiki” podkreślił zmatematyzowany stosunek do ekonomii.
Początkowo ekonomia nie był samodzielna nauką, wchodziła w skład polityki. Jako samodzielna nauka wyodrębniła się w XVIII wieku wraz z rozwojem kapitalizmu.
Definicja przedmiotu ekonomii –
Ekonomia to nauka, która bada jak ludzie sobie radzą z rzadkością czyli jak dokonują alokacji ograniczonych zasobów pomiędzy liczne potrzeby.
Ekonomia to nauka zajmująca się badaniem praw rządzących procesem gospodarowania, a więc procesem produkcji, podziału, wymiany i konsumpcji.
„Ekonomia stara się formułować, a więc wykrywać i opisywać pewne ogólne prawidłowości rządzące procesami gospodarczymi.” ( Milewski)
Ekonomia pozytywna a normatywna
Ekonomia pozytywna – mówi o tym jak jest, opisuje rzeczywistość, ale jej nie ocenia. (Obiektywny charakter)
Ekonomia normatywna (postulatywna) – mówi o tym jak jest i jak być powinno, nie tylko opisuje rzeczywistość gospodarczą ale również ją ocenia (subiektywna).
Mikroekonomia
Zajmuje się pojedynczymi podmiotami gospodarczymi (np. gospodarstwo domowe, rolne, zakład rzemieślniczy, bank) oraz pojedynczymi rynkami (rynki pojedynczych produktów)
Mikroekonomia upraszcza rzeczywistość zakładając najczęściej ektremalne warunki gospodarowania, tzn doskonałą konkurencję lub pełny monopol. Dzięki tym założeniom przyczynia się do wypracowania bardzo precyzyjnych narzędzi analizy zachowania producenta i konsumenta. Bada współzależności różnych kategorii: kosztów produkcji, utargów, cen, zysków, produkcyjności czynników produkcji i ich wynagrodzeń (płac).
Makroekonomia
Zajmuje się gospodarką jako całością a konkretnie powiązaniami w gospodarce, oraz częściami gospodarki z punktu widzenia rodzaju działalności (rolnictwo, usługi) i regionalnego ( przestrzennego np. gosp. Woj. Śląskiego). Ponadto makroekonomia zajmuje się gospodarką narodową oraz powiązaniami gospodarek.
Prawa i teorie ekonomiczne
Prawa ekonomiczne to wykryte i opisane przez ekonomię prawidłowości rządzące procesami gospodarczymi
Prawo ekonomiczne – jest to związek pomiędzy najbardziej istotnymi cechami zjawisk gospodarczych, przynajmniej dwóch kategorii ekonomicznych. Musi on być związkiem trwałym, koniecznym i nieprzypadkowym ( powtarzalny w określonych warunkach, zachodzący w większości przypadków.
Trwały charakter wynika z tego, że prawa działają w określonych warunkach.
Rodzaje praw ekonomicznych:
prawa przyczynowe (przyczynowo - skutkowe) po zdarzeniu A następuje zdarzenie B, przy czym A jest przyczyną a B jest skutkiem
prawa funkcjonalne (występują pomiędzy ilościowo wymiernymi kategoriami np. popyt jest funkcją ceny, podaż też jest funkcją ceny)
prawa współistnienia czyli łączne np. prawo popytu i podaży
prawa postępowania ludzi, oddziałują na bodźce ekonomiczne
prawa splotu działań ludzkich, wymiana rezultatów swojej działalności
techniczno-bilansowe, czyli relacje nakładów i wyników
Cechy praw ekonomicznych:
Obiektywność - są niezależne od naszej świadomości
Żywiołowość – są niezależne od naszej woli
Charakter historyczny – działają w określonych warunkach.
Charakter statystyczny (stochastyczny) - są wykrywane w wielkiej masie
Prawa ekonomii jako nauki to te, które zostały przez ekonomię odkryte, sformułowane i ogłoszone. Nie każde prawo ekonomiczne może być prawem ekonomii jako nauki.
Prawo popytu i podaży – mówi że na konkurencyjnym rynku występuje tendencja do ustalania się cen równoważących popyt z podażą.
Prawo malejących przychodów – zgodnie z nim przekrocznie pewnego stosunku pomiędzy nakładem czynnika zmiennego i nakładem czynnika stałego (produkcji) dalsze zwiększanie czynnika zmiennego powoduje coraz to mniejsze przyrosty produkcji.
Teoria ekonomiczna – zbiór praw ekonomicznych, obraz tego jak gospodarka lub jej fragmenty funkcjonują w określonych warunkach.
Model ekonomiczny – w szerokim znaczeniu jest to synonim słowa TEORIA, uproszczony obraz rzeczywistości gospodarczej; w wąskim znaczeniu to zbiór założeń upraszczających ( np. gospodarka jest zamknięta)
Modele możemy podzielić ze względu na język:
- Opisowe
- Matematyczno-cybernetyczne
Wyróżniamy 2 rodzaje zmiennych w modelu:
Egzogeniczne – zewnętrzne w stosunku do modelu
Endogeniczne - wewnętrzne wynikające z elementów modelu
Przykłady:
Jeśli mamy konkretny rynek na którym występuje popyt i podaż, a cena jest ich wypadkową, to jest ona zmienną endogeniczną zależną od elementów modelu
Jeśli mamy jako model gospodarstwo domowe, które podejmuje różne decyzje, przy których bierze pod uwagę cenę dobra to ta cena kształtuje się poza nim jest niezależna od modelu
Zmienne występują w postaci:
Zasoby – przestawiają wartości pewnych wielkości ekonomicznych w danym memencie np. wartość majątku danej osoby w dniu 14 grudnia 2010
Strumienie – wyrażają pewne wartości wielkości ekonomicznych w czasie np. wydatki rodziny na produkty i usługi w miesiącu; produkcja, sprzedaż inwestycje danej firmy w ciągu 5 lat.
Zależności między zmiennymi:
Zależność o charakterze funkcjonalnym (jedna zmienna określa inną zmienną)
Zależność o charakterze definicyjnym (jedną zmienną określa się w kategoriach innych zmiennych)
Sposoby wnioskowania
Podejmowanie decyzji ekonomicznych odbywa się przy wykorzystaniu trzech podstawowych sposobów wnioskowania:
Dedukcji - kierunek tego rozumowania jest zgodny z rozumowaniem logicznym. Polega na tym, że gdy dana jest racja jako zdanie uznane za prawdziwe, to na jej podstawie uznaje się następstwo.
Indukcji - uogólnienie wyników obserwacji, na podstawie faktów wcześniej zaobserwowanych. Zasada ta pozwala na przejście od przypadków zaobserwowanych do twierdzeń ogólnych. W wyniku indukcji powstaje hipoteza.
Redukcji - polega na dobieraniu do następstwa, takiego zdania (czyli racji) z którego to pierwsze logicznie wynika. Odwrotnie niż w dedukcji gdzie najpierw jest zdanie prawdziwe.