Mieszanina r-r:
Słabego kwasu i soli tego kwasu z mocną zasadą
Słabej zasady i soli tej zasady z mocnym kwasem (np. zasada amonowa i chlorek amonu)
Dwóch soli wieloprotonowego kwasu jeśli różnice Kdys dostatecznie się różnią (np. jon H2PO4- pełni rolę kwasu, a jon HPO42- zasady)
$$pH = pK_{\text{kwasu}} + \log\frac{C_{\text{soli}}}{C_{\text{kwasu}}}\ \ \ \ \ \ \ \ \ \ \ \ \ \ \ \ \ \ \ \ \ \ \ \ \ \ pOH = pK_{\text{zasady}} + log\frac{C_{\text{soli}}}{C_{\text{zasady}}}$$
Wartość pH buforu zależy od rodzaju składników stanowiących bufor oraz od stosunku ich stężeń, nie zależy natomiast od bezwzględnych wartości stężeń.
Pojemność buforu to zdolność wiązania jonów H+ i OH- i zależy ona od bezwzględnej wartości stężeń obu składników (czyli od stężenia buforu) oraz jego pH, największą wartość osiąga gdy Cs = Ck i pH = pK. Miarą pojemności jest β gdzie $\beta = \frac{\text{dc}}{d(pH)}$, gdzie dc – ilość moli dodanej mocnej zasady lub mocnego kwasu; d(pH) – zmiana wartości pH. Pojemność buforowa maleje z rozcieńczaniem r-r. Rozcieńczenie wodą nie zmienia drastycznie wartości pH buforu, gdyż oba składniki ulegają w tym samym stopniu rozcieńczeniu.
Alkacymetria – miareczkowanie; alkalimetria – oznaczanie kwasów za pomocą mianowanym r-r zasady; acydymetria – na odwrót.
Bufor białczanowy: dzięki grupom COO- i NH3+ mogą być dawcami lub biorcami protonów, bufor wewnątrzkomórkowy
Bufor hemoglobinowy: HbO2 jest lepszym kwasem niż HHb; im wyższa jest prężność CO2 tym więcej jest HHb, przez co większa jest jej pojemność buforowa; bufor wewnątrzkomórkowy. CO2 dochodzący do krwinki tworzy jony HCO3- i H+, gdzie jon wodorowy jest buforowany dzięki HbO2.
Bufor fosforanowy: występuje zewnątrzkomórkowo; główny bufor moczu. W powstającym moczu występują H2PO4- i HPO42, które w razie zakwaszenia moczu przesuwają reakcję dysocjacji pierwszego jonu w kierunku tworzenia H2PO4-.
Bufor wodorowęglanowy: zewnątrzkomórkowy, działa w układzie otwartym (CO2 wydalany jest przez płuca), utrzymuje on pH krwi (7,35-45), gdyż jony H+ reagują z jonami wodorowęglanowymi, dając wodę i dwutlenek węgla. Równanie dla niego to pH = pK + log([HCO3/pCO2]) (zwykle 20)
Nerki odpowiedzialne są za regulację stężenia wodorowęglanów we krwi, czyli za normalizację komponenty metabolicznej równowagi kwasowo-zasadowej – ochrona przed kwasicą metaboliczną. Nerki reabsorbują jony HCO3, wydalają ich nadmiar lub odtwarzają je, gdy te są tracone w wyniku reakcji z protonami lub wskutek wydalania.
Kwasica – następuje wskutek substancji kwasowej lub gdy płuca nie usuwają wydajnie CO2. Kwasica metaboliczna następuje po spożyciu metanolu, aspiryny lub glikolu etylenowego, organizm wytwarza więcej kwasu w stanie wstrząsu, lub nerki nie dają rady z usuwaniem kwasów z moczem. Objawia się mdłościami, wymiotami, zmęczeniem, głębszym i szybszym oddechem, osłabieniem i spadkiem ciśnienia. Kwasica oddechowa jest wtedy, gdy płuca nie są w stanie usuwać nadmiaru CO2 – np. zapalenie płuc, oskrzeli, astma odma, w trakcie chorób mózgu czy zażycia opioidów. Objawy to wolny i płytki oddech, bóle głowy, senność.
Alkaloza – gdy obniża się zdolność do usuwania substancji zasadowych przez nerki lub gdy produkuje się za dużo amoniaku. Alkaloza metaboliczna – organizm traci zbyt dużo substancji kwasowych lub produkuje za dużo zasadowych, np. podczas wymiotów, zjedzenia sody do pieczenia, upośledzenia nerek z powodu utraty jonów Na i K poprzez przyjmowanie środków moczopędnych. Alkaloza oddechowa – powstaje poprzez hiperwentylację, przyczyną są lęki, niski poziom tlenu, gorączka.