Archeologia Imperium rzymskiego (wykład 23.01.2012)

1. Brama Hadriana w Atenach – prosty architraw wsparty na korynckich kolumnach - tradycja grecka, szeroki łuk – tradycja rzymska.

2. Amfiteatry – Tamagona, Xanten (rekonstrukcja) , Al.-Dżamm, Nimes (odnawiany).

3. Podział między zachodem a wschodem. Głównie na zachodzie występują amfiteatry.

4. Pont-du-Gard – okolice Nemausus ( Nimes) w Galii – Akwedukt. Konstrukcja oparta na łukach – wytrzymuje podmuchy wiatru i jest lepiej rozłożony środek ciężkości.

   1. Palmyra (ceramiczne rury)

   2. Merida

   3. Barcelona

5. Świątynia rzymska

   1. Cechy charakterystyczne

      1. Budowla miejska, często szeregowa

      2. Kult triady (tradycja etruska) – Jowisz, Juno, Minerwa

      3. Głęboki przedsionek kolumnowy

      4. Świątynie prowincjonalne ku czci Jowisza Najlepszego i Największego (Iovi Optimo Maximo)

      5. Wznoszone zwykle na forum

      6. Wywyższenie, wysoki cokół, monumentalne schody

      7. Frontalizm

   2. Maison Carre (Nimes)

      1. Cechy charakterystyczne

         1. Koniec 1 w. p.n.e.

         2. Ku czci wnuków Augusta jego adoptowanych synów i następców

         3. Koryncki heksastyl

         4. Pseudoperipteros – półkolumny, wybijające się ze ściany świątyni

         5. Belkowanie w początku jońskim

         6. Głęboki przedsionek

   3. Sanktuarium Fortuny w Praeneste

   4. Świątynie Bachusa w Baalbek

6. Obrządek pogrzebowy

   1. Rytuał pogrzebowy

      1. Ciałopalny (cramatio)

      2. Szkieletowy (inhumatio) od II w. n.e.

   2. Sarkofagi

      1. Rzymskie (zachodnie) płaskie, dekorowane z 3 stron

      2. Greckie (wschodnie) architektoniczne dekorowane ze wszystkich stron

   3. Columbarium – budowla cmentarna z niszami w ścianach w których umieszczono urny z prochami.

7. Portret statuaryczny

   1. Ogólne cechy charakterystyczne

      1. Posąg całopostaciowy

      2. Charakter publiczny

      3. Władca jako wzór

   2. 3 rodzaje

      1. Statua loricata – przedstawia wodza w zbroi

      2. Statua togata – wizerunek obywatela rzymskiego w todze

      3. Statua equestra – posąg konny

8. Malarstwo

   1. Style malarstwa pompejańskiego

      1. Pierwszy styl pompejański – malarska imitacja okładzin z płyt marmurowych II w p.n.e.

      2. Drugi styl pompejański – malowidła elementów architektonicznych, I w. p.n.e.

      3. Trzeci styl pompejański – egiptyzujący, motywy związane z kulturą Egiptu, koniec I w. p.n.e. – połowa I w. n.e.

      4. Czwarty styl pompejański – styl eklektyczny, architektura fantastyczna, 62 r. n.e. – 79 r.

9. Mozaika

   1. Opus signinum – wylewanie podłóg zaprawą wapienną z dużą ilością mielonej ceramiki - > Sposób zdobienia wciskane w tężejącą masę małych kamykow, wzór perełkowy

   2. Opus tesellatum – przylegające do siebie regularne kostki (tesellae), osadzone w zaprawie

   3. Opus vermicullatum – kostki nie przekraczające 1 mm układane po liniach krzywych

10. Ceramika

    1. Ceramika kreteńska (Arrtium, Toskania)

       1. I w p.n.e. – I w. n.e.

       2. Czerwony kolor (glina, wypał, polewa)

       3. Połysk powierzchni naczynia

       4. Dekoracja reliefowa

       5. Stemplowane

    2. Terra sigiliata

       1. I – II w. n.e.

       2. Polewa czerwona lub brunatna

       3. Dekoracja reliefowa

       4. Stemple z imionami garncarzy

       5. Ważne kryterium datowania

11. Urbanistyka

    1. Miasta o wcześniejszej tradycji osadniczej

    2. Miasta założone „na surowym korzeniu”

    3. „ (…) w ten sposób obóz ma kształt równobocznego czworokąta, co się zaś tyczy szczegółowego podziału na ulice, jako tez innych urządeń, to przypomina on układ miasta (…)” Polibiusz. Dzieje VI 27-28. < Spór o to, czy urbaniści wzorują się na układzie wojska, czy odwrotnie.

    4. Obóz (castra) – w I w.n.e. oderwanie się od tradycji obozu marszowego

    5. Funkcje obozów rzymskich w okresie cesarstwa:

       1. Twierdza strzegąca granicy

       2. Reprezentacyjna siedziba rzymskich garnizonów podbitych prowincjach

       3. Punkt strategiczny

    6. Rozwój urbanistyki polityka zabezpieczania granic fortyfikacjami ze stałą załogą

    7. Obozy stałe – castra – 1 lub 2 legiony

    8. Mniejsze kasztele pomiędzy (Castella)

    9. Najmniejsze jednostki : forty (burgi)

    10. Połączone murem lub wałem ziemnym wzmocnionym fosą i palisadą na przedpolu

    11. Romanizacja prowincji przyspieszenie procesów urbanizacyjnych

    12. Obóz rzymskie w Xanten (Nadrenia)

        1. Typowy dla wczesnego cesarstwa

        2. Założony za Augusta

        3. Przebudowa za czasów Nerona

        4. Zniszczony w 70 r. i nieodbudowany

    13. Dura Eurpos

        1. Czas powstania ok. III w. p.n.e.

        2. Od 165 r. n.e. w rękach rzymian

        3. Zniszczona

    14. Pamyra

    15. Postawy wobec Rzymian

        1. Wojna numantyjska (143-133 p.n.e.

        2. Numancja ważny punkt oporu Celtyberów 13 miesięcy oblężenia

        3. Kordoba – stolica prowincji hisowania Citerior, później Betyki

    16. Drogi i mosty imperium

        1. Przekrój drogi rzymskiej (od dołu):

           1. Statunen

           2. Nuderatio

           3. Nucelus

           4. Summum dorsum

    17. Środki transportu

        1. Wóz konny

        2. Statek handlowy

    18. Trasy żeglugowe

12. Wpływy bliskiego wschodu są również na zachodzie ( półwysep Iberyjski)