LOSY SOPLICY

Raz po szturmie Moskali, gdy Stolnik wyszedł na dziedziniec Jacek wziął strzelbę i wypalił. Stolnik padając zaznaczył w powietrzu znak krzyża, na znak przebaczenia. Świadkiem tego zajścia był Gerwazy, który postanawia zemścić się na rodzie Sopliców. To wydarzenie spowodowało przełom w życiu Jacka Soplicy. Uciekł z kraju. Postanowił się poprawić i wstąpił do zakonu. Zwał się odtąd Robakiem, na znak pokory. Swe dawne grzechy postanawia odkupić dobrymi przykładami i walką za ojczyznę. Czasem udawało mu się przedrzeć do kraju z rozkazami i wiadomościami. Rolę emisariusza okupił pobytem w pruskiej twierdzy i na Sybirze. Walczył także w legionach pod Somosierrą, w czasie walk został dwukrotnie ranny. Po tych wszystkich przeżyciach wrócił do ojczyzny. Gdzie miał przygotować powstanie. Zginął podczas zajazdu. Gerwazy przebaczył mu jego uczynki przed śmiercią. Po jego śmierci przyznano mu Krzyż Legii Honorowej.

Spowiedź to inaczej EKSPIJACJA

CECHY EPOPEI

- obszerny

- epicki

- utwór wierszowany

- przedstawiający wybitnych bohaterów na tle ważnych, przełomowych dla danej społeczności wydarzeń historycznych

- charakterystyczna kompozycja:.

-jest to obszerny utwór wierszowany, ponieważ zawiera 12 ksiąg pisanych 13–zgłoskowcem ( z wyjątkiem spowiedzi Jacka Soplicy)

- na wstępie Inwokacja – czyli rozbudowana apostrofa, zwrot do kogoś, najczęściej do bóstwa z prośbą...

RODZAJE EPOSÓW:
- przygodowy – „Odyseja”
- bohaterski – „Iliada”

TRENY JANA KOCHANOWSKIEGO :

V Tym razem dotyczy ono Urszulki bezpośrednio - poeta porównuje ją do drzewa oliwkowego, natomiast śmierć i zagrożenie przybiera postać ogrodnika. Kochanowski mówi, że śmierć jego dziecka to zaburzenie normalnego funkcjonowania natury - ci co są młodzi powinni żyć dłużej i mieć szanse na radość. Kochanowski zwraca się (w formie apostrofy) do bogini Persefony, aby pomogła mu pogodzić się z tą sytuacją.

IX Utwór rozpoczyna apostrofa do mądrości, która jest poddana personifikacji. Oczywiście chodzi o mądrość stoików. Niestety poeta wątpi w jej siłę, gdyż uważa, że nie potrafi ona w żaden sposób uchronić człowieka przed nieszczęściem i tragedią. Poeta wyraża tak pesymistyczne myśli, gdyż jak mówi jego świat wartości uległ całkowitej destrukcji.

X - apogeum bólu poety – Podstawą utworu jest ciąg pytań retorycznych. Wszystkie one dotyczą Boga: zwątpienia w niego, próby odnalezienia go. Uważa się, że jest to jeden z najsmutniejszych utworów poety.
(Gdzieśkolwiek jest, jeśliś jest..” )

XI Podważenie stoickich wartości i zasad. Poeta wątpi, aby mogły one zabezpieczyć człowieka przed złymi wydarzeniami losu. Wątpi nawet, aby dobre, uczciwe życie mogło jakoś wpłynąć na naszą śmierć. Przecież przed nią nic i nikt nie może nas uchronić. Poeta kieruje swe słowa do Żałości (personifikacja). Kochanowski jest tak bardzo zagłębiony w rozpaczy i bólu, że przyznaje, iż nie ma już siły walczyć z rozpaczą.

XIX MOTYW ONIRYCZNY - Jeden z nielicznych trenów służących pocieszeniu poety. Z jego treści dowiadujemy się, że Kochanowski zobaczył podczas snu, swoją dawno zmarłą matkę, która trzyma na rękach Urszulkę. Kobieta pociesza pogrążonego w żalu ojca. Uspokaja go, że dziewczynce jest dobrze w niebie i nie należy płakać nad jej losem.

Publicystyka w renesansie (Modrzewski, Piotr Skarga)
Jej przedstawiciele to: Andrzej Frycz Modrzewski (publ. społeczna), jego słynne dzieło O poprawie Rzeczypospolitej (traktat); ksiądz Piotr Skarga i jego słynne Kazania sejmowe (publicystyka religijna)

Znaczenie tych utworów było ogromne nie tylko w dobie renesansu, stało się źródłem praw, zasad, odwołań i inspiracji w wiekach późniejszych.

Jeśli chodzi o Andrzeja Frycza Modrzewskiego, możemy mówić, iż podjął jako temat i rozpropagował pojęcie "demokracji" - pierwszy w tej skali - w Europie. Stworzył on wizję sprawiedliwego, zreformowanego państwa, analizując ważne dziedziny życia społecznego - jego myśl stała się wzorem późniejszych reform i myślicieli.

Z kolei Piotr Skarga pozostał symbolem, nawet mitem polskiej kultury, gdyż jego kazania przepełnione emocją, wyrażające troskę o losy ojczyzny, głosiły także przestrogę, groźbę katastrofy, jeśli obywatele tego kraju nie przedłożą myśli o ojczyźnie nad egoizm i prywatę. W konfrontacji z późniejszymi wypadkami, zwłaszcza z haniebną utratą niepodległości w XVIII w. - głos Piotra Skargi wydał się następnym pokoleniom proroczym, a sam kapłan - natchnionym jasnowidzem, odczytującym przyszłość. Do takiej pomnikowo - romantycznej wizji księdza Skargi przyczynił się też Jan Matejko, tworząc słynny, uduchowiony obraz Skargi głoszącego kazanie.

WZORCE OSOBOWE W ŚREDNIOWIECZU

DOBRY KRÓL - według Galla Anonima, ideał władcy objawia się w wierności dla poddanych, troszcząc się i dopomagając ich losowi. Robienie wszystkiego dla dobra państwa. Bolesław Chrobry i Bolesław Krzywousty byli polskimi przykładami takich władców, będąc sprawiedliwymi, miłosiernymi i honorowymi. Krzywousty odznaczał się również dobrym zmysłem strategicznym i męstwem w walce.

RYCERZ – ( ETOS RYCERSKI ) - doskonała postawa wojownika; dla którego najważniejsze są miłość do ojczyzny, wiara chrześcijańska i przede wszystkim posłuszeństwo w stosunku do swego seniora. W walce idzie za głosem honoru i odwagi, jest mężny i wierny swoim obietnicom.

ASCETA - dla poświęcenia się Bogu, odrzuca wszelkie dobrodziejstwo i luksusy, aby żyć w nędzy i ubóstwie. Łatwo wyrzeka się przyjemności wybierając w zamian umartwianie się i cierpienie za grzechy zarówno swoje, jak i ludzkiego ogółu. Ich postawa miała wzmagać w nich cnotliwe życie, pobożność i życie w czystości, dzięki czemu zdobywają sobie wejście do raju.