Konstytucja RP
Art. 70
1.Każdy ma prawo do nauki. Nauka do 18 roku życia jest obowiązkowa. Sposób wykonywania obowiązku szkolnego określa ustawa.
2.Nauka w szkołach publicznych jest bezpłatne. Ustawa może dopuścić świadczenie niektórych usług edukacyjnych przez publiczne szkoły wyższe za odpłatnością. […]
Ustawa z dnia 7 września 1991 r. o systemie oświaty
Podstawę prawną polskiego systemu edukacji stanowi „Ustawa z 7 września 1991r. o systemie oświaty”.
System oświaty zapewnia między innymi:
- realizację prawną każdego obywatela Rzeczypospolitej Polskiej do kształcenia się oraz prawa dzieci i młodzieży do wychowania i opieki, odpowiednich do wieku i osiągniętego rozwoju;
- wspomaganie przez szkołę wychowawczej roli rodziny;
- dostosowanie treści, metod i organizacji nauczania do możliwości psychofizycznych uczniów, a także możliwość korzystania z pomocy psychologiczno-pedagogicznej i specjalnych form pracy dydaktycznej; [Art.1]
System oświaty zapewnia między innymi:
- upowszechnianie dostępu do szkół, których ukończenie umożliwia dalsze kształceniem w szkołach wyższych;
- zmniejszenie różnic w warunkach kształcenia, wychowanie i opieki między poszczególnymi regionami kraju, a zwłaszcza ośrodkami wielkomiejskimi i wiejskimi.
Ustawa z dnia 7 września 1991 r. o systemie oświaty
Art. 5. 1. Szkoła i placówka może być szkołą i placówką publiczną albo niepubliczną.
2. Szkoła i placówka, z zastrzeżeniem ist.3a-3e, może być zakładana i prowadzona przez:
- jednostkę samorządu terytorialnego;
- inną osobę prawną;
- osobę fizyczną.
Art. 5
3. Jednostki samorządu terytorialnego mogą zakładać i prowadzić jedynie szkoły i placówki publiczne.
Art. 5. Ust. 7
7. organ prowadzący szkołę lub placówkę odpowiada za jej działalność. Do zadań organu prowadzącego szkołę lub placówkę należy w szczególności:
- zapewnienie warunków działania szkoły lub placówki, w tym bezpiecznych i higienicznych warunków nauki, wychowania i opieki;
- wykonywanie remontów obiektów szkolnych oraz zadań inwestycyjnych w tym zakresie;
- zapewniają obsługi administracyjnej, finansowej, w tym czasie w zakresie wykonywania czynności, o których mowa w art. 4 ust. 3 pkt. 2-6 ustawy z dnia 29 września 1994 r. o rachunkowości i organizacji szkoły oraz placówki;
- wyposażenie szkoły lub placówki w pomoce dydaktyczne i sprzęt niezbędny do pełnej realizacji programów nauczania, programów wychowawczych, przeprowadzania sprawdzianów i egzaminów oraz wykonywania innych zadań statutowych.
Jednostki Samorządu Terytorialnego
Najważniejsze wyzwania:
- zarządzanie siecią szkół w warunkach niżu demograficznego;
- upowszechnienie opieki przedszkolnej;
- przeciwdziałanie w szkołach skutkom rozwarstwiania społecznego;
- doskonalenie nauczycieli;
- dostosowanie szkolnictwa zawodowego do wymogów rynku pracy.
Zarządzanie siecią szkół w warunkach niżu demograficznego
Niż demograficznego jest jednym z najważniejszych wyzwań, przez którym stoją samorządy.
Malejąca liczba uczniów w wielu szkołach oraz oddziałach klasowych prowadzi do obniżenia się efektywności szkół, mierzonej średnią liczbą uczniów w oddziale klasowych oraz średnią liczbą uczniów na jeden etat nauczycielski. Aby uniknąć istotnego wzrostu jednostkowych kosztów kształcenia (kosztów w przeliczeniu na jednego ucznia), samorządy muszą konsolidować sieć oddziałów, co jest nieuchronnie związane z redukcją zatrudnienia nauczycieli.
Rosnące koszty jednostkowe powodują konieczności konsolidacji szkół: zamykanie małych szkół, łączenie małych oddziałów w szkołach skonsolidowanych. Napotyka to na istotny opór społeczny. Samorządy muszą często wybierać: albo utrzymują małe szkoły i godzą się na zwiększenie swoich wydatków na oświatę, albo podejmują trudne decyzje grożące otwartym konfliktem społecznym.
Coraz bardziej jest odczuwana potrzeba redukcji poziomu zatrudnienia nauczycieli w szkołach. Redukcja ta jest jednak trudna zarówno ze względu na ograniczenia ustawowe jak i z powodów ludzkich. Gminy stają przed wyborem: albo zmniejszają poziom zatrudnienia, zwalniając nadmiarowych nauczycieli, albo znajdują się w szkołach dodatkowe miejsca pracy. Ponadto wysokie koszty redukcji zatrudnienia przyczyniają się do opóźnienia korzyści ekonomicznych dodatkowo zmniejszając motywację samorządów do wykonywania cięć zatrudnienia.
Algorytm podziału subwencji oświatowej
Dzieli on środki subwencyjne pomiędzy gminy, powiaty i województwa samorządowe proporcjonalnie do liczny uczniów przeliczeniowych, a więc mniej więcej proporcjonalnie do liczby uczniów.
- kwota subwencji w przeliczeniu na jednego ucznia z roku na rok rośnie
- pokrywa tylko wzrost wynagrodzeń nauczycieli i cen zakupywanych przez szkoły towarów
- wzrost ten nie pokrywa, bo i nie może pokrywać, wzrostu kosztów wynikających z rosnącej nieefektywności systemu.
Niż demograficzny
Trendy demograficzne mają tą cechę, że w każdym roku zmiany są niewielkie w stosunku do roku poprzedniego, ale zachodzą systematycznie w tę sama stronę więc się kumulują.
Możliwe strategiczne działania jako reakcja na postępujący niż demograficzny.
Konsolidacja sieci szkolnej przez zamykanie małych nieefektywnych szkół i przenoszenie uczniów do większych szkół konsolidowanych. Jest to najbardziej radykalne możliwe rozwiązanie dawniej obwarowane koniecznością uzyskania zgody kuratorium.
Konsolidacja szkół może być dokonywana na parę sposobów:
- poprzez zamknięcie szkoły i jednorazowe przeniesienie wszystkich ich uczniów do innej szkoły
- poprzez ograniczenie liczby klas w szkole podstawowe z 6 do 3 i przeniesienie do większej szkoły uczniów klas starszych
- poprzez zaprzestanie naboru do danej szkoły i jej wygaszenie w ciągu paru lat. W tej sytuacji szkoła stopniowo, naturalnie zmniejsza liczbę swoich uczniów, a żaden z nich nie jest przeniesiony do innej szkoły.
Konsolidacja sieci oddziałów w istniejących szkołach poprzez łączenie oddziałów i redukcję poziomu zatrudnienia. Jest to również dość drastyczna ingerencja w funkcjonowaniu szkoły, które mogą boleśnie odczuć nie tylko nauczycieli ale także uczniowie i ich rodzice.
Wprowadzenie ścisłych procedur tworzenia oddziałów klasowych w klasach pierwszych, zwłaszcza w szkołach podstawowych i gimnazjach.
Poprzez takie procedury gmina zapewnia, że nowe roczniki będą uczyć się w większych, bardziej racjonalnych oddziałach. Efekt tych procedur na poziom efektywności szkól będzie odczuwalny stopniowo, ale uniknie się natychmiastowej radykalniej ingerencji w pracę szkół. Wspomniane powyżej powolne tempo erozji efektywności jest jednym z powodów odroczonej reakcji samorządów: trudno wprowadzić drastyczne zmiany w odpowiedzi na wolno zachodzące procesy.
Przekazywanie małych szkól do prowadzenia przez inne podmioty w ramach programu „mała szkoła”. Dzięki zapisom ustawy o systemie oświaty, koszty prowadzenia tych szkół mogą być niższe. wymaga to jednak funkcjonowania sprawnej i odpowiedzialnej fundacji bądź stowarzyszenia rodziców.
Upowszechnienie opieki przedszkolnej
Stosunek do wychowania przedszkolnego bardzo się Polsce zmienił. Ale zmiany zachodzące w ciągu ostatnich paru lat są wyjątkowo szybkie i doniosłe. Istotnym źródłem tych zmian jest dostępność środków unijnych.
- wyrównywanie szans i podwyższania jakości edukacji- dzięki staraniom MEN do obszarów finansowych włączona przedszkole.
- wprowadzono specjalną klauzulę pozwalającą na kwalifikowalność wynagrodzeń nauczycieli w ramach projektów realizowanych w przedszkolach.
System oświaty obejmuje:
- przedszkole
- szkoły
- placówki oświatowo-wychowawcze;
- placówki kształcenia ustawicznego
- placówki artystyczne
- poradnie psychologiczno-pedagogiczne
- młodzieżowe ośrodki wychowawcze
- młodzieżowe ośrodki socjoterapii,
- uchylony
- placówki zapewniające opiekę i wychowanie uczniom w okresie pobierania nauki poza miejscem stałego zamieszkania;
- uchylony
- zasady kształcenia i placówki doskonalenia nauczycieli
- biblioteki pedagogiczne
- kolegia pracowników służ społecznych.
Szkoła publiczną jest szkoła która:
- zapewnia bezpłatne nauczania w zakresie ramowych planów nauczania
- przeprowadza rekrutację uczniów w oparciu o zasadę powszechnej dostępności
- zatrudnia nauczycieli posiadających kwalifikacje określone w odrębnych przepisach, z zastrzeżeniem ust.1a;
- realizuje:
* programy nauczania uwzględniające podstawy programową kształcenia ogólnego a w przypadku szkoły prowadzącej kształcenia zawodowe również podstawę programową kształcenia w zawodach
* ramowy plan nauczania
* realizuje ustalone przez ministra właściwego do spraw oświaty i wychowania zasady oceniania klasyfikowania i promowania uczniów przez przeprowadzenie egzaminów i sprawdzianów.
Szkoły publiczne i niepubliczne dzielą się na typy:
- sześcioletnią szkołę podstawowa
- gimnazjum
- szkoła ponadgimnazjalna
Zarządzanie szkołami:
- etapy edukacyjne
- podstawa programowa
- program nauczania
- ścieżka edukacyjna (już tylko kl 6)
- ramowy plan nauczania
- plan wynikowy
Nowoczesny system wspomagania szkól i placówek
Ścisła współpraca trzech instytucji:
- placówek doskonalenia nauczycieli
- poradni psychologiczno-pedagogicznych
- bibliotek pedagogicznych
Celem wprowadzenie trwałych zmian jakościowych w wybranych obszarach funkcjonowania szkół/placówek.
Odpowiedzialność nauczyciela:
- dyscyplinarna
- karna
- porządkowa
- moralna.
Nauczyciel, który uchybia zgodność zawodu nauczyciela lub obowiązkom, jakie nakłada na niego Karta Nauczyciela, musi liczyć się z odpowiedzialnością dyscyplinarną.
Od 1 września 2009 odpowiedzialności tej podlegają wszyscy nauczyciele.
Wykroczenie regulaminowe:
- spóźnienia do pracy
- niepunktualne rozpoczęcie lekcji
- nieobecności nieusprawiedliwiona na zebraniu rady pedagogicznej
- palenie papierosów w miejscach niedozwolonych (teren szkoły)
- niewypełnienie dokumentacji szkolnej,
- nieprzestrzeganie zadań statutowych
- niepełnienie dyżurów podczas przerw międzylekcyjnych
- odmowa sporządzania protokołu zebrania rady pedagogicznej
- niezachowanie zasad bezpieczeństwa w pracy i higieny pracy
Obowiązki nauczyciela:
Rzetelnie realizować zadania związane z powierzonym mu stanowisku oraz podstawowymi funkcjami szkoły: dydaktyczną, wychowawczą i opiekuńczą.
Dążyć do pełni własnego rozwoju osobowego. Kształcić i wychowywać młodzież w umiłowaniu do Ojczyzny. Dbać o kształtowanie u uczniów postaw moralnych i obywatelskich zgodnie z ideą demokracji w pokoju i przyjaźni.
Wykroczenia przeciwko obowiązkom wymienionym w art. 6 KN i uchybiającego godności zawodu nauczyciela:
- stosowanie kar cielesnych i przemocy fizycznej wobec uczniów
- wyśmiewanie uczniów, uporczywe dokuczanie
- czyny nierządne
- udzielanie niedozwolonej pomocy uczniom podczas sprawdzianu i egzaminów zewnętrznych
- naruszenie godności ucznia, przemoc psychiczna,
- naruszenie obowiązku trzeźwości w szkole
- pozostawienie uczniów podczas zajęć
- fałszowanie dokumentów
- skłócenie z radą pedagogiczną,
- naruszanie regulaminów szkolnych, przepisów bezpieczeństwa, stworzenie zagrożenia bezpieczeństwa
- notoryczne naruszanie regulaminów, po wyczerpaniu możliwości stosowania kar porządkowych
- spożywanie alkoholu z młodzieżą,
- ujawnienie spraw poruszanych na zebraniach rady pedagogicznej oraz dotyczących uczniów
- skazanie wyrokami sądowymi, w tym wyrokami za przestępstwa umyślne
UWAGA są wykroczenia, które można zakwalifikować do regulaminowych i dyscyplinarnych.
Odpowiedzialność dyscyplinarna i karna
Jeżeli nauczyciel popełnił czyn powodujący odpowiedzialność dyscyplinarną, który jest jednocześnie przestępstwem w świetle przepisów Kodeksu Karnego podlega zarówno karze dyscyplinarnej, jak i karze przewidzianej w kodeksie karnym.
Kary dyscyplinarne:
- naganę z ostrzeżeniem
- zwolnienie z pracy
- zwolnienie z pracy z zakazem (3lat)
- wydalenie z zawodu nauczyciela
Postępowanie dyscyplinarne a odpowiedzialność porządkowa
Odpowiedzialność dyscyplinarna nie wyłącza możliwości pociągnięcia do odpowiedzialności porządkowej na zasadach wynikających z przepisów kodeksu pracy. Za nieprzestrzeganie ustalonej organizacji i porządku pracy, Przepisów BHP a także przyjętego sposoby potwierdzenia przybycia i obecności w prac oraz usprawiedliwienia nieobecności nauczyciel może być ukarany przez pracodawcę karą upomnienia lub karą nagany.
Odpowiedzialność porządkowa
Ustalona organizacja i porządek w procesie pracy:
- regulamin działalności rady pedagogicznej
- statut szkoły
- zarządzenia dyrektora wydany w oparciu o obowiązujące przepisy
- zdyscyplinowanie w pracy
Sytuacja kryzysowa
To każde, zwłaszcza niespodziewane, niekorzystne wydarzenie o szerokim zasięgu w otoczeniu organizacji lub w niej samej.
To nagłe i nieoczekiwane, niepożądane wydarzenie zakłócające równowagę w organizacji i stanowiące zagrożenia dla dowolnej sfery działalności
Kryzys
To niedający się powstrzymać nagły rozwój wypadków którego nagłośnienie w mediach wywołuje potencjalne skutki niedające się w żaden sposób powstrzymać ani kontrolować.
Elementy kryzysu dotyczące szkoły jako organizacji:
- gwałtowny rozwój wypadków
- niekomfortowa sytuacja
- szeroki zasięg zjawiska
Pełnienie obowiązków służbowych to:
- prowadzenie zajęć lekcyjnych
- konsultacje z uczniami
- spotkanie z rodzicami uczniów
- pełnienie funkcji porządkowych na terenie szkoły
- pełnienie funkcji porządkowych w trakcie wycieczek szkolnych oraz innych imprez
PRAWO I JRGO FUNKCJE
Stawecki Tomasz, Winczorek Piotr „Wstęp do prawozanstwa 4 wydanie”, wyd. C.H. Beck Również 7 wydanie
Zdzisław Muras „Podstawy prawa 2 wydanie”
„Zarys Prawa” pod redakcją Jerzego Kucińskiego (żółta książka)
Prawo- to zespół norm wydanych lub usankcjonowanych przez państwo i zagwarantowanych przymusem państwa.
„Oddajemy się w niewolę prawa, aby zachować wolność” Cyceron
Temida- grecka bogini sprawiedliwości- jest personifikacją prawa, zwykle przedstawiana z opaską na oczach- symbolem bezstronności (prawo nie patrzy na osoby, ale słucha argumentów)
Waga- symbol obiektywnej oceny dowodów
Miecz- symbol władzy sędziowskiej i kary
Prawo w znaczeniu przedmiotowym jest to zespół norm prawnych wyróżniających się wśród ogółu norm społecznych do których należą także normy obyczajowe i normy moralne, których naruszenie grozi sankcjami.
Prawo w znaczeniu przedmiotowym:
1.Pochodzi od właściwych organów władzy publicznej, w tym ustawodawczej tzw. Prawo ustanowione
2. Powinno mieć na względzie dobro wspólne i interes zbiorowy
3. Jest chronione sankcjami przymusu publicznego, orzekanymi i egzekwowanymi przed właściwe organy publiczne: sądy, organy administracji publicznej, organy więziennictwa, komorników sądowych, komorników skarbowych.
Cechami charakteryzującymi prawo w znaczeniu przedmiotowym są:
- sankcja- oznacza „dolegliwość” inaczej karę, jak zostaje zastosowana wobec każdego kto zachowaniem swoim narusza obowiązujące normy prawne,
- powszechność obowiązywania- tzn. możliwość wiązania przepisami wszystkich podmiotów funkcjonujących na terenie państwa Polskiego. Obowiązywanie aktów zawierających przepisy powszechnie obowiązujące. Jest uwarunkowane koniecznością ich ogłoszenia.
- domniemanie znajomości- oznacza że ustawodawca i organy stosujące przepisy prawne przyjmują ze z chwilą ich ogłoszenia mamy obowiązek je znać.
Prawo w znaczeniu podmiotowym- to uprawnienia przyznawane jednostce przez obowiązujące akty prawne. Czyli np. mam prawo do nauki
Prawo w sensie podmiotowym daje możliwość dopiero z chwilą ich naruszenia przez osoby trzecie.
Treścią prawo podmiotowego może być również możliwość domagania się określonego zachowania się pewnych osób. Przykładem tego stanu prawnego jest norma z artykuły 342 K. C. która brzmi: niewolno naruszać samowolnie posiadanych rzeczy chociażby posiadacz był w złej wierze (np. złodziej).
Prawo w znaczeniu podmiotowym-
a. prawo podmiotowe względne- możność żądania spełnienia określonego świadczenie np. tytuł umowy dzierżawy
b. prawo podmiotowe bezwzględne – powstaje w chwili naruszenia praw osoby trzeciej np. kradzież
Podmioty prawa:
Wyróżnia się dwa rodzaje podmiotów prawa: osoby fizyczne i osoby prawne
Osobą fizyczną jest każdy człowiek, bez względu na wiek, płeć, stan zdrowia psychicznego czy fizycznego. Podmiotowość prawa ludzi zaczyna się w chwili urodzenia. I trwa do śmierci.
Każdej osobie fizycznej przysługuje zdolność prawna czyli możliwość posiadania praw i obowiązków w dziedzinie prawa cywilnego,
czynność prawna to taka czynność osoby fizycznej lub prawnej która zmierza do ustanowienia zmiany lub zniesienia stosunku cywilno-prawnego przez złożenie odpowiedniego oświadczenie woli
Osoby fizyczne mogą mieć pełną zdolność do czynności prawnych i ograniczoną zdolność.
Podmiotami prawa są ludzie znajdujący się w różnych stosunkach społecznych, regulowanych przepisami prawa, czyli osoby fizyczne i prawne.
Osoba prawna jest to trwałe zespolenie pewniej grupy osób i środków majątkowych dla osiągnięcia określonych celów społecznych (np. fundacja) lub ekonomicznych (np. przedsiębiorstwa)
Zgodnie z klasycznym podziałem osoby prawne dzielimy na korporacje i zakłady. Tryb tworzenia osób prawnych regulują przepisy prawa. Wyróżnia się trzy)odstawowe tryby:
- tryb erekcyjny( wnieść, założyć, ufundować
- tryb koncesyjny (koncesja jest decyzją administracyjną uprawniającą do wykonywania przez koncesjonariusza ściśle określonej działalności gospodarczej
- tryb normatywny, (rejestracyjny)
Osoba prawna posiada własny majątek, nabywa prawa i obowiązki we własnym imieniu i na własną odpowiedzialność niezależnie od osób fizycznych. Stosunek prawny odnosi się do wszelkich takich stosunków w których wyznaczona przez normy prawne sytuacja prawna jakiegoś podmiotu jest połączona w taki czy inny sposób z sytuacją prawną drugiego.
Funkcje prawa-
-regulacji życia społecznego, stabilizacyjna, prawo pozwala zapewnić obywatelom poczucie bezpieczeństwa w państwie, eliminuje niepożądane zachowania i utrwala istnienie ładu społecznego, gospodarczego, politycznego
- wychowawcza- prawo kształtuje pozytywne zachowania wobec przepisów prawnych np. przestrzeganie przepisów ruchu drogowego. Mówimy wówczas o charakterze prewencyjnym. Prawo pełnie też funkcję resocjalizacyjną, kiedy zastosowana kara działa tak, że osoba której to dotyczy nie jest skłonna pogwałcić istniejących norm prawnych.
- ochronna, prawo ma za zadanie chronić te wartości, które są ogólnie przyjęte i ważne ze społecznego punktu widzenia
- dynamizująca, prawo jest narzędziem zmiany różnych dziedzin życia np. prawo oświatowe regulujące przepisy z nową maturą
- dystrybutywna, prawo rozdziela dobra i obciążenia wynikające z funkcjonowania państwa, np. przez podatki.
- kontrolna, prawo określa postawy jednostek, grup społecznych, narodu i instytucji państwowych. Wyznacza jakie postępowanie jest zabronione a jakie dozwolone
- represyjna, prawo ma za zadanie określić wymiar kary za dokonanie przestępstw, działać odstraszająco na sprawców
- organizacyjna, prawo tworzy ramy działania organów społecznych
- kulturotwórcza, prawo integruje ludność zamieszkującą na danym terenie, np. działające zgodnie z pra2wem samorząd. Wpływa na kultywowanie określonych przez daną społeczność wartości, znajomość przepisów prawnych określa poziom kultury np. politycznej danej zbiorowości. Prawo decyduje o ciągłości historycznej danego narodu i państwa
- gwarancyjna, prawo wyznacza granice pomiędzy uprawnieniami państwa a walnością jednostki. Wyznacza granice działania państwa wobec jednostki.
Relacje prawo stanowionego z innymi normami postępowania:
Rodzaje relacji:
- zbieżne
- rozbieżne
- indyferentne (obojętność systemów normatywnych wobec siebie)
Norma prawna jest najmniejszą częścią stanowiącym strukturalną całość, elementem prawa. Norma prawna jest zatem regułą zachowania (postępowania), które daje odpowiedz na pytania
- kto
- w jakich warunkach
Właściwości normy prawnej:
- jest uzasadniona tetycznie czyli ustanowiona przez kompetentne organy państwowe
- ma charakter heteronomiczny
Budowa normy prawej:
- hipoteza, określa warunki, które muszą zaistnieć aby można oczekiwać zachowania podanego w dyspozycji (np. kto używa broni palnej, noża lub innego podobnego niebezpiecznego przedmiotu
- dyspozycja, określa rodzaj zachowania zakazanego, nakazanego (np. biorąc udział w bójce lub pobiciu człowieka
- sankcja, określa rodzaj dolegliwości jakie prawodawca przewidział dla adresata normy- adresata wskazuje hipoteza normy prawnej (np. podlega karze pozbawienia wolności od 6 miesięcy do lat 8)
Hipoteza dotyczy elementów podmiotowych i przedmiotowych. Podmiotowych gdy wskazuje adresata oraz jego cechy przedmiotowych, gdy odnosi się do stanów zjawisk lub wydarzeń w stosunku do adresata zewnętrznego.
Sankcja przybiera trzy postacie:
- sankcja represyjna
- sankcja egzekucji
- sankcja nieważności.
Typologia rodzajów czynności konwencjonalnych:
- prawnie istotne- akty tworzenia prawa, akty stosowania prawa, czynności prawne
- prawnie obojętne- obyczajowe, organizacyjne, religijne
Kwalifikacja zachowań określonych w dyspozycji normy prawnej:
- zakaz , określa te typy zachowań które są uznane przez pracodawcę za niedopuszczalne
- nakaz, obejmuje jeden typ zachowania lub jeden typ podstawowy i drugi fakultatywny, określa sytuacje przymusowa dla adresata, zmusza go do określonego zachowania,
- dozwolenia, dozwolone jest wszystko co nie jest prawem zakazane lub przez prawo nakazane.
Przepis prawny to wypowiedź stanowiąca całość gramatyczną, zawarta w tekście aktu normatywnego i wyodrębniona jako artykuł, paragraf, punkt, litera.
Przepis prawny to najmniejsza redakcyjna jednostka AKTU normatywnego.
Podział przepisów prawnych:
- ze względu na treść: przepisy prawa materialnego i formalnego
- ze względu na stopień konkretności: konkretne, blankietowe, odsyłające
- ze względu na zasięg obowiązywania: uniwersalne i partykularne
- ze względu na moc stosowania: bezwzględnie obowiązujące i względnie obowiązujące, powszechnie obowiązujące, zindywidualizowane przepisy prawa wewnętrznego
- przynależność do gałęzi prawa, przepisy prawa konstytucyjnego, administracyjnego, cywilnego, karnego, międzynarodowego, publicznego i prywatnego, pracy i inne
- stopień ogólności (ogólne i szczegółowe)
- w zależności od tego czy decydują o obowiązywaniu innych przepisów: derogacyjne , kolizyjne, przejściowe.
Przepis derogacyjny- swym brzmieniem oświadcza o usunięciu dotychczas obowiązującego w systemie prawnym przepisu.
Kryteria przepisów derogacyjnych: przedmiotowe i treściowe.
Obowiązywanie przepisów prawa uzasadnione jest:
- tetycznie, formalnie, stwierdzający, ustanawiający coś
- realistycznie , możliwie do spełnienia
- aksjologicznie, zawierające konkretny system wartości
Prawa obowiązujące w przestrzeni (terytorialnie) i czasie.
Zasady:
Przepisy obowiązują od momentu wyznaczonego przez ustawodawcę, nie wcześniej jednak niż od dnia opublikowania
Vacatio legis- przewidziany w ustawie okres od dnia ogłoszenia akty normatywnego do dnia jego wejścia w życie
Problem retroakcji prawa-, stosowanie normy prawne do faktów, które zaszły zanim norma zaczęła obowiązywać
DESUETUDO (odwyknienie, odzwyczajenie)- termin prawniczy oznaczający jedną z reguł derogacyjnych, według której długotrwałe niestosowanie lub nieprzestrzeganie w praktyce określonej normy prawnej, skutkuje utrata przez nią mocy obowiązującej.
Wyróżnia się trzy zakresy (aspekty) obowiązywania prawa: czasowy (temporalny), terytorialny i osobowy (personalny).
- Czasowy zakres obowiązywanie prawa odnosi się do tego w jakim przedziale czasu normy prawne mają być przestrzegane. Można wyróżnić cztery najczęściej stosowane.
- Terytorialny zakres obowiązywania prawa rozumie się obszar, w obrębie którego prawo obowiązuje.
- osobowy- zakres obowiązywania prawa określa kogo obowiązuje prawo, kto jest jego adresatem. Przyjęto zasadę ze obowiązuje ono wszystkie przedmioty w tym obcokrajowców.
System prawny to całokształt obowiązujących w kreślonym czasie norm prawnych w danym państwie z uwzględnieniem ich podziału na gałęzie oraz zespół zasadniczych idei przewodnich na jakich opiera się ustrój państwa
cechy systemu prawnego: jednolitość, różnorodność, zupełność, określony stopień niesprzeczności.
Powiązania miedzy normami systemu mają charakter formalny polegający na tym, że akt wyższego rzędu uprawnia określony podmiot do wydania akty niższego rzędu.
Prawo publiczne jest prawem które chroni interes państwa, interes wspólny a prawo prywatne strzeże interesy jednostki. Prawo prywatne zajmuje się stosunkami miedzy obywatelami. Prawo publiczne reguluje stosunki miedzy organami państwa i obywatelami.
System prawa stanowionego- polega na przede wszystkim stanowieniu prawa przez organ ustawodawczy, z uwzględnieniem ogólnych norm oraz zachowaniem formalnych procedur. Taki system występuje w państwach Europy i Polsce. Oraz państwach ameryku Poł.
System prawa precedensowego, tworzony jest poprzez orzeczenie sędziów, zadaniem sędziego jest rozstrzygniecie konkretnego przypadku a nie sformułowanie normy prawnej. Uzasadniając orzeczenie w rzeczywistości sędzia formułuje normę prawną która od tego mome3ntu obowiązuje i może być podstawą do wydania kolejnych wyroków.
System prawa oparty na panującej religii, pozostaje w ścisłym związku z religią islamską oraz Koranem. Jest to prawo obowiązków wobec Allacha władzy i rodziny. W znacznej mierze faworyzujące mężczyzn.
Porządek prawny- to wyznaczony przez obowiązujące normy układ organów i instytucji oraz procedur rozstrzygania określonych spraw a także wyznaczone przez owe normy zachowania podmiotów prawa.
Ład społeczny- to sytuacja w której akceptowany jest porządek prawny.
Przepis prawny- jednostka redakcyjna tekstu prawnego (jednostka techniczna aktu prawnego) njp ustawy, rozporządzenia
Akt normatywny- (prawny) tekst zawierający przepisy prawa.
Powiązania aktów normatywnych
- powiązania hierarchiczne, akt prawotwórczy w stosunku do innego może mieć moc równą, wyższą, niższą
- merytoryczne, oznaczają związki miedzy treścią regulowanych stosunków społecznych w poszczególnych aktach normatywnych
Zasady powiązań hierarchicznych:
- akt prawotwórczy o mocy niższej nie powinien być niezgodny z aktem o wyższej mocy prawnej
- akt prawotwórczy o wyższej mocy może uchylić akt o niższej mocy
- akt prawotwórczy o wyższej mocy przesądza w pewnym stopniu o treści aktu niższego
- istnieje obowiązek wydania aktów niższej mocy prawnej, jeżeli są one niezbędne do realizacji postanowień Aktów wyższych
Akt prawny- w Polsce są to dziennik ustaw RP oraz dziennik urzędowy RP „Monitor Polski”. Dla wejście w życie aktu prawnego konieczna jest jego publikacja we właściwym wydawnictwie.
Akt prawny to rezultat tworzenia prawa przez właściwy organ państwowy lub samorządowy
Akty prawne:
- normatywne
- nie normatywne
Akty prawne zawierają:
- nazwę
- określenie organu wydającego
- datę publikacji
- datę wejścia w życie
Zdarzenia prawne to każde zdarzenie pociągające za sobą powstanie, zmianę lub rozwiązanie stosunku prawnego. Zdarzenia mogą być legalne albo sprzeczne z prawem. Mogą być dokonane celowo albo przypadkowo wywołane przez człowieka bądź siły przyrody.
Zaistnienie stosunku prawnego –urodzenie dziecka, zawarcie małżeństwa, umowa,
Zmiana istniejącego stosunku prawnego- np. zmiana czynszu
Wygaśnięcie stosunku prawnego- śmierć małżonka, rozwód
Założenie idealnego prawodawcy:
Jest to idealistyczne założenie które pozwala każdemu kto dokonuje wykładni prawa na odrzucenie wątpliwości vczy dany akt został skonstruowany poprawnie. Idealny ustawodawca stanowi tylko te normy które chce ustanowi i wyłącznie w takiej formie chce to uczynić. Ma on także idealną wiedze językową i znajomość języka, wiedza na temat systemu prawa, wiedza na temat systemu wartości.
ZAPAMIĘTAJ
Wszyscy obywatele państwa i cudzoziemcy na jego terenie zamieszkujący i przebywający są zobowiązani do przestrzegania obowiązującego prawa. W przeciwnym razie są do tego zmuszeni.
Zdarzenia prawne, to takie które wywołuje jakiś skutki prawne.
Zespół norm społecznych określających wiążące sposoby nakazanego albo zakazanego zachowania lub też dozwalających określone zachowania- to prawo przedmiotowe.
Pewne możliwości dowolnego zachowania się i uprawnienia jakie wynikają dla określonych osób z poszczególnych przepisów prawnych- to prawo podmiotowe.
Prawo publiczne- działy:
- prawo konstytucyjne
- administracyjne
- karne
- finansowe
- procesowe
- międzynarodowe publiczne.
Prawo prywatne- zaliczamy:
- prawo cywilne
- rodzinne i opiekuńcze
- gospodarcze
Niektóre gałęzie prawa takie jak prawo pracy nie dają się sklasyfikować gdyż występuje w nich wiele elementów właściwych dla prawa publicznego i prywatnego.
Prawo konstytucyjne (państwowe)- zawiera opisy norm dotyczących organów władzy i podstawowych zasad ustroju państwowego, określa prawa i obowiązki obywateli.
Prawo administracyjne dotyczy:
- procesów administracyjnych (administracji rządowej i samorządowej)
- określenie sposobów powołania, kompetencji, działalności i odpowiedzialności organów
- regulowanie stosunków
Prawo karne określa:
- nakazy i zakazy postępowania
- czyny będące przestępstwem
- zakres odpowiedzialności oraz sankcje w razie przekroczenia przepisów
- sposób wykonania kary
Prawo finansowe dotyczy:
- przygotowania i uchwalenie budżetu
- finansowanie działalności państwa
- finansowanie organizacji publiczno-prawnych
- podatków od osób fizycznych i prawnych
Prawo cywilne:
- reguluje na zasadzie równości stron
- reguluje stosunki osobowe i majątkowe między podmiotami prawnymi
- reguluje stosunki między obywatelami
- normuje stosunki prawne o charakterze niemajątkowym
- chroni dobra obywateli
Źródłami prawa są akty normatywne stanowione przez upoważnione organy władzy i administracji państwowej a także organy samorządów terytorialnych zawierające normy prawne.
Źródła prawa:
- powszechnie obowiązujące
- o charakterze Wnętrznym
System aktów normatywnych jest uporządkowany wg kryteriów:
- podmiotu prawodawczego
- rodzaju aktu normatywnego
Akty normatywne pozwalają na ustalenie hierarchii prawa:
- konstytucja
Źródła prawa wewnętrznego są to przepisy prawne obowiązujące tylko jednostki organizacyjne.
Uznane współcześnie wartości prawa:
- sprawiedliwość
- racjonalność
- równość wobec prawa
- zakaz dyskryminacji ze względu na rasę, przekonania polityczne, religijne,
- wolność słowa i zrzeszania się
- prawo do uczciwego procesu
- zakaz stosowania tortur
- nakaz ochrony środowiska i dóbr kultury.
Prawo przedmiotowe to całokształt norm prawa o cechach generalności i abstrakcyjności, które są podstawą decyzji jednostkowych stosowania prawa.
Przepisy imperatywne- bezwzględnie obowiązujące
Przepisu dyspozytywne- względnie obowiązujące, stosuje się wtedy, gdy podmiot lub strony same nie uregulowały swoich stosunków albo postanowienia mają częściowy charakter.
Istnieje też podział na przepisy nakazujące, zakazujące i usprawniające:
- nakazuje lub zakazuje
- uprawnia aby podmiot prawa mógł wybrać sposób zachowania się
- przepisy odsyłające mają przyczyniając się do zmniejszania rozmiarów wydawanych aktów prawnych
Prawo oświatowe:
- ustawa o systemie oświaty 7 wrzesień 91 r
- ustawa karta nauczyciela 26 styczeń 82
- ustawa o systemie informacji 15 kwiecień 2011
Miejsce prawa oświatowego wśród gałęzi prawa
Prawo oświatowe nie jest oddzielną gałęzią prawa- należy do prawa administracyjnego a zasadnicza większość norm ma charakter publiczny. Występują w nim także elementy prywatnoprawne.
Organy upoważnione do wydania aktów prawnych na terenie szkoły:
- rada szkoły
- rada rodziców
- rada pedagogiczna
- dyrektor szkoły
Rodzaje aktów prawa wewnętrznego:
- statut przedszkola, szkoły
- uchwały organów kolegialnych (rady szkoły, rady pedagogicznej i rodziców)
- akty administracyjne (dyrektor szkoły)
- akty kierownictwa- zarządzenia (dyrektor lub inna osoba zajmująca stanowisko kierownicze)
- regulaminy
Etapy postępowania administracyjnego:
- wszczęcie postępowania z urzędu lub na wniosek szkoły
- zebranie dowodów
- analiza dowodów, ocena stanu faktycznego w świetle norm
- wydanie decyzji administracyjnej
Nadzór pedagogiczny polega na:
- ocenianiu staniu i warunków działalności pedagogicznej
- analizowaniu i ocenianiu efektów działalności dydaktycznej
- udzielaniu pomocy szkołom
- inspirowaniu nauczycieli do innowacji pedagogicznych, metodycznych i organizacyjnych.
Nadzorowi w szczególności podlega:
- zgodność zatrudnienia zgodnie z kwalifikacjami
- realizacja podstaw programowych i ramowych planów nauczania
- przestrzegania zasad oceniania, klasyfikowania i promowania uczniów oraz przeprowadzania egzaminów a także przestrzegania przepisów dotyczących obowiązku szkolnego i obowiązku nauki
- przestrzeganie statutu
- przestrzeganie praw dziecka i praw ucznia, oraz upowszechniania wiedzy o tych prawach
- zapewnienia uczniom bezpiecznych i higienicznych warunków nauki, wychowania i opieki
Termin prawo jest wieloznaczny np.:
- Przepisy, normy prawne
- uprawnienia przysługujące osobom
- ustawy, systemy norm
- prawidłowości rządzące światem.
Zakres stosunków społecznych regulowanych przez prawo i politykę tworzenia prawa.
Prawo nie jest jedynym zespołem norm określających postępowanie ludzi. Nie reguluje ich wszystkich zachowań. Stosunki społeczne mogą być regulowane zarówno przez normy prawne jak i społeczne do których zaliczamy:
- normy moralne, kryterium tego wyodrębnienia jest sprowadzone do oceny: dobro i zło, ale kategoria ta nie ma charakteru stałego, nie są chronione przymusem państwowym.
- normy obyczajowe, są wyrazem przekonania o potrzebie pewnego postępowania w danej społeczności.
- zasady współżycia społecznego, zależą od stosunków społecznych, są wytworem pewnych tradycji, obyczajów, moralność
- normy organizacyjne, układają relacje wewnątrz organizacji społecznej, np. stowarzyszenia partie polityczne, normy te wiążą ludzi gdy pozostają oni w stosunku członkowstwa do danej organizacji
- normy techniczne, są to reguły wskazujące sposób osiągnięcia założonych celów w procesie wykorzystania dóbr materialnych
- normy religijne, określają wykonywanie kultu religijnego, kształtują wynikające z doktryny kościoła normy moralne. Wskazują główne reguły działania organizacji wyznaniowych.
Czynności związane z tworzeniem prawa powinny opierać się na takich regułach- dyrektywach tworzenia prawa, które pozwolą mu zrealizować zamierzony cel.
Warunki społeczne- w jakich projektowana norma prawna będzie działała.
Warunki materialno-techniczne- bez których nie można zrealizować zadania
Ogólny kontekst prawny- którego elementem wspólnym ma być projektowana norma.
Poglądy- obywateli i ich organizacji.
Racja wyrażona myślą- aby nie poprawiać bez dostatecznie poważnych argumentów prawa, które działa dobrze (minimalizacja interwencji).
Tworzenie prawa- nakazy proceduralne
Ustalenie treści i kierunków rozwiązań prawnych należy do ustawodawcy. Swoboda ustawodawcy jest ograniczona przez nakazy proceduralne.
- kryteria materialne- bezpieczeństwo publiczne, zgodność z wymogami praw człowieka,
- kryteria formalne- udostępnienie treści prawa adresata, lex retro non agit (prawo nie działa wstecz), formułowanie w sposób zrozumiały
- względna swoboda określania treści prawa- stanowienie prawa należy do władzy ustawodawczej, ma znaczną swobodę.
Stosowanie prawa w szerokim znaczeniu to realizowanie prawa polegające na różnorodnej działalności organów państwa, instytucji, organizacji społecznych i obywateli opartej na przepisach prawa.
Akt stosowania prawa to akt, który na podstawie dyrektywy zawartej w normie generalnej i abstrakcyjnej ustala konkretną sytuację. Aktami stosowania prawa są np. wyroki sądowe, decyzje administracyjne.
Stosowanie prawa to podejmowanie aktów o charakterze indywidualnym- skierowanym do określonego adresata.
Definicja stosowania prawa w ścisłym znaczeniu nie obejmuje procesy tworzenia prawa.
Koncepcje statyczne preferują takie znaczenie norm, które zostały ustalone przez zastosowanie dyrektyw językowych i systemowych. Preferowanie reguł funkcjonalnych wykładni charakteryzuje wykładnię dynamiczną. Stanowisko uwzględniające wartości obu wykładni określa się jako ideologię decyzji racjonalnie i praworządnej.
Wykładnia:
- sądowa, charakteryzuje niezależność organów sądowych i niezawisłość oraz bezstronność sędziów;
- administracyjna, organy wydają akty administracyjne. Najczęściej decyzje które mają charakter indywidualny i konkretny. Istnieje pewna uznaniowość
- kierownicza, wydawanie poleceń
- quasi, sądowa i quasi- administracyjna
- organy typy trybunały, na straży tworzenia prawa
Katalog treści prawa, zasady wolności obywateli, sprawiedliwości społecznej.
Największą rangę ma wykładnia legalna AUTENTYCZNA dokonywana przez organ stanowiący prawo. Ponadto organ ten może udzielić tej kompetencji innej jednostce (wykładnia legalna delegowana) Natomiast wykładnia legalna ogólna przysługuje organom, którym Rawo konstytucyjne nadała takie uprawnienie. Wykładnia wiążąca ograniczenia wiąże tylko organy państwowe np. wytyczne wymiaru sprawiedliwości i praktyki sądowej) lub tylko niektóre organy (uchwały SN wpisanie do księgi zasad prawnych.)
Pojęcie i elementy systemu prawa. Spójność systemu prawa. Współzależność różnych systemów norm społecznych. System prawa to zbiór pewnych elementów uporządkowanych w określony sposób. Człon zbioru, bywa ujmowany w sensie kolektywnym i dystrybutywnym (wszystkich razem- każdego z osobna).
Usystematyzowanie prawa polega na podziale wszystkich norm prawa na gałęzie. Prawo tworzące uporządkowaną całość, której elementy są odpowiednio zharmonizowane, to prawo spójne, tzn. prawo w którym występuje zgodność między normami tworzącymi zbiór norm obowiązujących.
Ustawa jako podstawowy akt prawa. Kodyfikacjia.
Ustawa jest aktem stanowionym przez parlament w specjalnym trybie. W hierarchii źródeł prawa ustawa znajduje miejsce za konstytucją i musi być zgodna z jej postanowieniami. Kodyfikacja- w krajach prawa stanowionego dąży do uregulowania w jednym akcie rangi ustawowej zasad i norm właściwych z pkt widzenia określonej gałęzi prawa. Kodyfikacji dokonuje się w formie ustaw.
Norma zawarte w konstytucji ze względu na ich treść i miejsce w systemie prawa w stosunku do ustaw zwykłych są traktowane jako zasady.
Norma 2 członowa:
-Wskazanie określonemu adresatowi – adres pierwotny pewnego postępowania (norma sankcjonowana)- hipoteza
-Zawiera nakaz podjęcia przed właściwy organ państwowy- adresat wtórny określonych działań w przypadku gdy reguła zawarta w pierwszym członie zostanie naruszona (norma sankcjonująca)- dyspozycja
-Brak sankcji
Norma prawna składa się z 3 części:
- hipoteza określa warunki od wystąpienia których zależy skutek
- dyspozycja, określa prawny skutek sytuacji faktycznej, uogólnionej w hipotezie normy
- sankcja, określa ujemne skutki prawne
Pojęcie zasad prawnych nie jest w literaturze prawniczej niesporne np. w nauce prawa są używane tj pojęcia jak konstytucyjne, zasady prawa.
W każdym przypadku obowiązuje reguła zgodnie z którą wykładni przepisów prawa należy dokonywać z uwzględnieniem zasad systemu prawa. Koncepcja zasad logicznych:
- zasady nieokreślaną konsekwencji prawnych
- konflikt zasad który może pojawić się przy ich zastosowaniu, nie ma takich skutków jakie pojawiają się w przypadku innych norm
- w przypadku kolizji zasad dokonuje się wyboru odpowiedniej zasady do konkretnego stanu
- zasady w przeciwieństwie do norm mają wymiar znaczenia
Zasady powinny wyrażać idee ustrojowe na których opiera się społeczeństwo.
Same zasady prawa są prawem obowiązującym.
Przepisy prawne które odwołują się do ocen interpretatorów prawa są określane jako klauzule generalne.
Rodzaje przepisów prawnych:
- przepisy mające charakter wstępów do aktów- określają cel i motywy wydania
- przepisy informujące o podstawie normatywnej- zawierają info na jakiej podstawie wydano akt prawny
- ze względu na funkcje:
* przepisy definicyjne- wyjaśniają treść terminów aktu normatywnego- definicje legalne
* wypowiedzi kreujące- przepisy dotyczące obowiązywania norm określonego aktu prawotwórczego w czasie, przestrzeni i co do osób
Kultura prawna- oznacza cały stan społeczeństwa złożony z wielu elementów: poglądy, idee prawne społeczeństwa, jakość treści i formy unormowań prawnych, sprawność realizacji norm prawnych, poziom wiedzy i info o prawie, zaufanie do prawa.
Uważa się z pkt widzenia państwa że w prawie powinny być odzwierciedlone takie wartość dodatnie które są użyteczne dla człowieka np. wolność, bezpieczeństwo, równość, sprawiedliwość.
Prawo i język
Współcześnie wyróżnia się 2 typy języków: naturalny i sztuczny, w zależności od tego czy powstają w sposób żywiołowy podlegający stałym zmianom,
Językiem naturalnym jest język etniczny tzn język określonej grupy etnicznej np. narodu
W systemie prawa stanowionego wyróżnia się język prawny i prawniczy, które dążą do zgodności z językiem naturalnym, jednak pojawiają się w nim zwroty o charakterze konwencjonalnym. Języki te mają charakter mieszany.
W przeciwieństwie do języka potocznego warunki praktyki prawniczej wymagają nadzwyczajne precyzji. W tej sytuacji prawodawca nadaje konkretne znaczenie terminom języka naturalnego, lub wprowadza nowe terminy. Właśnie przypisywanie zwrotom języka naturalnego szczególnego znaczenie prawnego stanowi o odrębności języka prawnego.
W języku prawniczym formułowanie są wypowiedzi oprawie obowiązującym tzn są charakteryzowane w nim instytucje prawne. Dokonuje się w nim wykładni prawa.
Język prawniczy w którym opisuję się treści przepisów pranych jest nadbudową nad językiem prawnym, stanowi wobec niego metajęzyk. Jest to język refleksji nad prawem sformułowanym w języku prawnym.
Ujęcie językowe norm prawnych.
W ujęciu lingwistycznym termin norma oznacza ogólnie przyjęte reguły, zasady, wzory, dyrektywy zachowania się a także normy moralne, językowe, zwyczajowe obowiązujące w jakiejś dziedzinie.
W nauce prawa termin norma pojmowane jest jako wypowiedz językowa wskazująca komuś określone postępowanie.
Proces legislacyjny inaczej decyzyjny, prawodawczy w ujęciu proceduralno-formalnym:
- inicjatywa ustawodawcza
- sformułowanie projektu aktu
- inicjatywa prawna, wniesienie aktu do organu stanowiącego
- rozpatrzenie projektu
- ustanowienie aktu
- podpisanie i ogłoszenie.
Proces legislacyjny ustawy:
To droga którą musi pokonać projekt ustawy do jej opublikowania jako aktu powszechnie obowiązującego na proces ten składa się inicjatywna ustawodawcza- to oficjalne przedłożenie przez wnioskodawcę gotowego projektu ustawy sejmowi.
Inicjatywa ustawodawcza przysługuje:
- posłom, co najmniej 15- projekt poselski
- senatowi, jako całej izbie- projekt senacki
- prezydentowi RP- projekt prezydencki
- rząd- projekt rządowy
Pierwsze czytanie to czas wniesienia poprawek do projektu ustawy i dyskusja nad nim.
Drugie czytanie wysłuchanie przez sejm sprawozdania komisji z prac nad projektem
Trzecie czytanie- kończy się głosowaniem nad projektem ustawy.
Większość bezwzględna 50% +1 głos
Większość kwalifikowana 2/3 lub 3/5 głosów
Przekazanie projektu do senatu- marszałek sejmu przekazuje uchwaloną ustawę senatowi, który ma 30 dni na jej przyjęcie bez zmian, zgłoszenie do niej poprawek lub jej odrzucenie
Etap prezydencki- marszałek sejmu przyjętą przez sejm i senat ustawę przekłada prezydentowi RP który ma 21 dni na to by ją podpisać i zarządzić ogłoszenie w dzienniku ustaw.
Ogłoszenie ustawy- prezydent zarządza ogłoszenie podpisanej ustawy w dzienniku promulgacyjnym.
Podpisanie ustawy i jej ogłoszenie podpisanie w dzienniku ustaw zamyka proces legislacyjny. Od tego czasu mamy doczynienia z vacatio legis.
Podjęcie decyzji o przygotowaniu projektu ustawy poprzedza się:
- wyznaczeniem i opisaniem stanu stosunków społecznych
- wskazaniem pożądanych kierunków ich zmiany
- ustaleniem prawnych i innych środków oddziaływania umożliwiających osiągnięcie celów
- określeniem przewidywanych skutków społecznych gospodarczych, organizacyjnych, prawnych i finansowych.
- zasięgnięciem opinii podmiotów zainteresowanych rozstrzygnięciem sprawy
- dokonanie wyboru sposobu interwencji organów władzy publicznej.
W przypadku podjęcia decyzji o przygotowaniu ustawy należy:
- zapoznać się z dotychczasowym stanem prawnym;
- ustalić skutki dotychczasowych uregulowań prawnych
- określić cele jakie zamierza się osiągnąć przez wydanie ustawy
- ustalić alternatywne rozwiązania prawne
W przepisach dostosowujących reguluję się w szczególności:
- sposób powołani organów lub instytucji tworzonych przez nową ustawę
- sposób przekształcenia organów lub instytucji
- sposób likwidacji organów lub instytucji wznoszonych nową ustawą, zasady gospodarowania ich mienia oraz uprawnienia
Układ i postanowienia przepisów końcowych: (w następującej kolejności)
-przepisy uchylające- derogacyjne
- przepisy o wejściu ustawy w życie
- w razie potrzeby- przepisy o wygaśnięciu mocy ustawy
Derogacja- uchylenie części normy prawnej i zastąpienie jej nową
Abrogacja- uchylenie „czyste”, całkowite zniesienie normy
Obrogacja- uchylenie całkowite normy luz zstąpienie nową
Przepisy ustawy wprowadzającej zamieszcza się w kolejności:
- przepisy o wejściu w życie ustawy głównej
- przepisy zmieniające
- przepisy uchylające
- przepisy przejściowe i dostosowujące.
Pojęcie prawa miejscowego obejmuje akty prawotwórcze bez względu an ich :
- nazwę
- typ
- charakter
- oraz innych podmiotów lokalnych
Zarząd gminy spełnia ważną rolę w procesie legislacyjnym- ma ona istotne uprawnienia na etapie przygotowania projektów uchwał i rady gminy.
Badanie aktu przez TK przebiega w następującej kolejności:
- treść aktu
- kompetencje organu do wydania
Źródła prawa międzynarodowego:
- umowy
- akty jednostronne
- zwyczaje
- niektóre uchwały organizacji międzynarodowych.
Prawo międzynarodowe publiczne zawiera info dotyczące: podmioty, źródła, terytorium, ludność, przedstawicielstwa.
Prawo wspólnotowe- integracja europejska, wspólny rynek, zniesienie granic gospodarczych, swobodny przepływ usług, towaru, osób i kapitału, jednolite reguły chroniące konkurencję.
Prawo wspólnot europejskich:
- pierwotne (traktaty i ich zmiany)
- wtórne (akty na podstawie traktatów oraz umowy międzynarodowe)
Prawa Człowieka
Są fundamentem demokracji, społeczeństwa obywatelskiego, wolności, sprawiedliwości oraz pokoju.
Podstawy prawa człowieka odnaleźć można w większości systemów religijnych i filozoficznych.
Źródłem praw człowieka jest godność osobowa człowieka.
Bez praw człowieka oraz świadomości tych praw, ludzie nie mogą żyć w poszanowaniu godności.
Godność osobowa człowieka
Godność: poczucie, świadomość własnej wartości, szacunek dla samego siebie, honor, duma,
Pojęcie godności osobowej wywodzi się z wizji człowieka „stworzonego na obraz i podobieństwo Boga”.
Rada Europy- Europejska konwencja praw człowieka
Co to prawa człowieka- to podstawowe standardy przysługujące każdemu człowiekowi z tytułu człowieczeństwa, z samego faktu bycie. Prawa człowieka są takie same dla wszystkich ludzi bez względu na rasę, płeć, wyznanie, pochodzenie etniczne itp.
Prawa indywidualne- ich podmiotem nie są grupy ludzi, ale pojedynczy człowiek
Gdy mówimy o prawach człowieka to myślimy o prawach poszczególnych osób, jednostek należących do tych grup
Prawa niezbywalne- żadna władza nie może ich odebrać, tak jak żadna osoba nie może zrzec się swoich praw.
Prawa powszechne- są takie same dla każdego człowieka na całym świecie. Dziś wiele rządów szczególnie w krajach o ustrojach autorytarnych czy totalitarnych, podważa powszechność praw człowieka. Niezależnie jednak od wyznawanych wartości, religii czy kultury, każde ma prawo do życia, bezpieczeństwa czy wolności osobistej.
Prawa człowieka to prawa, które obowiązują i występują tylko i wyłącznie w relacjach jednostki z władzą, dlatego mówi się o pionowym (wertykalnym) charakterze tych praw. Władzą może być państwo i jego organy, szkoła czy uczelnia. Jednostka ma prawo żądać przysługujących jej praw, a państwo musi zagwarantować ich realizację. Ograniczenia są dopuszczalne, ale ich zakres i forma są bardzo dokładne badane przez powołanie do tego międzynarodowe i krajowe trybunały i sądy.
Prawa człowieka dzieli się na 3 generacje:
- 1 generacja- obejmuje prawa osobiste, obywatelskie i polityczne
- 2 generacja- to prawa ekonomiczne, społeczne i kulturalne
- 3 generacja- to prawa solidarnościowe takie jak prawo do rozwoju, prawo do czystego środowiska, prawo do pokoju.
Można podzielić na prawa:
- osobiste, jak wolność do tortur, prawo do życia, prawo do uznania podmiotowości prawnej
- obywatelskie, np. prawo do posiadania obywatelstwa, wolności myśli, sumienia i wyznania
-polityczne, jak prawo do zrzeszania się, prawo do wolności opinii,
- społeczne, prawo do urlopu, prawo do ochrony zdrowia
- ekonomiczne, jak prawo do pracy
- kulturalne, prawo do korzystania z dóbr kultury.
Samo uznanie praw i wolności człowieka nie będzie miało większego znaczenie jeśli nie będą istnieć procedury gwarantujące jednostce skutecznie dochodzić do praw oraz bronić ich naruszenia.
Twórcami współczesnych doktryn praw człowieka stali się myśliciele Oświecenia: James Locke, Jean Jaques Rousseau, Immanuel Kant, Monteskiusz. Po 2 wojnie światowej zaczęły funkcjonować międzynarodowe standardy praw człowieka wyznaczając zasady postępowania państw całego świata.
Powszechna Deklaracja Praw Człowieka uchwalona 10 grudnia 1948 roku, jest najszerzej w świecie akceptowanym dokumentem dotyczącym praw człowieka. Przyczyniła się do określenie praw człowieka jako sprawy o znaczeniu międzynarodowym, a nie tylko wewnętrznej sprawy państw.
Wiele Państw włącza prawa zawarte w Deklaracji do swoich konstytucji i ustaw.
Liczy 30 artykułów.
Wybrane akty prawne:
- ustawa o systemie oświaty
- ustawa karty nauczyciela
- nowa podstawa programowa
- rozporządzenie w sprawie ramowych planów nauczania w szkołach publicznych
- rozporządzenie MEN w sprawie dopuszczenie do użytku szkolnego programów i podręczników
- rozporządzenie MEN- klasyfikacje nauczycieli
- Rozporządzenie MEN w sprawie prowadzenia dokumentacji przebiegu nauczania
- rozporządzenie MEN w sprawie uzyskania stopnia awansu zawodowego przez nauczycieli
- rozporządzenie MEN w sprawie udzielania i organizacji pomocy psychologiczno-pedagogicznej w publicznych przedszkolach, szkołach i placówkach
- kalendarz roku szkolnego 12/13
Ustawa z dnia 7 września 1991r o systemie oświaty
Ustawa o systemie oświaty nie jest luźnym zbiorem przepisów lecz nakłada na różne organy konieczność spełnienia założonych nią celów.
Podmiotem działań szkoły są uczniowie. Szkoła powinna zatem zapewnić każdemu uczniowi najlepsze warunki niezbędne do jego rozwoju.
Sąd najwyższy z wyroku z dnia 20 sierpnia 2001r podkreślił, ze interes szkoły jako placówki kształcącej i wychowującej młodzież powinien mieć pierwszeństwo przed indywidualnym interesem nauczyciela.
Wychowanie przedszkolne, obowiązek szkolny i obowiązek nauki
Wychowanie przedszkolne obejmuje dzieci w wieku 3-6 lat. Jest realizowane w przedszkolach, oddziałach przedszkolnych w szkołach podstawowych oraz w innych formach wychowania przedszkolnego.
W szczególnie uzasadnionych przypadka wychowaniem przedszkolnym może także zostać objęte dziecko, które ukończyło 2,5 roku.
Na wniosek rodziców naukę w szkole podstawowej może także rozpocząć dziecko, które przed dniem 1 września kończy 6 lat, jeżeli wykazuje psychofizyczną dojrzałość do podjęcia nauki szkolnej.
Dziecko w wieku 5 lat obowiązane odbyć rocznie przygotowanie przedszkolne w przedszkolu, w oddziale przedszkolnym zorganizowanym w szkole podstawowej lub w innej formie wychowania przedszkolnego.
Zapewnienie warunków do spełnienia obowiązku jest zadaniem własnym gminy.
Rodzice dziecka podlegającego obowiązkowi są obowiązani do:
- dopełnienia czynności związanych ze zgłoszeniem dziecka do przedszkola, oddziału przedszkolnego zorganizowanego w szkole podstawowej lub innej formy wychowania przedszkolnego
- zapewnienia regularnego uczęszczania dziecka na zajęcia
- informowania, w terminie do dnia 30 września każdego roku, dyrektorzy szkoły podstawowej, w obwodzie której dziecko mieszka, o realizacji tego obowiązku
- zapewnieniu dziecku warunków nauki określonych w zezwoleniu w przypadku dziecka realizującego obowiązek poza przedszkolem lub inną formą wychowania przedszkolnego.
Nauka jest obowiązana do ukończenie 18 roku życia
Obowiązek szkolny i nauki:
Obowiązek szkolny spełnia się przez uczęszczanie do szkoły podstawowej i gimnazjum, publicznych albo niepublicznych
Po ukończeniu gimnazjum obowiązek nauki spełnia się:
- przez uczęszczanie do publicznej lub niepublicznej szkoły ponad gimnazjalnej
- poprzez realizowanie zgodnie z publicznymi przypisami
Za spełnienie obowiązku szkolnego uznaje się również udział dzieci i młodzieży upośledzonych w stopniu głębokim w zajęciach rewalidacyjno-wychowawczych
Poza szkoła
Na wniosek rodziców dyrektor odpowiedni publicznego lub niepublicznego przedszkola, szkoły podstawowej, gimnazjum i ponad gimnazjalnych, do której dziecko zostało przyjęte może zezwolić w drodze decyzji na spełnianie przez dziecko odpowiednich obowiązków poza przedszkolem Lub inna formą wychowania
Zezwolenie może być wydane gdy:
- wniosek o wydanie zezwolenia został założony do Dia 31 maja
- do wniosku dołączono: opinie poradni psychologiczno-pedagogicznej, oświadczenie rodziców o zapewnienie warunków umożliwiających realizację podstawy programowej obowiązującej na danym etapie kształcenia, zobowiązania rodziców do przystępowania w każdym roku szkolnym przez dziecko spełniające obowiązek szkolny lub nauki do rocznych egzaminów klasyfikacyjnych
Prawny charakter oceniania szkolnego:
Nauczanie i ocenianie musi być bezstronne i staranne.
Ocenianie jest kompetencją prawną, a nie tylko pedagogiczną możliwością, z zasady wyłączną kompetencją nauczyciela i rady pedagogicznej. Z reguły oceny należy widzieć jako opinie fachową, podjętą w określonej sprawie wychowania i nauczania.
Można szkołę i nauczyciela oceniać wg wystawionych dyplomów i podejmowanych ocen szkolnych, ale organ nadzoru nie może za nauczyciela tych ocen postawić, ani z zasady już prawidłowo wystawionych, podważyć.
Prawidłowe wystawianie ocen- uczeń został przyjęty do szkoły zgodnie z przepisami (np. na podbudowie stosownej szkoły) Nauczyciel jest zatrudniony w szkole:
- W szkole lun placówce zatrudniającej co najmniej 3 nauczycieli działa rada pedagogiczna
- w skład rady pedagogicznej wchodzą: dyrektor, wszyscy nauczyciele zatrudnienie w placówce oraz pracownicy innych zakładów pracy pełniących funkcję instruktorów praktycznej nauki zawodów lub prowadzący pracę wychowawczą z młodocianymi pracownikami w placówkach zbiorowego zakwaterowania dla których praca dydaktyczna i wychowawcza stanowi podstawowe zajęcie.
Prawidłowe wystawiane ocen: Nauczyciel realizuje zadania przydzielone przez dyrektora szkoły.
Metody dydaktyczne: Nauczyciel w realizacji programu nauczania ma prawo do swobody stosowania takich metod nauczania i wychowania jakie uważa za najwłaściwsze z pośród uznanych przez współczesne nauki pedagogiczne oraz do wyboru spośród zatwierdzonych do użytku szkolnego podręczników i innych pomocy naukowych.
Nauczyciel przedstawia dyrektorowi szkoły program nauczania i dokonuj wyboru podręcznika spośród podręczników dopuszczonych do użytku szkolnego. Dyrektor szkoły po zasięgnięciu opinii rady pedagogicznej dopuszcza do użytku w danej szkole zaproponowane przez nauczyciela program nauczania.
Prawidłowe wystawianie ocen:
- zasady oceniania szkolnego są zgodne z przepisami powszechnie obowiązującymi a nauczyciel je stosuje.
Oceny rocznie nie zostały wystawione prawidłowo co dalej?
Rolę dyrektora szkoły i możliwej do podjęcia w szkole rozstrzygnięcia określone zostały w przypisach rozporządzenie z dnia 30 kwietnia 2007 w sprawie warunków i sposobów oceniania, klasyfikowania i promowania uczniów.
Działania podejmowanie przez kuratora oświaty jako organu administracji właściwego do rozstrzygania sporów wynikających na tle klasyfikowania i promowania ucznia:
Kurator rozstrzyga ewentualne spory w trybie nadzoru pedagogicznego tzn. ustala zgodność postępowania klasyfikacyjnego i promocyjnego ucznia z wewnętrznym prawem szkolnym regulującym proces oceniania oraz cytowanym wyżej rozporządzeniem MEN Nieprawidłowe wystawienie ocen
Przepisy prawne nie stwarzają natomiast możliwości:
- anulowania przez kuratora wystawionych przez nauczyciela ocen
- ustalenia ich na nowo i
-wydania dyrektorowi szkoły polecenie przeprowadzenia egzaminów klasyfikacyjnych i poprawkowych
W szkole działa
- rada pedagogiczna
- rada rodziców
- samorząd uczniowski
W szkole mogą działać:
- rady szkoły
- stowarzyszenia i inne organizacje, których celem statutowym jest działalność wychowawcza albo rozszerzenie i wzbogacenia form działalności dydaktycznej, wychowawczej i opiekuńczej szkoły
Organami ustawowo upoważnionymi do wydawania aktów prawa na terenie szkoły są: rady szkoły, rada pedagogiczna, dyrektor szkoły, rada rodziców.
Uwaga- każdy z ww. organów może wydawać akty prawne wyłącznie w ramach posiadanych uprawnień! Rada pedagogiczna działa w szkole zatrudniającej co najmniej 3 nauczycieli. (Ustawa o Systemie Oświaty) Rada pedagogiczna jest kolegialnym organem szkoły działającym w zakresie realizacji statutowych zadań dotyczących kształcenia, wychowanie i opieki. W skład rady wychodzą: dyrektor szkoły, wszyscy nauczyciele zatrudnieni w szkole. Za zgodą lub an wniosek Rady P w zebranych rady mogą brać udział z głosem doradczym, osoby zapraszane przez przewodniczącego rady. Każdy zaproszony gość, po wygłoszeniu swojej kwestii i udzieleniu odpowiedzi na pytanie nauczycieli, może być poproszony o opuszczenie pomieszczenia, w którym trwają obrady rady.
Przewodniczącym rady pedagogicznej jest dyrektor szkoły
Zebrania rady pedagogicznej są organizowane:
- przez rozpoczęciem roku szkolnego,
- w każdym semestrze, w związku z klasyfikowaniem i promowanie uczniów
- po zakończeniu rocznych zajęć dydaktyczno-wychowawczych
- w miarę bieżących potrzeb.
Zebrania mogą być organizowane:
- na wniosek organu sprawującego nadzór pedagogiczny;
- z inicjatywy dyrektora;
- z inicjatywy rady szkoły;
- z inicjatywy organu prowadzącego szkołę,
- z inicjatywy co najmniej 1/3 członków rady pedagogicznej
Przewodniczący:
- prowadzi radę pedagogiczną;
- przygotowuje zebrania rady pedagogicznej;
- jest odpowiedzialny za zawiadomienie wszystkich członków o terminie i porządku zebrania, zgodnie z regulaminem rady.
Rada pedagogiczna musi być zapoznana przez dyrektora z informacjami o działalności szkoły oraz ogólnymi wnioskami wynikającymi ze sprawowanego nadzoru pedagogicznego nie rzadziej niż dwa razy w roku.
Uprawnienia rady pedagogicznej określonej w ustawie z dnia 7 września 1991r o systemie oświaty
Są podzielone na dwie grupy:
- kompetencje stanowiące,
- kompetencje opiniodawcze
Przy opracowanie aktów należy się wspierać rozwiązaniami zawartymi
Aktami prawnymi są:
- uchwały organów kolegialnych- rady szkoły, rady pedagogicznej, rady rodziców
- akty administracyjne- wydawane przez dyrektora szkoły
- akty kierownictwa wewnętrznego- wydawane przez dyrektora szkoły lub inne osoby zajmujące stanowiska kierownicze
Uchwala: Może mieć charakter deklaratywny, kiedy zajmowane jest stanowisko w jakiejś sprawie, bądź nominacyjny, gdy powierza się komuś jakąś funkcję
Rada pedagogiczna- obligatoryjnie podejmuje uchwały w sprawach wynikających z jej kompetencji stanowiących
Konstrukcja uchwały rady pedagogicznej:
- nazwa aktu prawnego- Uchwała
- numer aktu
- Organ stanowiący- Rada Pedagogiczna konkretnej szkoły- zespołu
- wyraźnie określenie sprawy, czyli przedmiotu uchwały
- preambuła wyraźnie okreslająca podstawy prawne, na jakie powołuje się uchwała (ważne jest tu miejsce kompetencji, z której wynika konieczność podjęcia uchwały)
- podpis uprawnionego przedstawiciela
- załączniki w akcie prawnym
Rada pedagogiczna podejmuje uchwały w konkretnych sprawach z upoważnienia ustawowego.
Fakt podjęcia przez organ kolegialny uchwały powinien być odnotowany w protokole z posiedzenia tego organu. Należy podać: liczbę biorących udział za i przeciw
Dyrektor szkoły wstrzymuje wykonania uchwał o których mowa w ustawie 1 niezgodnych z przepisami prawa.
Pragmatyka- przepisy określające prawa i obowiązki pracowników związane z wykonywaniem czynności służbowych
Kwalifikacje nauczycieli
Zgodnie z ogólną zasadą wyrażoną – Karty Nauczyciela