1.Metody obróbki uzębień:

Obróbka uzębień jest dokonywana różnymi narzędziami według trzech metod, do których należą: metoda kształtowa, kopiowa i obwiedniowa.

a) metoda kształtowa - zarys narzędzia ma kształt wrębu koła obrabianego. Narzędziem może być kształtowy nóż dłutowniczy, frez modułowy krążkowy. lub trzpieniowy, bądź w obróbce wykańczającej odpowiednio zaprofilowana ściernica. Metoda ta jest stosowana przy obróbce kół zębatych walcowych, w któ­rych występuje niezmienność zarysu wrębu na całej długości linii zęba. W szczególnych przypadkach jest ona niekiedy stosowana przy obróbce kół zębatych stożkowych, wykonujących niewielkie ruchy obrotowe (np. koła satelitowe w mechanizmach różnicowych oraz częściej jako ob­róbka wstępna kół zębatych stożkowych.

b) metoda kopiowa - a jest stosowana głównie w obróbce kół zębatych stożkowych o dużych modułach. Polega ona na tym, że obrabiany ząb uzyskuje żądany kształt przez odwzorowywanie zarysu kopiału, po którym są wodzone prowadnice sań narzędziowych z nożami strugarskimi.

c) metoda obwiedniowa - są obrabiane zarówno koła zębate walcowe, jak
i stożkowe, można określić jako współ­pracę dwóch kół zębatych (z których jedno jest kołem obrabianym, a dru­gie narzędziem), bądź koła zębatego z zębatką-narzędziem, bądź też śli­maka ze ślimacznicą. Ząb obrabianego koła uzyskuje żądany kształt
w wyniku obwodzenia go przez kolejne położenia krawędzi skrawających narzędzia. Narzędziem jest frez ślimakowy.

2.Obrabiarki do obróbki kół zębatych:

a) frezarka obwiedniowa do kół zębatych - Narzędziem skrawającym stosowanym do obróbki uzębienia na frezarkach obwiedniowych jest frez ślimakowy modułowy, którego ostrza są rozmieszczone wzdłuż linii śrubowej zwoju frezu,
a rowki wiórowe rozdzielające poszczególne ostrza frezu są do tej linii prostopadłe. Krawędzie skrawające ostrzy frezu ślimakowego wzdłuż rowków wiórowych mają zarys zębatek. Podczas ruchy obrotowego frezu zarys Z kolejnych zębatek kształtują zarys uzębienia tak, jakby przesuwały się ruchem prostoliniowym stycznie do walca tocznego obrabianego koła obracającego się dookoła własnej osi. W wyniku sprzężenia ruchów obrotowych frezu ślimakowego oraz obrabianego koła powstaje ruch toczny zapewniający uzyskanie zarysu ewolwentowego.

b) strugarka do kół zębatych – przedmiot i narzędzie wykonują ruchy prostoliniowe. Stosuje się je przede wszystkim do wykonywania płaszczyzn.

c) szlifierka do kół zębatych - szlifierki do uzębień są przeznaczone do wykańczającej obróbki zębów hartownych (HRC > 56), jak również, zębów niehartownych, jeśli dokładność wykonania uzębienia innymi metodami jest niewystarczająca. Najbardziej rozpowszechnione są szlifierki do uzębień zewnętrznych kół zębatych walcowych, zarówno o zębach prostych jak i śrubowych.

Szlifowanie uzębień wewnętrznych o kołach zębatych walcowych wymaga zastosowania specjalnej głowicy szlifierskiej i nie zawsze jest możliwe ze względu na przyjętą metodę szlifowania i wynikającą stąd konstrukcję szlifierki. Szlifowanie zębów w kołach zębatych stożkowych jest operacją kłopotliwą i długotrwałą i dlatego stosowane jest stosunkowo rzadko.

3.Metody pomiaru uzębień:

a) suwmiarka -  jest jednym z podstawowych, warsztatowych przyrządów pomiarowych służącym do szybkiego pomiaru wytwarzanych elementów. Zakresy pomiarowe suwmiarek obejmują przedział od 150 mm (standardowo) do nawet 3000 mm.

b) suwmiarka modułowa – jest stosowana w pomiarach warsztatowych do oceny grubości zęba. Ze względu na niedokładność pomiaru używa się jej do kontroli wstępnego nacięcia zębów, przy niedużej dokładności ich wykonania, oraz do sprawdzenia zębów o dużych modułach.

c) mikrometr talerzykowy – służy głównie do pomiaru średnicy podziałowej

d) kątomierz uniwersalny – korpus przyrządu składa się z ramienia stałego, uchwytu i tarczy. Na trzpieniu może się obracać część ruchoma, do której jest umocowana podziałka noniusza oraz uchwyt. W uchwycie (po zwolnieniu zacisku) można przesuwa ramię wzdłuż jego osi głównej i ustawić w dowolnym położeniu. Za pomocą kątomierza uniwersalnego można zmierzyć kąty z dokładnością 5’. Wskazania przyrządu odczytuje się podobnie jak na suwmiarce. Liczbę stopni wskazuje kreska zerowa noniusza, a liczbę minut – jedna z kresek podziałki głównej, pokrywająca się
z podziałką noniusza.

4.Opis freza:

NF Ma – 2,75/20⁰ Nr 1, H=6,05 NC4

Frez modułowy krążkowy do kół zębatych o zarysie ewolwentowym, moduł 2,75 mm, kąt przyporu 20⁰, grubość na jaką może się zagłębić frez to 6,05mm, NC4 to stal narzędziowa stopowa do pracy na zimno.

6. Opis stanowiska:

a) frezarka obwiedniowa SRF-1

Korpus frezarki tworzy układ zamknięty składający się z podstawy 1, stojaka 2, wspornika 3 i górnej belki poprzecznej 4. Obrabiane koło zębate 5 jest mocowane na trzpieniu 6 centrowanym i mocowanym w gnieździe stołu obrotowego 7. Z drugiej strony trzpień jest podparty kłem umieszczonym w koniku 8. Stół znajduje się na suporcie 9, który może wykonywać ruchy przestawcze w zależności od średnicy koła obrabianego. Frez ślimakowy 10 jest zamocowany na trzpieniu (wrzecionie) ułożyskowanym w saniach 11, które wraz z obrotnicą 12 i suportem 13 wykonują ruch posuwowy w dół, równoległy do osi obrabianego koła w trakcie nacinania uzębień kół walcowych.

5. Analiza i wnioski:

Na ćwiczeniach zapoznaliśmy się z podstawowymi metodami obróbki kół zębatych, a także z maszynami i innymi przyrządami stosowanymi w tej obróbce. Metoda obwiedniowa jest bardziej wydajna niż metoda kształtowa w wykonywaniu kół zębatych. W metodzie obwiedniowej możliwe jest wykonanie jednym frezem ślimakowym dowolnych kół, przy założeniu, że moduł i kąt przyporu są takie same. Natomiast wadą metody obwiedniowej jest brak możliwości wykonywania uzębień wewnętrznych.