Zmienność ontogenetyczna zdolności motorycznych na tle ich predyspozycji

• Ontogeneza opisuje powstawanie i rozwój organizmu od stadia zapłodnionego jaja do śmierci. Składa się z faz zygota bruzdkowanie i gastrulacja. Ontogeneza jest badana przez biologię rozwojową

• także teoria rekapitulacji (ontogeneza powtarza filogenezę ))
  zaproponowaną przez Ernst Haeckera w roku 1866. Obecnie uznaje się, że o ile na przykład niektóre fazy rozwoju embrionalnego człowieka przypominają wcześniejsze etapy ewolucyjne, o tyle nie
  sposób wyodrębnić czystego stadium ryby, gada ssaka etc .

Auksologia (dewelopmentologia) jest nauką o ontogenezie badająca organizmy Żywe w rozwoju osobniczym w zależności od czasu, determinacji genetycznej, wpływów środowiska, zarówno w aspekcie rozwoju biologicznego jak również psychicznego i motorycznego.

Cechą charakterystyczną zjawiska rozwojowego jest zmiana progresywna, postęp uniemożliwiający cofanie się i powrót do pierwotnego stanu wyjściowego.

Samoregulacja procesu ontogenezy

Homeostaza ontogenetyczna – homeroeza jest to zjawisko polegające na utrzymywaniu równowagi dynamicznej – w ramach normy reakcji osobnika między czynnikami wewnętrznymi organizmu, a
ciągle zmieniającymi się czynnikami środowiska zewnętrznego.

Proces samoregulacji ontogenezy sterowany jest według następujących zasad

1. rozwój według programu zdeterminowanego genetycznie

2. rozwój w zależności od środowiska zewnętrznego

3. regulacja rozwoju ontogenetycznego poprzez korygowanie odchyleń i odtwarzania normalnych reakcji podczas zakłóceń

4. Mechanizm samoregulacji najczęściej jest nazywany giętkością
   rozwojową lub plastycznością rozwojową bądź
   kanalizacją rozwojową lub buforowaniem zjawisk rozwojowych

5. Mechanizm samoregulacji zabezpiecza rozwój w ramach normy reakcji osobnika nawet w obecności przypadkowych odchyleń czynników zewnętrznych i wewnętrznych

6. Homeostat ontogenetyczny jest właściwością organizmu otrzymają na drodze genetycznej

Rzekome i rzeczywiste cechy biologiczne

Cechy lub zdolności motoryczne (siła, szybkość, wytrzymałość )

• Są to kontraktury teoretyczne którymi nie można bez zastrzeżeń przypisać sensu biologicznego

• Zjawiska fizyczne i kulturowe a nie biologiczne

Cechy biologiczne sensu strico

• Cechy funkcjonalne )predyspozycje w swoich skomplikowanych zależnościach i organizacji

• Cechy strukturalne (kościec mięśni cześć ukł nerwowego)

• To one podlegają kontroli genetycznej

Trzy procesy różne jakościowo:

• Rozrost –zwiększenie wymiarów ciała

• Różnicowanie – cytogeneza histogeneza i organogeneza

• Dojrzewanie – specjalizacja integracja i koordynacja

Poziom, tempo i rytmiczność zmian :

• KINETYA – poziom na którym przebiega rozwój

• TEMPO - dynamika, wielkość przyrostów w jednostce czasu

•RYTM - określa szybkość zmian oraz ich kierunek

Proces rozwoju organizmu na różnych poziomach jego organizacji przebiega w ścisłej kolejności

Czemu służy taka wiedza ?

• Osobnik na tle zmienności międzyosobniczej

• Biologiczne prawidłowości w formie matematycznej

• Tworzenie wzorców biologicznych

• Określenie nieprawidłowości

akceleracje trendy rozwojowe

Główne problemy w badaniach rozwojowych

• Zróżnicowany rozwój determinantów (intensywność i długość trwania)

• Złożony charakter zdolności motorycznych

• Możliwość ujawniania się efektów kumulatywnych

• Dominujący efekt genetyczny

„złożoność „ „grubość „

najbardziej kontrowersyjne jest wydzielanie okresu stabilizacji

Zasadniczo można mówić o dwóch etapach:

• Progresja

• Regresja

Ogólne prawidłowości dotyczące kinetyki i dynamiki rozwoju wybranych wskaźników

Zdolności motoryczne o podłożu strukturalno-energetycznym

* Zdolności szybkościowe

* Zdolności siłowe

* Zdolności wytrzymałościowe

Ryc. 4.

Im dystans jest dłużny (dłuższy czas wysiłku) tym wcześniej występuje okres w względnej stabilizacji i wiek uzyskania szczytowych rezultatów

10m>20ra>50m>60m> 5x10m

Szybciej następują procesy Inwolucyjne wydolności beztlenowej kwasomlekowej niż beztlenowej niekwasomlekowej

Niższy poziom wyników u płci żeńskiej , dziewczęta wcześniej osiągają szczyt możliwości

Ryc. 5.

Biologiczne determinanty szybkości:

• MMA (maksymalna moc anaerobowa)

• Procesy koordynacyjne -szybkość ruchu

• MPA (maksymalna praca anaerobowa)

• Częstotliwość ruchu

• Rozwój szybkości kości w dużym stopniu Jest funkcją procesów wzrostu, zróżnicowania i dojrzewania
  Duży wpływy genetyczny

Ryc 6.

Biologiczne determinanty siły:

• LBM (masa ciała szczupłego)

• MMA (maksymalna moc anaerobowa)

• Wpływ czynników środowiskowych

Ryc7

Wraz z wydłużaniem się czasu trwania wysiłku submaksymalnego, skraca się okres progresywnego rozwoju zdolności wytrzymałościowych

Biologiczne determinanty wytrzymałości:

• Wydolność

• V02 max

• siła woli, motywacja, odporność psychiczna

Zdolności koordynacyjne

• Szybkość (czas reakcji) prostej

• Koordynacja wzrokowo- ruchowa

• Orientacja przestrzenna

• Równowaga

Ryc 9

Etap progresywny trwa którko bo kończy się pomiędzy 12 a 13 lat i jest mało dynamiczny

Okres względnej stabilizacji Jest bardzo długi.

Procesy inwolucyjne zaznaczają się dopiero po 50 roku u kobiet i po 60 roku u mężczyzn

• Uwarunkowania:
  szybkość reakcji

• Orientacja przestrzenna - szybszy rozwój niż czasu reakcji

• Koordynacja wzrokowo-ruchowa - najszybszy rozwój

• Równowaga - długi okres rozwoju, krótki okres stabilizacji

• Czucie proprioceptywne (praca receptorów wewnętrznych)

• Ruchy „bliskie” i ruchy” dalsze „