DZIEDZICTWO CYRYLA I METODEGO NA RUSI

/DIMITRI OBOLENSKY/

1. Włodzimierz- książę Rusi, nawrócił Ruś na chrześcijaństwo przyjmując chrzest w 988 lub 989 roku

2. Jarosław- syn Włodzimierza, książę Kijowa w latach 1019-1054, dzięki tłumaczom wykształconym za pomocą szkół stworzonych przez ojca zaopatrzył poddanych w słowiańskie tłumaczenia ksiąg bizantyjskich.

3. Cyryl i Metody- „ kamień węgielny” kultury rosyjskiej:

• Bizantyjscy apostołowie

• Przeprowadzali morawską misję

• Rusini zawdzięczają im alfabet, piśmiennictwo i tradycje naukowe

1. Dziedzictwo Cyryla i Metodego na Rusi:

• Pierwszy udokumentowany chrzest Rusi lata 60. XI wieku (pierwsza organizacja kościelna zniknęła pod falą pogaństwa), wspólnota chrześcijańska przetrwała w Kijowie

• 988 lub 989 r.- ponowny chrzest za panowania św. Włodzimierza

Początki chrześcijaństwa zbiegły się z morawską misją.

• Dość prawdopodobne jest to, że znacznie przed chrztem Włodzimierza (najpóźniej w połowie X wieku) wspólnota chrześcijańska w Kijowie posługiwała się słowiańską liturgią, słowiańskimi tłumaczeniami fragmentów Pisma św. i korzystała z usług mówiących po słowiańsku księży- mogło to być spowodowane więzami językowymi, plemiennymi i kontaktami politycznymi między Słowianami wsch. , zach. i płd.

• Brak wiedzy na temat początków tradycji cyrylsko- metodiańskiej

1. Powieść minionych lat (PML):

• Kronika spisana w XI i XII wieku

• Przedstawia dzieje narodu ruskiego, ruskie piśmiennictwo oraz wiedzę

• Nic nie mówi o tym, jak przybyła tradycja posługiwania się j. słowiańskim na Ruś

• Przypisuje wprowadzenie wiedzy książkowej Włodzimierzowi i Jarosławowi

• Pytanie: czy autor/autorzy nie widzieli o wcześniejszych początkach i byli przekonani, że chrześcijańska wspólnota w Kijowie posługiwała się przed Włodzimierzem liturgią w j. greckim?- różne tezy na ten temat:

• Nikołaj Nikolski: kompilatorzy byli świadomi słowiańskich źródeł ruskiego chrześcijaństwa, ale przemilczeli ten fakt, bo chcieli nadać większą rangę chrztowi Włodzimierza (nawrócenie= wyłącznie osiągnięcie Greków)

• Prisiołkow- autorzy byli kierowani politycznie stąd zmiana, przemilczanie pewnych faktów

• Niewiedza kompilatorów wynikała ze stopniowego, bez przełomowego przenikania w X wieku na Ruś tradycji opartej na j. słowiańskim

FAKT! Składniki tradycji cyrylsko- metodiańskiej (duchowni, liturgia, księgi) przeniknęły na Ruś przed czasami Włodzimierza. Oficjalne nawrócenie Rusi- 988 lub 989r.

1. Nawrócenie Rusi- skutki:

• Wzmocnienie więzów z Bizancjum

• Ustanowienie narodowej organizacji kościelnej podległej patriarsze Konstantynopola

• Budowanie kościoła opartego na obrządku słowiańskim (okres XI i XII wieku)

1. Morawska misja Cyryla i Metodego:

• Rok 898

• Opis w PML zawiera cytaty z życiorysów Metodego i Konstantego

• „Opowieść o przełożeniu ksiąg na j. słowiański”- materiał źródłowy na temat misji, dzieło wtórne, bezwartościowe dla historyka, według niego:

• Konstanty i Metody wynaleźli słowiański alfabet- wspólne dziedzictwo Morawian, Bułgarów i Rusinów

• Końcowa część (z ruską korektą) głosi, że spuścizna Cyryla i Metodego została przejęta przez Rusinów, kronikarz przypisuje duchowe ojcostwo Rusi Cyrylemu, Metodemu oraz św. Pawłowi- apostołowi pogan, jest to zasadniczy element tradycji Cyrylo- metodiańskiej

1. Ślady tradycji cyrylsko- metodiańskiej:

• Dziedzictwo Cyryla i Metodego przeniknęło z Moraw na Ruś

• Sugestia, że pismo słowiańskie stanowi ciąg dalszy cudu zesłania Ducha św., który unieważnia pomieszanie języków będące rezultatem wznoszenia Wieży Babel (ludy słowiańskie uczestniczą w zielonoświątkowym obrzędzie cofającym klątwę)

• Pierwszym prymasem Rusi- Michał narodowości bułgarskiej

• Istnienie analogii między wprowadzeniem słowiańskiej liturgii i pisma św. na Morawy dzięki Konstantynowi i Rościsławowi a przeniesieniem ich na Ruś z inicjatywy Włodzimierza

• Włodzimierz- tworzenie szkół słowiańskich

• Jarosław- zebrał pisarzy- tłumaczy i przekładali oni Grekę na j. słowiański (księgi złożone w cerkwi św. Sofii w Kijowie- głównej katedrze kraju)

• W piśmiennictwie ruskim: utwory s-c-s sprowadzane na Ruś z Bałkanów i Czech, najwcześniejsze płody literatury rodzimej

• Próby określenia miejsca własnego narodu w obrębie wspólnoty chrześcijańskiej

• Wiek XIV-XV- ponowne zainteresowanie dziełem Cyryla i Metodego

• Zbieżność osiągnięć w nawracaniu św. Stefana Permskiego w XIV wieku i Konstantyna- Cyryla

• Bardzo urokliwa chrześcijańska liturgia

• Język s-c-s w bułgarskiej odmianie= środek religijnego wyrazu+ fundament średniowiecznej literatury