ROZDZIAŁ I
TEORETYCZNE PODSTAWY OPODATKOWANIA ROLNICTWA
1.1.POJĘCIE I CECHY PODATKU
Za pierwotne formy podatków uznaje się znane już w starożytności daniny (w naturze i pieniądzu) od ludności na rzecz panującego. Rozwojowi społeczeństw towarzyszyła ewolucja podatków, zmieniająca ich charakter z doraźnego na regularny, z dobrowolnego na przymusowy, z płaconego na rzecz panującego na płacony na rzecz państwa, ze świadczenia w naturze na pieniężne. Dokonywało się także zróżnicowanie i zwiększanie liczby płaconych podatków z punktu widzenia przedmiotów i podmiotów opodatkowania.
Podatkiem jest świadczenie pieniężne o charakterze przymusowym, bezzwrotnym, nieodpłatnym i ogólnym, pobierane przez państwo lub inny związek publicznoprawny (np. samorząd terytorialny) na podstawie przepisów prawa określających warunki, wysokość i terminy płatności tych świadczeń.
Współczesne podatki charakteryzują się jednak bardziej złożoną konstrukcją. W nauce prawa podatkowego przyjmuje się powszechnie, że podatek składa się z podmiotu, przedmiotu, podstawy opodatkowania i stawek. Obok tych elementów, uznawanych za podstawowe, wymienia się również inne, między innymi ulgi i zwolnienia.
Wyżej wskazane elementy konstrukcji podatku zawarte są w normie podatkowo-prawnej o charakterze materialnym. Tak więc, w normie podatkowo-prawnej zachowanie się adresata jest wyznaczane między innymi przez wielkości liczbowe, w tym przede wszystkim przez wielkości liczbowe odnoszące się do pieniądza.
Dzięki podatkom, które wpływają do Skarbu Państwa, kraj może funkcjonować i wiele ważnych organizacji państwowych może istnieć. Podatki są nieodłącznym elementem dochodów państwa. Każdy z nas je płaci. W Polsce istnieją: podatki dochodowe ( PIT i CIT ), majątkowe i konsumpcyjne ( VAT, akcyza i cło ). Płacimy podatki od każdego rodzaju usług i dochodów- np. od osób fizycznych, prawnych, od nieruchomości, od towarów i usług a nawet od posiadania psa. Podatki dochodowe i konsumpcyjne zasilają budżet centralny państwa, a majątkowe- budżet samorządu terytorialnego.
Do podstawowych cech podatku zaliczamy pieniężny charakter świadczeń podatkowych wiąże się z jego wymiarem i poborem w jednostkach pieniężnych danego kraju. Aktualnie ni przewiduje się poboru podatku w naturze( np. w zbożu). Taki pobór podatku w naturze może się zdarzyć w tych okresach i w tych państwach, w których nie ma ustabilizowanych warunków finansowych i stabilności waluty.
Przymusowy (obowiązkowy) charakter świadczeń podatkowych wynika z władczych uprawnień państwa do wszystkich, którzy mieszkają na terytorium państwa. Przymus podatkowy jest przymusem prawnym opartym na aktach prawnych pochodzących od władzy państwowej. Wyraża się w tym, iż podatek ustanowiony przez państwo należy zapłacić w określonej wysokości i wyznaczonym terminie. Oznacza to, iż w sytuacji, gdy zobowiązany do zapłacenia podatku nie uiszcza go dobrowolnie, można pobrać świadczenie w sposób przymusowy, czyli w drodze egzekucji administracyjnej.
Cecha charakterystyczną podatku jest jego bezzwrotność. Bezzwrotny charakter świadczeń podatkowych polega na definitywnym przekazaniu środków pieniężnych przez podmiot zobowiązany na rzecz budżetu państwa. Cecha ta pozwala odróżnić świadczenia podatkowe od innych rodzajów dochodów budżetowych, które mają charakter pieniężny, przymusowy, lecz podlegają zwrotowi.
Nieodpłatność podatków oznacza, że podmiot który płaci podatek nie otrzymuje żadnego świadczenia w zamian czyli płace a nic za to nie otrzymuję.
Często używa się pojęcia tzw. odpłatności ogólnej, która jednak nie pozostaje w związku z przedstawioną cecha podatku. Oznacza ona finansowanie przez budżet państwa tworzenie i funkcjonowanie urządzeń infrastrukturalnych lub kulturalnych.
Powszechność podatku polega na tym, że jest to świadczenie nakładane na podmioty wyznaczone ze względu na określone cechy i zobowiązane do płacenia świadczeń według powtarzanych reguł ustalających rozmiary świadczenia, czas i sposób zapłaty.
Podatek jest świadczeniem ustanowionym jednostronnie. Jednostronność podatku wynika z tąd że wysokość ustalana jest przez państwo lub samorząd i nie ma negocjacji z podatnikiem.
Podatek należy do tzw. publicznych dochodów zasadniczych. Oznacza to, iż podstawowym celem jest podatku jest cel fiskalny. Dostarcza państwu lub samorządowi środków finansowych umożliwiających prowadzenie działalności i realizacji zadań.
„Wszystkie wymienione i omówione cechy podatku odróżniają go od innych dochodów na rzecz państwa lub innego podmiotu prawa publicznego i są nazywane stałymi elementami podatku”.1
1.2. PODATKI OBCIĄŻAJĄCE GOSPODARSTWA ROLNE W POLSCE
Na Polski system podatkowy obciążający gospodarstwa rolne w Polsce składają się następujące rodzaje podatków:
podatek rolny od gruntów
podatek dochodowy od osób prawnych
podatek dochodowy od osób fizycznych
podatek leśny
podatek od nieruchomości
podatek od środków transportowych
podatek VAT
podatek od spadków i darowizn
podatek od posiadania psów
Podatki należą do grupy ciężarów publicznych, które ponoszone są przez każdego obywatela Rzeczpospolitej. Ciężary publiczne to obciążenia nakładane na jednostki które pragną osiągać cele realizowane przez administrację publiczną2.
1.2.1.OGÓLNA CHARAKTERYSTYKA SYSTEMU OPODATKOWANIA ROLNICTWA W POLSCE
System podatkowy to zbiór wszystkich podatków pobieranych w danym państwie. W obecnie funkcjonującym systemie podatkowym można dokonać klasyfikacji podatków ze względu na różne kryteria. Najczęściej stosowane kryteria klasyfikacyjne to:
przedmiot opodatkowania (co podlega opodatkowaniu),
budżet do którego trafia podatek (rodzaj podmiotu publicznego) ,
związek między podatnikiem a ciężarem podatkowym.
Przyjmując za kryterium podziału rodzaj podmiotu publicznego na rzecz którego wpływy z podatków są odprowadzane, wyróżniamy podatki:
państwowe w całości pobierane do budżetu państwa (VAT, podatek od gier, akcyza) i te które w przewarzającej części zasilają budżet państwa (podatek dochodowy od osób fizycznych i podatek dochodowy od osób prawnych).
Samorządowe zasilają budżet gmin nazywane podatkami lokalnymi (podatek od nieruchomości, od posiadania psów, od środków transportowych) pobierane przez same gminy, jak i inne podatki, z których wpływy stanowią dochody gmin (podatek rolny, leśny, od spadków i darowizn, czy podatek od czynności cywilnoprawnych).
Ze względu na osobę podatnika podatki pobieramy od: osób fizycznych, osób prawnych i jednostek organizacyjnych nie mających osobowości prawnej.3
Przyjmując za kryterium podziału podatków relację między podatnikiem a ciężarem podatkowym wyróżnia się:
Podatki bezpośrednie charakteryzują się bezpośrednim związkiem między podatnikiem a ciężarem podatkowym. Przykładem są wszystkie podatki dochodowe (podatek dochodowy od osób fizycznych i prawnych), majątkowe podatek od (nieruchomości).
Podatki pośrednie charakteryzują się przerzucalnością, wyrażająca się tym, że faktyczny ciężar podatku ponoszony jest nie przez danego podatnika lecz przez inne podmioty.
Przyjmując za kryterium podziału podatków przedmiot opodatkowania wyróżnia się:
Podatki dochodowe przedmiotem opodatkowania jest osiągany dochód, czyli różnica między przychodami podmiotu a kosztami ich uzyskania.
Podatki majątkowe to obciążenia z tytułu posiadania majątku (podatek od nieruchomości), z tytułu przyrostu majątku (podatek od spadków i darowizn) oraz od czynności cywilnoprawnych (umowy sprzedaży oraz zamiany rzeczy i praw majątkowych).
Podatki od przychodów obciążają przychody osiągane z działalności gospodarczej. Taka podstawa opodatkowania oznacza, że nie mają znaczenia wyniki działalności gospodarczej, lecz realizowana przez podmiot sprzedaży. Podatki te są wkalkulowane w cenę sprzedanych dóbr i faktycznie obciążają ich nabywcę np. podatek od towarów i usług (VAT).
Podatki od wydatków tzw. konsumpcyjne , są wkalkulowane w cenę sprzedaży wybranych dóbr (np. luksusowych jak samochody osobowe, kamery wideo jachty) bądź takich które przynoszą dochody budżetowe(jak papierosy, alkohol). Podatkiem konsumpcyjnym jest podatek akcyzowy.
Uwzględniając okoliczności wprowadzenia podatków wyróżniamy:
Podatki zwyczajne są wprowadzane odpowiednimi ustawami na czas nieokreślony.
Podatki nadzwyczajne wprowadzane są w sytuacji szczególnej pod względem gospodarczym lub politycznym. Podatki takie mogą mieć charakter jednorazowy i okresowy ale przy określonych z góry okolicznościach jego pobierania.
System opodatkowania rolnictwa w Polsce w obecnym kształcie jest dyskusyjny, ulega ciągłym przeobrażeniom i zmianom. Najwięcej z nich jest wprowadzanych z chwilą zmiany elit rządzących. Sytuacja ta powoduje niesamowicie duże jego rozbudowanie i skomplikowanie. Przeciętny obywatel nie jest wstanie sobie sam poradzić z rozliczeniem zeznania podatkowego za miniony okres rozliczeniowy. W ocenie wielu fachowców, zarówno krajowych, jak i zagranicznych, polski system podatkowy posiada następujące wady i niedoskonałości:
brakuje stabilności przepisów prawnych, regulujących samo opodatkowanie,
zbyt silna zawiłość przepisów prawa podatkowego,
niski stopień wykrywalności przestępstw podatkowych,
panuje zbyt wysoki poziom obciążeń podatkowych, tzw. nadmierny fiskalizm,
występuje zbyt wiele podatków,
istnieje zbyt wiele różnorakich ulg i zwolnień podatkowych.
Powyższe elementy bardzo silnie wpływają na niedoskonałość systemu podatkowego. Mnogość przepisów, liczba interpretacji powodują, że prawo podatkowe w wielu miejscach jest niejasne
i niejednokrotnie urzędy skarbowe mają duży problem w zrozumiałej ich interpretacji. To z kolei powoduje, że podatnicy czują się zaniedbywani i oszukiwani. Sam fakt konieczności wypełniania przez podatników skomplikowanych deklaracji podatkowych, również regulowanych sporą liczbą przepisów, wpływa na bardzo negatywną ocenę całego systemu. Należy tutaj zauważyć, że o niejasności systemu podatkowego świadczy również mnogość interpretacji przepisów, wydawanych przez organy do tego uprawnione, np. urzędy skarbowe.
W ocenie wielu ludzi przyczyną takiej sytuacji jest niedbalstwo legislacyjne, związane z łamaniem zasad języka finansowego i wszelkich zasad sztuki legislacyjnej.
To że system podatkowy w Polsce jest niestabilny, świadczą poniższe liczby:
ustawa o podatku od towarów i usług oraz o podatku akcyzowym modyfikowana była została od 1993 ponad 13 razy przez 2 lata,
ustawa o podatku dochodowym od osób prawnych zmieniana była prawie 40 razy,
ustawa o podatku dochodowym od osób fizycznych modyfikowana była już ponad 30 razy.
Nieudolność naszego systemu powoduje wzrost przestępczości podatkowej i jednocześnie ogromną trudność w jej wykrywaniu. W wielu przypadkach, podatnicy skupiają się na szukaniu luk w przepisach tak, aby wykorzystać to do swoich celów. Podatki w naszym kraju zasilają budżet państwa. Jaka jest rola i znaczenie tej instytucji nie podlega chyba wątpliwości. Wszyscy mają świadomość jego ogromnej roli, tylko niewielu ludzi ją dostrzega. Polski system podatkowy jest zbyt skomplikowany i rozbudowany.
W Polsce właściwe opodatkowanie rolnictwa, realizowane przez podatek rolny, jest w zasadzie wyodrębnione z powszechnego systemu. Podatek rolny pobierany jest wyłącznie od działalności rolniczej, natomiast opodatkowanie dochodów rolniczych ogranicza się tylko do tzw. działów specjalnych produkcji rolnej, które stanowią znikomy procent aktywności rolniczej. W związku z tym opodatkowanie dochodów ma bardzo małe znaczenie fiskalne zarówno z punktu widzenia obciążenia jednostek, jak i dochodów budżetu państwa. W związku z tym można stwierdzić, że rolnicy są jedyną grupą społeczno-zawodową, której dochody, bez względu na ich wysokość, nie podlegają opodatkowaniu podatkiem dochodowym. Opodatkowanie rolnictwa funkcjonuje od wielu lat w zasadniczo niezmienionym kształcie. Wprowadzenie w 1984 roku podatku rolnego4 określiło na wiele lat zasady opodatkowania gospodarstw rolniczych. Konstrukcja podatku rolnego jest niedostosowana do aktualnych warunków ekonomicznych i sytuacji gospodarczej w Polsce. Jest konstrukcją przestarzałą w stosunku do zasad opodatkowania rolnictwa obowiązujących w krajach UE, zwłaszcza dawnej tzw. 15-tki, ale także w stosunku do innych podatków wchodzących w skład polskiego systemu podatkowego. Głównym obciążeniem podatkowym gospodarstw indywidualnych jest podatek rolny, opłacany na rzecz gminy, w której położone są grunty będące podstawą opodatkowania. Przedmiotem opodatkowania podatkiem rolnym są grunty sklasyfikowane w ewidencji gruntów i budynków jako użytki rolne lub jako grunty zadrzewione i zakrzewione na użytkach rolnych, z wyjątkiem gruntów zajętych na prowadzenie działalności gospodarczej innej niż działalność rolnicza. Podmiotami obowiązanymi do zapłaty podatku rolnego są: właściciel, posiadacz samoistny, użytkownik wieczysty, w niektórych przypadkach posiadacz zależny gruntów5.
Najistotniejsze zmiany w podatku rolnym zaczęły obowiązywać od 1 stycznia 2003 roku6. Na mocy ustawy zmieniono zakres przedmiotowy podatku (rozszerzono system ulg i zwolnień podatkowych) oraz zróżnicowano wysokość podatku dla gruntów rolnych tworzących gospodarstwo i położonych poza gospodarstwem rolniczym. Grunty stanowiące gospodarstwo rolne podlegają opodatkowaniu podatkiem rolnym, w wysokości równej wartości 2,5 q żyta z 1 ha przeliczeniowego. Grunty rolne nie wchodzące w skład gospodarstwa obciąża stawka podatku z 1 ha, równa wartościowo 5 q żyta. W roku 2006 stawki podatku rolnego z 1 ha wynosi 69,7 zł dla gruntów tworzących gospodarstwo oraz 139,4 zł dla gruntów rolnych nie stanowiących gospodarstwa.
Nie ma idealnego systemu podatkowego, ale na podstawie wiedzy empirycznej i teoretycznej, można jednoznacznie stwierdzić, że system podatkowy powinien zawierać następujące cechy:
korzystnie kształtować opłacalność zachowań takich, jak praca i kształcenie się,
sprowadzić do minimum czynności administracyjne,
wprowadzić precyzyjne przepisy, minimalizujące niejasne i wątpliwe przypadki – powinien być oparty na doświadczeniach,
być systemem stabilnym, nie podlegającym ciągłym zmianom i modyfikacjom.
Właściwie skonstruowany system podatkowy powinien sprzyjać zwiększeniu jakości pracy, czyli być warunkiem krytycznym rozwoju całej gospodarki. Prostota i jednoznaczność przepisów oraz jedna, obowiązująca wszystkich interpretacja, spowoduje zdobycie podstawowej wiedzy o prawie podatkowym przez wszystkich obywateli. Jest to trudne zadanie, ale na pewno wykonalne. Dzięki prostocie, przejrzystości i jednoznaczności, podatnicy mniej będą mieli problemów z wywiązywaniem się z obowiązku podatkowego, co tym samym wpłynie na ocenę obowiązującego systemu podatkowego.
1.2.2.OBCIĄŻENIA PODATKOWE ROLNICTWA
Podstawę przynależności do gmin do okręgów podatkowych stanowią normy wartości użytkowej ziemi. Klasyfikacja gmin uwzględnia przyrodniczo ekonomiczne warunki gospodarowania, o których decydują wskaźnik waloryzacji rolniczej przestrzeni produkcyjnej i warunki ekonomiczne. Głównym obciążeniem podatkowym rolnictwa jest podatek rolny7, opłacany na rzecz gmin, na terenie których położone są grunty będące podstawą opodatkowania. Obowiązująca ustawa o podatku rolnym jest wynikiem udoskonalenia ustawy z dnia 26 października 1971 r. o podatku gruntowym. Podatek gruntowy jest podatkiem składającym się z dwóch części.
Pierwsza obejmowała nieco zmodyfikowany podatek gruntowy, obliczany przy zastosowaniu progresywnych stawek odnoszonych do przychodu szacunkowego gospodarstwa rolnego, ustalonego na podstawie norm szacunkowych przychodu z 1 ha użytków rolnych i leśnych, z doliczeniem przychodów z działów specjalnych.
Druga część obejmowała podatek obliczany na podstawie powierzchni użytków rolnych wyrażonych w hektarach fizycznych i powierzchni gruntów ornych wyrażonych w hektarach przeliczeniowych przy zastosowaniu stawek kwotowych.
Podstawą wymiaru podatku rolnego jest suma wartości użytkowej gruntów, ustalana poprzez przewaloryzowanie za pomocą współczynników przeliczeniowych określonych w ustawie o podatku rolnym hektarów fizycznych na hektary przeliczeniowe. Opodatkowaniu podatkiem rolnym podlegają także grunty posiadające odpowiednią klasyfikację w ewidencji gruntów i budynków jako użytki rolne8 (UR) lub gruntu zadrzewione i zakrzewione na UR, z wyjątkiem zajętych na prowadzenie działalności gospodarczej, innej niż działalność rolnicza. Do celów podatku rolnego istnieje sześć klas jakości gleb, które oznaczamy cyframi rzymskimi od I do VI. Zakres przeliczników pokazuje zróżnicowanie wysokości obciążeń zarówno w poszczególnych klasach, jak i okręgów podatkowych. Najwyższe przeliczniki stosujemy do gruntów ornych I klasy jakości, które położone są w pierwszym okręgu podatkowym. Zaś najniższe przeliczniki stosujemy do gruntów ornych, łąk i pastwisk klas V i VI, które są położone w IV okręgu podatkowym.
Tabela 1. Przeliczniki powierzchni użytków rolnych na powierzchnię hektarów przeliczeniowych zgodnie z ustawą o podatku rolnym
| Rodzaje użytków rolnych | Grunty orne | Łąki i pastwiska |
|---|---|---|
| Okręgi podatkowe | I | II |
| Klasy użytków rolnych | Przeliczniki | |
| I | 1,95 | 1,80 |
| II | 1,80 | 1,65 |
| III a | 1,65 | 1,50 |
| III | - | - |
| IIIB | 1,35 | 1,25 |
| IV a | 1,10 | 1,00 |
| IV | - | - |
| IV b | 0,80 | 0,75 |
| V | 0,35 | 0,30 |
| VI | 0,20 | 0,15 |
Źródło: Ustawa z dnia 15 listopada 1984 r. o podatku rolnym art. 4, ust. 5, DZ. U., z 1993 r. nr 94, poz. 431.
W tabeli możemy zaobserwować dużą rozpiętość przeliczników. W I okręgu podatkowym pomiędzy klasą I i VI w przypadku gruntów ornych wynosi 1,75. Rozpiętość zmniejsza się w kolejnych okręgach podatkowych np. w II okręgu podatkowym wynosi 1,65, natomiast w III 1,55, a w IV okręgu uzyskuje rozbieżność 1,4. Podobna sytuacja występuje w okręgach podatkowych dotyczących łąk i pastwisk. W I okręgu rozbieżność wynosi1,6, w II okręgu wynosi 1,45, w III okręgu wynosi 1,35, natomiast w IV okręgu równa się 1,3. Taki sposób zróżnicowania przeliczników powoduje automatycznie złagodzenie rozbieżności w opodatkowaniu gruntów poszczególnych klas w dalszych okręgach podatkowych, charakteryzujących się słabszymi warunkami ekonomicznymi i niższym poziomem waloryzacji rolniczej przestrzeni produkcyjnej. Najwyższy poziom obciążenia podatkowego dotyczy gruntów ornych klasy I położonych w I okręgu podatkowym, gdzie 1 ha fizyczny jest równy 1,95 ha przeliczeniowego.
Dodatkowo choć zdecydowanie mniejsze zróżnicowanie ciężaru podatkowego gruntów użytkowych rolniczo powoduje uzależnienie stawek podatku od klasy jakości gruntu. Różnice w wysokości przeliczników w poszczególnych klasach UR wyniosły:
Klasa I- 34,5%
Klasa II- 33,3%
Klasa III a- 32%
Klasa III b- 35%
Klasa VI a- 37,5%
Klasa VI b- 33,3%
Klasa V- 75%
Klasa VI- 300%
Proporcje te potwierdzają zmniejszenie ciężaru podatkowego nakładanego na grunty słabszej jakości położone w dalszych okręgach podatkowych. Gospodarze najsłabszych gruntów położonych w IV okręgu podatkowym zapłacą podatek czterokrotnie niższy niż posiadacze gospodarstw z I okręgu podatkowego. Ustalenie i pobór podatku rolnego jest prosty, co wynika z konstrukcji prawnej podatku. Wymiaru podatku dokonują odpowiednie organy podatkowe, a zobowiązanie podatkowe powstaje w momencie dostarczenia decyzji wymiarowej, którą jest nakaz płatniczy.
Następnym obciążeniem podatkowym rolnictwa jest podatek VAT. Podatek VAT w rolnictwie umożliwia producentom rolnym odliczenie podatku VAT zawartego w cenach środków nabywanych do produkcji rolnej. Większość rolników uważa, że VAT powoduje duże utrudnienia w realizacji transakcji kupna- sprzedaży, i jest zbyt skomplikowany. Podatek ten jest obciążeniem głównie dla rolników którzy prowadzą gospodarstwa rolne w typie „bydło mleczne” oraz rolników z gospodarstw o powierzchni 10- 20 ha UR. Większość rolników stwierdza że przy rozliczaniu podatku VAT jest konieczne korzystanie z biur rachunkowych. W największym stopniu takiego zadania są rolnicy z gospodarstw o powierzchni powyżej 20 ha. Rolnicy są takiego zdania, że zwrot podatku VAT nie zrekompensuje spadku cen produktów rolnych. Po wprowadzeniu tego podatku nie nastąpiły żadne pozytywne skutki dla gospodarstw rolniczych, natomiast korzyści z zwrotu tego podatku są małe, w porównanie ze wzrostem kosztów produkcji. Obawy co do podatku VAT wynikają przede wszystkim z jego nieprostej konstrukcji, wymagają surowego przestrzegania zasad i procedur. Niejasne przepisy mogą potęgować problemy z płynnością finansową. Inny problem stanowi to, że mechanizmy działania VAT przy stawce zerowej można wykorzystać do wydłużenia od państwa nieprzysługującego zwrotu podatku naliczonego. Potrzeba dostosowania polskich przepisów do unijnych spowodowała objęcie od połowy 2000 r. 3% podatkiem produkcji rolnej. Podatnik sam decyduje czy chce być płatnikiem, wybierając jednocześnie między rozliczeniem na zasadach ogólnych i rozliczeniem na zasadach zryczałtowanych, które daje rolnikowi możliwość uzyskania wyższej za produkty rolne od odbiorców zinstytucjonalizowanych, będących płatnikami VAT, ale nie daje możliwości odliczenia podatku naliczonego. Większość osób nie prowadzi rozliczeń z tytułu podatku VAT. Stwierdza się malejący udział takich rolników wraz ze wzrostem powierzchni użytków rolnych gospodarstwa. Zdecydowana większość rolników twierdzi, że korzystniejszy jest sposób rozliczenia się z podatku VAT na zasadach ryczałtu. Opinię taka w największym stopniu wyrażają rolnicy, którzy posiadają 10-20 ha UR oraz rolnicy hodujący bydło mleczne. Rolnik ryczałtowy dokonuje dostaw produktów rolnych pochodzących własnej działalności rolniczej lub świadczący usługi rolnicze. Produkty te muszą być nieprzetworzone i nie mogą być zakupione od innych producentów rolnych. Za rolnika ryczałtowego nie jest uznany rolnik obowiązany do prowadzenia ksiąg rachunkowych, czyli prowadzący działalność rolniczą w dużym rozmiarze.
Podatek od nieruchomości jest jednym ze źródeł tworzenia dochodów budżetów gmin. Jest on związany z kształtowaniem się podatków gruntowych. Każda gmina sama ustala stawki tego podatku na swoim terenie. Nie mogą być one jednak wyższe od określonych w ustawie, a te w stosunku do ubiegłego roku wzrosły o 3,2%. Podatek od nieruchomości musimy płacić za samo posiadanie gruntów, budynków lub budowli. Danina ta ma charakter majątkowy, niezależny od osiągania dochodów z nieruchomości. Jest on płatny w czterech ratach, w tych samych terminach co podatek rolny. Decyzję o wysokości podatku od nieruchomości podejmuje Rada Gminy, przy czym maksymalne stawki podatków są ustawowo ograniczone i wynoszą:
- 0,33 zł. od metra kwadratowego powierzchni działki nie wykorzystywanej gospodarczo, więc m.in. rolniczo,
- 0,56 zł. za metr kwadratowy powierzchni użytkowej mieszkalnej.
Bardzo często zdarza się, że Rada Gminy rezygnuje z nakładania podatków od nieruchomości ustalając ich stawkę na poziomie zerowym.
Podatek od nieruchomości jako kolejne obciążenie zmniejszające opłacalność prowadzonej produkcji rolniczej jest postrzegany przez większość społeczeństwa, bo aż 55,7% rolników wskazała, że podatek ten zmniejsza opłacalność prowadzonej produkcji rolniczej. Opinię wskazującą, że podatek ten jest zbyt wysokim obciążeniem wskazało 24,7% rolników, natomiast 19,6% z nich uważa, że podatek ten nie jest istotnym obciążeniem dla funkcjonowania gospodarstwa. Natomiast opinię, że podatek od nieruchomości jest zbyt dużym obciążeniem w relacji do podatku rolnego wyraziło 45,3% rolników. Natomiast poziom obciążeń z tego tytułu jako zbliżony oceniło 31,4% rolników. 23,3% rolników uważa, że ciężar z tytułu podatku od nieruchomości jest dużo niższe od obciążenia z tytułu podatku rolnego.
Tabela 2. Funkcjonowanie i ciężar podatku od nieruchomości w relacji do obciążeń z tytułu podatku rolnego
| Wyszczególnienie | Udział opinii rolników (%) w zależności od | Średnio |
|---|---|---|
| Powierzchni UR (ha) | Typu rolniczego gospodarstwa | |
| <10 | 10-20 | |
| 1) jak ocenia P/P funkcjonowanie podatku od nieruchomości: | ||
| a) jest dodatkowym obciążeniem zmniejszającym opłacalność prowadzonej produkcji rolniczej | 58,5 | 56,5 |
| b) jest obciążeniem zbyt wysokim | 23,7 | 29,3 |
| c) nie jest istotnym obciążeniem dla funkcjonowania gospodarstwa | 17,8 | 14,2 |
| 2) jak ocenia P/P ciężar podatku od nieruchomości w relacji do obciążeń z tytułu podatku rolnego: | ||
| a) podatek od nieruchomości jest zbyt dużym obciążeniem w relacji do podatku rolnego | 46,1 | 44,3 |
| b) obciążenia są zbliżone | 41.0 | 30,0 |
| c) obciążenia z tytułu podatku od nieruchomości jest dużo niższe od obciążenia z tytułu podatku rolnego | 12,9 | 25,7 |
Źródło: opracowanie własne
Kolejnym obciążeniem podatkowym rolnictwa jest podatek leśny9. jest to podatek bezpośredni zbliżony pod wieloma względami do podatku rolnego. Należy do grupy podatków majątkowych, o charakterze bezpośrednio zasilającym budżet gmin. Z punktu widzenia budżetów samorządowych podatek leśny jest komplementarny względem podatku rolnego (np. grunty leśne nie wchodzą w skład gospodarstwa rolnego itd.). Objęte są nim grunty leśne sklasyfikowane w ewidencji gruntów i budynków jako lasy, z wyjątkiem lasów zajętych na wykonywanie innej działalności gospodarczej niż działalność leśna10.
Bardzo niski stopień rolników uważa że podatek leśny jest dodatkowym obciążeniem zmniejszającym opłacalność produkcji rolniczej i że ma bardzo małe znaczenie dla budżetu gminy i powinien być zniesiony, natomiast znaczna większość rolników nie płaci tego podatku. Rolnicy których dochód jest bliski zeru oraz ci którzy hodują bydło mleczne uważają, że podatek leśny jest obciążeniem zmniejszającym opłacalność produkcji rolnej. Zarówno w podatku leśnym jak i rolnym ulgi może wprowadzić rada gminy. Podatek ten wpływa do budżetu gminy.
.
1.3. OPODATKOWANIE DOCHODU ROLNICZEGO
Dochód rolniczy oznacza tę część wytworzonego w gospodarstwie dochodu globalnego, która pozostaje w ręku gospodarującego po opłaceniu wszystkich ciężarów, świadczeń i zobowiązań gospodarstwa wobec państwa (podatki, ubezpieczenia, świadczenia rzeczowe, procenty od kredytów), instytucji społecznych innych jednostek gospodarczych i pracowników. Jest to więc dochód rolnika z tytułu własnej pracy i z tytułu własności gospodarstwa. Zużywany jest na reprodukcję rozszerzoną w gospodarstwie produkcyjnym i na zaspokojenie potrzeb bytowych gospodarującej rodziny, dzieli się więc na dwie części: akumulowaną i spożywaną. Oblicza się go odejmując od dochodu globalnego (wartość produkcji czystej) koszty do najmu siły roboczej, podatki i świadczenia, czynsze dzierżawne, ubezpieczenia i procenty od długów.
Obecnie rolnicy w zakresie prowadzonej działalności zostali poddani podwójnemu reżimowi opodatkowania. Podatek rolny pobierany jest wyłącznie od działalności rolniczej, natomiast opodatkowanie dochodów rolniczych ogranicza się tylko do tzw. działów specjalnych produkcji rolnej, które stanowią znikomy procent aktywności rolniczej. W związku z tym opodatkowanie dochodów ma bardzo małe znaczenie fiskalne zarówno z punktu widzenia obciążenia jednostek, jak i dochodów budżetu państwa. W związku z tym można stwierdzić, że rolnicy są jedyną grupą społeczno-zawodową, której dochody, bez względu na ich wysokość, nie podlegają opodatkowaniu podatkiem dochodowym. Niewątpliwie nie jest to zgodne z konstytucyjną zasadą równości wobec prawa. Jednocześnie wyłączenie z opodatkowania narusza zasady konkurencji i można je traktować jako pomoc publiczną kierowaną do tej grupy producentów, dzięki czemu rolnicy uzyskują uprzywilejowaną pozycję w stosunku do pozostałych grup zawodowych. . Podatek rolny zasila w całości budżety gmin i uznawany jest za podatek typu przychodowo- dochodowego. Jest to podatek o charakterze rzeczowym, bezpośrednim i zwyczajowym. Może być pobierany przez inkasenta, w roli którego najczęściej występuje sołtys.
Podstawą opodatkowania podatkiem rolnym jest liczba hektarów fizycznych lub przeliczeniowych, wynikających z ewidencji gruntów i stanowiących gospodarstwo rolne. Opodatkowaniu podlegają również wszystkie użytki rolne i grunty zadrzewione i zakrzewione na użytkach rolnych, bez względu na ich powierzchnię, miejsce położenia czy dochodowość. Wielkość podstawy opodatkowania zależy od rodzaju użytków rolnych a także od klasy bonitacyjnej gruntów określonej w ewidencji gruntów i okręgu podatkowego. Podatek rolny nie uwzględnia w sposób bezpośredni różnic w dochodowości poszczególnych gospodarstw. Dokonano więc podziału użytków rolnych na grunty orne, łąki i pastwiska, a gminy przypisano do poszczególnych okręgów podatkowych.
1.3.1. DOCHÓD JAKO PODSTAWA OPODATKOWANIA
Przez dochód należy rozumieć dodatnią różnicę miedzy kwotą przychodu a kosztami jego uzyskania. Jeżeli więc suma przychodów z danego źródła jest większa, niż koszty związane z jej uzyskaniem ,mamy do czynienia z dochodem. Natomiast wówczas, gdy koszty przewyższają uzyskany przychód występuje strata.
Podstawa opodatkowania jest to wielkość, która stanowi podstawę do obliczania wymiaru podatku zgodnie z określoną formułą obliczenia podatku. Podstawa opodatkowania jest tym, "od czego" płacimy podatek.
W rolnictwie zasady użycia dochodu jako podstawy opodatkowania są takie same, jak w innych sektorach gospodarki, jedynym problemem jest sposób obliczenia dochodu rolniczego. Niestety w gospodarstwach rolnych często, ze względu na brak, nawet uproszczonych, zapisów księgowych trudno jest ustalić dochód faktyczny. W konsekwencji prowadzi to do wyboru jako podstawy naliczania podatku dochodu szacunkowego, co nie jest w pełni zgodne z założeniami podatku dochodowego i w związku z tym budzi sprzeciw wielu teoretyków. Problemem jest również wskazanie właściwych metod oszacowania dochodu.
Podatek dochodowy pobierany jest w Polsce:
na zasadach ogólnych, które określone są ustawą z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych11;
jako ryczałt od przychodów osiąganych przez osoby fizyczne, określa ustawa z dnia 20 listopada 1998 r. o zryczałtowanym podatku dochodowym od niektórych podmiotów osiąganych przez osoby fizyczne12, która przewiduje trzy formy tego opodatkowania:
ryczałt od przychodów ewidencjonowanych
ryczałt w formie karty podatkowej
zryczałtowany podatek dochodowy od przychodów osób duchownych.
W podatku dochodowym od osób fizycznych który jest pobierany na zasadach ogólnych podstawą opodatkowania jest dochód. Osoby fizyczne które prowadza gospodarstwo rolne płacą podatek od działów specjalnych produkcji rolnej. W obecnym systemie opodatkowania rolnictwa powszechną formą opodatkowania dochodów rolniczych. Odnosi się to tylko do rolników, którzy w ramach działalności rolniczej zajmują się uprawą roślin i hodowlą na specjalnych zasadach. Początkowo działy specjalne produkcji rolnej były odrębną formą prowadzenia działalności rolniczej. Z ubiegiem lat zaczęto spostrzegać w nich zwiększający poziom rozwoju rolnictwa oraz to że działy specjalne stanowią bazę surowcową dla przemysłu. Produkcja z tych działów podlegała łagodniejszym zasadom opodatkowania niż tradycyjne formy upraw rolniczych. Do 199213 roku działy specjalne produkcji rolnej były opodatkowane podatkiem rolnym, ale zasady wymiaru podatku od gruntów i od działów specjalnych były różne. Od 1992 roku gdy weszła w życie ustawa o podatku dochodowym od osób fizycznych obowiązywał inny model opodatkowania działów specjalnych, przedmiotem opodatkowania były dochody z tytułu prowadzenia działalności w ramach działów specjalnych produkcji rolniczej. Podatek od działów specjalnych jest podatkiem dochodowym, a więc podatnik musi odprowadzać do Urzędu Skarbowego kwotę podatku. Obowiązek podatkowy powstaje w momencie uzyskania dochodów w roku podatkowym z prowadzenia działów specjalnych produkcji rolnej. Podstawą opodatkowania jest kwota dochody osiągniętego z prowadzenia działów specjalnych w danym roku podatkowym.
Dochód możemy ustalić na dwa różna sposoby:
Za pomocą księgi przychodów i rozchodów. Podstawą opodatkowania jest dochód rzeczywisty który obliczamy następująco:
D = P – K + PR – U
D- dochód, P- przychód, K- koszty, PR- przyrosty roczne stada, U- ubytki roczne.
Stosując normy szacunkowe dochodu rocznego. Podstawę opodatkowania stanowi dochód szacunkowy ustalany na podstawie norm szacunkowych dochodu z określonej powierzchni upraw lub jednostek produkcji zwierzęcej.
Wybór dochodu szacunkowego oznacza, że podstawa opodatkowania nie odzwierciedla rzeczywistych efektów ekonomicznych gospodarstwa rolnego. Jej wysokość wyliczona w oparciu o dochód hipotetyczny jest raczej stabilna, z punktu widzenia administracji podatkowej niemożliwe jest jej coroczne szacowanie. Oznacza to, iż w dłuższych okresach czasu obciążenia podatkowe zmniejszają się, jednocześnie maleje fiskalne znaczenie takiego podatku. Niezaprzeczalnie, w krótkim okresie oszacowanie podstawy opodatkowania, ze względu na zerową stawkę marginalną podatku, motywuje do wzrostu produkcji. Te pozytywne efekty mogą być jednak zniwelowane poprzez negatywne oddziaływanie na inwestycje, które w tym przypadku nie stanowią kosztu uzyskania przychodu. Wybór dochodu szacunkowego jako podstawy opodatkowania może więc hamować przemiany strukturalne w rolnictwie.
Nadwyżka dochodu szacunkowego ponad dochód rzeczywisty nie podlega opodatkowaniu. W przypadku podatku dochodowego od działów specjalnych produkcji rolnej występuje zjawisko kumulacji dochodów. Jeżeli podatnik uzyskuje dochody z działów specjalnych i innych źródeł, opodatkowaniu podlega łączna suma dochodów.
1.3.2. WPŁYW PODATKU DOCHODOWEGO NA GOSPODARSTWA ROLNE
Rządowa koalicja chce wprowadzenia podatku dochodowego dla rolników. To coś nowego, bo jeszcze niedawno ze strony PSL nie było zgody nawet na dyskusję w tej sprawie. Dziś PSL patrzy na ten problem trochę inaczej. Być może dlatego, że jako partia współrządząca będzie mieć decydujący wpływ na kształt przyszłej reformy podatkowej. A jest ona konieczna. Nie tylko z powodu kłopotów budżetowych kraju, ale choćby dlatego, że miastowi od dawna zarzucają rolnikom, że są podatkowymi pasożytami. Bowiem z mocy prawa ta grupa społeczna wyłączona jest z powszechnego obowiązku podatkowego, a to jest niesprawiedliwe.
Ale czy wszyscy właściciele gospodarstw musieliby prowadzić rachunkowość rolną? Na razie tylko małą grupę polskich rolników obejmuje Europejski System Rachunkowości FADN. Według unijnych kryteriów w Polsce jest 745 tysięcy gospodarstw. Tylko niewielka ich część produkuje na rynek. Większość przejada swój majątek. To również dlatego ludowcy nie boją się wprowadzenia podatku dochodowego w rolnictwie, bo wszystko wskazuje na to, że ten haracz płaciłoby niewielu rolników. Bowiem dochody większości są mizerne. Między innymi z powodu niskich cen sprzedaży produktów rolnych oraz stale rosnących kosztów produkcji. Obciążenia podatkowe byłyby wtedy znacznie wyższe, niż wynikające z rozwiązań modeli, w których punktem wyjścia są przychody ze sprzedaży. We wszystkich grupach obszarowych gospodarstw analizowanego typu rolniczego stwierdzono dodatni wynik podatkowy czyli przed uwzględnieniem kwot ulg i zwolnień od dochodu. Oznacza to, że stworzenie systemu podatkowego w gospodarstwach rolniczych bez ulg i zwolnień podatkowych było by znacznie korzystniejsze dla samorządów lokalnych, niż dotychczasowe zasady opodatkowania podatkiem rolnym. Należy także zwrócić uwagę, że w gospodarstwach rolnych nakłady pracy własnej rolnika i jego rodziny nie są wyceniane i są kosztem uzyskania przychodu.
Najwyższe obciążenie podatkiem dochodowym dotyczyło by gospodarstw największych obszarowo i hodujących bydło mleczne. W tych gospodarstwach obciążenie podatkiem rolnym stanowiłoby 0,1% kwoty podatku dochodowego. Ta grupa rolników straciła by najbardziej na wprowadzeniu podatku dochodowego. Może to być spowodowane niższą jakością gleb w porównanie do innych grup rolników.
Jest jeszcze jedna kwestia. Wprowadzenie podatku dochodowego spowodowałoby prawdopodobnie likwidację podatku gruntowego, który dziś płacą rolnicy - jest to równowartość 2,5 q żyta na jeden hektar przeliczeniowy. To byłby poważny kłopot dla samorządów, bo podatki gruntowe stanowią znaczną część dochodów gmin. Po ich likwidacji gminy będą oczekiwać dotacji budżetowych na swoją działalność.
1.4. OPODATKOWANIE MAJĄTKU NALEŻNEGO
1.4.1.OPODATKOWANIE UŻYTKÓW ROLNYCH
Użytki rolne to wszystkie tereny w obrębie gospodarstwa rolnego lub danego regionu wykorzystywane do produkcji roślinnej, ogrodniczej lub zwierzęcej. Do użytków rolnych zalicza się: grunty orne, trwałe użytki zielone (pastwiska, łąki), ogródki przydomowe, sady i szkółki drzew owocowych, trwałe plantacje (np. chmielu, wikliny, herbaty, kawy, trzciny cukrowej, winnice itp.). Do użytków rolnych nie wlicza się terenów leśnych, szkółek leśnych ani wód śródlądowych.
użytki rolne 51% ,
grunty orne 39,8%,
łąki 7,6%,
pastwiska 2,6%,
sady 0,9%,
Przedmiotem opodatkowania podatkiem rolnym są grunty sklasyfikowane w ewidencji gruntów i budynków jako użytki rolne lub jako grunty zadrzewione i zakrzewione na użytkach rolnych, z wyjątkiem gruntów zajętych na prowadzenie działalności gospodarczej innej niż działalność rolnicza. Skala podatku ma charakter proporcjonalny. Stawka podatku rolnego dla gruntów gospodarstwa rolnego wynosi równowartość pieniężną 2,5 q żyta od 1 ha przeliczeniowego. Liczbę hektarów przeliczeniowych ustala się na podstawie powierzchni, rodzajów i klas użytków rolnych wynikających z ewidencji gruntów i budynków oraz zaliczenia do okręgu podatkowego (4 okręgi podatkowe w zależności od warunków ekonomicznych i produkcyjno-klimatycznych). Natomiast grunty o powierzchni poniżej 1 ha, sklasyfikowane w ewidencji gruntów i budynków jako użytki rolne, grunty zadrzewione i zakrzewione na użytkach rolnych, z wyjątkiem gruntów zajętych na prowadzenie działalności gospodarczej innej niż działalność rolnicza są opodatkowane podatkiem rolnym według stawki wynoszącej równowartość pieniężną 5 q żyta od 1 ha, obliczonej według średniej ceny skupu żyta za pierwsze trzy kwartały roku poprzedzającego rok podatkowy. Rady gmin mogą obniżyć ceny skupu przyjmowane jako podstawa obliczenia podatku rolnego na obszarze gminy.
Zgodnie z przepisami w/w ustawy o podatku rolnym zwolnione są od podatku rolnego:
użytki rolne klasy V, VI i VIz oraz grunty zadrzewione i zakrzewione ustanowione na użytkach rolnych,
grunty położone w pasie drogi granicznej,
grunty orne, łąki i pastwiska objęte melioracją – w roku, w którym uprawy zostały zniszczone wskutek robót drenarskich,
Podstawa opodatkowania w podatku rolnym od 2003 roku nie jest jednolita i zależy od kategorii przedmiotu opodatkowania. Dla gruntów nie spełniających normy obszarowej podstawę opodatkowania stanowi wynikająca z gruntów i budynków powierzchnia tych gruntów wyrażona w hektarach rzeczywistych. Natomiast w przypadku gruntów gospodarstw rolnych podstawą opodatkowania jest powierzchnia użytków rolnych gospodarstwa rolnego wyrażona w tzw. hektarach przeliczeniowych.
Organem podatkowym właściwym w sprawach podatku rolnego jest wójt, burmistrz, prezydent miasta. Zgodnie z przepisami rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 24 grudnia 2002 r. w sprawie właściwości organów podatkowych (Dz.U. Nr 240, poz. 2069) organy podatkowe, które są właściwe do ustalania lub określania zobowiązań z tytułu podatków (wójt, burmistrz, prezydent) są również właściwe do zwalniania płatników z obowiązku pobrania podatku, odraczania terminu płatności oraz rozkładania na raty zapłaty podatku, umarzania w całości lub w części zaległości podatkowych. Obok zwolnień z opodatkowania ustawa zapewnia również możliwość pomniejszenia podatku o przewidziane ulgi. Ulgi te mają stymulacyjny bądź korekcyjny charakter albo wynikają ze zmniejszonej zdolności płatniczej podatnika. Stymulacyjny charakter posiada ulga inwestycyjna. Przysługuje ona podatnikom, którzy ponieśli wydatki na określone cele inwestycyjne.. ulga inwestycyjna polega na odliczeniu od podatku rolnego, należnego od gruntów położonych na terenie gminy, w której została dokonana inwestycja, 25% udokumentowanych rachunkami nakładów inwestycyjnych. Przyznawana jest po zakończeniu inwestycji i nie może być stosowana dłużej niż przez 15 lat. Podatnik traci prawo do odliczania niewykorzystanej kwoty ulgi, jeżeli sprzeda obiekty i urządzenia objęte preferencją lub przeznaczy je na inne cele niż określa ta ustawa. Podatnicy podatku rolnego mogą również skorzystać z ulgi w razie wystąpienia klęski żywiołowej, która spowodowała istotne szkody w budynkach, inwentarzu żywym lub martwym lub w drzewostanie. Poza tym Rada Gminy stosownie do art. 13e ustawy z dnia 15 listopada 1984 r. o podatku rolnym, w drodze uchwały, może wprowadzić inne zwolnienia i ulgi przedmiotowe niż określone w ustawie. Obowiązek podatkowy powstaje od pierwszego dnia miesiąca następującego po miesiącu, w którym zaistniały okoliczności uzasadniające jego powstanie. Wygasa natomiast ostatniego dnia miesiąca, w którym przestały istnieć uzasadniające go okoliczności. Jeżeli obowiązek podatkowy powstał lub wygasł w ciągu roku, podatek za ten rok ustala się proporcjonalnie do liczby miesięcy, w którym obowiązek istniał.
Osoby fizyczne są zobowiązane składać właściwemu organowi gminy pisemne informacje o gruntach w terminie 14 dni od dnia zaistnienia okoliczności uzasadniających powstanie lub wygaśnięcie obowiązku podatkowego.
1.4.2 OPODATKOWANIE NIERUCHOMOŚCI
Geneza podatków obciążających nieruchomości jest związana z kształtowaniem się podatków gruntowych. Różne formy podatku od nieruchomości dotyczyły najczęściej nieruchomości miejskich, natomiast podatki gruntowe nieruchomości wiejskich. Obowiązujący obecnie w Polsce podatek od nieruchomości jest podatkiem samorządowym zaliczanym do grupy podatków lokalnych. Podmiotowy zakres podatku jest stosunkowo szeroki. Podatnikami mogą być osoby fizyczne, prawne oraz jednostki organizacyjne niemające osobowości prawnej, które są:
właścicielami lub samoistnymi posiadaczami nieruchomości albo obiektów budowlanych,
użytkownikami wieczystymi gruntów,
posiadaczami nieruchomości albo obiektów budowlanych stanowiących własność Skarbu Państwa bądź jednostki samorządu terytorialnego, jeżeli posiadanie wynika z zawartej umowy lub bez tytułu prawnego.
Przedmiotem opodatkowania są budynki lub ich części, budowle lub ich części związane z prowadzeniem działalności gospodarczej, innej niż działalność rolnicza lub leśna oraz grunty. Opodatkowaniu podatkiem od nieruchomości nie podlegają grunty sklasyfikowane w ewidencji gruntów i budynków jako użytki rolne, grunty zadrzewione i zakrzewione na użytkach rolnych lub lasy, z wyjątkiem tych które zajęto na prowadzenie działalności gospodarczej.
Ustawa przewiduje dużo ulg i zwolnień od podatku od nieruchomości. Dotyczą one budynków, budowli lotnisk użytku publicznego i zajętych pod nie gruntów, budynków gospodarczych służących działalności leśnej, rybackiej, rolnej, gruntów i budynków wpisanych do rejestru zabytków. Nie zależnie od wskazanych w ustawie zwolnień rada gminy jest uprawniona do wprowadzenia dodatkowych zwolnień przedmiotowych. Uchylając zwolnienie, rada kieruje się względami fiskalnymi i własną oceną potrzeb lokalnej społeczności.
Podstawa opodatkowania jest zróżnicowana. Jest uzależniona od przedmiotu opodatkowania. W aktualnym stanie prawnym podstawę stanowi:
dla budynków i ich części- powierzchnia użytkowa wyrażona w metrach kwadratowych,
Dla budowli lub ich części związanych z prowadzeniem działalności gospodarczej- wartość amortyzacyjna czyli kwotowo
Dla budowli od których nie dokonuje się odpisów amortyzacyjnych- określa przez podatnika wartość rynkowa
Dla gruntów- ich powierzchnia rzeczywista ( w metrach kwadratowych)
Stawki podatku maja charakter kwotowy, a wysokość tych stawek określa rada gminy. Stawki te nie mogą być jednak wyższe od ustalonych corocznie przez Ministra Finansów jako maksymalne i nie mogą być niższe niż 50% stawek maksymalnych.
Obowiązek podatkowy powstaje od pierwszego dnia miesiąca następującego po miesiącu, w którym powstały okoliczności uzasadniające jego powstanie. Osoby fizyczne i prawne mają obowiązek w ciągu 14 dni od dnia wystąpienia okoliczności uzasadniających powstanie obowiązku podatkowego złożyć do gminy odpowiedni wykaz nieruchomości podlegających opodatkowaniu. Osoby prawne składają do 15 stycznia deklaracje dotyczące podatku od nieruchomości na dany rok podatkowy. Obowiązek podatkowy wygasa z upływem miesiąca w którym ustały uzasadniające go okoliczności. Kiedy obowiązek podatkowy powstał lub wygasł w ciągu roku, podatek za ten rok ustala się proporcjonalnie do liczby miesięcy, w których obowiązek podatkowy istniał.
Nieruchomości związane są zarówno z opodatkowaniem dochodu (przychodu) ze sprzedaży, również sam fakt posiadania podlega opodatkowaniu podatkami majątkowymi. Opodatkowanie podatkiem dochodowym dochodów ze sprzedaży nieruchomości następuje według jednego z dwóch wariantów:
w ramach sprzedaży prywatnej, kiedy opodatkowanie podatkiem zryczałtowanym ograniczone jest pięcioletnim okresem posiadania ewentualnie 12 miesięcznym okresem zameldowania, oraz
w ramach działalności gospodarczej, kiedy to opodatkowanie na zasadach ogólnych, podatkiem liniowym czy ryczałtem nie jest uzależnione od daty nabycia nieruchomości.
Dział niniejszy opisuje wyłącznie sprzedaż prywatną nieruchomości. Z kolei posiadania nieruchomości rodzi skutki w zakresie podatków majątkowych: podatku rolnego, leśnego lub od nieruchomości, w zależności od charakteru gruntu (budynku, budowli) oraz miejsca jego położenia. Warto dodać, że podatek rolny i leśny zastępują niejako podatki dochodowe od dochodów z działalności rolnej i leśnej. Dzięki precyzyjnym definicjom przedmiotu opodatkowania w ustawie o podatku leśnym, o podatku rolnym i o podatkach i opłatach lokalnych, wykluczone jest opodatkowanie tej samej nieruchomości podatkiem leśnym, rolnym i od nieruchomości zarazem.
1.4.3 OPODATKOWANIE ŚRODKÓW TRANSPORTU
Pobierany obecnie podatek od środków transportowych jest podatkiem lokalnym zasilającym budżety samorządowe14. Podatek ten zastąpił podatek drogowy. Jest daniną o charakterze majątkowym, bezpośrednim i rzeczowym. Podatnikami mogą być osoby fizyczne, prawne, będące właścicielami środków transportowych. Przedmiotem opodatkowania podatkiem od środków transportowych są:
samochody ciężarowe o dopuszczalnej masie całkowitej powyżej 3,5 tony,
ciągniki siodłowe i balastowe przystosowane do używania łącznie z naczepą lub przyczepą o dopuszczalnej masie całkowitej zespołu pojazdów od 3,5 tony i wyższej,
przyczepy i naczepy, które łącznie z pojazdem silnikowym posiadają dopuszczalną
masę całkowitą od 7 ton i wyższą,
autobusy.
Podstawa opodatkowania jest tożsama z przedmiotem opodatkowania. Stanowi ją wskazany w ustawie środek transportowy. Skala podatku jest proporcjonalna, a stawki mają charakter kwotowy. Ich wysokość uzależniona jest od rodzaju środka transportowego oraz od jego ładowności. Stawki ustala rada gminy w formie stosownej uchwały która jest publikowana w wojewódzkim dzienniku urzędowym. Organem podatkowym właściwym w sprawach podatku od środków transportowych jest organ podatkowy, na terenie którego znajduje się miejsce zamieszkania lub siedziba podatnika. W przypadku przedsiębiorstwa wielozakładowego lub podmiotu, w którego skład wchodzą wydzielone jednostki organizacyjne, właściwy jest organ podatkowy na terenie którego znajduje się zakład lub jednostka posiadająca środki transportowe. Od 2002 roku wprowadzono zwrot podatku od środków transportowych. Podatnikom wykorzystującym środki transportowe do wykonywania przewozów w transporcie kombinowanym na terytorium Polski przysługuje zwrot zapłaconego podatku od środków transportowych. Wysokość podatku od środków transportowych powinna odzwierciedlać intensywność korzystania z dróg. Taka zależność mogłaby być zachowana gdyby został on wkalkulowany w cenę paliwa. Kto zużywa więcej paliwa, czyli częściej korzysta z dróg, miałby większy udział w ich finansowaniu. Próby wprowadzenia tak skonstruowanego podatku jak dotąd nie powiodły się.
ROZDZIAŁ II
CHARAKTERYSTYKA GMINY STRZEGOWO I BADANEGO GOSPODARSTWA ROLNEGO POŁOŻONEGO NA OBSZARZE GMINY
2.1. HISTORIA GMINY
Historia gminy związana jest z historią Ziemi Zawkrzeńskiej. Gmina Strzegowo położona jest w województwie mazowieckim, powiecie mławskim, w dorzeczu rzeki Wkry na terenach makroregionu Niziny Północno-mazowieckiej, we wschodniej części równiny Raciąskiej i w obrębie południowej części Wzniesień Mławskich, na północ od Warszawy, przy trasie nr.7 Warszawa- Gdańsk.
Rysunek 1 Herb gminy Strzegowo
Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych z urzędu gminy Strzegowo
Gmina Strzegowo graniczy od północy z gminami Wiśniewo i Stupsk, ze wschodu z gminami Regimin i Ciechanów, z południa gminami Glinojeck i Raciąż oraz z zachodu z gminami Radzanów i Szreńsk.
Rysunek 2: Położenie gminy Strzegowo na terenie województwa mazowieckiego
Źródło: Opracowanie własne na podstawie informacji otrzymanych w Urzędzie Gminy Strzegowo
Powierzchnia gminy w jej granicach wynosi 214 km² i jest największą powierzchniowo gminą powiatu mławskiego, zajmuje ok. 1/5 powiatu. W gminie zamieszkuje 8 159 osób (tj. ok. 12% ludności powiatu) w 61 miejscowościach, tworzących 42 sołectwa.
Rysunek 3. Położenie Gminy Strzegowo na terenie powiatu mławskiego
Źródło: Opracowanie własne na podstawie informacji otrzymanych w Urzędzie Gminy Strzegowo
Gmina ma charakter typowo rolniczy. Użytki rolne zajmują 4% powierzchni. Grunty orne dobre i średnio jakościowo zaliczane do kl. II-IV stanowią ok. 35% ogółu gruntów rolnych (średnio w powiecie mławskim ok 40%). w układzie przestrzennym najkorzystniejsza dla rolnictwa struktura gruntów ornych (ponad 50% kl. III-IV) występuje we wschodniej części gminy. Struktura użytków zielonych wg klas bonitacyjnych odznacza się przewagą łąk i pastwisk słabych jakościowo ok 57% kl. V-VI z.
Gmina o charakterze rolniczym ma dogodne warunki do upraw roślin tzw. intensywnych (buraki cukrowe, pszenica, jęczmień) we wschodnim rejonie oraz produkcji zwierzęcej – głównie chów bydła. Korzystne warunki krajobrazowe oraz czystość gleb to możliwość rozwoju produkcji tzw. zdrowej żywności oraz turystyki i agroturystyki zwłaszcza w dorzeczu rzeki Wkry. Tereny lasów i zadrzewień zajmują , co stanowi 23% powierzchni gminy. Lasy prywatne obejmują rozdrobnione zalesienia oraz fragmenty większych kompleksów, w sąsiedztwie których występują najuboższe kompleksy glebowe. Większe zwarte powierzchnie leśne występują w środkowej i południowo- wschodniej części gminy. Na terenie gminy znajduje się 1 683 gospodarstw o średniej wielkości ok 10,38ha.
W gminie funkcjonuje 389 podmiotów gospodarczych, z których przeważająca większość zajmuje się handlem artykułami spożywczymi, przemysłowym, rolnymi oraz usługami z zakresu rolnictwa, transportu, budownictwa. Wszystkie podmioty należą do sektora prywatnego.
W gminie Strzegowo funkcjonują następujące placówki oświatowo- wychowawcze:
Samorządowe Przedszkole w Strzegowie;
Szkoła Podstawowa w Strzegowie;
Szkoła Podstawowa w Niedzborzu;
Szkoła Podstawowa w Dąbrowie;
Szkoła Podstawowa w Unierzyżu;
Gimnazjum w Strzegowie;
Gimnazjum w Niedzborzu;
Liceum Ogólnokształcące w Strzegowie.
Do wymienionych szkół w obecnym roku szkolnym 2007-2008 uczęszcza 1186 osób.
Atrakcyjność turystyczna gminy to przede wszystkim wartości przyrodniczo- krajobrazowe obszar chronionego krajobrazu, dolina rzeki Wkry i parki podworskie. W niektórych miejscowościach gminy zachowało się sporo obiektów zabytkowych z przełomu XIX i XX w. tj. Niedzbórz kościół wiek XIX, w Drogiszce - kościół wiek XVII, w Unierzyżu- grodzisko wiek XIX, Strzegowo - kościół z wieku XVIII. Obszary z walorami przyrodniczymi i krajobrazowymi stanowią szanse aktywizacji gospodarczej tych obszarów. Tereny te są dotychczas w niewielkim stopniu wykorzystane, przede wszystkim ze względu na brak ich odpowiedniego zagospodarowania oraz wyposażenia w infrastrukturę odpowiedniego standardu.
W obszarze Gminy Strzegowo działa Gminny Ośrodek Pomocy Społecznej (GOPS) z siedzibą w Strzegowie. Działając na mocy Ustawy o pomocy społecznej, szczególnie art. 1715. Realizuje on w imieniu gminy określone obowiązkowe zadania samorządu terytorialnego. Jednym z najważniejszych zadań wypełnianych przez GOPS jest praca socjalna, czyli działalność pracowników socjalnych mająca na celu pomoc osobom i rodzinom we wzmacnianiu odzyskiwaniu zdolności do funkcjonowania w społeczeństwie. Poprzez indywidualne wspieranie, pomoc w tworzeniu warunków klienci GOPS w Strzegowie odzyskują zdolność efektywnego pełnienia swoich odpowiednich ról społecznych. W ostatnich latach średnia liczba mieszkańców gminy korzystających z pomocy Gminnego Ośrodka Pomocy Społecznej wynosiła 1600 osób w skali roku.
Wykres 1. Liczba osób i rodzin korzystających z pomocy GOPS w Strzegowie w latach 2006-2007
Źródło: Badania własne na podstawie danych z GOPS w Strzegowie
Gmina posiada bardzo dobrze rozwiniętą sieć wodociągową i kanalizacyjną. Strzegowo ma oczyszczalnię ścieków i nowe wysypisko odpadów. Ponadto dobrze jest rozwinięta infrastruktura społeczna i oświatowa. Prężnie działają instytucje opieki zdrowotnej oraz organizacje sportowe i kulturalne.
Wiodącymi przedsiębiorstwami są:
-Joy & Company Polska – firma z kapitałem zagranicznym produkująca gumy do żucia;
-Zakład Mięsny M.Płoski;
-Zakład Stolarski R.Potrzuski produkcja drzwi;
-Zakład Stolarski T.Bełdowicz.
W 1997 roku powstała strategia rozwoju Gminy Strzegowo, która jest aktualnie realizowana i w miarę pojawiających się nowych możliwości modyfikowana. Gmina dysponuje terenami pod budownictwo mieszkaniowe jednorodzinne, bazę wypoczynkowo-rekreacyjną i pod przetwórstwo rolno – spożywcze.
2.2. STRUKTURA SPOŁECZNO- DEMOGRAFICZNA
Charakterystyczną cechą gminy jest znaczny potencjał demograficzny ze zróżnicowaną przestrzennie koncentracją ludności w poszczególnych 61 miejscowościach. Według danych z NSPL i M (Narodowy spis powszechny ludności) w 2002 roku gmina liczyła 8084 osoby. Pod względem wielkości zaludnienia gmina jest największa w powiecie mławskim. Wskaźnik gęstości zaludnienia- 39 osób/km² jest niższy od średniego dla terenów wiejskich powiatu mławskiego (40 osób/km2.
Wykres 2. Podział ludności gminy Strzegowo według płci
Źródło: Opracowanie własne na podstawie informacji otrzymanych z Urzędu Gminy w Strzegowie
Struktura wiekowa w gminie zbliżona jest do struktury na terenach powiatu mławskiego. Struktura ludności wg wieku mająca reperkusje na kształtowanie struktur społeczno- ekonomicznych przedstawia się następująco: Dane urzędu gminy w Strzegowie.
Struktura ludności wskazuje na postępujący proces starzenia się mieszkańców gminy, gdzie przekracza 17.8% przy średniej w województwie 16,7% i w kraju 14,7%.
Wykres 3. Struktura wiekowa ludności gminy Strzegowo (Dane na dzień 31.12.2007)
Źródło: Opracowanie własne na podstawie informacji otrzymanych z Urzędu Gminy w Strzegowie
Ruch naturalny w gminie Strzegowo charakteryzuje się spadkiem poziomu przyrostu naturalnego.
W ostatnich dziesięciu latach nastąpił spadek przyrostu naturalnego z 6,3 do – 0,4 na 1000 mieszkańców. Zjawiska te związane są jednak z ogólnopolską tendencją, większość ludzi preferuje zawężoną strukturę rodziny. Dziś najczęściej spotykany model rodziny to 2+2 lub 2+1.
Szacuję się , że w 2010 roku nastąpi zatrzymanie procesu spadku populacji, kiedy zostaną utworzone stabilne i solidne podstawy jakościowe życia i pracy. Stworzenie takich warunków spowoduje zatrzymanie ludności, zwłaszcza tych w młodym wieku, a nawet taka sytuacja może spowodować powrót mieszkańców, Którzy wyjechali za granicę w poszukiwaniu pracy ponieważ zostaną stworzone konkurencyjne warunki życia i prowadzenia działalności gospodarczej.
Na ogólna liczbę 6647 (w wieku 19 lat i mniej do 65 lat i więcej) posiada wykształcenie:
Wyższe- 212
Policealne- 144
Ogólnokształcące -429
Zawodowe- 662
Zasadnicze zawodowe- 1753
Podstawowe- 2774
Bez wykształcenia- 673
Aktywność ekonomiczna ludności w wieku 18 lat i więcej przedstawiono w tabeli 3.
Tabela 3. Aktywność ekonomiczna ludności gminy Strzegowo
| Wyszczególnienie | Pracujący ogółem (osoby) | Bierni zawodowo (osoby) | Współczynnik aktywności zawodowej w % | Współczynnik zatrudnienia w % |
|---|---|---|---|---|
| Ogółem | 2862 | 2751 | 56,7 | 45,1 |
| Kobiety | 1183 | 1654 | 48.1 | 37,1 |
| Mężczyźni | 1679 | 1097 | 65,4 | 53,0 |
Źródło: Opracowanie własne na podstawie informacji otrzymanych z Urzędu Gminy w Strzegowie
2.3. STRUKTURA GOSPODARCZA
Najciekawszym i najbardziej zróżnicowanym morfologicznie obszarem jest strefa czołowo-morenowa położona w północno- i południowo-wschodniej części Gminy. Zbudowana jest z pagórków morenowych o stromych zboczach i wysokościach względnych ponad 40 m, którym towarzyszy falista wysoczyzna morenowa.
Przeważającą część powierzchni Gminy zajmuje płaska lub lekko falista równina denudacyjna, w obrębie której można wyróżnić wysoczyznę morenową. Pod względem hydrograficznym Gmina znajduje sie w dorzeczu rzeki Wkry. W wyniku niewielkiego spadku dna doliny, na całej swej długości rzeka meandruje tworząc na zewnętrznych brzegach charakterystyczne strome krawędzie wys. 2-5 m. Przeciwległy brzeg jest przeważnie płaski i zabagniony. Dość licznie występują starorzecza wypełnione wodą.
Struktura użytkowania gruntów wskazuje na dominującą rolę produkcji rolnej w strukturze gospodarczej gminy.
Na wykresie 4 przedstawiono udział poszczególnych gruntów w powierzchni gminy w hektarach.
Wykres 4. Udział poszczególnych rodzajów gruntów w powierzchni gminy w hektarach
Źródło: Opracowanie własne na podstawie informacji otrzymanych z Urzędu Gminy w Strzegowie
Wykorzystanie gruntów na cele rolnicze jest przestrzennie zróżnicowane. Znaczna część obszaru stanowią użytki rolne, które zajmują 15 175 ha, to jest 70,9% ogólnej powierzchni, w tym na grunty orne przypada 10 511 ha, to jest 69,3%. Użytki zielone z typową roślinnością zajmują w Gminie ogółem 4664 ha, w tym łąki - 2338 ha i pastwiska - 2224 ha. Udział użytków zielonych w ogólnej powierzchni Gminy wynosi ok. 21,7%. Lasy i grunty leśne zajmują ogółem 5002 ha, to jest ok. 23,3% obszaru Gminy.
Główne funkcje gminy to:
produkcja rolna ,
intensywna produkcja zwierzęca ( żywiec wieprzowy , drób) ,
mieszkalnictwo oraz obsługa ludności i rolnictwa.
Ogólna liczba gospodarstw wynosi ok. 1250 , średnia powierzchnia indywidualnego gospodarstwa rolnego to . W gminie jest więcej gospodarstw średnich i dużych o powierzchni 5- ok. 38 % , gospodarstwa i ponad stanowią ok. 27% ogólnej liczby gospodarstw. Ogólna powierzchnia gruntów ornych w gminie wynosi ok. 9,5 tyś. ha. W strukturze upraw dominują zboża - 53% w użytkach rolnych ,powierzchnia zasiewów zbóż podstawowych to ok. 6 tyś. ha. W krajobrazie oprócz doliny rzeki dominują pola uprawne, zadrzewienia oraz zabudowa. Gmina w swoich zasobach posiada gleby słabe jakościowo. Grunty orne dobre i średnie, które posiadają klasę od II do IV stanowią tylko 35% ogółu gruntów ornych. W układzie przestrzennym gminy najkorzystniejsza dla rolnictwa struktura gruntów ornych ( ponad 50 % kl. III-IV) występuje we wschodniej części gminy. Łączny obszar gruntów podlegający ochronie z mocy ustawy o ochronie gruntów rolnych i leśnych obejmuje: gleby zaliczane do I-IV klasy bonitacyjnej - ( w tym ok. 3800 ha grunty orne ) tj. ok. 38% użytków rolnych oraz łąki i pastwiska na glebach pochodzenia organicznego, występujące głównie w dolinie rzeki.
Tereny lasów i zadrzewień zajmują 5002 ha. Lasy prywatne obejmują rozdrobnione zalesienia oraz fragmenty większych kompleksów, w sąsiedztwie których występują najuboższe kompleksy glebowe. Większe zwarte powierzchnie leśne występują w środkowej i południowo-wschodniej części gminy. Dominującym typem siedliskowym jest bór mieszany dębowo-sosnowy, bór sosnowy oraz las mieszany dębowo- grabowo- lipowy. Lasy ochronne położone są w dwóch małych kompleksach , w środkowej i południowo-wschodniej części gminy. W dolinie rzeki Wkry oraz obniżeniach skupiają się siedliska podmokłe i bagienne.
2.4. GOSPODARKA FINANSOWA GMINY
2.4.1. DOCHODY GMINY
Dochody zaplanowane w budżecie na ogólną kwotę 20.280.946,00 zł zrealizowane zostały za 2007r w wysokości 20.862.806,10 zł co stanowi 102,8%.
Tabela 4. Dochody budżetu gminy w 2007 roku.
| Wyszczególnienie | Ogółem dochód | Plan | Wykonanie | % |
|---|---|---|---|---|
| Dochód w tym | 20.280.946,00 | - | - | - |
| Dochody własne | - | 6.423.879,00 | 7.051.234,65 | 109,8 |
| Dotacje celowe | - | 6.233.405,00 | 6.187.909,45 | 99,0 |
| Subwencje ogólne | - | 7.623.662,00 | 7.623.662,00 | 100,0 |
Źródło: Opracowanie własne na podstawie informacji otrzymanych z Urzędu Gminy w Strzegowie
Dochody własne zostały wykonane za 2007r w kwocie 7.051.243,65 zł co stanowi w stosunku do planu 109,8 %.
W dziale 010 Rolnictwo i łowiectwo dochody uzyskano w kwocie 3.658,15 zł tytułem dzierżawy za obwody łowieckie.
W dziale 700 Gospodarka mieszkaniowa dochody uzyskano w kwocie 290.656,26zł tytułem dzierżaw, czynszów , wieczyste użytkowanie jak również z sprzedaży składników mienia komunalnego.
Najpoważniejszą pozycją dochodów własnych są dochody uzyskiwane z podatków i opłat lokalnych. Z tego tytułu uzyskano dochody w kwocie 5.751.412,83 co stanowi 105,1 % planu, zaś do wymiaru 83,3%
a) Wpływy z podatku rolnego, podatku leśnego, podatku od spadków i darowizn, podatku od czynności cywilnoprawnych oraz podatków i opłat lokalnych od osób fizycznych wynoszą kwotę 1.406.194,61 co stanowi 117,7% planu, zaś do wymiaru 84,2%
b) Wpływy z podatku rolnego, podatku leśnego, podatku od spadków i darowizn, podatku od czynności cywilnoprawnych oraz podatków i opłat lokalnych od osób prawnych stanowią kwotę 2.293.901,19 zł i zostały wykonane w stosunku do planu w 97,5%, zaś do wymiaru 72,2%
Nie wszystkie podatki zostały wykonane w pełnej wysokości.
Na niskie wykonanie niektórych podatków wpłynęła zła kondycja finansowa zarówno osób fizycznych, jak i również osób prawnych. Największe zaległości wystąpiły w podatku od nieruchomości 1.034.926,36 zł. zaś w podatku rolnym w kwocie 75.337,30 zł.
Ogółem zaległości w dziale 756-Dochody od osób prawnych i fizycznych stanowią kwotę 1.156.883,16 zł.
Na zaległości podatkowe zostały wystawione upomnienia, jak również tytuły wykonawcze.
Za sprzedaż wody i ścieków uzyskano dochody w kwocie 726.880,59 zł., zaś z tytułu darowizn uzyskano dochody w kwocie 145.235,00 zł.
Tabela 5. Dotacje gminy Strzegowo na 2007 rok.
| Dotacje gminy za 2007 rok | zł |
|---|---|
| Dotacje celowe na zadania zlecone | 3.045.071,86 |
| Dotacje celowe na zadania własne | 586.456.12 |
| Dotacje na dofinansowanie inwestycji | 2.325.318,80 |
Źródło: Opracowanie własne na podstawie informacji otrzymanych z Urzędu Gminy w Strzegowie
W 2007 roku budżet gminy został zasilony przez otrzymanie dotacji celowych w kwocie 3.045.071,86 zł, otrzymano następujące dotacje:
Na zadania z zakresu administracji rządowej wykonane przez gminę na podstawie ustaw:
Rolnictwo i łowiectwo w kwocie 197.499,74 zł,
Administracja publiczna w kwocie 65.435,00 zł,
Obrona cywilna w kwocie 400,00 zł,
Pomoc społeczna w kwocie 2.769.331,12 zł.
w tym:
utrzymanie Środowiskowego Domu Samopomocy w kwocie 296.500,00zł,
składka zdrowotna w kwocie 7.222,14 zł,
zasiłki i pomoc w naturze w kwocie 33.290,45 zł,
świadczenia rodzinne oraz składki na ubezpieczenia emerytalne i rentowe z ubezpieczenia społecznego w kwocie 2.421.574,53 zł,
Usuwanie skutków klęsk żywiołowych w kwocie 10.744,00 zł.
Urzędy Naczelnych Organów Władzy, Kontroli i Sądownictwa w kwocie 12.406,00 zł.
Niezależnie od otrzymania dotacji celowych na zadania zlecone Gmina w 2007r.otrzymała dotacje celowe na zadania własne.
W dziale 801 Oświata i Wychowanie otrzymano środki w kwocie 91.787,09zł.na dofinansowanie pracodawcom kosztów przygotowania zawodowego młodocianych pracowników oraz na naukę języka angielskiego w szkołach podstawowych .
W dziale 852 Pomoc Społeczna otrzymano środki w kwocie 283.300,00 zł
na zasiłki i pomoc w naturze w kwocie 57.000,00 zł,
na Gminny Ośrodek Pomocy Społecznej w kwocie 144.500,00 zł,
na dożywianie dzieci w kwocie 81.800,00 zł.
W dziale 854 Edukacyjna Opieka Wychowawcza otrzymano środki w kwocie 211.369,03 zł na pomoc materialną dla uczniów.
W tym :
środki z EFRR w kwocie 18.251,33 zł,
środki Budżetu Państwa w kwocie 193.117,70 zł.
W 2007 roku Gmina otrzymała dotacje na dofinansowanie inwestycji w kwocie 2.325.318,80 zł.
W dziale 010 Rolnictwo i łowiectwo środki otrzymano w kwocie 1.079.814,20 zł. na budowę wodociągów
W tym :
środki z EFRR w kwocie 805.838,79 zł,
Środki Budżetu Państwa w kwocie 273.975,20 zł.
Na odnowę wsi polskiej otrzymano środki w kwocie 772.060,60 zł.
W dziale 600 Transport i łączność środki otrzymano w kwocie 100.000,00 zł. na budowę drogi.
W dziale 750 Administracja Publiczna środki otrzymano z PFRON w kwocie 15.000zł.
W dziale 754 Bezpieczeństwo i ochrona przeciwpożarowa środki otrzymano w kwocie 97.244,00 z budżetu Samorządu Województwa Mazowieckiego.
W dziale 926 Kultura fizyczna i sport otrzymano środki w kwocie 261.200,00 zł. na budowę boisk sportowych.
W 2007roku Gmina otrzymała subwencje w tym:
Część równoważąca 99.946,00 zł
Część wyrównawcza 2.065.551,00 zł
Część oświatowa 5.441.804,00 zł
Część uzupełniająca 16.361,00 zł
Dochody zaplanowane w budżecie na ogólną kwotę 21.585.429,00 zł zrealizowane zostały za 2008r w wysokości 21.622.513,93 zł co stanowi 100,2%.
Tabela 6. Dochody budżetu gminy w 2008 roku.
| Wyszczególnienie | Ogółem dochód | Plan | Wykonanie | % |
|---|---|---|---|---|
| Dochód w tym | 21.585.429,00 | - | - | - |
| Dochody własne | - | 7.743.397,00 | 7.994.606,25 | 103,2 |
| Dotacje celowe | - | 5.245.723,00 | 5.031.598,68 | 95,9 |
| Subwencje ogólne | - | 8.596.309,00 | 8.596.309,00 | 100,0 |
Źródło: Opracowanie własne na podstawie informacji otrzymanych z Urzędu Gminy w Strzegowie
Dochody własne zostały wykonane za 2008r w kwocie 7.994.606,25 zł co stanowi w stosunku do planu 103,2 %.
W dziale 010 Rolnictwo i łowiectwo dochody uzyskano w kwocie 3.821,04 zł tytułem dzierżawy za obwody łowieckie.
W dziale 700 Gospodarka mieszkaniowa dochody uzyskano w kwocie 839.721,24zł tytułem dzierżaw, czynszów , wieczyste użytkowanie kwota 198.660,86 zł. jak również z sprzedaży składników mienia komunalnego w kwocie 641.060,38 zł.
Najpoważniejszą pozycją dochodów własnych są dochody uzyskiwane z podatków i opłat lokalnych. Z tego tytułu uzyskano dochody w kwocie 6.053.900,14 co stanowi 101,1 % planu, zaś do wymiaru 91,7%
a) Wpływy z podatku rolnego, podatku leśnego, podatku od spadków i darowizn, podatku od czynności cywilnoprawnych oraz podatków i opłat lokalnych od osób fizycznych wynoszą kwotę 1.335.471,59zł co stanowi 100,5% planu, zaś do wymiaru 83,0%
b) Wpływy z podatku rolnego, podatku leśnego, podatku od spadków i darowizn, podatku od czynności cywilnoprawnych oraz podatków i opłat lokalnych od osób prawnych stanowią kwotę 2.361.997,86 zł i zostały wykonane w stosunku do planu w 96,2%, zaś do wymiaru 89,9%.
Nie wszystkie podatki zostały wykonane w pełnej wysokości.
Na niskie wykonanie niektórych podatków wpłynęła zła kondycja finansowa zarówno osób fizycznych, jak i również osób prawnych. Największe zaległości wystąpiły w podatku od nieruchomości 482.826,73 zł. zaś w podatku rolnym w kwocie 75.970,10 zł.
Ogółem zaległości w dziale 756-Dochody od osób prawnych i fizycznych stanowią kwotę 598.743,75 zł.
Na zaległości podatkowe zostały wystawione upomnienia, jak również tytuły wykonawcze.
Za sprzedaż wody i ścieków uzyskano dochody w kwocie 850.067,88 zł., zaś z tytułu darowizn uzyskano dochody w kwocie 97.080,58 zł.
Tabela 7. Dotacje gminy Strzegowo na 2008 rok.
| Dotacje gminy za 2008 rok | zł |
|---|---|
| Dotacje celowe na zadania zlecone | 3.673.871,64 |
| Dotacje celowe na zadania własne | 772.320,15 |
| Dotacje na dofinansowanie inwestycji | 585.406,89 |
Źródło: Opracowanie własne na podstawie informacji otrzymanych z Urzędu Gminy w Strzegowie
W 2008 roku budżet gminy został zasilony przez otrzymanie dotacji celowych w kwocie 3.673.871,64 zł, otrzymano następujące dotacje:
1. Na zadania z zakresu administracji rządowej wykonane przez gminę na podstawie ustaw:
Rolnictwo i łowiectwo w kwocie 396.622,18 zł,
Administracja publiczna w kwocie 64.321,00 zł,
Obrona cywilna w kwocie 400,00 zł,
Pomoc społeczna w kwocie 3.211.205,46 zł.
w tym:
utrzymanie Środowiskowego Domu Samopomocy w kwocie 319.800,00zł,
kładka zdrowotna w kwocie 9.173,30 zł,
zasiłki i pomoc w naturze w kwocie 562.175,14 zł,
świadczenia rodzinne oraz składki na ubezpieczenia emerytalne i rentowe z ubezpieczenia społecznego w kwocie 2.320.057,02zł.
urzędy Naczelnych Organów Władzy, Kontroli i Sądownictwa w kwocie 1.173,00 zł,
ochronę Zdrowia w kwocie 150,00zł.
Niezależnie od otrzymania dotacji celowych na zadania zlecone Gmina w 2008r.otrzymała dotacje celowe na zadania własne.
W dziale 801 Oświata i Wychowanie otrzymano środki w kwocie 168.813,23 zł.na dofinansowanie pracodawcom kosztów przygotowania zawodowego młodocianych pracowników , na naukę języka angielskiego w szkołach podstawowych , remont Szkoły .Podstawowej w Niedzborzu.
W dziale 852 Pomoc Społeczna otrzymano środki w kwocie 485.814,24 zł.
na zasiłki i pomoc w naturze w kwocie 52.356,74 zł,
na Gminny Ośrodek Pomocy Społecznej w kwocie 174.400,00 zł,
na dożywianie dzieci w kwocie 95.400,00 zł,
na realizację projektu pt. Aktywizacja społeczno-zawodowa bezrobotnych Gminy w kwocie 107.157,50 zł,
na realizację projektu w ramach PPWOW w kwocie 56.500,00zł.
W dziale 854 Edukacyjna Opieka Wychowawcza otrzymano środki w kwocie 117.692,68 zł na pomoc materialną dla uczniów z środków budżetu państwa.
W 2008 roku Gmina otrzymała dotacje na dofinansowanie inwestycji w kwocie 585.406,89 zł.
W dziale 010 Rolnictwo i łowiectwo środki otrzymano w kwocie 50.000,00 zł. na budowę wodociągów z BWM.
Na odnowę wsi polskiej otrzymano środki w kwocie 186.356,00 zł.
W dziale 600 Transport i łączność środki otrzymano w kwocie 150.000,00 zł. na budowę dróg z BWM i FOGR.
W dziale 700 Gospodarka mieszkaniowa otrzymano środki kwocie 149.050,89 zł. na budowę budynku socjalno – mieszkalnego z BGK Departamentu Funduszy Mieszkaniowych – Fundusz Dopłat.
W dziale 926 Kultura fizyczna i sport otrzymano środki w kwocie 50.000 zł. na budowę boiska sportowego z środków BWM.
W 2008r Gmina otrzymała subwencje w tym:
Część równoważąca 72.345,00 zł
Część wyrównawcza 2.369.486,00 zł
Część oświatowa 6.154.478,00 zł
Analizując dane dotyczące dochodów gminy Strzegowo z dwóch ostatnich lat nasuwa się wniosek, że dochody gminy z roku na rok są większe. Co roku dochód zrealizowany przekracza dochód zaplanowany. Na dochody gminy wpływają:
dochody własne gminy które są co roku większe,
dotacje celowe z Budżetu Państwa są coraz mniejsze,
oraz subwencje ogólne, które wykorzystywane są w 100 % i gmina co roku otrzymuje ich więcej.
2.4.2. WYDATKI GMINY
Wydatki bieżące w 2007roku wykonane zostały w kwocie 13.190.063,00 zł.
Tabela 8. Zaplanowana i zrealizowane wydatki gminy Strzegowo za 2007 rok.
| Wyszczególnienie | Plan | Wykonanie | % |
|---|---|---|---|
| Wydatki bieżące | 14.774.407,00 zł | 13.190.063,08 zł | 89,3 |
| Wydatki majątkowe | 5.977.083,00 zł | 4.914.560,49 zł | 82,2 |
| RAZEM | 20.751.490,00 zł | 18.104.623,57 zł. | 82,2 |
Źródło: Opracowanie własne na podstawie informacji otrzymanych z Urzędu Gminy w Strzegowie
Wydatki kształtują się następująco w poszczególnych działach:
W dziale 010-Rolnictwo i łowiectwo wydatki bieżące stanowiły kwotę 205.151,57 zł i dotyczyły odpisu od podatku rolnego na Mazowiecką Izbę Rolniczą w kwocie 7.651,83 oraz zwrot w podatku akcyzowym kwota 197.499,74 zł.
W dziale 600-Transport i łączność wydatki w kwocie 428.639,96 zł poniesiono na remonty dróg gminnych , zakup kostki i krawężników, żwiru w kwocie 442.502,86 zł. oraz dopłatę do wynagrodzeń dla pracowników zatrudnionych z PUP w kwocie 74.907,89zł.
. W dziale 700-Gospodarka mieszkaniowa wydatki poniesiono na bieżące utrzymanie i remonty budynków mieszkalno-socjalnych w kwocie 50.104,42 zł.
W dziale 710-Działalność usługowa środki wydatkowano w kwocie 66.988,85 zł na plany zagospodarowania przestrzennego oraz opracowania geodezyjne i kartograficzne.
W dziale 750-Administracja publiczna wydatkowano środki w kwocie 1.878.033,36 zł.
Powyższe wydatki kształtują się jak niżej:
na utrzymanie administracji rządowej środki wydatkowano w kwocie 65.435,00 zł,
na działalność Rady Gminy wydatkowano środki w kwocie 71.852,33 zł,
na Urząd Gminy wydatkowano środki w kwocie 1.431.679,36zł,
na wynagrodzenia sołtysów kwota 59.004,00 zł,
na projekt szkoleniowy kwota 231.062,67 zł,
na promocję gminy kwota 19.000,00zł.
W dziale 751- Urzędy naczelnych organów władzy państwowej, kontroli ochrony prawa oraz sądownictwa środki wydatkowano na:
prowadzenie stałego rejestru wyborców w kwocie 1.296,00zł,
na wyboru do Sejmu i Senatu w kwocie 11.110,00 zł.
Na utrzymanie straży pożarnych na terenie gminy, poniesiono wydatki w kwocie 73.834,82 zł (zakup materiałów zakup paliwa remonty strażnic ekwiwalent za udział w akcjach gaśniczych) zaś na obronę cywilną 400 zł.
Środki w kwocie 14.705,00 zł poniesiono na odsetki od zaciągniętych pożyczek.
W dziale 801-Oświata i wychowanie wydatki bieżące stanowiły kwotę 5.725.114,34 zł.
W dziale 854-Edukacyjna opieka wychowawcza wydano środki w kwocie 385.059,92 zł
Wydatki rzeczowe w oświacie poniesione były na zakup opału, środków czystości, pomocy naukowych, opłat za energię, wodę, usług pocztowo-telekomunikacyjnych, jak również na remonty bieżące szkół.
W dziale 851-Ochrona Zdrowia wydano środki w kwocie 28.186,95 zł z przeznaczeniem na przeciwdziałanie alkoholizmowi.
W dziale 852-Pomoc społeczna wydatki wynosiły 3.224.023,97 zł w tym:
wydatki realizowane ze środków gminy w kwocie 173.880,20 zł,
wydatki realizowane ze środków budżetu państwa w kwocie 3.050.143,77 zł.
Ogółem na realizację ustawy wydatkowano kwotę 2.421.574,53 zł.
z zasiłków rodzinnych skorzystało 676 rodzin,
dodatek z tytułu urodzenia dziecka 50 rodziny,
dodatek z tytułu wychowywania dziecka w rodzinie wielodzietnej 181 rodzin,
dodatek z tytułu kształcenia i rehabilitacji dziecka 45 rodzin,
dodatek z tytułu rozpoczęcia roku szkolnego 1.087 uczniów,
dodatek z tytułu podjęcia przez dziecko nauki w szkole poza miejscem zamieszkania 218 rodzin,
z zaliczki alimentacyjnej skorzystało 497 osób,
zasiłek pielęgnacyjny i świadczenie pielęgnacyjne 145 rodzin.
W Gospodarce Komunalnej poniesione wydatki stanowiły kwotę 756.236,87 zł. Na Kulturę i Sztukę przekazano dotacje w kwocie 192.000,00zł. Na Kulturę Fizyczna na terenie gminy wydano środki w kwocie 60.404,80 zł.
Na realizację wydatków inwestycyjnych wydatkowano środki w kwocie 4.914.560,49 zł.
budowa wodociągów i kanalizacji kwota 1.126.382,83 zł,
restrukturyzacja i modernizacja sektora żywnościowego oraz rozwój obszarów wiejskich kwota 347.353,89zł,
budowa dróg kwota 1.646.132,30 zł,
budynki mieszkalno-socjalne kwota 469.030,58 zł,
zakupy inwestycyjne w ramach programu PFRON 15.900,26 zł,
zakupy inwestycyjne w OSP kwota 312.788,00 zł,
zakupy inwestycyjne w oświacie kwota 29.171.72 zł,
pomoc finansowa dla szpitala kwota 5.000,00zł,
zakupy inwestycyjne w Zakładzie Komunalnym kwota 302.194,00zł,
budowa boisk sportowych kwota 660.606,91 zł.
Wydatki bieżące w 2008 roku wykonane zostały w kwocie15.578.029,20zł
Tabela 9. Zaplanowane i zrealizowane wydatki gminy Strzegowo za 2008 rok.
| Wyszczególnienie | Plan | Wykonanie | % |
|---|---|---|---|
| Wydatki bieżące | 17.728.722,00 zł | 15.578.029,20 zł | 87,9 |
| Wydatki majątkowe | 4.565.707,00 zł | 3.032.412,21 zł | 66,4 |
| RAZEM | 22.294.429,00 zł | 18.610.441,41 zł | 83.5 |
Źródło: Opracowanie własne na podstawie informacji otrzymanych z Urzędu Gminy w Strzegowie
Wydatki bieżące wykonane zostały w kwocie 15.578.029,20 zł i kształtują się następująco w poszczególnych działach.
W dziale 010-Rolnictwo i łowiectwo wydatki bieżące stanowiły kwotę 477.138,45 zł i dotyczyły odpisu od podatku rolnego na Mazowiecką Izbę Rolniczą oraz zwrot w podatku akcyzowym .
W dziale 600-Transport i łączność wydatki w kwocie 392.630,14 zł poniesiono na remonty dróg gminnych , zakup kostki i krawężników, żwiru w kwocie 347.878,11 zł. oraz dopłatę do wynagrodzeń dla pracowników zatrudnionych z PUP w kwocie 44.752,03.zł.
W dziale 700-Gospodarka mieszkaniowa wydatki poniesiono na bieżące utrzymanie i remonty budynków mieszkalno-socjalnych w kwocie 81.394,77 zł
W dziale 710-Działalność usługowa środki wydatkowano w kwocie 113.074,87 zł na plany zagospodarowania przestrzennego oraz opracowania geodezyjne i kartograficzne.
W dziale 750-Administracja publiczna wydatkowano środki w kwocie 1.658.106,93 zł
W dziale 751- Urzędy naczelnych organów władzy państwowej, kontroli ochrony prawa oraz sądownictwa środki wydatkowano na:
prowadzenie stałego rejestru wyborców w kwocie 1.173,00zł.
Na utrzymanie straży pożarnych na terenie gminy, poniesiono wydatki w kwocie 385.198,87 zł (zakup materiałów ,zakup paliwa, remonty strażnic, ekwiwalent za udział w akcjach gaśniczych) zaś na obronę cywilną 400 zł.
Środki w kwocie 18.950,67 zł poniesiono na odsetki od zaciągniętych pożyczek.
W dziale 801-Oświata i wychowanie wydatki bieżące stanowiły kwotę 6.735.286,35 zł .
W dziale 854-Edukacyjna opieka wychowawcza wydano środki w kwocie 236.435,04 zł .
Wydatki rzeczowe w oświacie poniesione były na zakup opału, środków czystości, pomocy naukowych, opłat za energię, wodę, usług pocztowo-telekomunikacyjnych, jak również na remonty bieżące szkół w tym adaptacja poddasza na pomieszczenie użytkowe oraz remont z wyposażeniem dla klas zerowych w Szkole Podstawowej w Niedzborzu oraz wykonanie placu zabaw wraz z remontem zaplecza sportowego finansowane ze środków własnych w kwocie 239.918,59 zł i środków Budżetu Województwa Mazowieckiego w kwocie 100.000,00 zł. W dziale 851-Ochrona Zdrowia wydano środki w kwocie 42.490,69 zł z przeznaczeniem na przeciwdziałanie alkoholizmowi w kwocie 42.340,69zł.
W dziale 852-Pomoc społeczna wydatki wynosiły 3.904.035,36 zł w tym:
wydatki realizowane ze środków gminy w kwocie 213.777,64 zł,
wydatki realizowane ze środków budżetu państwa w kwocie 3.690.257,72 zł.
Ogółem na realizację ustawy wydatkowano kwotę 2.315.557,02 zł. W Gospodarce Komunalnej poniesione wydatki stanowiły kwotę 1.187.568,43 zł. Na Kulturę i Sztukę przekazano dotacje w kwocie 296.000,00zł. Na Kulturę Fizyczna na terenie gminy wydano środki w kwocie 48.145,63 zł.
Analizując wydatki gminy Strzegowo za rok 2007 i 2008 wynika, że planowane wydatki są mniejsze niż wydatki wykonane. W 2007 roku wydatki zostały wykonane w 82,2% planowanych wydatków . Na tak niskie wykonanie wpłynęło nie realizowanie niektórych zadań inwestycyjnych. W dziale 010 Rolnictwo i łowiectwo nie realizowano budowy zbiornika wodnego. Inwestycja ta nie była realizowana, ponieważ przedłuża się procedura związana z wykupem gruntów. Pomimo prowadzonych negocjacji część właścicieli gruntów nie wyraziła zgody na ich sprzedaż , w związku z czym nie jest możliwe opracowanie dokumentacji projektowej. W dziale 801 Oświata i wychowanie nie było realizacji budowy hali sportowej .Powyższe zadanie zostało przeniesione do realizacji na 2008r. Natomiast w 2008 roku w dziale 754-Bezpieczeństwo i ochrona przeciwpożarowa na terenie gminy nie było potrzeby ponoszenia wydatków związanych z usuwaniem skutków zagrożeń kryzysowych. W dziale 851 –Ochrona zdrowia środki finansowe w 2008r przeznaczone na zadania związane z realizacją Gminnego Programu Przeciwdziałania Narkomanii na lata 2008-2012 roku nie zostały wykorzystane. Nie mniej jednak pewne treści programowe były realizowane w ramach wspólnych zadań ujętych w Gminnym Programie Profilaktyki Rozwiązywania Problemów Alkoholowych i finansowanych ze środków przewidzianych na te cele.
ROZDZIAŁ III
FAZY OPODATKOWANIA BADANEGO GOSPODARSTWA W GMINIE STRZEGOWO
3.1. CHARAKTERYSTYKA BADANEGO GOSPODARSTWA ROLNEGO
Do przeanalizowania celów badawczych wybrane zostało gospodarstwo rolne znajdujące się w gminie Strzegowo . Właściciel gospodarstwa zajmuje się uprawą:
zbóż,
kukurydzy przeznaczonej na pasze dla zwierząt,
ziemniaków skrobiowych przeznaczonych na sprzedaż,
hodowlą bydła mlecznego,
uprawą warzyw w tunelach foliowych ogrzewanych o powierzchni 1.450 m2.
Podstawowym źródłem dochodu gospodarstwa jest produkcja mleka oraz uprawa warzyw w tunelach foliowych ogrzewanych o powierzchni 1.450 m2. Rolnik miesięcznie odstawia od 14.800 do 15.000 tysięcy litrów. Stado liczy 37 krów mlecznych rasy holenderskiej oraz 14 jałówek. Mleko skupuje firma DANONE. Rolnik posiada gospodarstwo o powierzchni 34,9921 ha fizycznych, użytki rolne stanowią 34,8393 ha, przeliczeniowe 29,45ha. Jakość gleb badanego gospodarstwa waha się między klasą III a V ale najwięcej gleb ma klasę IV, największą powierzchnię zajmują grunty rolne oraz łąki i pastwiska.
Nieruchomości gospodarstwa to dom mieszkalny o powierzchni 123 m2, obora na 60 stanowisk oraz stodoła i dwa silosy na kiszonki.
Gospodarstwo posiada następujące środki transportu:
- samochód osobowy;
- samochód dostawczy o ładowności 1,5 tony;
- samochód ciężarowy o ładowności 12 ton;
- dwa ciągniki rolnicze;
- kombajn zbożowy.
Tabela 10. Powierzchnia użytkowa gruntów badanego gospodarstwa.
| Opis użytku | Powierzchnia użytkowa ogółem | Powierzchnia użytkowa/ Klasa |
|---|---|---|
| Grunty rolne | 17,2449 ha | 4,3445 ha- III |
| 11,0815 ha- IV | ||
| 1,8189 ha- V | ||
| Łąki i pastwiska | 19,3225 ha | 4,2783 ha- III |
| 13,3146 ha- IV | ||
| 1,7296 ha- V | ||
| Lasy | 2,8200 ha | 0,8700 ha- V |
| 1,9500 ha- VI | ||
| Nieużytki | 0,0611 ha | - |
Źródło: Opracowanie własne
Koszty prowadzenia gospodarstwa rolnego
Do kosztów prowadzenia gospodarstwa rolnego należy zaliczyć:
koszty nawozów sztucznych i środków ochrony roślin;
koszt paliwa do środków transportu;
szacunkowy koszt robocizny;
obciążenia podatkowe;
inne koszty.
Na wykresie 6 przedstawiono szacunkowy udział poszczególnych kosztów produkcji rolnej w całkowitych kosztach gospodarstwa latach 2006-2008
Wykres 6. Szacunkowy udział poszczególnych kosztów produkcji rolnej w całkowitych kosztach gospodarstwa latach 2006-2008
Źródło: Opracowanie własne
Jak z powyższego wynika, udział nawozów sztucznych w kosztach produkcji rolnej w ciągu ostatnich lat systematycznie rośnie. Jest to związane z drastycznym wzrostem cen nawozów sztucznych, dochodzącym w ostatnich trzech latach nawet do 50 %.
Koszty robocizny w badanym gospodarstwie obliczono, przyjmując stawki średniej płacy krajowej, które wynosiły w roku 2006 8,75 zł/h, w roku 2007 9,10 zł/h oraz w roku 2008 9,66 zł/h oraz tygodniowy czas pracy rolnika i jego rodziny na rzecz prowadzenia gospodarstwa w wymiarze 130 godzin i miesięczny średni czas pracy 600 godzin.
W tabeli 11 przedstawiono szacunkowy miesięczny koszt robocizny w latach 2006-2008
Tabela 11. Szacunkowy miesięczny koszt robocizny w badanym gospodarstwie w latach 2006-2008.
| 2006 | 2007 | 2008 |
|---|---|---|
| 5.250 | 5.460 | 5.796 |
Źródło: Opracowanie własne
Procentowy udział kosztów robocizny w roku 2008 uległ zmniejszeniu w stosunku do roku 2007, gdyż średnia płac w gospodarce rosła w stopniu mniejszym, niż pozostałe koszty gospodarstwa. Pamiętać należy również, że jest to wyłącznie koszt szacunkowy, tzn. rolnik wylicza koszty swojej pracy na podstawie średniej płacy w gospodarstwie, jednak nie ponosi on tych kosztów w gotówce, lecz „w naturze”, tzn. wykonując pracę.
Pozostałe koszty gospodarstwa rolnego, to przede wszystkim koszt ogrzewania tuneli foliowych w okresie zimowo-wiosennym, koszt energii elektrycznej, wody, utylizacji ścieków remontów, amortyzacji budynków, maszyn i środków transportu itp. Udział tych kosztów w całkowitych kosztach gospodarstwa przedstawiono na wykresie 7.
Wykres 7. Udział pozostałych kosztów w całkowitych kosztach gospodarstwa.
Źródło: Opracowanie własne
Dochody badanego gospodarstwa
Podstawowym źródłem przychodów badanego gospodarstwa jest sprzedaż mleka surowego. W tabeli 12 przedstawiono kształtowanie się średnich rocznych cen skupu mleka w latach 2006-2008
Tabela 12. Średnie roczne ceny skupu mleka w latach 2006-2008 (zł/l)
| 2006 | 2007 | 2008 | |
|---|---|---|---|
| Ceny skupu mleka | 0,93 zł | 0,975 zł | 1,15 zł |
Źródło: Opracowanie własne
Na wykresie 8 przedstawiono wysokość przychodów gospodarstwa z tytułu sprzedaży mleka w latach 2006-2008
Wykres 8. Wysokość przychodów gospodarstwa z tytułu sprzedaży mleka surowego w latach 2006-2008
Źródło: Opracowanie własne
Kolejnym źródłem przychodów jest sprzedaż ziemniaków skrobiowych. W badanym gospodarstwie są one uprawiane na powierzchni 7 ha, a średnia wydajność wynosi 31,5 tony z hektara. Średnie ceny sprzedaży ziemniaków w latach 2006-2008 przedstawiono w tabeli 13.
Tabela 13. Średnie ceny uzyskane w latach 2006-2008 za sprzedaż 1q ziemniaków skrobiowych
| 2006 | 2007 | 2008 | |
|---|---|---|---|
| Średnia cena sprzedaży | 55,00 | 63,00 | 65,00 |
Źródło: Opracowanie własne
Na wykresie 9 przedstawiono dochody ze sprzedaży ziemniaków w latach 2006-2008.
Wykres 9. Dochody gospodarstwa ze sprzedaży ziemniaków w latach 2006-2008.
Źródło: Opracowanie własne
Trzecim źródłem przychodu jest sprzedaż warzyw uprawianych w ogrzewanych tunelach foliowych o łącznej powierzchni 1.450 m2. Uprawiana jest w nich papryka, sałata, pomidory i ogórki.
Przychody ze sprzedaży płodów rolnych uprawianych w tunelach foliowych w latach 2006-2008 przedstawiono na wykresie 10.
Wykres 10. Przychody ze sprzedaży warzyw uprawianych w tunelach foliowych w latach 2006-2008.
Źródło: Opracowanie własne
Na wykresie 11 przedstawiono łączne przychody gospodarstwa ze wszystkich rodzajów produkcji rolnej za lata 2006-2008.
Wykres 11. Łączne przychody badanego gospodarstwa w latach 2006-2008
Źródło: Opracowanie własne
PODATKI MAJĄTKOWE OBCIĄŻAJĄCE GOSPODARSTWO ROLNE
3.2.1.Podatek rolny
Przedmiotem opodatkowania podatkiem rolnym są grunty sklasyfikowane w ewidencji gruntów i budynków jako użytki rolne lub jako grunty zadrzewione i zakrzewione na użytkach rolnych, z wyjątkiem gruntów zajętych na prowadzenie działalności gospodarczej innej niż działalność rolnicza.
Podmiotami obowiązanymi do zapłaty podatku rolnego są:
- właściciel gruntów,
- posiadacz samoistny gruntów,
- użytkownik wieczysty gruntów,
- posiadacz gruntów, stanowiących własność Skarbu Państwa lub jednostki samorządu terytorialnego.
Obowiązek podatkowy powstaje z pierwszym dniem miesiąca następującego po miesiącu, w którym powstał tytuł prawny do gruntów lub objęcie gruntów w posiadanie. Obowiązek podatkowy w podatku rolnym wygasa ostatniego dnia miesiąca, w którym przestały istnieć okoliczności uzasadniające ten obowiązek.
Zgodnie z art. 6a ust. 5 i ust. 8 ustawy o podatku rolnym podatnicy podatku rolnego są obowiązani składać organowi podatkowemu, właściwemu ze względu na miejsce położenia gruntów, sporządzone na formularzach według ustalonego wzoru:
- informacje o gruntach (osoby fizyczne) w terminie 14 dni od dnia zaistnienia okoliczności uzasadniających powstanie albo wygaśnięcie obowiązku podatkowego,
- deklaracje na podatek rolny (osoby prawne i jednostki organizacyjne, w tym spółki nieposiadające osobowości prawnej) w terminie do dnia 15 stycznia roku podatkowego, a jeżeli obowiązek podatkowy powstał po tym dniu w terminie 14 dni od dnia wystąpienia okoliczności uzasadniających powstanie tego obowiązku.
Jeżeli grunty stanowią współwłasność (znajdują się w posiadaniu) jednocześnie osoby fizycznej oraz osoby prawnej bądź jednostki organizacyjnej (w tym spółki) nieposiadającej osobowości prawnej - osoba fizyczna składa deklarację na podatek rolny oraz opłaca podatek na zasadach obowiązujących osoby prawne. W tym przypadku osobie fizycznej nie jest doręczana decyzja (nakaz płatniczy) ustalająca wysokość zobowiązania podatkowego.
Obowiązek składania informacji o gruntach oraz deklaracji na podatek rolny dotyczy również podatników korzystających ze zwolnień i ulg na mocy przepisów ustawy o podatku rolnym (w tym na mocy uchwały rady gminy) - art. 6a ust. 9 ustawy o podatku rolnym.
W gminach, w których rady gmin w drodze uchwały określiły warunki i tryb składania informacji o gruntach oraz deklaracji na podatek rolny, za pomocą środków komunikacji elektronicznej, możliwe jest składanie powyższych dokumentów przez Internet.
Podatnicy obowiązani są do złożenia zgłoszenia identyfikacyjnego jednokrotnie w organie podatkowym gminy (miasta) właściwym dla podatku rolnego. Obowiązek złożenia zgłoszenia identyfikacyjnego nie dotyczy podatników, którym urząd skarbowy nadał numer identyfikacji podatkowej (NIP), oraz podatników, którzy dokonali w urzędzie skarbowym zgłoszenia identyfikacyjnego w związku z wykonywaniem obowiązków podatnika podatku dochodowego, od towarów i usług lub akcyzowego, płatnika podatków, płatnika składek na ubezpieczenia społeczne lub zdrowotne. Szczegółowe zasady składania zgłoszeń identyfikacyjnych i aktualizacyjnych w podatku rolnym określa rozporządzenie Ministra Finansów z dnia 30 grudnia 1999 r. w sprawie trybu składania zgłoszeń identyfikacyjnych oraz aktualizacyjnych przez podatników podatku rolnego, leśnego i od nieruchomości (Dz. U. Nr 111, poz. 1291).
W tabeli 14 przedstawiono wysokości stawek podatku rolnego od hektara przeliczeniowego w gospodarstwie rolnym w latach 2006-2008. Stawka podatku rolnego ustalana jest na podstawie podawanej przez Główny Urząd Statystyczny cenie skupu 1q żyta i wynosi równowartość ceny 2,5q żyta.
Tabela 14. Wysokość stawek podatku rolnego w gospodarstwie rolnym od hektara przeliczeniowego w latach 2006-2008
| 2006 | 2007 | 2008 | |
|---|---|---|---|
| Stawka podatku rolnego | 69,70 | 88,80 | 145,73 |
Źródło: Opracowanie własne
Wykres 12. Wysokość podatku rolnego w badanym gospodarstwie w latach 2006-2008
Źródło: Opracowanie własne
Jak z powyższego wynika, w okresie od roku 2006 do roku 2008 podatek rolny wzrósł o 109,08%.
Na wykresie 10 przedstawiono udział podatku rolnego w ogólnych kosztach gospodarstwa rolnego w latach 2006-2008
Wprawdzie udział tego podatku stanowi niewielki odsetek całkowitych kosztów gospodarstwa, jednak w ostatnich latach wzrasta on w sposób wyraźny i stanowi coraz większe obciążenie dla gospodarstwa. Ma to związek z faktem, że obliczany jest on od ceny skupu żyta, podstawowym zaś dochodem gospodarstwa jest sprzedaż mleka, warzyw cieplarnianych i ziemniaków, ceny tych produktów nie wzrosły zaś w takim stopniu jak ceny żyta, a ceny mleka i ziemniaków mają nawet tendencję zniżkową.
Wykres 13. Udział podatku rolnego w całkowitych kosztach gospodarstwa rolnego.
Źródło: Opracowanie własne
Zwrócić należy uwagę na fakt, że w roku 2009 stawka podatku rolnego uległa minimalnemu zmniejszeniu w stosunku do roku 2008 i wynosi 139,50 zł za hektar przeliczeniowy, natomiast drastycznej obniżce uległy ceny skupu mleka, co spowoduje niewątpliwie zmniejszenie rentowności gospodarstwa w roku 2009.
3.2.2. Podatek od nieruchomości
opodatkowania podatkiem od nieruchomości są
grunty,
budynki lub ich części,
budowle lub ich części związane z prowadzeniem działalności gospodarcze.
Podmiotami obowiązanymi do zapłaty podatku od nieruchomości są:
właściciel
użytkownik wieczysty
samoistny Przedmiotem posiadacz
w niektórych przypadkach - posiadacz zależny nieruchomości lub ich części stanowiących własność Skarbu Państwa lub jednostki samorządu terytorialnego.
Obowiązek podatkowy powstaje z pierwszym dniem miesiąca następującego po miesiącu, w którym nastąpiło nabycie tytułu prawnego do przedmiotu opodatkowania lub wejście w jego posiadanie. Jeżeli okolicznością, od której jest uzależniony obowiązek podatkowy, jest istnienie budowli albo budynku lub ich części, obowiązek podatkowy powstaje z dniem 1 stycznia roku następującego po roku, w którym budowa została zakończona albo w którym rozpoczęto użytkowanie budowli albo budynku lub ich części przed ich ostatecznym wykończeniem.
Obowiązek podatkowy wygasa z upływem miesiąca, w którym ustały okoliczności uzasadniające ten obowiązek.
W omawianym gospodarstwie podatkiem od nieruchomości objęty jest budynek mieszkalny o powierzchni użytkowej 123 m2.
W tabeli 15 przedstawiono stawki podatku od nieruchomości za 1 m2 powierzchni użytkowej obowiązujące w Gminie Strzegowo w latach 2006-2008.
Tabela 14. Stawki podatku od nieruchomości obowiązujące w gminie Strzegowo w latach 2006-2008
| 2006 | 2007 | 2008 | |
|---|---|---|---|
| Stawka podatku od nieruchomości za m2 powierzchni użytkowej | 0,50 zł | 0,55 zł | 0,58 zł |
Źródło: Opracowanie własne
Na wykresie 16 przedstawiono wysokość podatku od nieruchomości w badanym gospodarstwie w latach 2006-2008
Wykres 15. Wysokość podatku od nieruchomości w badanym gospodarstwie w latach 2006-2008
Źródło: Opracowanie własne
Jak z powyższego wynika, w porównaniu z innymi kosztami gospodarstwa podatek od nieruchomości jest najmniejszym obciążeniem i nie stanowi on dla właścicieli istotnego obciążenia.
3.2.3. Podatek od środków transportu
Obowiązek podatkowy w podatku od środków transportowych ciąży na osobach fizycznych i osobach prawnych będących właścicielami środków transportowych.
Jak właścicieli traktuje się również jednostki organizacyjne nie mające osobowości prawnej, na które środek transportowy jest zarejestrowany. W wypadku zmiany właściciela środka transportowego zarejestrowanego obowiązek podatkowy ciąży na poprzednim właścicielu - do końca miesiąca, w którym nastąpiło przeniesienie własności.
Jeżeli środek transportowy stanowi współwłasność dwóch lub więcej osób fizycznych lub prawnych, obowiązek podatkowy w podatku od środków transportowych ciąży solidarnie na wszystkich współwłaścicielach.
Opodatkowaniu podatkiem od środków transportowych podlegają:
1) samochody ciężarowe o dopuszczalnej masie całkowitej od 3,5 tony i poniżej 12 ton,
2) samochody ciężarowe o dopuszczalnej masie całkowitej równej lub wyższej niż 12 ton,
3) ciągniki siodłowe i balastowe przystosowane do używania łącznie z naczepą lub przyczepą o dopuszczalnej masie całkowitej zespołu pojazdów od 3,5 tony i poniżej 12 ton,
4) ciągniki siodłowe i balastowe przystosowane do używania łącznie z naczepą lub przyczepą o dopuszczalnej masie całkowitej zespołu pojazdów równej lub wyższej niż 12 ton,
5) przyczepy i naczepy, które łącznie z pojazdem silnikowym posiadają dopuszczalną masę całkowitą od 7 ton i poniżej 12 ton, z wyjątkiem związanych wyłącznie z działalnością rolniczą prowadzoną przez podatnika podatku rolnego,
6) przyczepy i naczepy, które łącznie z pojazdem silnikowym posiadają dopuszczalną masę całkowitą równą lub wyższą niż 12 ton, z wyjątkiem związanych wyłącznie z działalnością rolniczą prowadzoną przez podatnika podatku rolnego,
7) autobusy.
Wysokość podatku ustala rada gminy, z tym że nie może ona przekroczyć kwot maksymalnych, podawanych corocznie w rozporządzeniu Ministra Finansów.
Wysokość stawek podatku określa rada gminy w drodze uchwały rady. Rada może różnicować stawki podatku, uwzględniając rodzaj środka transportowego, ładowność, masę całkowitą, wiek, nacisk na siodło ciągnika albo liczbę miejsc do siedzenia.
W badanym gospodarstwie podatkowi od środków transportu podlega samochód ciężarowy o ładowności 12 ton, rok produkcji 2003.
Na wykresie 17 przedstawiono obciążenia gospodarstwa z tytułu podatku od środków transportu w latach 2006-2008.
Wykres 16. Obciążenia badanego gospodarstwa z tytułu podatku od środków transportu w latach 2006-2008
Źródło: Opracowanie własne
PODATKI DOCHODOWE OBCIĄŻAJĄCE GOSPODARSTWO ROLNE
Działalność rolniczą nie podlega opodatkowaniu podatkiem dochodowym od osób fizycznych. Jedynym wyjątkiem są tak zwane działy specjalne produkcji rolnej, do których — zgodnie z ustawą o podatku dochodowym od osób fizycznych — zalicza się:
• uprawy roślin w szklarniach i ogrzewanych tunelach foliowych;
• uprawy grzybów i ich grzybni;
• uprawy roślin in vitro;
• fermową hodowlę i chów drobiu rzeźnego i nieśnego;
• wylęgarnie drobiu;
• hodowlę oraz chów zwierząt futerkowych i laboratoryjnych;
• hodowlę dżdżownic, hodowlę entomofagów, hodowlę jedwabników;
• prowadzenie pasiek;
• oraz chów innych zwierząt poza gospodarstwem rolnym.
Ze względu na wielkość produkcji nie zalicza się do działów specjalnych, między innymi:
• upraw roślin w szklarniach ogrzewanych i nieogrzewanych na powierzchni nieprzekraczającej 25 m2;
• upraw roślin w tunelach foliowych ogrzewanych na powierzchni do 50 m2;
• upraw roślin w tunelach nieogrzewanych — bez ograniczeń;
• upraw grzybów, o powierzchni do 25 m2;
• pasiek, jeżeli ich liczba nie przekracza 50 rodzin.
Do działów specjalnych produkcji rolnej, bez względu na wielkość produkcji zalicza się:
• hodowlę jedwabników, dżdżownic i entomofagów;
• uprawy roślin in vitro.
Dochodem (stratą) z działów specjalnych produkcji rolnej jest różnica pomiędzy przychodem z tytułu prowadzenia tych działów a poniesionymi kosztami uzyskania, powiększona o wartość przyrostu stada zwierząt na koniec roku podatkowego w porównaniu ze stanem na początek roku i pomniejszona o wartość ubytków w tym stadzie w ciągu roku podatkowego.
Dochód z działów specjalnych produkcji rolnej, jeżeli podatnik nie prowadzi ksiąg, ustala się przy zastosowaniu norm szacunkowych dochodu z określonej powierzchni upraw lub jednostki produkcji zwierzęcej.
Normy szacunkowe dochodu rocznego stosuje się od jednostek powierzchni upraw lub innych jednostek rodzajów produkcji określonych w tabeli, z tym że w przypadku:
Jeżeli rozmiary działów specjalnych produkcji rolnej przekraczają wielkości określone ustawie, opodatkowaniu podlegają dochody uzyskane w roku podatkowym z całej powierzchni upraw lub wszystkich jednostek produkcji. Jeżeli natomiast w ciągu rocznego cyklu produkcji na tej samej powierzchni są prowadzone różne uprawy, dla których są ustalane różne normy szacunkowe dochodu, dochód z każdego rodzaju uprawy oblicza się, przy zastosowaniu właściwej dla niej normy, proporcjonalnie do liczby miesięcy, w których była prowadzona taka uprawa, wliczając w to okres przygotowania do zaprowadzenia tej uprawy.
W badanym gospodarstwie rolnym opodatkowaniu podatkiem dochodowym podlegają uprawy warzyw w tunelach foliowych ogrzewanych o powierzchni 1.450 m2.
W tabeli 16 przedstawiono stawki podatku dochodowego od upraw warzyw w tunelach foliowych ogrzewanych w latach 2006-2008.
Tabela 16. Stawki podatku dochodowego w badanym gospodarstwie w latach 2006-2008.
| 2006 | 2007 | 2008 | |
|---|---|---|---|
| Stawki podatku dochodowego (1m2 powierzchni upraw) | 3,55 zł | 3,79 zł | 3,97 zł |
Źródło: Opracowanie własne
Na wykresie 18 przedstawiono obciążenia badanego gospodarstwa w latach 2006-2008 z tytułu podatku dochodowego od działów specjalnych produkcji rolnej.
Wykres 17. Wysokość podatku dochodowego od działów specjalnych produkcji rolnej płaconych przez badane gospodarstwo w latach 2006-2008
Źródło: Badania własne
WPŁYW PODATKÓW I POZOSTAŁYCH KOSZTÓW NA RENTOWNOŚĆ GOSPODARSTWA ROLNEGO
Udział podatków w całkowitych kosztach gospodarstwa.
Wysokość stawek podatkowych obciążających gospodarstwo rolne powoli, ale systematycznie rośnie, a dynamika ich wzrostu przekracza wzrost realnych dochodów badanego gospodarstwa. Z drugiej jednak strony dynamika wzrostu podatków jest niższa, niż pozostałych kosztów gospodarstwa rolnego, w związku z czym ich procentowy udział w całkowitych kosztach gospodarstwa spada.Na wykresie 18 przedstawiono procentowy udział podatków w całkowitych kosztach przedsiębiorstwa.
Wykres 17. Całkowity udział podatków w kosztach badanego gospodarstwa
Źródło: Opracowanie własne
Jak wynika z powyższego wykresu, najwyższy udział podatków w całkowitych kosztach gospodarstwa był w roku 2006, a najniższy w 2007. Tłumaczyć to można faktem, że rok 2007 był okresem gwałtownego wzrostu na rynkach światowych cen ropy naftowej i wyrobów ropopochodnych, a co za tym idzie, także cen pozostałych środków ochrony roślin i nawozów sztucznych.
Na wykresie 19 przedstawiono stosunek procentowy kosztów gospodarstwa do jego przychodów w latach 2006-2008 bez uwzględnienia kosztów robocizny właściciela i jego członków rodziny oraz składek KRUS.
Wykres 18. Stosunek kosztów ponoszonych przez badane gospodarstwo do jego przychodów w latach 2006-2008
Źródło: Opracowanie własne
W. Wójtowicz, Prawo podatkowe część ogólna i szczegółowa, Bydgoszcz- Lublin 2005r.↩
Administracja publiczna - jest to przejęte przez państwo i realizowane przez jego zawisłe organy, a także przez organy samorządu terytorialnego zaspokajanie zbiorowych i indywidualnych potrzeb obywateli, wynikających ze współżycia ludzi w społecznościach.↩
Zgodnie z art. 7 ust.2 ordynacji podatkowej podatnikami mogą być także inne podmioty- np. w podatku dochodowym od osób prawnych mogą to być podatkowe grupy kapitałowe.↩
Ustawa z dnia 15 listopada 1984 r. o podatku rolnym, Dz. U. z 1993 r. Nr 94, poz. 431.↩
Artykuł 3 ustawy o podatku rolnym, Dz. U. z 1993 r. Nr 94, poz. 431.↩
Ustawa o zmianie ustawy o podatku rolnym z dnia 10 października 2002 r., Dz. U. z 2002 r., Nr 200,
poz.1680.↩
Uregulowany w ustawie z dnia 15 listopada 1984r.↩
Definicja użytków rolnych wynika z rozporządzenia Ministra Rozwoju Regionalnego i budownictwa z dnia 29 marca 2001 r.↩
Umocnieniem prawnym podatku leśnego jest ustawa z dnia 30 października 2002 r. o podatku leśnym.↩
Za działalność leśną ustawa uważa działalność właścicieli, posiadaczy lub zarządców lasów w zakresie urządzania, ochrony i zagospodarowania lasu, utrzymania i powiększania zasobów i upraw leśnych.↩
DzU nr 90 z 1993 r., poz. 416 z późn. Zm.↩
DzU nr 144, poz. 930 z późn. Zm.↩
Ustawa z dnia 26 lipca 1991 r., o podatku dochodowym od osób fizycznych j. t., Dz. U., z 2000 r., nr 14, poz. 176.↩
Art. 8- 12b ustawy o podatkach i opłatach lokalnych.↩
Ustawa z dnia 12 marca 2004 r o pomocy społecznej (Dz.U. Nr 64 poz. 293 z 2004 r.)↩
Wyszukiwarka
Podobne podstrony:
Praca lic podatki w rolnictwie
Informacja o podatkach w rolnictwie, Studia, FiR, podatki
Aktywa i rezerwy z tytułu odroczonego podatku hodowego, Licencjat UE, sprawozdawczość finansowa
wyklad 7 renta ekonomiczna a system podatkowy w rolnictwie polskim
współczesne przemiany rolnictwa w Polsce, Gospodarka przestrzenna licencjat, I rok, Geografia ekonom
Podatek VAT w rolnictwie, SGGW - zarządzanie - licencjat dzienne, Semestr V, Polityka agrarna
System podatkowy i ubezpieczeniowy w rolnictwie, Ekonomika, II rok
Podatki Posrednie Materialy 2c, Studia UEP WE FiR licencjat, Podatki pośrednie
Moment powstania przychodu, Studia UMK FiR, Licencjat, II rok - moduł Rachunkowość, Rachunkowość pod
Zakup licencji od unijnego kontrahenta, Gazeta Podatkowa
Podatki Posrednie Materialy 2a, Studia UEP WE FiR licencjat, Podatki pośrednie
podatki z zakładu pracy chronionej praca licencjacka (82 s
Przebieg harmonizacji podatku VAT i akcyzy w Polsce (2), Prace licencjackie, magisterskie, Magisterk
Ulgi i zwolnienia podatkowe w podatku hodowym (2), Prace licencjackie, magisterskie, Magisterki
POLITYKA PODATKOWA GMINY SYCÓW I JEJ EFEKTY W LATACH 2005 - praca licencjacka
współczesne przemiany rolnictwa w Polsce, Gospodarka przestrzenna licencjat, I rok, Geografia ekonom
więcej podobnych podstron