Komisja Europejska (niem. Europäische Kommission, fr. Commission européenne, ang. European Commission) – organ wykonawczy Unii Europejskiej będący instytucją odpowiedzialną za bieżącą politykę Unii, nadzorujący prace wszystkich jej agencji i zarządzającą jej funduszami. Komisja posiada wyłączną inicjatywę legislacyjną w zakresie prawa unijnego oraz jest uprawniona do wydawania rozporządzeń wykonawczych (ang. Comission Regulation). Jej główną siedzibą jest Bruksela.

Funkcjonowanie komisji jest wzorowane na rządzie gabinetowym, a 28 komisarzy odpowiada randze ministra w rządach poszczególnych państw. Na każde państwo członkowskie Unii Europejskiej przypada jeden komisarz, choć w założeniu mają oni reprezentować interesy całej Unii, a nie państw, z których pochodzą. Jeden z grona komisarzy jest wybierany przez Parlament Europejski na przewodniczącego Komisji (obecnym przewodniczącym jest José Manuel Barroso, w 2009 roku został wybrany na drugą kadencję).

W potocznym rozumieniu termin „Komisja Europejska” może także oznaczać całą administrację podległą 28 komisarzom. Obecnie pracuje w niej około 25 tys. urzędników.

Komisja Europejska jest odpowiedzialna tylko przed Parlamentem Europejskim, a w historii nie było przypadku jej odwołania, mimo bliskości wskutek zainicjowanego przez parlament w 1999 śledztwa w sprawie korupcji, nepotyzmu i niegospodarności Komisji^[1].

Spis treści

• 1 Struktura Komisji

• 2 Tryb wyboru Komisji

• 3 Prerogatywy

• 4 Historia Komisji

• 5 Zarzuty o korupcję i niegospodarność

• 6 Obecny Skład Komisji

• 7 Polscy komisarze

• 8 Przypisy

• 9 Bibliografia

• 10 Linki zewnętrzne

Struktura Komisji

Obecnie Komisja liczy tylu członków, ile jest państw członkowskich Unii (28). Od 1 listopada 2014 liczyć będzie w każdej kadencji 2/3 liczby członków Unii (tzn. jeśli UE liczy 28 państw, to komisarzy będzie 18). Jednak Rada Europejska, stanowiąc jednomyślnie, będzie mogła ustalić inną liczbę. Każdy z komisarzy jest odpowiedzialny za określoną dziedzinę, analogicznie do ministrów w rządzie. W skład komisji wchodzi też wysoki przedstawiciel Unii do spraw zagranicznych i polityki bezpieczeństwa jako jeden z jej wiceprzewodniczących.

Członkowie komisji nie mogą czuć się związani żadnymi instrukcjami płynącymi z krajów ich pochodzenia – są politykami, których powołanie rekomenduje Rada Unii Europejskiej i zatwierdzaParlament Europejski, a mianuje Rada Europejska. Ich zadaniem jest nadzór nad przydzielonymi im dyrekcjami generalnymi.

Tryb wyboru Komisji

Zgodnie z postanowieniami Traktatu z Lizbony, uwzględniając wyniki wyborów do Parlamentu Europejskiego Rada Europejska wybiera większością kwalifikowaną kandydata na przewodniczącego Komisji Europejskiej, którego następnie po wysłuchaniu politycznego programu zatwierdza w głosowaniu większością kwalifikowaną Parlament Europejski. W przypadku niewybrania lub nie zatwierdzenia kandydata stosuje się powyższą procedurę a Rada Europejska ma miesiąc na przedstawienie nowego kandydata.

Rada Unii Europejskiej, w porozumieniu z przewodniczącym Komisji, ustala listę komisarzy, postępując według sugestii państw członkowskich. Następnie skład Komisji podlega kolegialnemu zatwierdzeniu przez Parlament Europejski, który przedtem przesłuchuje kandydatów na komisarzy na posiedzeniach odpowiednich Komisji. W przypadku zatwierdzenia, Rada Europejska mianuje Komisję stanowiąc większością kwalifikowaną.

Prerogatywy

Komisja Europejska zajmuje się wszystkimi bieżącymi zagadnieniami dotyczącymi funkcjonowania Unii, a więc polityką rolną, gospodarczą, społeczną, obronnością i polityką międzynarodową itp. Oprócz tego Komisja jest instytucją zajmującą się konstruowaniem i przedstawianiem pod głosowanie Radzie Unii Europejskiej lub Parlamentowi Europejskiemu wszystkich aktów prawnych Unii. Komisja przygotowuje też zazwyczaj propozycje traktatów i innych aktów prawa międzynarodowego, które są później dyskutowane na zebraniach Rady Europejskiej. Komisja Europejska nadzoruje też rządy państw członkowskich w sprawie wdrażania zmian prawa poszczególnych krajów wynikających z przystosowywania prawa krajowego do ustaleń unijnych. Komisja prowadzi też bieżące negocjacje z krajami kandydującymi do Unii. Przewodniczący Komisji Europejskiej jest oficjalną "głową" Unii, reprezentując ją w kontaktach międzynarodowych.

Komisja Europejska jako jedyny organ unijny ma prawo tzw. bezpośredniej inicjatywy legislacyjnej.

Komisja tworzy również białe księgi i zielone księgi. Zielone księgi to komunikaty dotyczące pewnych dziedzin polityki, skierowane przede wszystkim do uczestników konsultacji i debat na dany temat. Czasami stanowią impuls do podjęcia działań legislacyjnych. Białe księgi to dokumenty zawierające propozycje konkretnych działań Unii, opracowywane często po publikacji zielonej księgi rozpoczynającej dyskusję na dany temat^[2].

Historia Komisji

Poprzedniczkami Komisji Europejskiej były: powstała w 1952 r. Wysoka Władza, będąca organem zarządzającym EWWiS złożonym z funkcjonariuszy międzynarodowych, oraz istniejące od1958 r. Komisja EWG i Komisja Euratomu. Wszystkie trzy organy zostały połączone w jednolitą Komisję Wspólnot Europejskich w 1967 r. na mocy Traktatu Fuzyjnego. Nazwa Komisja Europejska przyjęła się po wejściu w życie Traktatu z Maastricht i powstaniu Wspólnot Europejskich.

Przewodniczący Komisji Europejskiej
Przewodniczący
Walter Hallstein Jean Rey Franco Maria Malfatti Sicco Mansholt François-Xavier Ortoli Roy Jenkins Gaston Thorn Jacques Delors Jacques Santer Romano Prodi José Manuel Durão Barroso

Zarzuty o korupcję i niegospodarność

W 1999 Komisja została rozwiązana w wyniku zarzutów o korupcję i nepotyzm podniesionych przez audytora wewnętrznego Paula van Buitenena, w których główną rolę grała komisarz Édith Cresson^[3]. Bezpośrednią przyczyną rozwiązania Komisji, której przewodniczącym był Jacques Santer, był raport Komisji Niezależnych Ekspertów opisujący brak zarządzania sprzyjający korupcji i niegospodarności:

„	Badania przeprowadzone przez Komisję zbyt często wykazywały rosnący opór ze strony członków hierarchii wobec podejmowania odpowiedzialności. Trudno było znaleźć kogokolwiek, kto wykazywałby choćby śladowe poczucie odpowiedzialności (...) Skrajnie skomplikowane przepisy narażają EAGGF na korupcję i czynią jakąkolwiek kontrolę bardzo trudną.	”
— Second report on Reform of the Commission. Analysis of current practice and proposals for tackling mismanagement, irregularities and fraud. Committee of Independent Experts, 10 września 1999.

Zarzuty o nierzetelne rozliczanie środków budżetowych i brak transparentności były podnoszone ponownie w 2004 roku^[4].

Po skandalu w 1999 roku rozwiązaniem problemu miało być uruchomienie biura antykorupcyjnego OLAF^[5]. Według Paula van Buitenena w 2008 roku nadal nie funkcjonuje ono skutecznie^[6]. Już w latach 2002-2004 zaobserwowano pierwsze przypadki wewnętrznych represji wobec urzędników zgłaszających do OLAF nieprawidłowości w swoich jednostkach^[7].

W 2008 roku Komisja Europejska została skrytykowana przez koalicję organizacji pozarządowych za dopuszczenie do zdominowania grup eksperckich przez lobbystów i przedstawicieli biznesowych grup nacisku^[8].

W 2009 roku 66% skarg do europejskiego rzecznika praw obywatelskich (European Ombudsman) dotyczyło działań Komisji Europejskiej, z czego 36% – braku transparentności, na przykład utrudniania dostępu do informacji publicznej^[9].

W kwietniu 2009 ujawniona została wewnętrzna notatka rozesłana do pracowników Komisji Europejskiej, w której zaleca się im by w raportach i korespondencji nie wspominali o prywatnych spotkaniach z lobbystami oraz instruuje, w jaki sposób utrudniać dostęp do informacji publicznej przez wąskie interpretowanie zapytań we wnioskach^[10].

W 2010 roku organizacja Transparency International wyraziła zaniepokojenie podejmowaniem pracy przez byłych komisarzy w sytuacjach mogących stwarzać podejrzenie konfliktu interesów^[11][12]. Brytyjskie czasopismo "Public Servant Magazine" skrytykowało Komisję za rozrzutność i niekontrolowany rozrost biurokracji, której koszty utrzymania wynoszą ponad 8miliardów euro, z czego koszty samej Komisji to ponad 3,5 miliarda^[13]. Zbiorcze raporty na temat wydatków Komisji Europejskiej opublikowało w 2011 roku The Bureau for Investigative Journalism^[14], krytykując równocześnie KE za utrudnianie dostępu do tych informacji^[15]

W 2010 roku Reuters ujawnił korespondencję urzędników Komisji, którzy ukrywali lub przeinaczali wyniki badań naukowych dla wsparcia politycznego programu promocji biopaliw^[16]. Wkrótce potem Komisja została pozwana do sądu przez grupę Climate Earth z zarzutem ograniczania prawa do informacji publicznej^[17]. Kontrowersje wzbudza także – zgodna z przepisami KE – praktyka wypłacania byłym komisarzom "przejściowych wynagrodzeń" w wysokości 40-65% ich zarobków przez trzy lata od odejścia z pracy^[18].

Obecny Skład Komisji

 Osobny artykuł: Druga Komisja José Barroso.

•  José Manuel Barroso (przewodniczący),

•  Catherine Ashton (Wysoki przedstawiciel Unii do spraw zagranicznych i polityki bezpieczeństwa, Pierwsza wiceprzewodnicząca),

•  Viviane Reding (sprawiedliwość, wiceprzewodnicząca),

•  Joaquín Almunia (konkurencja, wiceprzewodniczący),

•  Siim Kallas (transport, wiceprzewodniczący),

•  Neelie Kroes (agenda cyfrowa, wiceprzewodnicząca),

•  Antonio Tajani (przemysł i przedsiębiorczość, wiceprzewodniczący),

•  Maroš Šefčovič (administracja, wiceprzewodniczący),

•  Janez Potočnik (ochrona środowiska),

•  Olli Rehn (sprawy gospodarcze i walutowe),

•  Andris Piebalgs (rozwój),

•  Michel Barnier (rynek wewnętrzny i usługi),

•  Androulla Vassiliou (edukacja, kultura, wielojęzyczność i młodzież),

•  Algirdas Šemeta (podatki i cła, audyt i zwalczanie nadużyć finansowych),

•  Karel De Gucht (handel),

•  Tonio Borg (zdrowie),

•  Máire Geoghegan-Quinn (badania, innowacje i nauka),

•  Janusz Lewandowski (budżet),

•  Maria Damanaki (gospodarka morska i rybołówstwo),

•  Günther Oettinger (energia),

•  Johannes Hahn (polityka regionalna),

•  Connie Hedegaard (klimat),

•  Štefan Füle (rozszerzenie UE),

•  László Andor (zatrudnienie i sprawy społeczne),

•  Cecilia Malmström (sprawy wewnętrzne),

•  Kristalina Georgieva (współpraca międzynarodowa, pomoc humanitarna i reagowanie kryzysowe)

•  Dacian Cioloş (rolnictwo i rozwój obszarów wiejskich).

•  Neven Mimica (polityka konsumencka)

Polscy komisarze[edytuj | edytuj kod]

Lp.	Zdjęcie	Imię i nazwisko	Stanowisko	Objęcie urzędu	Złożenie urzędu
1.		Danuta Hübner	komisarz ds. handlu przy Pascalu Lamy	1 maja 2004	22 listopada 2004
			komisarz ds. polityki regionalnej	22 listopada 2004	3 lipca 2009
2.		Paweł Samecki	komisarz ds. polityki regionalnej	4 lipca 2009	9 lutego 2010
3.		Janusz Lewandowski	komisarz ds. budżetu i programowania finansowego	9 lutego 2010

Przypisy