byde艂ko 逝俹艣膰 膰w na I ko艂o

NIESTRAWNO艢膯 (indigestio)

Zesp贸艂 jednostek chorobowych prze偶uwaczy, charakteryzuj膮cych si臋 podobnymi objawami klinicznymi (utrat膮 apetytu, prze偶uwania, odbijania gaz贸w, upo艣ledzeniem motoryki przed偶o艂膮dk贸w oraz zmian膮 w sk艂adzie drobnoustroj贸w), kt贸rym towarzysz膮 stany zatrucia ustroju.

Rodzaje niestrawno艣ci:

A) pierwotna (indigestiosimplex) 鈥proces chorobowy dotyczy samych przed偶o艂膮dk贸w, spowodowany jest b艂臋dami 偶ywieniowymi - wyst臋puje g艂贸wnie u kr贸w, owiec i k贸z.

1) Niestrawno艣膰 pierwotna t艂a alimentarnego:

niestrawno艣膰 prosta - ostre prze艂adowanie 偶wacza,

niestrawno艣膰 kwa艣na (acidosisruminis-laktoacidosis)

rozk艂ad gnilny tre艣ci 偶wacza (putrefactioingestaeruminis

niestrawno艣膰 zasadowa (alcalosisruminis),

wzd臋cie 偶wacza (tympaniaruminis et abomasi, meteorismusruminis),

wzd臋cie trawie艅ca (tympaniaabomasi)

zapiaszczenie przed偶o艂膮dk贸w i trawie艅ca (saburra),

niestrawno艣膰 ciel膮t (indigestiovitulorum).

2) Niestrawno艣膰 pierwotna na tle zmian miejscowych w 艣cianach przed偶o艂膮dk贸w:

zapalenie b艂ony 艣luzowej 偶wacza (ruminitis),

urazowe zapalenie czepca i otrzewnej (reticuloperitonitistraumatica)

rogowacenie b艂ony 艣luzowej 偶wacza (parakeratosis),

owrzodzenie b艂ony 艣luzowej przed偶o艂膮dk贸w.

3) Niestrawno艣膰 pierwotna na tle zaburze艅 czynno艣ci ruchowej przed偶o艂膮dk贸w i proces贸w trawienia:

zatkanie uj艣cia czepcowo-ksi臋gowego,

uszkodzenie nerwu b艂臋dnego (syndrom Hoflunda),

zatkanie ksi膮g (obstipatioomasi).

B) wt贸rna (indigestiosecundaria)

proces chorobowy dotyczy innych narz膮d贸w i ujemnie wp艂ywa na funkcjonowanie przewodu pokarmowego (zapalenie otrzewnej, macicy, wymienia, p艂uc itp.)

Niestrawno艣膰kwa艣na ( kwasica偶wacza) (lactoacidosis, acidosis ruminis, acidosis indigestaeruminis ):

Schorzenie polega na tworzeniu si臋 nadmiernej ilo艣ci kwasu mlekowego, spadku pH tre艣ci 偶wacza do warto艣ci oko艂o 4 (a nawet do 3,8) i zahamowaniu rozwoju flory bakteryjnej 偶wacza na skutek nieprawid艂owej fermentacji, w wyniku spo偶ywania 艂atwostrawnych i 艂atwofermentuj膮cych w臋glowodan贸w. Nast臋pstwem takiego post臋powania jest szybkie wytwarzanie i gromadzenie si臋 w 偶waczu du偶ych ilo艣ci kwasu mlekowego oraz toksycznych amin (i ci臋偶kie zaburzenia w organi藕mie).

呕ywienie prze偶uwaczy zbyt du偶膮 ilo艣ci膮 艂atwostrawnych w臋glowodan贸w (glukoza, sacharozy, skrobia) powoduje w pierwszej fazie wzrost ilo艣ci kwasu propionowego, przy r贸wnocze艣nej zmianie sk艂adu flory i fauny w 偶waczu. Zostaj膮 inaktywowane lub zniszczone niekt贸re rodzaje drobnoustroj贸w (np. Mierococcuslactolyticus, Mierococcusaerogenes, Yeillonellagasogenes, Thorospirtllum rubrum itp.), kt贸re rozk艂adaj膮 kwas pirogronowy (jest on najwa偶niejszym produktem przej艣ciowym przemiany w臋glowodanowej) do kwasu propionowego. Ulegaj膮 za艣 namno偶eniu szczepy bakterii, takie jak Streptococcusbovis a nast臋pnie Lactobaccillus sp. powoduj膮ce jednostronne i szkodliwe dla organizmu procesy fermentacyjne. W ich wyniku powstaj膮 w nadmiarze bezwarto艣ciowe metan i bezwodnik w臋glowy oraz kwas mlekowy. Zaistnia艂e zmiany upo艣ledzaj膮 dalsze przemiany kwasu mlekowego, kt贸ry pod postaci膮 dw贸ch izomer贸w D (-) i L (+) gromadzi si臋 w 偶waczu w ilo艣ciach dochodz膮cych do 2%. Izomer D odpowiada za kwasic臋 i jest wynikiem rozpadu prostych cukr贸w. Wskutek niskiego pH w 偶waczu znikaj膮 prawie zupe艂nie lub ca艂kowicie pierwotniaki i bakterie celulozolityczne, miejsce kt贸rych zajmuj膮 bakterie kwasu mlekowego. Wybitne kwa艣ne 艣rodowisko (pH 5,5-3,8) powoduje, 偶e nad procesem dezaminacji, jaki ma miejsce przy pH oboj臋tnym, alkalicznym czy nawet lekko kwa艣nym, przewa偶a proces dekarboksylacji, w wyniku kt贸rego powstaj膮 aminy (histamina, tyramina). Dzia艂anie na organizm obydwu zwi膮zk贸w (tj. kwasu mlekowego i amin) sk艂ada si臋 na obraz choroby.

-Kwas mlekowy powoduje w 偶waczu wzrost ci艣nienia osmotycznego, uszkodzenie nab艂onka czepcowo-偶waczowego i mniej lub bardziej rozleg艂e zapalenie przed偶o艂膮dk贸w.

Organizm stara si臋 wyr贸wna膰 powsta艂e zmiany:

-Obni偶one kwa艣ne pH podwy偶sza przez wzmo偶ony dow贸z 艣rodk贸w alkalizuj膮cych - 艣lina, niekt贸re produkty trawienia o oddzia艂ywaniu zasadowym.

-R贸偶nic臋 ci艣nie艅 osmotycznych usuwa przez zwi臋kszenie ilo艣ci wody sprowadzanej do 偶wacza na drodze dyfuzji oraz wzmo偶one wydzielanie 艣liny. Uwodnienie tre艣ci pokarmowej powoduje zag臋szczenie krwi, co w ci臋偶szych przypadkach poci膮ga za sob膮 znaczne zaburzenia w gospodarce wodno-elektrolitowej i mo偶e sta膰 si臋 zagro偶eniem dla 偶ycia zwierz臋cia .

PRZYCZYNY:

-przekarmienie lub przypadkowe zjedzenie du偶ych ilo艣ci pasz zasobnych w 艂atwostrawne w臋glowodany (mieszanki zbo偶owe, otr臋by, buraki cukrowe i ich odpady - li艣cie, zrzynki, wys艂odki, melasa, buraki pastewne, jab艂ka, ziemniaki i bardzo m艂ode soczyste trawy).

-nag艂a zmiana w 偶ywieniu zwierz膮t z paszy obj臋to艣ciowej, bogatej w celuloz臋 na pasz臋 o du偶ej zawarto艣ci prostych w臋glowodan贸w, nawet w贸wczas, gdy ich ilo艣膰 nie przekracza g贸rnej granicy dopuszczalnych norm, ale zosta艂y podane bez uprzedniego stopniowego przyzwyczajania zwierz臋cia (minimalny okres adaptacji 7-10 dni do 2 tygodni).

Objawy kliniczne:

Zmiany zale偶膮 od okresu choroby :

Przebieg choroby ostry lub podostry - okres trwania zwykle 1-9 dni, zdarzaj膮 si臋 zej艣cia 艣miertelne poprzedzone objawami znacznego niepokoju i utrat膮 艣wiadomo艣ci, zwykle w kilka godzin po wyst膮pieniu pierwszych objaw贸w choroby.

Objawy choroby pojawiaj膮 si臋 w kilka godzin po przekarmieniu: r贸偶nego stopnia zaburzenia 艣wiadomo艣ci (od apatii do 艣pi膮czki), zwierz臋 zgrzyta z臋bami, przewa偶nie le偶y i niech臋tnie wstaje. W pozycji stoj膮cej wyst臋puj膮 dr偶enia mi臋艣ni, zataczanie si臋. Rzadziej wyst臋puj膮 objawy morzyskowe. Ciep艂ota wewn臋trzna i liczba oddech贸w s膮 niezmienione lub nieznacznie podwy偶szone. W ko艅cowym okresie ci臋偶kich przypadk贸w mog膮 by膰 poni偶ej norm. Istotnemu podwy偶szeniu ulega liczba t臋tna, kt贸ra przekracza g贸rn膮 granic臋 norm (wyj膮tkowo wy偶sza od 100). Spoj贸wki s膮 zwykle niezmienione (w lekkich przypadkach), mog膮 by膰 r贸wnie偶 zaczerwienione i nastrzykane (艣redni i ci臋偶ki przebieg choroby).

Od drugiego dnia choroby wyst臋puje odwodnienie organizmu, niekiedy poprzedzone potami. W ci臋偶kim przebiegu stwierdzono objawy duszno艣ci mieszanej i zmiany w jako艣ci t臋tna (t臋tno ma艂e i mi臋kkie). Uderzenia serca s膮 w tych przypadkach wzmocnione, tony zaakcentowane. Z regu艂y obserwuje si臋: zahamowanie prze偶uwania i motoryki przed偶o艂膮dk贸w, a tak偶e utrat臋 apetytu i pragnienia. Pragnienie wyj膮tkowo jest wzmo偶one. Zwykle po przej艣ciowym zaparciu wyst臋puje biegunka (ka艂 mo偶e by膰 pastowaty lub wodnisty), niekiedy mo偶na stwierdzi膰 domieszk臋 krwi. Obserwuje si臋 r贸wnie偶 utrzymuj膮ce si臋 w ci膮gu kilku dni zaparcia. Wzd臋cie 偶wacza jest rzadko spotykanym objawem choroby. 呕wacz przy omacywaniu jest mniej lub bardziej bolesny co niejednokrotnie mo偶e sugerowa膰 urazowe zapalenie czepca. Dodatnio wypadaj膮 pr贸by b贸lowe. Pole st艂umienia w膮trobowego mo偶e ulec powi臋kszeniu i w贸wczas przy opukiwaniu stwierdza si臋 bolesno艣膰. W mleku przy prawie nie zmienionej wydajno艣ci spada wyra藕nie zawarto艣膰 t艂uszczu (nawet poni偶ej 1%). W ci臋偶kich przypadkach spadek dotyczy r贸wnie偶 og贸lnej ilo艣ci mleka.

Zmiany w p艂ynnej tre艣ci 偶wacza:

-wo艅 jest kwa艣na w pierwszych dw贸ch dniach choroby, ma艂o typowa lub gnilna w p贸藕niejszym okresie. Barwa mlecznoszara lub brunatnoszara. Konsystencja wodnista, rz膮dzie ci膮gliwa. Osad gromadzi si臋 zwykle szybko, podp艂ywanie natomiast jest zahamowane - wyj膮tkowo jest wzmo偶one przy r贸wnoczesnym sk膮pym osadzaniu si臋 cz膮steczek na dnie naczynia. Warto艣膰 pH utrzymuje si臋 w granicych 4,5-6,3 pierwszego i w cz臋艣ci przypadk贸w drugiego dnia choroby; w p贸藕niejszym okresie 6,0-8,0.

-obni偶ona liczba lub brak pierwotniak贸w, przewaga G+ ziarniak贸w {Streptococcusbovis) i laseczek (Lactobacillus), kwa艣nyzapach i obni偶ona lepko艣膰 tre艣ci (fizjologicznie lekko ci膮gliwa), brak rozk艂adu glukozy w pr贸bie fermentacyjnej,

-ilo艣膰 wytwarzanego gazu w pr贸bie fermentacyjnej po l godzinie jest najcz臋艣ciej poni偶ej l cm3 , rzadziej w granicach norm (do 2 cm3), wyj膮tkowo powy偶ej warto艣ci fizjologicznych. Czas potrzebny na strawienie celulozy na og贸艂 przekracza 54 godz. Redukcja azotyn贸w jest zwykle op贸藕niona. Ilo艣膰 kwasu mlekowego i kwasu pirogronowego wzrasta w r贸偶nym stopniu, podczas gdy ilo艣膰 lotnych kwas贸w t艂uszczowych spada poni偶ej warto艣ci fizjologicznych, rzadziej jest prawid艂owa, a wyj膮tkowo podwy偶szona.

Rokowanie:

Przypadki o lekkim przebiegu ko艅cz膮 si臋 zwykle pomy艣lnie w ci膮gu l - 2 dni, je偶eli zostanie zmieniona karma i podawane s膮: siano, s艂oma z niewielkim dodatkiem pasz tre艣ciwych.

艢rednio ci臋偶kie mog膮 trwa膰 d艂u偶ej, do 6 dni i wymagaj膮 zawsze leczenia.

Przypadki ci臋偶kie przebiegaj膮ce z utrat膮 艣wiadomo艣ci prowadz膮 z regu艂y do 艣mierci.

Zmiany sekcyjne:

-wybroczyny na b艂onach 艣luzowych przewodu pokarmowego i b艂onach surowiczych tak偶e nasierdzia i wsierdzia.

-w 偶waczu przekrwienie b艂ony 艣luzowej i obrz臋k kosmk贸w, kt贸re s膮 pokryte 艣luzowym wysi臋kiem, niekiedy z domieszk膮 krwi;

-w ci臋偶kich przypadkach nast臋puje oddzielanie si臋 b艂ony 艣luzowej.

-w trawie艅cu wyst臋puj膮 r贸wnie偶 zmiany zapalne r贸偶nego nasilenia oraz owrzodzenia.

-w膮troba obrz臋k艂a, przebarwiona z wyra藕nymi zmianami zwyrodnieniowymi lub z ogniskami ropnymi i martwicowymi.

-nerki s膮 powi臋kszone, jasnobrunatne.

-mi臋sie艅 sercowy ma oznaki zwyrodnienia.

Rozpoznanie r贸偶nicowe:

LECZENIE:

-objawowe,

-przyczynowe,

-dietetyczne,

-farmakologiczne.

Nale偶y wyeliminowa膰 karm臋 w臋glowodanow膮. Pierwszego dnia choroby zaniecha膰 podawanie karmy zupe艂nie, a od 2 dnia 偶ywi膰 wy艂膮cznie dobrym 艂膮kowym sianem, uzupe艂niaj膮c sk艂ad paszy stopniowo w miar臋 powrotu do zdrowia pasz膮 tre艣ciw膮, wprowadza膰 do racji karmowych zielonki, kiszonki lub okopowe. Celowe jest podawanie sond膮 wody w ilo艣ci 40-60 l w ci膮gu doby.

per os:

Parenteralnie:

Przeciwwskazane jest podawanie:

POWIK艁ANIA:

-zapalenie b艂ony 艣luzowej 偶wacza (ruminitis),

-ochwat racicowy (jako wynik toksemii),

-zwyrodnienie narz膮d贸w mi膮偶szowych (nerek, w膮troby, serca),

- 艣pi膮czka

Niestrawno艣膰 zasadowa (zasadowica 偶wacza) - alcalosisindigestaeruminis:

-Powstaje ona w wyniku zatrucia organizmu produktami rozpadu bia艂kowych i niebia艂kowych substancji azotowych, kt贸re tworz膮 si臋 w 偶waczu.

-Przy nadmiarze w paszy bia艂ka lub zast臋puj膮cych go substancji oraz braku odpowiedniej ilo艣ci w艂贸kna surowego i 艂atwo strawnych w臋glowodan贸w w 偶waczu dochodzi do gwa艂townie przebiegaj膮cych proces贸w rozk艂adu, kt贸re powoduj膮 powstawanie znacznych ilo艣ci amoniaku oraz karbaminianu amonu.

-Zwi膮zki te po wch艂oni臋ciu do krwi powoduj膮 w organi藕mie prze偶uwaczy og贸ln膮 alkaloz臋 oraz szereg zwi膮zanych z tym zaburze艅 g艂贸wnie ze strony uk艂adu nerwowego (amoniak maj膮c powinowactwo do tkanki nerwowej, zmniejsza wykorzystanie tlenu przez kom贸rki nerwowe).

PRZYCZYNY:

1) nakarmienie zwierz膮t m艂od膮, bujnie odros艂a traw膮, zielon膮 koniczyn膮, lucern膮 (ro艣liny zawieraj膮ce du偶o bia艂ka).

2) poda偶 kazein, 艣ruty arachidowej, poekstrakcyjnej m膮czki sojowej.

3) stosowanie w 偶ywieniu prze偶uwaczy jako uzupe艂nienie pasz bia艂kowych zbyt du偶ych ilo艣ci: mocznika, amoniakowanych wys艂odk贸w, amoniakowanej melasy, w臋glanu i azotanu amonu, biuretu oraz innych rzadziej stosowanych po艂膮cze艅.

4) Niekiedy przyczyn膮 zasadowicy mo偶e by膰 zanieczyszczenie paszy bakteriami ( E. Coli, Proteusvulgaris).

Ko艅cowym produktem przemiany w/w substancji jest amoniak, kt贸rego nadmiar (niewykorzystany do syntezy bia艂ek) w warunkach prawid艂owych jest wydalany na zewn膮trz przez odbijanie lub po wch艂oni臋ciu do krwi zostaje zneutralizowany w w膮trobie. Du偶y wp艂yw na tworzenie si臋 amoniaku ma rodzaj spo偶ywanego bia艂ka. Bia艂ko 艂atwo rozpuszczalne zawarte np. w zielonkach z koniczyny lub lucerny, czy w 艣rucie arachidowej podlega szybkiemu rozpadowi i powstaje bardzo du偶a ilo艣膰 amoniaku. W zale偶no艣ci od pH zmienia si臋 poziom amoniaku w szerokich granicach. PH decyduje czy aminokwasy ulegn膮 dezaminacji czy dekarboksylacji (powstanie amoniak albo aminy). Najlepsze pH do powstania amoniaku wynosi 6-6,7. Z chwil膮 kiedy jego st臋偶enie w 偶waczu przekroczy 50-60 mg, przenikanie do krwi gwa艂townie wzrasta, powoduj膮c w niej st臋偶enie amoniaku w granicach 600-900 碌g%. St臋偶enie w takich granicach mo偶e ju偶 wywo艂a膰 zatrucie poniewa偶 przekracza ono mo偶liwo艣ci odtruwaj膮ce w膮troby.

Towarzysz膮ce zatruciu zaburzenia w przemianach biochemicznych ustroju wskazuj膮, 偶e kliniczny obraz choroby kszta艂tuje si臋 pod wp艂ywem wielu czynnik贸w, dzia艂aj膮cych g艂贸wnie na uk艂ad nerwowy.

Przebieg zatrucia mo偶e by膰 ostry, podostry i chroniczny. Zale偶y to od szybko艣ci przebiegaj膮cych przemian w 偶waczu, czyli od ilo艣ci, rodzaju i strawno艣ci bia艂ka czy jego substrat贸w. Niema艂膮 rol臋 odgrywa zmiana karmy (nag艂a czy powolna w ci膮gu d艂u偶szego okresu czasu).

OBJAWY:

W przebiegu ostrym i podostrym:

-pierwsze objawy po 20-30 min. od podania mocznika.

-motoryczny niepok贸j

-gwa艂towne parcie na mocz i ka艂 (wodnisty, mocz 艂atwo si臋 pieni i oddawany jest w du偶ych ilo艣ciach.

-wyst臋puje w艂贸kienkowe dr偶enie mi臋艣ni szkieletowych,

-oddychanie nasila si臋, t臋tno natomiast ulega zwolnieniu

-wzrok jest os艂upia艂y.

-zwierz臋ta wysuwaj膮 daleko do przodu przednie ko艅czyny, na kt贸re k艂ad膮 wyci膮gni臋t膮 g艂ow臋 (charakterystyczna postawa typowa dla zatrucia mocznikiem)

-pojawiaj膮ce si臋 gwa艂towne skurcze t臋偶cowe mi臋艣ni - zwierz臋 upada na bok. Le偶y z sztywno wyci膮gni臋tymi ko艅czynami i odwiedzionymi racicami. G艂owa jest przy tym zarzucona na grzbiet (opistothonus ), ogon odsadzony.

-pojawi膰 si臋 mog膮 skurcze toniczno-kloniczne, objawy morzyskowe, post臋kiwanie, zwierz臋ta 艣lini膮 si臋, niekiedy wymiotuj膮 i wykazuj膮 zwi臋kszon膮 pobudliwo艣膰. W tym okresie nast臋puje zwolnienie oddech贸w. Faza wdechu jest przed艂u偶ona, podczas gdy wydech zostaje skr贸cony. Praca serca ulega natomiast wyra藕nemu przyspieszeniu, tony serca wzmocnieniu oraz pojawia si臋 arytmia, zast贸j 偶ylny i s艂abo wyczuwalne t臋tno.

-obserwowane s膮: atonia przed偶o艂膮dk贸w, utrzymuj膮ce si臋 kilka godzin wzd臋cia

-w niekt贸rych okresach zatrucia (p贸藕niejszych) mo偶e pojawi膰 si臋 zatrzymanie moczu

Ci臋偶kie przypadki: zej艣cie 艣miertelne w艣r贸d opisanych wcze艣niej objaw贸w nast臋puje w ci膮gu 6-7 godz.

L偶ejsze przypadki: ko艅cz膮 si臋 wyzdrowieniem, przy czym ust臋powanie procesu chorobowego jest niejednakowe. U niekt贸rych zwierz膮t ju偶 po kilku godzinach opisane objawy ust臋puj膮. Wraca apetyt i zwierz臋ta wygl膮daj膮 na zupe艂nie zdrowe. Pozosta艂e znajduj膮 si臋 w pozycji le偶膮cej 24 i wi臋cej godzin. S膮 apatyczne i nie maj膮 apetytu. Objawy te ust臋puj膮 zwykle po 24-48 godz. i rozpoczyna si臋 szybki okres zdrowienia

Przebieg choroby podostry lub przewlek艂y (najcz臋艣ciej po spo偶yciu nadmiaru 艂atwostrawnego bia艂ka): obraz kliniczny niezbyt charakterystyczny

-w podostrej postaci og贸lnym objawom niestrawno艣ci towarzyszy biegunka, ch臋tne pozostawanie w pozycji le偶膮cej, zataczanie si臋 w czasie ruchu oraz spadek zawarto艣ci t艂uszczu w mleku, a tak偶e og贸lnej mleczno艣ci.

-chroniczny przebieg niestrawno艣ci charakteryzuje si臋 stopniowym traceniem apetytu oraz rozwojem zaburze艅 ze strony przewodu pokarmowego o r贸偶nym stopniu nasilenia (objawy niestrawno艣ci oraz biegunka), co prowadzi do wychudzenia. Spada mleczno艣膰. Ze wzgl臋du na utrzymuj膮ce si臋 w ci膮gu d艂u偶szego czasu przesycenie krwi amoniakiem dochodzi w p贸藕niejszym okresie do uszkodzenia w膮troby (powi臋kszenie pola st艂umienia w膮trobowego i bolesno艣膰 przy opukiwaniu).

Rozpoznanie:

W wywiadzie uzyskujemy informacje dotycz膮ce rodzaju podawanej zwierz臋ciu paszy 鈥 bogato bia艂kowa, mieszanki z dodatkiem mocznika lub innego substratu bia艂ka mog膮 stanowi膰 podstaw臋 do podejrze艅 o zatrucie. Analiz臋 karmy na zawarto艣膰 mocznika winno si臋 przeprowadza膰 u偶ywaj膮c do tego resztek ze 偶艂obu, a nie pr贸bek pobranych z magazynu.

Kliniczne objawy choroby nie mog膮 by膰 dla rozpoznania jedyn膮 podstaw膮.

Zmiany w p艂ynnej tre艣ci 偶wacza nasuwaj膮ce podejrzenie o zatrucie:

-pH> 8

-wzrost ilo艣ci amoniaku ponad 80 mg/100 g tre艣ci.

Uwaga 鈥 w okresie pastwiskowym zawarto艣膰 amoniaku w 偶waczu mo偶e mie艣ci膰 si臋 w granicach 48-94 mg.

-U zwierz膮t podejrzanych o zatrucie poziom amoniaku nie zawsze przekracza granic臋 80 mg/100 g.

-Badania tre艣ci maj膮 zatem bezwzgl臋dn膮 warto艣膰 tylko przy wysokich warto艣ciach przekraczaj膮cych 100 mg/100 g tre艣ci.

Rokowanie:

-Zej艣cie procesu chorobowego jest zale偶ne od stopnia zatrucia.

-Niepomy艣lnie rokuj膮 przypadki o ostrym przebiegu z nasilonymi og贸lnymi objawami klinicznymi: zwierz臋 w pozycji le偶膮cej, z b贸lami morzyskowymi, skurczami; a tak偶e chroniczne przypadki przy powi臋kszeniu pola st艂umienia w膮trobowego i zaawansowanych w niej zmianach zwyrodnieniowych.

Zmiany sekcyjne:

-wo艅 amoniaku po otwarciu 偶wacza

-zmiany zapalne dotycz膮ce jego 艣cian - szczeg贸lnie nasilone w okolicy uj艣cia prze艂yku.

-krwotoczne zmiany zapalne w jelicie czczym i ograniczone ostre nie偶ytowe w innych odcinkach jelit.

-wybroczyny we wsierdziu i korze nerek.

-we wszystkich przypadkach stwierdza si臋 daleko posuni臋te zwyrodnienie t艂uszczowe w膮troby.

-mo偶e wyst膮pi膰 obrz臋k p艂uc i rozedma zast臋pcza.

Rozpoznanie r贸偶nicowe:

  1. kwasica 偶wacza,

  2. rozk艂ad gnilny tre艣ci 偶wacza,

  3. zatrucia beztlenowcowe u owiec.

Leczenie:

1.Dietetyczne:

  1. woda, siano, substancje zakwaszaj膮ce,

  2. 艂atwo strawne w臋glowodany - 艣ruta, okopowe.

2.Farmakologiczne:

a) leki zakwaszaj膮ce: kwas octowy - 5% w 10 l wody, kwas mlekowy 50-70 ml na 8-10 l wody, HCl - 0,2% w 2-10 l

b)Neopropiowet, 210 g,

c) Glukoza 20 - 40 %, 1-2 l,

d) cukier + 6% kwas octowy + woda (600 ml)

e)Probios (4 szczepy bakterii kwasu mlekowego + w臋glan wapnia): 0.5-1 g na kg paszy,

f) witamina C,

g) Preparaty Ca, Mg,

h)Tympachol,

i) antybiotyki: streptomycyna, neomycyna, tetracykliny

j) Lobelina - pobudza o艣rodek oddechowy (0,5-1,0), co 1,5-2 godziny.

PRZED呕O艁膭DKI

Wzd臋cie 偶wacza i czepca ( Meteorismus s. tympaniaruminis et abomasi):

Rodzaj:

1.Wzd臋cie pierwotne
2. Wzd臋cie wt贸rne

posta膰 pienista (drobnop臋cherzykowa, drobnoba艅kowa) - ma艂e p臋cherzyki gaz贸w s膮 r贸wnomiernie rozmieszczone w tre艣ci pokarmowej 偶wacza, wype艂niaj膮c ca艂膮 jego obj臋to艣膰 oraz

posta膰 wielkop臋cherzowa, wielkokomorowa, gruboba艅kowa - gazy gromadz膮 si臋 w 偶waczu nad tre艣ci膮 pokarmow膮, tworz膮c jedn膮 lub kilka kom贸r i rozdymaj膮c g艂贸wnie g贸rn膮 jego cz臋艣膰.

Przyczyny:

-pasze zawieraj膮ce du偶膮 ilo艣膰 wody

-pasze soczyste, kt贸re uleg艂y zmianom fizycznym

-skarmianie ro艣linami motylkowymi: lucerna, wyka

-brak w艂贸kna surowego

-pojenie bezpo艣rednio po nakarmieniu

OBJAWY:

Diagnoza r贸偶nicowa :

-prze艂adowanie 偶wacza (konsystencj臋 zawartej w 偶waczu tre艣ci)

-zad艂awienie (brak dro偶no艣ci prze艂yku)

-chroniczne zapalenie otrzewnej (pow艂oki brzuszne s膮 r贸wnomiernie symetrycznie rozszerzone, omacywaniem stwierdzamy poduszkowat膮 konsystencj臋, przy g艂臋bszym ucisku wyczuwa si臋 obecno艣膰 偶wacza wype艂nionego zwykle w ma艂ym stopniu tre艣ci膮 pokarmow膮, przy naciskaniu palcami s艂yszymy tarcia, kt贸rym towarzyszy b贸l zdradzany niepokojem zwierz臋cia, punkcj膮 mo偶emy stwierdzi膰 obecno艣膰 p艂ynu w jamie otrzewnowej)

-syndrom Hoflunda (rozszerzone w mniejszym stopniu ni偶 we wzd臋ciu pienistym pow艂oki brzuszne widziane od ty艂u. Cz臋sto wyst臋puje bradykardia i schorzenie ma przebieg chroniczny)

-wodnica b艂on p艂odowych (badanie uk艂adu rodnego)

-przemieszczenie trawie艅ca w lewo (charakteryzuje si臋 lewostronnym wysklepieniem pow艂ok brzusznych poni偶ej do艂u g艂odowego. Przy os艂uchiwaniu w ci膮gu d艂u偶szego czasu s艂ycha膰, obok szmer贸w pochodz膮cych ze 偶wacza, r贸wnie偶 wysokie d藕wi臋ki powstaj膮ce przy skurczach wype艂nianego gazami i p艂ynn膮 tre艣ci膮 trawie艅ca)

LECZENIE:

1. Fizykalne:

a) sondowanie,

b) postawienie zwierz臋cia przodem wy偶ej,

c) w艂o偶enie patyka do jamy ustnej (zwi臋kszona produkcja 艣liny),

d) masa偶 pow艂ok brzusznych,

e) trokarowanie.

2. Farmakologiczne:

a)Tympachol - wzd臋cie gruboba艅kowe: ca艂a butelka, 1/4-1/3 - ma艂e zwierz臋ta,

b)Silitympakon - wzd臋cie drobnoba艅kowe: 20-50ml w 1l wody per os; 10-20 ma艂e zwierz臋ta,

c) 艣rodki przeciwfermentacyjne - alkohol etylowy,bioval,

d)Silaken - preparat silikonowy,

e)Menbuton, Vetahepar, Clanohepar (pobudza wydzielanie enzym贸w trawiennych),

f)Neopropiowet - buforuje tre艣膰, reguluje przemiany w 偶waczu, odbudowuje mikroorganizmy.

PROFILAKTYKA:

-Stopniowe przyzwyczajanie zwierz膮t do nowego rodzaju karmy. Zasada ta obowi膮zuje przede wszystkim, kiedy w runi pastwiskowej zawarta jest znaczna domieszka ro艣lin motylkowych. W takich przypadkach zwierz臋ta powinny otrzymywa膰 zielonk臋 pochodz膮c膮 z pastwisk w 偶ywieniu oborowym co najmniej tydzie艅 wcze艣niej w stopniowo wzrastaj膮cych dawkach.

-Z chwil膮 rozpocz臋cia wypasu zaleca si臋 podawa膰 zwierz臋tom w przeddzie艅 przed wyj艣ciem na pastwisko, w ma艂ych ilo艣ciach s艂om臋 lub siano a tak偶e napoi膰.

-Zwierz臋ta w pocz膮tkowym okresie wypasania powinny przebywa膰 na pastwisku kr贸tko i nie w dni deszczowe, przy obfitej rosie.

-Nie powinno podawa膰 si臋 im zielonki przewi臋d艂ej, zmarzni臋tej, niedostatecznie wysuszonej - szczeg贸lnie koniczyny i lucerny.

-Nie nale偶y zwierz膮t bezpo艣rednio po przyj艣ciu z pastwiska poi膰.

Zapalenie 偶wacza (ruminitis):

PRZYCZYNY:

Czynniki mechaniczne, chemiczne, biologiczne:

OBJAWY:

a) posta膰 ostra:

-utrata apetytu, prze偶uwania, odbijania, zaburzenie czynno艣ci przed偶o艂膮dk贸w (niestrawno艣膰)

-bolesno艣膰 przy omacywaniu 偶wacza,

-biegunka,

-pogorszenie stanu og贸lnego, wzrost t臋tna

-objawy zatrucia.

b) posta膰 przewlek艂a:

-okresowe wymioty tre艣ci膮 przed偶o艂膮dk贸w,

-wychudzenie,

-ropnie w膮troby.

LECZENIE:

-艣rodki powlekajace np. siemi臋 lniane

-antybiotyki

-dieta lekkostrawna: pasza w艂贸knista o odpowiedniej strukturze, zielonki, woda z otr臋bami

-leczenie objawowe

Zatkanie ksi膮g (Obstipatioomasi):

Zaburzenia czynno艣ciowe (niedow艂ad, zupe艂ne pora偶enie, spazm mi臋艣ni贸wki ksi膮g) prowadz膮 do upo艣ledzenia przesuwania tre艣ci lub ca艂kowitego jej zatrzymania (zaleganie suchej, zbitej tre艣ci) i wyst膮pienia objaw贸w chorobowych. D艂ugotrwa艂e zaleganie tre艣ci w ksi臋gach prowadzi do martwicy listewek.

PRZYCZYNY:

-zrosty otrzewnej, czepca z otrzewn膮, przepony,

-nieodpowiedni pokarm (du偶o w艂贸kna niestrawnego, kr贸tka sieczka, susz z traw i lucerny),

-藕le przygotowana karma (zepsuta, zanieczyszczona piaskiem, zmarzni臋ta, zawieraj膮ca toksyczne zwi膮zki),

-choroby og贸lne powoduj膮ce hypotoni臋 lub zaburzenia czynno艣ci ksi膮g,

-choroby przed偶o艂膮dk贸w.

OBJAWY:

-niestrawno艣膰

-CTO mo偶e ulec podwy偶szeniu - ale zwykle nieznacznie,

-wydalany ka艂 jest wyra藕nie talarkowaty, brak perystaltyki na wysoko艣ci ksi膮g,

-zamiast przyt艂umienia nad ksi臋gami wyra藕ne st艂umienie o zmiennej wielko艣ci,

-przy omacywaniu ksi膮g balotowanie mo偶na wyczu膰 twardy tw贸r,

-badanie rektalne: brak ka艂u w prostnicy, ale obecno艣膰 g臋stego bia艂ego 艣luzu w do艣膰 du偶ej ilo艣ci (w ca艂kowitym zatkaniu ksi膮g).

POSTA膯 LEKKA:

-zmniejszony apetyt,

-st臋kanie,

-zahamowanie czynno艣ci 偶wacza,

-niekiedy dodatnie pr贸by b贸lowe,

-wra偶liwo艣膰 ksi膮g na omacywanie,

-ka艂 z domieszka 艣luzu (pokryty 艣luzem).

POSTA膯 CI臉呕KA:

-brak wydalania ka艂u, b艂ona 艣luzowa prostnicy sucha,

-odlewy" ksi膮g wysuszone, pokryte niewielk膮 ilo艣ci膮 krwi,

-niepok贸j,

-objawy kolkowe,

-bolesno艣膰 pow艂ok brzusznych po prawej stronie

-trudno艣ci w podnoszeniu, upadanie.

LECZENIE:

-rumenotomia i masa偶 ksi膮g,

-艣rodki przeczyszczaj膮ce,

-laparotomia - poza diagnostyk膮, pr贸bujemy wlewa膰 艣rodki bezpo艣rednio do ksi膮g (olej parafinowy, s贸l glauberska, woda 鈥 2 wiadra),

-wk艂ucie do ksi膮g ig艂y 艁opaty艅skiego i wprowadzanie przez ni膮 oleju i soli

zachowawcze:

-podanie du偶ej ilo艣ci wody mo偶e spowodowa膰 usuni臋cie zalegaj膮cej tre艣ci,

-podawanie du偶ych ilo艣ci siemienia lnianego,

-s贸l glauberska (250-300g) uwaga: u doros艂ych prze偶uwaczy tylko wyj膮tkowo stosujemy sole przeczyszczaj膮ce.

-olej parafinowy

Syndrom Hoflunda

-skutek uszkodzeniu ga艂膮zek nerwu b艂臋dnego (przewa偶nie pnia brzusznego): ga艂膮zka grzbietowa unerwia 偶wacz, ga艂膮zka brzuszna ksi臋gi, czepiec i trawieniec,

-uszkodzenie najcz臋艣ciej w wyniku urazowego zapalenia czepca (bezpo艣rednie mechaniczne dra偶nienie przez cia艂o obce lub obecno艣膰 zrost贸w, ropni),

-inne czynniki: zmiany gru藕licze, bia艂aczkowe (w臋z艂贸w ch艂onnych 艣r贸dpiersiowych), zapalenia otrzewnej, prze艂yku, niekiedy przy przepuklinie przeponowej,

-Przebieg: stenoza g贸rna (zw臋偶enie przednie 鈥 dotyczy rynienki prze艂ykowej) lub dolna ( zw臋偶enie 艣rodkowe 鈥 dotyczy uj艣cia czepcowo-ksi臋gowego i zw臋偶enie tylne - dotyczy od藕wiernika trawie艅ca),

-utrudnione przesuwanie tre艣ci pokarmowej powoduje jej zaleganie w przed偶o艂膮dkach (g艂贸wnie w 偶waczu).

OBJAWY:

-choroba przewlek艂a (rozwija si臋 od 6 miesi臋cy do 1 roku, a nawet d艂u偶ej) z objawami r贸偶nego stopnia niestrawno艣ci, a w nast臋pstwie post臋puj膮cym wychudzeniem, a nawet wyniszczeniem,

-ka艂 mazisto 鈥 艣luzowaty, zbity, ciemnej barwy (rzadko biegunka),

-CTO: ciep艂ota prawid艂owa lub subnormalna, t臋tno i oddechy obni偶one, bradykardia. -CTO podwy偶szone 鈥 powik艂ania-.

-obwodowe cz臋艣ci cia艂a zimne,

-zmniejszenie elastyczno艣ci sk贸ry, matowy nastroszony w艂os.

-pow艂oki brzuszne po lewej stronie r贸wnomiernie rozszerzone, po prawej rozszerzone w dolnej cz臋艣ci,

-w okolicy 偶wacza pluskania,

-per rectum - powi臋kszenie 偶wacza, kt贸ry zajmuje znaczn膮 cz臋艣膰 prawej strony jamy brzusznej,

-okresowe wymioty tre艣ci膮 przed偶o艂膮dk贸w.

LECZENIE:

-cz臋sto nieuleczalny

-po usuni臋ciu chirurgicznym cia艂a obcego w szczeg贸lnych przypadkach mo偶na uzyska膰 popraw臋 stanu zdrowia zwierz臋cia, lub nawet wyleczenie

-leczenie objawowe wychudzenia i wyniszczenia

Urazowe zapalenie czepca i otrzewnej (Reticuloperitonitistraumatica)

Przyczyny (pobieranie pokarmu: po艂ykanie, od艂ykanie; lizawo艣膰)

Fizjologia pracy przed偶o艂膮dk贸w ze szczeg贸lnym uwzgl臋dnieniem pracy czepca (dwufazowy skurcz czepca, kierunek penetracji cia艂a obcego)

OBJAWY:

-Niestrawno艣膰

-Objawy b贸lowe 鈥 manifestacja (po wstaniu zwierz臋 nie przeci膮ga si臋, stoi nieruchomo, k艂adzie si臋 tylko na kr贸tki czas, niech臋tnie si臋 porusza, s艂ycha膰 spontaniczne post臋kiwania 鈥 okresowo lub ci膮gle)

-Charakterystyczne postawy (grzbiet wygi臋ty do g贸ry, g艂owa mo偶e by膰 wyci膮gni臋ta do przodu, zwierz臋 wygl膮da jak 鈥瀞kurczone鈥)

-Postacie: ostra i przewlek艂a

-Objawy kliniczne w zale偶no艣ci od narz膮du obj臋tego procesem chorobowym:

POSTA膯 OSTRA:

-nag艂e objawy niestrawno艣ci, nie zwi膮zane z 偶ywieniem,

-spadek mleczno艣ci,

-napi臋ty ch贸d, niech臋膰 do ruchu (b贸l otrzewnowy) zwierz臋 niech臋tnie wstaje,

-charakterystyczna postawa - g艂owa mocno wyci膮gni臋ta do przodu,

-pow艂oki brzuszne: bolesno艣膰 przy palpacji, napi臋cie (peritonitis), brzuch podkasany,

-kaszel, st臋kanie

-przy艣pieszenie t臋tna i oddech贸w, gor膮czka,

-pr贸by b贸lowe na +++,

-zmiany we krwi: neutrofilia, przesuni臋cie obrazu na lewo, bia艂ko w moczu, du偶o bia艂ka i neutrofili w p艂ynie otrzewnowym 鈥 du偶o p艂ynu 鈥 st艂umienie horyzontalne (peritonitis).

POSTA膯 PRZEWLEK艁A/ZALECZENIE

-apetyt zmienny - okresy braku apetytu i zwi臋kszonego 艂aknienia,

-chroniczne, nawrotowe wzd臋cia,

-b贸l i napi臋cie pow艂ok s艂abiej wyra偶one,

-brak spontanicznych st臋kni臋膰,

-pr贸by b贸lowe na +,

-wt贸rna ketoza.

ROZPOZNANIE:

Terapia:

-Rumenotomia.

-Leczenie zachowawcze: 2-3 dniowa g艂od贸wka, 鈥瀙rzodem wy偶ej鈥, antybiotyki do偶ylnie lub dootrzewnowo (minimum 7 dni).

-Leczenie wspomagaj膮ce: p艂yny elektrolitowe i od偶ywcze, 艣rodki nasercowe i moczop臋dne.

-Profilaktycznie magnesy do偶waczowe.

ROZPOZNANIE R脫呕NICOWE:

-przewlek艂a posta膰 ketozy,

-Syndrom Hoflunda,

-zatkanie ksi膮g,

-przemieszczenie trawie艅ca,

-bronchitisacuta (st臋kanie).

Wymioty tre艣ci膮 przed偶o艂膮dk贸w:

Mog膮 wyst膮pi膰 w czasie przyjmowania karmy lub po nakarmieniu.

Przyczyny:

- zatkanie uj艣cia czepcowo-ksi臋gowego,

- dra偶ni膮ce dzia艂anie na receptory 偶wacza i czepca przez sole metali ci臋偶kich,

- zjedzenie ro艣lin truj膮cych,

- zanieczyszczona pasza,

- ostre zatrucia Cu i As,

- uszkodzenie nerwu b艂臋dnego 鈥 Syndrom Hoflunda,

- przewlek艂e ruminitis.

Leczenie:

- terapia ukierunkowana na chorob臋 podstawow膮,

- 艣rodki rozlu藕niaj膮ce,

- 艣rodki przeciwwymiotne.

Rogowacenie 偶wacza:

-hyperkeratosis przerost nab艂onka (warstwy stratumcorneum), kt贸ry fizjologicznie ulega rogowaceniu i z艂uszczaniu, a chorobowo ca艂kowitemu zrogowaceniu,

-w przypadku parakeratosisrogowacenie mimo 偶e wyst臋puje to nie jest pe艂ne,

-dotkni臋te s膮 ciel臋ta, byd艂o doros艂e i owce.

-jest prawdopodobnie wynikiem oddzia艂ywania chemicznego zmienionej tre艣ci 偶wacza, poda偶y du偶ej ilo艣ci paszy w臋glowodanowej oddzia艂ywuj膮cej na wytwarzanie nadmiernie kwa艣nego 艣rodowiska, co powoduje utrzymywanie si臋 przez d艂ugi okres czasu bezobjawowej kwasicy,

-wskazuje si臋 tak偶e na niedobory witamin i mikroelement贸w (witamina A, cynk - ostatnio).

Przyczyn膮 mo偶e by膰 tak偶e stosowanie w zmechanizowanych, przemys艂owych gospodarstwach pasz granulowanych, przy jednoczesnym braku odpowiednich ilo艣ci pasz obj臋to艣ciowych.

Pasze obj臋to艣ciowe zawieraj膮 du偶o cz臋艣ci w艂贸knistych, kt贸re powoduj膮 sta艂e 艣cieranie powierzchownych warstw nab艂onka w 偶waczu. Pasza granulowana rozpuszcza si臋 tworz膮c papk臋, co nie uwzgl臋dnia proces贸w odnowy i nab艂onek ci膮gle si臋 rozrasta.

W okresie pocz膮tkowym sk艂onno艣膰 do drgawek toniczno-kloniczno - wyst臋puje w okresie pierwszych 2 tygodni tuczu ciel膮t. Przyczyn膮 jest zaburzenie fermentacji paszy, a co za tym idzie r贸wnie偶 mikroflory 偶wacza w wyniku niskiego pH i braku pobierania karmy obj臋to艣ciowej (siana). Prowadzi to wt贸rnie do niedostatecznej produkcji witaminy B1.

Zmiany destrukcyjne pot臋guje wzrost ilo艣ciowy kwasu pirogronowego w przewlek艂ej kwasicy.

SCHORZENIA TRAWIE艃CA

Zwi膮zane z intensywnym energetycznym 偶ywieniem.

Wyst臋puj膮 najcz臋艣ciej u kr贸w wysokoprodukcyjnych.

Trawieniec le偶y na dnie jamy brzusznej (ok. 10-15 1; pH 2-4).

Cz臋艣膰 艣rodkowa i koniec posiadaj膮 lu藕n膮 krezk臋 (jedynie cz臋艣膰 wpustowa jest ustalona).

Podzia艂:

A. Choroby zwi膮zane ze zmian膮 po艂o偶enia trawie艅ca:

  1. Rozszerzenie trawie艅ca -jest punktem wyj艣cia do innego rodzaju zmian po艂o偶enia,

  2. Przemieszczenie trawie艅ca - zawsze po艂膮czone z rozszerzeniem,

    1. Przemieszczenie trawie艅ca na lewo

    2. Przemieszczenie trawie艅ca na prawo

  3. Rozszerzenie i przemieszczenie trawie艅ca ze skr臋tem - uwa偶ane jest za powik艂anie skr臋tem przemieszczenia trawie艅ca.

B. Choroby spowodowane zaburzeniem czynno艣ci wydzielniczej i ruchowej trawie艅ca:

  1. Syndrom Hoflunda

  2. Wymioty u ciel膮t

  3. Niedob贸r sok贸w trawie艅ca

  4. Zw臋偶enie od藕wiernika

  5. Zaburzenie odruchu rynienki prze艂ykowej

C. Schorzenia zapalne b艂ony 艣luzowej trawie艅ca (abomasitis) - przebieg ostry, podostry, przewlek艂y:

  1. Choroby t艂a alimentarnego:

a) Zapalenie wrzodziej膮ce

b) Zapalenie na tle uraz贸w mechanicznych

c) Zapalenie na tle zapiaszczenia

  1. Choroby t艂a zaka藕nego (wt贸rne lub pierwotne):

a) Brodawczyca,

b) Aktinobacilloza,

c) Bia艂aczka,

  1. Nowotwory trawie艅ca:

a) Ziarniniak z艂o艣liwy,

b) Bia艂aczka (w czasie sekcji najcz臋艣ciej zmiany bia艂aczkowe dotycz膮 trawie艅ca).

ROZSZERZENIE TRAWIE艃CA (DILATATIO ABOMASI SIMPLEX)

Przyczyny:

nagromadzenie nadmiernej ilo艣ci p艂ynnej tre艣ci i gaz贸w zaburzenie wzajemnej proporcji lotnych kwas贸w t艂uszczowych (przewaga kwasu mlekowego i propionowego przy ma艂ej ilo艣ci kwasu octowego) zahamowanie motoryki trawie艅ca zaleganie tre艣ci, poda偶 du偶ej ilo艣ci pasz tre艣ciwych i ma艂ej obj臋to艣ciowych (g艂贸wnie u ciel膮t opas贸w w celu przyrostu masy cia艂a) tympania ruminis et tympania abomasi,

upo艣ledzenie czynno艣ci uj艣cia czepcowo-ksi臋gowego, zahamowanie pasa偶u tre艣ci przez fitobezoary, zw臋偶enie od藕wiernika, syndrom Hoflunda, nagromadzenie piasku, owrzodzenie u m艂odszych zwierz膮t.

Postacie i obraz kliniczny.

zaburzenia trawienne - niestrawno艣膰 - wyleczenie po 5-7 dniach,

niestrawno艣膰, st臋kanie towarzysz膮ce wydechowi, powi臋kszenie obj臋to艣ci pow艂ok brzusznych, wzmo偶one odbijanie gaz贸w, 艣linienie si臋, wymioty, ustanie defekacji, bolesna okolica trawie艅ca, szybkie pogorszenie stanu og贸lnego, zaleganie, 艣mier膰 na skutek p臋kni臋cia trawie艅ca.

Rozpoznanie r贸偶nicowe:

Leczenie

PRZEMIESZCZENIE TRAWIE艃CA (DISLOCATIO ABOMASI)

Przyczyny przemieszcze艅:

Intensywne 偶ywienie zwierz膮t gotowymi mieszankami (granulat) przy jednoczesnym niedoborze pasz w艂贸knistych, du偶o 艂atwostrawnych w臋glowodan贸w (kwasica 偶wacza) - nadmiar produkcji lotnych kwas贸w t艂uszczowych (propionowego i mas艂owego) doprowadza do hypotoni i atoni trawie艅ca, b艂臋dy 偶ywieniowe: pasze zmarzni臋te, zepsute, zdrewnia艂e, u ciel膮t zimne mleko i preparaty mlekozast臋pcze (zje艂cza艂y t艂uszcz).

RODZAJE PRZEMIESZCZE艃 TRAWIE艃CA ORAZ CHARAKTERYSTYCZNE OBJAWY KLINICZNE

PRZEMIESZCZENIE TRAWIE艃CA NA LEWO (DISLOCATIO ABOMASI SINISTRA)

Najcz臋艣ciej u kr贸w wysokoprodukcyjnych na pocz膮tku laktacji lub cielnych 鈥 na 4 tygodnie przed porodem. Rozwijaj膮ca si臋 hypotonia lub atonia doprowadza do kszta艂towania si臋 tzw. lu藕nej krezki trawie艅ca, przy jednoczesnym jego rozszerzeniu oraz podwy偶szeniu ci艣nienia w jamie brzusznej 艂atwo dochodzi do przemieszczenia. Trawieniec przemieszcza si臋 w kierunku regio ksyfoidea, a nast臋pnie dalej si臋 w kierunku lewego guza biodrowego, odsuwa 偶wacz od pow艂ok brzusznych i wnika pod przedsionek 偶wacza. Wype艂niony gazem trawieniec osi膮ga niekiedy lewy d贸艂 g艂odowy 鈥 przednio doln膮 cz臋艣膰 (mo偶na go wykry膰 przez opukiwanie, os艂uchiwanie).

Schorzenie pojawia si臋 najcz臋艣ciej w czasie 偶ywienia alkierzowego, p贸藕n膮 zim膮 i wczesn膮 wiosn膮, przy ma艂ej ilo艣ci pasz obj臋to艣ciowych, du偶ej tre艣ciwych, ma艂ej ilo艣ci ruchu, nie偶ytach przewodu pokarmowego.

Usposabiaj膮co dzia艂aj膮 schorzenia powoduj膮cych wyniszczenie (bia艂aczka, wrzody trawie艅ca) oraz prowadz膮ce do zmniejszenia motoryki trawie艅ca.

Objawy rozwijaj膮 si臋 w ci膮gu 1-3 dni (zahamowanie pasa偶u tre艣ci, mo偶e dochodzi膰 do jej gnicia):

pocz膮tkowo objawy niespecyficzne - objawy niestrawno艣ci, objawy kolkowe (niewielkiego stopnia), zmienny apetyt, posmutnienie, zgarbiona postawa; podw贸jny szmer nad 偶waczem (trawie艅cowy i 偶waczowy), zmiana wypuku lewego do艂u g艂odowego, rozszerzenie przedniej cz臋艣ci lewego do艂u g艂odowego, spadek mleczno艣ci, spadek zawarto艣ci t艂uszczu w mleku, bradykardia, alkaloza metaboliczna we krwi (pH krwi powy偶ej 7,5); zmiany hematologiczne, gdy proces trwa d艂ugo - odwodnienie, zaburzenia gospodarki wodno-elektrolitowej, wt贸rna ketoza - klasyczne leczenie ketozy przynosi chwilow膮 popraw臋, po 2-3 dniach nawr贸t choroby, zaleganie, ciemny plackowaty ka艂 z domieszk膮 艣luzu, czasami biegunka na przemian z zaparciem, post臋puj膮ca utrata kondycji, zwierz臋ta gwa艂townie trac膮 na wadze.

Rozpoznanie:

Leczenie:

PRZEMIESZCZENIE TRAWIE艃CA NA PRAWO (DISLOCATIO ABOMASI DEXTRA)

Wyst臋puje rzadko, g艂贸wnie u kr贸w wysokomlecznych (rasa), do艣膰 cz臋sto po porodzie (4-6 tygodni po). Trawieniec ulega przemieszczeniu mi臋dzy dysk okr臋偶nicy a 艣cian臋 jamy brzusznej (wype艂niony p艂ynem trawieniec jest w okolicy prawego do艂u g艂odowego), mo偶e si臋ga膰 a偶 do jamy miednicznej. Wyst臋puje nieraz st艂umienie horyzontalne (ma艂o gazu, du偶o p艂ynu). Przebieg zazwyczaj jest podostry. Mo偶e by膰 wik艂ane skr臋tem prawo lub lewostronnym.

Etiologia: b艂臋dy 偶ywieniowe, brak aktywno艣ci ruchowej, stres poporodowy.

Objawy: niestrawno艣膰, obni偶enie wydajno艣ci mlecznej, depresja, odwodnienie (gdy proces trwa d艂u偶ej), poszerzenie pow艂ok w okolicy przedniej cz臋艣ci prawego do艂u g艂odowego, a w tylnej cz臋艣ci zag艂臋bienie, nagromadzenie gazu (przy opukiwaniu odg艂os b臋benkowy, w dolnej cz臋艣ci uwypuklenia st艂umienie horyzontalne 鈥 tylko czasem).

Przy os艂uchiwaniu prawej strony pocz膮tkowo szmery perystaltyczne s膮 g艂o艣ne, d藕wi臋czne, p贸藕niej s艂abn膮. Mo偶na je wywo艂a膰 przez balotowanie okolicy uwypuklenia.

Przy przemieszczeniu ze skr臋tem przebieg jest szybszy, t臋tno si臋ga 100/min lub wi臋cej, b艂ony 艣luzowe s膮 brudnoczerwone. Wyst臋puj膮 zmiany w zakresie st艂umienia w膮trobowego, objawy morzyskowe i bolesno艣膰 pow艂ok brzusznych z prawej strony, st臋kanie, zaleganie, ka艂 p贸艂kleisty z domieszk膮 艣luzu i krwi, a czasem objawy autointoksykacji.

Przy opukiwaniu pola st艂umienia w膮trobowego s膮 trzy rodzaje zmian:

Badaniem per rectum

- przemieszczony prawostronnie i znacznie rozszerzony trawieniec stwierdzamy jako du偶y elastyczny balon le偶膮cy po prawej stronie i si臋gaj膮cy niekiedy do miednicy. W l偶ejszych przypadkach trawieniec mo偶na dotkn膮膰 tylko palcami. Wyj膮tkowo mo偶na robi膰 punkcj臋 do trawie艅ca w spos贸b podobny jak przy przemieszczeniu lewostronnym i laparotomi臋.

Leczenie:

Rozpoznanie r贸偶nicowe :

a) urazowe zapalenie czepca

b) ketoza: spontaniczna - 4 - 8 tygodni po porodzie, wt贸rna - ka偶dy okres u kr贸w z brakiem apetytu (badanie moczu),

c) choroby w膮troby: st艂uszczenie - 1-2 tygodnie po porodzie u kr贸w nadmiernie ot艂uszczonych i nadmiernie produkcyjnych (wzrost bilirubiny powy偶ej 0,5 mg/dL, ASP - 80 u/l, GLDH powy偶ej 8 u/l, GGT powy偶ej 23 u/l),

d) choroby okresu poporodowego: pora偶enie poporodowe, 艣pi膮czka, niedobory mineralne (hypokalcemia, hipofosfatemia), odmiedniczkowe zapalenie nerek (bakteriuria, leukocyturia, zmiana kszta艂tu i konsystencji nerek), bia艂aczka, schorzenia uk艂adu rozrodczego (zapalenie, skr臋t macicy, zatrzymanie 艂o偶yska - b艂on p艂odowych, wodnica b艂on p艂odowych), rozlane zapalenie otrzewnej,

e) niedro偶no艣ci mechaniczne (ileus) - fitobezoary,

f) niedro偶no艣膰 jelit (wpochwienie, skr臋t jelita 艣lepego, dysku okr臋偶nicy).

Syndrom Hoflunda

Objawy:

-choroba przewlek艂a (rozwija si臋 od 6 miesi臋cy do 1 roku, a nawet d艂u偶ej) z objawami r贸偶nego stopnia niestrawno艣ci, a w nast臋pstwie post臋puj膮cym wychudzeniem, a nawet wyniszczeniem,

-ka艂 mazisto 鈥 艣luzowaty, zbity, ciemnej barwy (rzadko biegunka),

-CTO: ciep艂ota prawid艂owa lub subnormalna, t臋tno i oddechy obni偶one, bradykardia. - CTO podwy偶szone 鈥-owik艂ania-.

-obwodowe cz臋艣ci cia艂a zimne,

-zmniejszenie elastyczno艣ci sk贸ry, matowy nastroszony w艂os.

-pow艂oki brzuszne po lewej stronie r贸wnomiernie rozszerzone, po prawej rozszerzone w dolnej cz臋艣ci,

-w okolicy 偶wacza pluskania,

-per rectum - powi臋kszenie 偶wacza, kt贸ry zajmuje znaczn膮 cz臋艣膰 prawej strony jamy brzusznej,

-okresowe wymioty tre艣ci膮 przed偶o艂膮dk贸w.

Leczenie: cz臋sto nieuleczalny

po usuni臋ciu chirurgicznym cia艂a obcego w szczeg贸lnych przypadkach mo偶na uzyska膰 popraw臋 stanu zdrowia zwierz臋cia, lub nawet wyleczenie

leczenie objawowe wychudzenia i wyniszczenia

CHOROBY JELIT

Objawy g艂贸wne chor贸b jelit:

- b贸l brzucha (kolka),

-biegunka (diarhoe),

-zaparcie (obstipatio),

-wzd臋cie (meteorismus).

Objawy kolkowe mog膮 by膰 spowodowane:

-spazmem mi臋艣ni贸wki (b贸le spastyczne),

-rozci膮ganiem jelit,

-b贸lami otrzewnowymi,

-wskutek rozci膮gania, naci膮gania krezki

Ze wzgl臋du na stopie艅 nasilenia b贸le kolkowe mo偶emy podzieli膰 na:

Biegunka

Skutki:

Kolki u byd艂a

1.Jelitowa (enteralna)

a) Pasa偶 tre艣ci niezaburzony

- urazowe zapalenie czepca i otrzewnej

- kwasica 偶wacza

- wzd臋cie 偶wacza

- zapalenie trawie艅ca

- enteritisacuta

- skurcz jelit (spasmusintestini, enteralgia)

Pasa偶 tre艣ci zaburzony

2.Kolka pozajelitowa (extraenteralna)

- zatkanie przewodu 偶贸艂ciowego

- pyelonephritis

- urolithiasis

- cystitis

- torsiouteri

Kolka rzekoma (w przebiegu np.:)

- choroba Aujeszki

- ostre zatrucia

- uk艂ucia owad贸w

- mykotoksyny

Skurcz jelit (spasmusintestini, enteralgiacatarrhalis)

Z regu艂y dotyczy jelit cienkich, g艂贸wnie u koni.

Przyczyny: ostre zapalenie jelit, zbyt zimne poid艂o, nadmiar wody, oszroniona lub zmarzni臋ta pasza, stany biegunkowe na r贸偶nym tle.

Objawy: nag艂y niepok贸j, b贸l przez l -2 godziny, cz臋ste oddawanie rzadkiego ka艂u w ma艂ych ilo艣ciach, cz臋sto mija samoistnie.

Leczenie: 艣rodki przeciwb贸lowe, 艣rodki hamuj膮ce ruch jelit, wykluczy膰 zimn膮 wod臋 i z艂膮 karm臋, kr贸tkotrwa艂a g艂od贸wka.

Zapalenie jelit (enteritis)

Proces przebiegaj膮cy z zaburzeniem czynno艣ci motorycznej, wydzielniczej i wch艂aniania.

Mo偶e przebiega膰 jako zapalenia:

nie偶ytowe (entritiscatarrhalis),

krwotoczne (entritishuemorrhagica),

w艂贸knikowe (enteritisfibrinosa).

Przyczyny:

-bakterie i wirusy,

-b艂臋dy 偶ywieniowe (nag艂a zmiana, zapiaszczenie, zepsucie itp. paszy, zbyt du偶a ilo艣膰 pasz wysokoenergetycznych),

-procesy chorobowe przed偶o艂膮dk贸w (kwasica, zasadowica itp.),

-w przebiegu niekt贸rych zatru膰 i chor贸b zaka藕nych,

-zaburzenia gospodarki mineralnej (np.: niedob贸r miedzi).

Objawy:

Choroba ma przebieg ostry lub przewlek艂y

W przewlek艂ym:

Ka艂 zawiera du偶膮 ilo艣膰 艣luzu.

艁aknienie jest zmienne, a pragnienie przewa偶nie zwi臋kszone.

Zwierz臋ta chudn膮 i s膮 apatyczne.

Leczenie:

-zastosowanie odpowiedniej diety (dobre siano, zaprzestanie skarmiania paszami tre艣ciwymi i kiszonkami),

-podanie pozajelitowo, a najlepiej do偶ylnie izotonicznych p艂yn贸w elektrolitowych (w zale偶no艣ci od stopnia odwodnienia ustroju i zag臋szczenia krwi).

-w przypadkach infekcyjnych antybiotyki (gor膮czka, krew w kale)

-probiotyki

-witaminy (B)

Wpochwienie jelit (invaginatiointestini)

-Przy wzmo偶onej perystaltyce jelit dochodzi do nag艂ego wej艣cia jednego odcinka jelita w drugi. Cz臋sto przyczyn膮 s膮 zmiany organiczne w przewodzie pokarmowym (blizny, guzy, zrosty). Powoduje to b贸l, zw臋偶enie 艣wiat艂a jelita oraz przekrwienie.

-Usposabiaj膮co dzia艂a wzrost ci艣nienia w jamie brzusznej. Najcz臋艣ciej u sztuk m艂odych do 3 lat, notowane zim膮 i wiosn膮.

-Wyst臋puje przy przej艣ciu jelita czczego w biodrowe, w ko艅cowym odcinku dysku okr臋偶nicy i w jelicie 艣lepym.

-U byd艂a wpochwienie ma艂ego stopnia mo偶e wyst臋powa膰 fizjologicznie, jak te偶 w okresie agonii.

W przebiegu choroby mo偶emy wyr贸偶ni膰 trzy okresy:

I) pocz膮tkowy, trwa od 2 do 6 godzin: nagle pojawia si臋 b贸l (kolka wskutek wpochwienia), niepok贸j r贸偶nego stopnia (ogl膮danie si臋 na brzuch, ruchy ogona, parcia do przodu, pok艂adanie si臋 itp.),

II) posmutnienie, trwa do 2 dni: brak wydalania ka艂u, mniejsze nasilenie objaw贸w kolkowych, posmutnienie, w prostnicy ka艂 z domieszk膮 krwi (badanie per rectum), zaburzenia w kr膮偶eniu,

III) autointoksykacja - zatrucie i wstrz膮s: niewydolno艣膰 serca znacznego stopnia, zaleganie, zaburzenia 艣wiadomo艣ci, ozi臋bienie obwodowych cz臋艣ci cia艂a, sinica b艂on 艣luzowych, 艣pi膮czka (niedotlenienie m贸zgu).

Wpochwienie u byd艂a trwa stosunkowo d艂ugo, bo nawet 6-9 dni, a wyj膮tkowo do 2 tygodni.

Rozpoznanie: obraz kliniczny, badanie per rectum (w dolnej cz臋艣ci jamy brzusznej, za ko艣ci膮 艂onow膮, du偶y kie艂basowaty lub wielko艣ci uda tw贸r, bolesny przy palpacji -zazwyczaj choroba dotyczy jelita biodrowego), zmiana zarysu pow艂ok brzusznych.

Leczenie: 艣rodki przeciwb贸lowe i rozkurczowe oraz zabieg chirurgiczny polegaj膮cy na resekcji odcinka wpochwionego.

Przeciwwskazane stosowanie 艣rodk贸w przeczyszczaj膮cych.

Rozszerzenie, przemieszczenie i skr臋t jelita 艣lepego (dilatatio, dislocatio et torsiocaeci)

Cz臋sto do艂膮cza si臋 skr臋t okr臋偶nicy.

Przyczyny i patogeneza: poprzedzone jest rozszerzeniem przez gazy, prze艂adowanie p艂ynn膮 tre艣ci膮 i gazem os艂abia czynno艣膰 ruchow膮; ci臋偶ar ci膮gnie jelito 艣lepe do do艂u z jednoczesnym poci膮gni臋ciem wi臋zade艂 (ligamentumileocaecale);

Postacie:

rozszerzenie z nieznacznym przemieszczeniem, rozszerzenie ze skr臋tem w prawo, rozszerzenie ze skr臋tem w lewo.

Objawy: niestrawno艣膰, objawy kolkowe ma艂ego lub 艣redniego stopnia, niepok贸j, postawa koz艂a gimnastycznego, posmutnienie, st臋kanie, autointoksykacja, niewydolno艣膰 kr膮偶enia,

zmiana zarysu pow艂ok brzusznych 鈥 uwypuklenie do艂u g艂odowego po prawej stronie na ca艂ej d艂ugo艣ci, napi臋cie pow艂ok brzusznych (ostry brzuch),

zmniejszone lub brak wydalania ka艂u lub powleczony 艣luzem, w艂贸knikiem, krwi膮, wypuk b臋benkowy niekiedy z pod藕wi臋kiem metalicznym, pluskanie przy os艂uchiwaniu, brak zmian w zakresie pola st艂umienia w膮trobowego,

badanie per rectum: balonowaty lub rurowaty cienko艣cienny tw贸r w prawej g贸rnej po艂owie jamy brzusznej, przys艂aniaj膮cy nerk臋

leczenie:

Skr臋t krezki dysku okr臋偶nicy (torsiomesenterici)

Dochodzi do skr臋tu dysku okr臋偶nicy wraz z przylegaj膮cym jelitem czczym, niekiedy 艣lepym i biodrowym, wok贸艂 kreski.

Przyczyny:upadek, tarzanie si臋 (przy znacznym wype艂nieniu jelita 艣lepego), zmiany chorobowe w 偶waczu, atonia.

Objawy: przebieg nadostry: kolka bardzo silnie wyra偶ona, charakterystyczna postawa wchodzenie przednimi ko艅czynami do 偶艂obu, autointoksykacja, wzrost t臋tna i oddech贸w, 艣mier膰 na skutek autointoksykacji.

Leczenie: operacyjne (zazwyczaj za p贸藕no).

Choroby w膮troby

U byd艂a w膮troba jest dost臋pna do badanie fizykalnego po stronie prawej w 10-11 przestrzeni mi臋dzy偶ebrowej (omacywanie i opukiwanie).

U koni brak dost臋pno艣ci w warunkach fizjologicznych.

Zazwyczaj u zwierz膮t gospodarskich wyst臋puj膮 wt贸rne choroby tego narz膮du

Objaw g艂贸wny chor贸b w膮troby - 呕贸艂taczka \ Icterus \

Barwniki 偶贸艂ciowe wyst臋puj膮 we krwi w dwu postaciach: bilirubina po艣rednia (wolna) i bilirubina bezpo艣rednia (zwi膮zana), kt贸ra sk艂ada si臋 z pigmentu I i II. Ca艂o艣膰 stanowi bilirubin臋 ca艂kowit膮.

UWAGA!

Takie poziomy bilirubiny powoduj膮, 偶e u konia objawy 偶贸艂taczki wyst臋puj膮 stosunkowo szybko (np.: 偶贸艂taczka g艂odowa), natomiast u byd艂a pojawienie si臋 偶贸艂taczki jest zawsze objawem znacznego uszkodzenia w膮troby (nale偶y prowadzi膰 dok艂adny monitoring poziomu bilirubiny we krwi).

Inne objawy towarzysz膮ce schorzeniom w膮troby:

-zaburzenia 偶o艂膮dkowo - jelitowe (biegunki na przemian z zaparciami),

-niestrawno艣膰,

-wzrost parametr贸w og贸lnych,

-艣pi膮czka w膮trobowa (comahepatica), gdy ustan膮 funkcje w膮troby (hepatargia),

-zesp贸l w膮trobowo-m贸zgowy (syndromahepatocerebrale) - objawy podobne do zapalenia m贸zgu: sza艂 na przemian z apati膮 (wynik wp艂ywu amoniaku, mocznika, metioniny na centralny uk艂ad nerwowy),

-zaburzenia krzepni臋cia krwi

Metody rozpoznawania chor贸b w膮troby:

Badania fizykalne w膮troby:

a) ogl膮danie:okolica prawego do艂u g艂odowego (brak zmian za wyj膮tkiem marsko艣ci przerostowej /cirrhosishepatishypertrophica/ w przebiegu kt贸rej dochodzi do powi臋kszenie pow艂ok brzusznych),

b)omacywanie: rozpoczynamy je od 8-9 pm偶. id膮c z przodu do ty艂u, w pierwszej lini opukowej, a nast臋pnie z g贸ry na d贸艂 w kolejnych przestrzeniach mi臋dzy- 偶ebrowych, oceniaj膮c objawy bolesno艣ci lub podwy偶szenie ciep艂oty

c) opukiwanie:w pierwszej linii opukowej p艂uc, najpierw od przodu ku ty艂owi, a nast臋pnie w miejscu przej艣cia wypuku jawnego p艂uc (w okolicy 10-11 pm偶.) w pole st艂umienia w膮trobowego dodatkowo z g贸ry na d贸艂 w poszczeg贸lnych pm偶.

Uwaga!

W stanach chorobowych zazwyczaj dochodzi do powi臋kszenia pola st艂umienia w膮trobowego w kierunku przednio - dolnym (np.: u owiec w przebiegu motylicy w膮trobowej, u koni w przebiegu bia艂aczki, u byd艂a przy hepatosteatosis).

d) punkcja:

wykonujemy j膮 po stronie prawej w 艣rodku pola st艂umienia w膮trobowego lub w miejscu przeci臋cia przez lini臋 艂膮cz膮c膮 staw barkowy z guzem biodrowym

u konia 14 pm偶.,

u krowy 11 pm偶.,

u owiec i ps贸w 8 pm偶..

Pr贸by czynno艣ciowe i enzymatyczne oraz badania dodatkowe przydatne w diagnozowaniu schorze艅 w膮troby:

poziom glukozy,

poziom bia艂ka i jego frakcji (proteinogram),

badania enzymatyczne: AST, ALT, GGT, GLDH, arginaza i inne pr贸by w膮trobowe,

aktywno艣膰 enzym贸w 鈥 AST, GGT, GLDH, AP, SDH

st臋偶enie bilirubiny ca艂kowitej i zwi膮zanej

st臋偶enie cholesterolu ca艂kowitego

st臋偶enie albumin

st臋偶enie mocznika

st臋偶enie amoniaku

st臋偶enie kwas贸w 偶贸艂ciowych

st臋偶enie tr贸jgliceryd贸w

wska藕niki krzepni臋cia krwi

badania dodatkowe: RTG, USG, biopsja.

Podzia艂 chor贸b w膮troby:

Zapalenia

Zwyrodnienia

Marsko艣膰

Choroby dr贸g 偶贸艂ciowych

Og贸lnie dzielimy je na: miejscowe i rozsiane.

Zapalenia

ropne ( hepatitispurulenta)

-u prze偶uwaczy bardzo cz臋sto w przebiegu zapalenia 偶wacza jako zesp贸l 偶waczowo-w膮trobowy (w postaci zapalenie lub ropni w膮troby, rumenitisliverabscessus) - przyczyn膮 infekcji jest uszkodzenie przez drobnoustroje chorobotw贸rcze b艂ony 艣luzowej 偶wacza, a nast臋pnie przerzuty do w膮troby,

-u jagni膮t i ciel膮t przyczyn膮 ropni s膮 przerzuty infekcji z naczy艅 偶ylnych p臋pka

-ropnie mog膮 powstawa膰 w przebiegu urazowego zapalenia czepca i otrzewnej.

nieropne (hepatitis non purulenta)

- limfocytarne, cz臋sto przy salmonellozie.

SCHEMAT POWSTAWANIA ROPNI W W膭TROBIE W PRZEBIEGU NIESTRAWNO艢CI KWA艢NEJ

Objawy kliniczne zapalenia w膮troby:

Rozpoznanie opiera si臋 na badaniu fizykalnym przez omacywanie i opukiwanie (艂atwe u byd艂a, ps贸w). U byd艂a w stanach ropnych, przy ma艂o specyficznym obrazie choroby, podstaw膮 jest stwierdzenie powi臋kszenia pola st艂umienia w膮trobowego, podwy偶szenia poziomu pr贸b w膮trobowych oraz leukocytozy z przesuni臋ciem obrazu w lewo (neutrofilia).

Zwyrodnienia

-u byd艂a wyst臋puje najcz臋艣ciej t艂uszczowe zwyrodnienie w膮troby (hepatosteatosis) - rozsiana, przewlek艂a choroba w膮troby (jest to nadmierne odk艂adanie si臋 t艂uszczu w hepatocytach, stwierdzana gdy przynajmniej 5% kom贸rek uleg艂o st艂uszczeniu). Przyczyn膮 s膮 zaburzenia gospodarki w臋glowodanowo-t艂uszczowej.

-mog膮 by膰 spowodowane zatruciem preparatami fosforanowymi, arsenowymi, o艂owiem, nadmiarem pasz bia艂kowych,

-martwicze zwyrodnienie w膮troby mo偶e by膰 nast臋pstwem hemoglobinurii poporodowej. Bakteryjna hemoglobinuria byd艂a i owiec (wywo艂uje Clostridium hemoliticum) wyst臋puje najcz臋艣ciej na pastwiskach powodziowych, a jej objawy to: nadostra toksemia, gor膮czka, bradykardia i niemiarowo艣膰, charakterystyczne wyst臋powanie hemoglobiny w moczu, uszkodzenie nerek (w moczu bia艂ko i wa艂eczki), 偶贸艂taczka, mo偶e dochodzi膰 do 艣pi膮czki. W w膮trobie wyst臋puj膮 drobne wybroczyny i ogniska martwicze.

rozpoznanie: powi臋kszenie w膮troby, dodatnie testy w膮trobowe i g艂贸wnie biopsja.

Marsko艣膰

przerostowa

-rozrost tkanki 艣r贸dmi膮偶szowej i r贸wnoczesny zanik mi膮偶szu w膮troby, co prowadzi do bardzo znacznego powi臋kszenia w膮troby (wygl膮d guzowaty) i wodobrzusza,

-wyst臋puje u wszystkich gatunk贸w zwierz膮t, ale niezbyt cz臋sto,

-zwi膮zana jest z pewnymi rejonami kraju, gdzie panuje okre艣lony system 偶ywienia. Opisywano j膮 po zatruciu koniczyn膮 szweck膮, makuchami lnianymi, brach膮 ziemniaczan膮,

-towarzyszy schorzeniom inwazyjnym, g艂贸wnie motylicy w膮trobowej,

-najcz臋艣ciej obserwowano j膮 u koni (objawy: ot臋pienie, szybkie m臋czenie, chudni臋cie, objawy morzyskowe oraz powi臋kszenie pola st艂umienia w膮trobowego - tu偶 za tylnym brzegiem p艂uc po stronie prawej).

zanikowa

-wyst臋puje u 艣wi艅, koni i ps贸w

Og贸lne zasady leczenie schorze艅 w膮trobowych:

Post臋powanie terapeutyczne przy chorobach w膮troby:

-偶贸艂taczka, st艂uszczenie w膮troby 鈥 skierowanie do uboju z konieczno艣ci

-preparaty poprawiaj膮ce apetyt (Intrawit B12, Vetahepar, Clanohepar, Menbutone)

-Glukoza 5, 20, 40% iv

-witaminy B - komplex (Combivit, Vitaminum B, Vitaminum Bcomplex+liver ekstrakt. dro偶d偶e piwne)

-艣rodki glukoplastyczne (propionian sodu, glikol propylenowy, gliceryna)

-Zn, metionina, witamina C, E, Se

leczenie choroby podstawowej

wspomaganie w tworzeniu glukozy(glukoneogeneza):

propionian sodowy,

glikol propylenowy,

glicerol,

glikokortykoidy,

neopropiowet,

propiosan.

usuwanie t艂uszczu z kom贸rek w膮troby (substancje o dzia艂aniu lipotropowym):

metionina: iv,

chlorekcholiny: per os,

Co,

Zn,

Cu,

witamina B12 (intrawit im, sc).

ochrona w膮troby przed szkodliwymi substancjami:

metionina,

cysteina,

witaminy C, E,

antybiotyki,

evetsel: im.

zmniejszenie ketogenezy w膮troby:

glukoza 20, 40%: iv,

glicerol,

glikol propylenowy,

propionian sodowy,

ketomix: per os,

Neopropiowet.

zwi臋kszenie wydzielania 偶贸艂ci:

bykahepar: iv, im, sc,

clanohepari.m.,

menbutoni.m.,

vetahepari.m.

zwi臋kszenie usuwania endo- i egzogennych toksyn z przewodu pokarmowego:

(艣rodki przeczyszczaj膮ce, 艣rodki poch艂aniaj膮ce):

natrium i magnesiumsulfuricum,

oleum parafini,

carbomedicinalis: per os.

Ketoza kr贸w (ketosis bovum, ketonemia, acetonemia, ketonuria, acetonuria)

Choroba charakteryzuje si臋 :

-nagromadzeniem si臋 zw. ketonowych we krwi (ketonemia), moczu (ketonuria), mleku (ketolakcja) i w wydychanym powietrzu

-zmniejszeniem st臋偶enia glukozy we krwi (hipoglikemia)

-sk艂onno艣ci膮 do zwyrodnienia t艂uszczowego w膮troby

Rodzaje ketozy:

K. pierwotna 鈥 wyst臋puje samoistnie w okresie poporodowym

K. wt贸rna 鈥 wyst臋puje w przebiegu innych chor贸b pierwotnych niezale偶nie od okresu laktacji

K. pokarmowa 鈥 wyst臋puje niezale偶nie od okresu laktacji, wieku, p艂ci a karmionych pasz膮 ketogenn膮

K. subkliniczna 鈥 typowa choroba dla stad kr贸w

K. kliniczna: posta膰 niestrawno艣ciowa i posta膰 nerwowa (neurologiczna)

Przyczyny k. pierwotnej:

Przyczyny wewn臋trzne 鈥 przemiany w臋glowodanowe:

W臋glowodany w paszy

celuloza, hemiceluloza, skrobia, sacharoza, laktoza, maltoza, glukoza

enzymy:depolimerazy, amylazy, celulazy

Lotne kwasy t艂uszczowe (LKT)

kwas octowy 60 鈥 65%

kwas propionowy ~ 20%

kwas mas艂owy 15 鈥 20%

NKT: ~ 5%

kwas mr贸wkowy, walerianowy,

kapronowy, bursztynowy, mlekowy

Rola lotnych kwas贸w t艂uszczowych:

LKT s膮 g艂贸wnym 藕r贸d艂em energii i materia艂em budulcowym:

tkanki mleko

kwas propionowy t艂uszcz, cukier bia艂ko, cukier

kwas octowy t艂uszcz t艂uszcz, bia艂ko

kwas mas艂owy bia艂ko

Przyczyny ketozy pierwotnej(czynniki zewn臋trzne):

-B艂臋dy 偶ywieniowe (jednostronne i niepe艂nowarto艣ciowe 偶ywienie, niedostosowanie ilo艣ciowe i jako艣ciowe dawki pokarmowej do potrzeb produkcyjnych

-Wadliwa technika 偶ywienia

-G艂odzenie zwierz膮t

Przyczyny ketozy wt贸rnej:

Przyczyny ketozy pokarmowej:

Zale偶no艣膰 mi臋dzy 偶ywieniem, trawieniem a ketoz膮 prze偶uwaczy:

Objawy kliniczne ketozy (posta膰 niestrawno艣ciowa):

-Spadek wydajno艣ci mlecznej

-Zmniejszenie lub brak apetytu

- os艂abienie i zanikanie odruch贸w prze偶uwania i ruch贸w 偶wacza

-Upo艣ledzenie motoryki przed偶o艂膮dk贸w, brak napi臋cia mi臋艣ni贸wki 艣ciany brzucha i 偶wacza (偶wacz jest pusty)

-Zwi臋kszona wra偶liwo艣膰 okolicy w膮troby i czasami powi臋kszenie pola st艂umienia w膮trobowego

-Ka艂 twardy, pokryty 艣luzem p贸藕niej p艂ynny

-Mleko g臋ste i warzy si臋 przy gotowaniu

-Post臋puj膮cy spadek masy cia艂a i wychudzenie

Objawy kliniczne ketozy (posta膰 nerwowa):

-Os艂abienie psychomotoryczne (osowia艂o艣膰, senno艣膰, s艂aba reakcja na bod藕ce, 艣pi膮czka, pozycja le偶膮ca)

-Pobudzenie psychomotoryczne (parcie na o艣lep, dreptaniem w miejscu, 艣linotok, spaczony apetyt, lizanie lub gryzienie w艂asnej sk贸ry, zaburzenia koordynacji ruch贸w, nadwra偶liwo艣膰 czuciowa, puste prze偶uwanie, zaburzenia czucia g艂臋bokiego)

Rokowanie

W ketozie pierwotnej i pokarmowej pomy艣lne 鈥 w stanach l偶ejszych powr贸t do zdrowia w ci膮gu 3-6 dni, w ci臋偶szych po 8-10 dniach

Brak poprawy po 5-6 dniach budzi podejrzenie ketozy wt贸rnej i rokowanie ostro偶ne lub niepomy艣lne

Zmiany anatomopatologiczne:

-Wychudzenie zwierz膮t

-Zwyrodnienie w膮troby

-T艂uszczowe nacieki w nerkach oraz nadnerczach

-Czasami za偶贸艂cenie b艂on 艣luzowych

Rozpoznanie r贸偶nicowe:

Posta膰 niestrawno艣ciowa ketozy:

-niestrawno艣ci

-zapalenie otrzewnej

-przemieszczenia trawie艅ca

Posta膰 nerwowa ketozy:

- w艣cieklizna

-t臋偶yczka pastwiskowa

-pora偶enie poporodowe

-zapalenie opon m贸zgowych i m贸zgu

Leczenie ketozy:

Glukosum 20% i.v. 1 litr1-2 razy dziennie przez 4 kolejne dni

Opticortenol S i.m. 8-10 ml na zwierz臋/dzie艅

Hydrocortisonumi.m. 125-250 mg/zwierz臋

Dexasonei.m. lub powoli i.v.5-20 ml/zwierz臋/dzie艅

Neopropiowet p.o.100-200g 1-2 razy dziennie

Bowiketozin p.o.125-250ml 1-2 razy dz.

Ketostop p.o.300 mg/zwierz臋 przez 10-14dni

Ketomix p.o. 1000ml/zwierz臋 przez 10-14 dni

Insulinumlente,insulinumsemilentes.c. 200j.m/zw

B1 i.v.5-10mg/kg mc

Combiviti.v.,s.c.20-30ml/zw

Propical a 0,5l,propical a 5l

Propiosanp.o. 25-100g/zwierz臋/dzie艅

Ketoza pokarmowa- eliminacja pasz ketogennych

Ketoza z objawami klinicznymi 鈥 zwi臋kszenie poziomu glukozy:

- glukoza 20% - 1000 ml, 40% - 500 ml, 4 鈥 6 dni

- glikokortykoidy:

hydrocortisonumaceticum125-250 mg, 2 鈥 4 dni

Dexafort 10 ml, powt贸rzy膰 po 3 鈥 5 dniach

Opticortenol S 8 鈥 10 ml, powt贸rzy膰 po 3 鈥 5 dniach

- zwi膮zki glukoplastyczne:

propionian sodu (Neopropiowet) 100-200g, 2x dziennie

glikol propylenowy 125-250g, Ketomix 1000 ml, Ketostop 300g, Boviketozin 250 ml - 2x dziennieprzez 4-10 dni

glicerol 150-500g, 2x dziennie prze 4-10 dni

Inne 艣rodki lecznicze:

insulina 200j z glukoz膮

wit. B1 forte 5-10 mg/kg m.c. z glukoz膮 przez 2-4 dni

kwas nikotynowy 6,0g, 2x dziennie przez 4-10 dni

wodzian chloralu 30-50g, przez 3-5 dni

Zwi膮zki lipotropowe:

metionina2,5-4g/100 kg m.c.i.v.

chlorek choliny 25g w 10% roztworze wodnym s.c.

Ketoza subkliniczna:

-poprawa 偶ywienia kr贸w

-stosowanie zwi膮zk贸w glukoplastycznych przez 6-12 dni

Zapobieganie:

W okresie zasuszenia (8-4 tyg. a.p.)

- do 3 kg pasz tre艣ciwych (dawka pokarmowa winna pokrywa膰 produkcj臋 10 l mleka)

- do 5 kg burak贸w cukrowych lub 10 kg burak贸w pastewnych

Po porodzie

- zapewnienie energii w dawce odpowiadaj膮cej 1 kg paszy tre艣ciwej na 3 kg mleka

- zapewnienie optymalnej ilo艣ci bia艂ka strawnego (55g na 1 l mleka)

- poda偶 w艂贸kna surowego w ilo艣ci 18-20% s.m. (dobre siano, kiszonka z suszu)

Stopniowa zmiana rodzaju 偶ywienia i przyzwyczajanie do nowej paszy

Eliminacja pasz ketogennych (po podaniu pasz badanie moczu na obecno艣膰 zwi膮zk贸w ketonowych)

Stymulacja syntezy glukozy i hamowanie ketogenezy 鈥 podawanie profilaktyczne

- Neopropiowet 120g dziennie przez 4-5 tygodni od porodu

- Ketomix 500ml, Ketostop 100 g dziennie przez 2 tygodnie przed do 6 tygodni po porodzie


Wyszukiwarka

Podobne podstrony:
cw 5 - trucizny poch.roslinnego, Toksykologia, toksyki na 2 kolo
cw 8 - preparaty stos. w gosp.domowym, Toksykologia, toksyki na 2 kolo
cw 6 - wp-yw chemicznych zanieczyszczen zywnosci na zdrow ie, Toksykologia, toksyki na 2 kolo
Technologia remediacji druga 艣ci膮ga na 2 ko艂o ca艂o艣膰, Studia, Ochrona 艣rodowiska
Opracowane zagadnienia na ko艂o z podstaw turystyki, Notatki na ko艂a
Analiza ekonomiczna notatki na ko艂o
pytania na ko艂o 8 14
PSYCHOLOGIA STOSOWANA opracowanie na ko艂o
Etyka pytania na kolo
Pytania na I ko艂o
na ko艂o, LE艢NICTWO, II ROK, FITOPATOLOGIA
pytania na I kolo, Prywatne, Anatomia od Olgi
Biochemia III, Notatki AWF, Biochemia, BIOCHEMIA - na ko艂o
definicje na kolo z mikro, pliki zamawiane, edukacja
Kompozyty na kolo id 243183 Nieznany
Opracowania na ko艂o od kulczyka
MatLab ROZWI膭ZANA lista na ko艂o, Automatyka i robotyka air pwr, IV SEMESTR, MATLAB, Matlab zagadnien
Energoelektronika materia艂y na ko艂o 2
Fizyka spis zada艅 na ko艂o 2 domowe

wi臋cej podobnych podstron