BUDŻET CZASU

AWF KRAKÓW

SPIS TREŚCI

1. Wstęp: ogólne informacje na temat wolnego czasu i budżetu czasu………………………………………...…………………….…str. 3

2. Definicje i funkcje czasu wolnego………………………………..str. 5

3. Wyjaśnienie pojęcia „budżetu czasu”…………………………….str. 14

4. Zarządzanie czasem..………………………………………..........str. 17

4.1. Ustalanie celów………...……...…………………………….str. 19

4.2. Planowanie………………………………………..…………str. 21

4.3. Priorytety…………………………………………………….str. 27

4.4. Zasada Eisenhowera……………………………………...….str. 28

4.5. Zasada Pareto………………………………………...………str. 32

4.6. Delegowanie uprawnień………………………………...……str. 33

4.7. Złodzieje czasu. Szkodliwe przyzwyczajenia…………...……str. 34

4.8. Pożeracze czasu: przyczyny i środki zaradcze………………..str. 36

5. Opis infrastruktury turystycznej, rekreacyjnej i sportowej w miejscu zamieszkania……………………………………..…………………..str. 40

6. Badania……………………………………………....……………str. 49

6.1. Wyniki badań. Wykresy……………………………………...str. 50

6.2. Analizy wykorzystania budżetu czasu: właściwe / niewłaściwe wykorzystanie, starty czasu / weryfikacja start……………………....str. 59

7. Podsumowanie i wnioski……………………………….………….str. 60

8. Bibliografia……………………………………………….………..str. 61

9. Załączniki: narzędzia badawcze + metryczka.

OGÓLNE INFORMACJE NA TEMAT

CZASU WOLNEGO, BUDŻETU CZASU

Praca prezentuje wybrane zagadnienia dotyczące zjawiska czasu wolnego. Jest to teoretyczny wstęp do analizy badań nad moim budżetem czasu. Badania skupiały się na pięciu głównych obszarach: czynnościach fizjologicznych, pracy zawodowej, szkole, zajęciach domowych i czasie wolnym.

Życie ludzkie jest w dużej mierze uwarunkowane czasem, jaki człowiek ma do dyspozycji. Sposób jego zagospodarowania świadczy zarówno o kulturze społeczności, w której funkcjonuje jednostka, jak i każdym jej członku. Szczególną rolę w ogólnym budżecie czasu odgrywa czas wolny.

W społeczeństwie postindustrialnym i informacyjnym czas wolny, jego ilość i sposoby wykorzystania, jest postrzegany jako istotny czynnik jakości życia ludzi. W budżecie czasu człowieka żyjącego u progu XXI wieku można zaobserwować ciągłe narastanie ilości czasu wolnego. Jest to skutek pozytywnych przemian społecznych, jak też przejaw patologii objawiających się we współczesnych społeczeństwach. Bezrobocie i brak ofert wolnoczasowych sprawiają, że czas wolny nie jest już jedynie szansą na ucieczkę od codziennych obowiązków, ale coraz częściej zwraca się uwagę na to, iż w przypadku wielu ludzi możemy mówić o zjawisku wymuszonego czasu wolnego.

Czas wolny jest często określany jako wartość, którą trudno przecenić. Chociaż zwraca się uwagę na jego walory kształcące, poznawcze i wychowawcze, to może się on jednak stać zagrożeniem, gdy w życiu funkcjonuje jako „pusty czas”. Ma to miejsce wtedy, gdy nie potrafimy zorganizować i spędzać go w interesie rozwoju osobowości jednostki i społeczeństwa. Powszechna społeczna apatia, brak chęci i nieumiejętność podejmowania konstruktywnych działań, lenistwo, wygodnictwo czy wewnętrzna pustka sprawia, że czasowi wolnemu często towarzyszą negatywne zjawiska, takie jak bezczynność, konsumpcjonizm i zależność od taniej rozrywki.

Szczególnie istotne wydaje się diagnozowanie aktywności ludzkiej w zakresie wydatkowania i form spędzania czasu wolnego w okresie dzieciństwa i młodości. Jest to etap w życiu człowieka charakteryzujący się stosunkowo dużą ilością czasu wolnego. Właściwe jego zagospodarowanie jest niezmiernie istotne zarówno dla rozwoju jednostki, jak i dla rozwoju społecznego. Aktywne i twórcze spędzanie czasu wolnego, wymaga jednak właściwego przygotowania, polegającego na kształtowaniu określonych umiejętności i nawyków, pobudzaniu zainteresowań i wdrażaniu do określonego stylu życia.

CZAS WOLNY

DEFINICJA

Czas wolny to czas bez obowiązków przeznaczony na zajęcia dowolne. Chodzi tutaj o działalność w którą człowiek angażuje się z własnej nieprzymuszonej woli po wykonaniu swoich obowiązków zawodowych społecznych i rodzinnych. W czasie tym można odpoczywać bawić się uprawiać zajęcia ruchowe, wzbogacać swoją wiedzę i kwalifikacje dla własnej satysfakcji. Pojęcie czasu wolnego ma znaczenie wieloznaczne, może mieć inne znaczenie dla różnych ludzi i w różnych sytuacjach, ale i również ograniczone sytuacją materialną, ilością czasu wolnego.

Czas wolny jest zjawiskiem znanym człowiekowi od wieków, jednak dopiero rewolucja przemysłowa i społeczeństwo zindustrializowane dały początek zmianom, które ukształtowały współczesne rozumienie tego pojęcia.

Już społeczeństwa pierwotne wiedziały, czym jest zabawa i odpoczynek. Przenikały i splatały się one z czasem pracy. Ich nierozerwalność wynikała z ram wyznaczanych przez przyrodę, jej swoistego rytmu, a nie z zasad organizacji i przymusu pracy przemysłowej. Nie istniała zatem potrzeba wyodrębniania z naturalnie istniejących rytmów biologiczno-społecznych sztucznego tworu, jakim byłby w tym rozumieniu czas wolny. Czas wolny człowieka był związany z jego aktywnością fizyczną i psychiczną zależną głównie od warunków przyrodniczych (np. pora dnia lub roku).

W starożytności i średniowieczu posiadanie czasu wolnego było uzależnione głównie od pozycji społecznej. Czas wolny w starożytności rozumiany był pod pojęciem „skhole”. Różni się on zasadniczo od dzisiejszego rozumienia czasu wolnego. Nie był to przedział czasu ocalony przed zagarnięciem go przez pracę, lecz był świadomym powstrzymaniem się od wszelkich czynności związanych z zachowaniem życia, w tym podejmowania pracy zarobkowej. Na czas wolny w tym rozumieniu mogli sobie pozwolić wyłącznie wolni obywatele.

W średniowieczu, podobnie jak w starożytności, dostęp do czasu wolnego uzależniony był od pozycji w hierarchii społecznej. Posiadały go warstwy uprzywilejowane (rycerstwo i panowie feudalni), ale stopniowo rozprzestrzeniał się na warstwy niższe.

Sytuacja radykalnie zmienia się wraz z nastaniem rewolucji przemysłowej, która zburzyła nie tylko istniejące do tej pory stosunki społeczne, ale zmieniła strukturę społeczną wszystkich elementów życia ludzkiego.

Rozwój nauki i techniki sprawił, że zastosowano nowe rozwiązania w przemyśle, przetwórstwie i rolnictwie. Powstały wielkie okręgi przemysłowe. Postęp techniczny, mechanizacja i automatyzacja rozszerzyły bazę produkcyjną i umożliwiły zdobycze socjalne, wywalczone przez robotników coraz częściej zrzeszających się w związkach zawodowych. To w XIX wieku rozpoczęła się walka robotników o skrócenie czasu pracy. Przeobrażenia, jakie dokonały się w minionym stuleciu, ukształtowały współczesne rozumienie czasu

wolnego, który jest ściśle związany z pracą. Był on dla człowieka w czasach cywilizacji przemysłowej wytchnieniem we wzrastającym tempie życia, uwolnieniem od pracy zmierzającej do wyzysku pracownika i szansą odzyskania równowagi biopsychicznej.

Czas wolny, który przez tysiąclecia był przywilejem nielicznych, w XX wieku stał się dobrem

powszechnym, a jego wykorzystanie poczęło urastać do rangi społecznego problemu.

W minionym stuleciu można było obserwować ciągłe narastanie ilości czasu wolnego, który zaczął stawać się istotną kwestię społeczną. Podlegał on także analizom naukowym zapoczątkowanym w latach dwudziestych XX wieku badaniami nad budżetem czasu człowieka. Pozwoliły one na zdefiniowanie i uporządkowanie elementów budżetu czasu, którego głównym składnikiem był czas wolny.

Badania nad budżetem czasu i czasem wolnym, przeprowadzone w ostatnich kilkudziesięciu latach, pozwoliły na zdefiniowanie podstawowych pojęć z zakresu omawianej tematyki.

Aleksander Kamiński, główny polski badacz podejmujący tę problematykę, czas wolny rozumie jako czas, w którym człowiek jest uwolniony od pracy zawodowej i pracy dodatkowej, od dojazdów do pracy, od zaspokajania elementarnych potrzeb organizmu, w którym nie musi oddawać się obowiązkom domowym i rodzinnym, jest wolny od ewentualnego uczelnianego kształcenia pracujących. Czas wolny w ujęciu Aleksandra Kamińskiego jest rozpatrywany jako wolność, wolność od czegoś – od pozostałych kategorii budżetu czasu. Definicja ta odnosi się głównie do osób dorosłych. W badaniach nad młodzieżą kategorię pracy zawodowej można rozumieć także jako szkołę, do której uczęszcza większość młodych ludzi.

W podobny sposób czas wolny rozpatrywał francuski socjolog Joffre Dumazedier, który stwierdził, że z czasem wolnym mamy do czynienia wówczas, gdy każdy może oddawać się dobrowolnie, poza koniecznymi i obowiązkowymi zajęciami zawodowymi, rodzinnymi lub społecznymi, wypoczynkowi, rozrywce albo rozwojowi swej osobowości.

Obaj badacze, zarówno Aleksander Kamiński jak i Joffre Dumazedier, zwracają uwagę na to, iż czas wolny jest częścią składową budżetu czasu i nie można go rozpatrywać w oderwaniu od pozostałych kategorii. J. Dumazedier nie definiuje pojęcia czasu wolnego tylko na zasadzie wykluczenia i wskazywania, czym czas wolny nie jest, ale przedstawia możliwe i pożądane sposoby jego wykorzystania

Współcześnie, oddzielenie czasu wolnego od innych kategorii, wydaje się niezwykle trudne. Granice pomiędzy poszczególnymi czynnościami ulegają zatarciu i coraz trudniej jednoznacznie zaliczać je do poszczególnych składników budżetu czasu. Zwrócił na to uwagę już Zygmunt Dąbrowski, który twierdził, że poszczególne czynności człowieka zmieniają się, co nie pozwala sklasyfikować jednoznacznie danych zachowań i przyporządkować ich do danej kategorii, w tym czasu wolnego. Dlatego w badaniach nad czasem wolnym analizuje się problem z punktu widzenia dobrowolności podejmowanych działań. Im bardziej decyzja zależy od własnej woli, im mniejszy przymus odczuwa człowiek ze strony innych osób, tym bardziej „wolny” jest dany czas. Im wyższy jest stopień swobody podejmowanych działań

w zakresie treści, terminu i form, tym bardziej aktywności te należy uznać za wolnoczasowe. Zajęcia dobrowolne powinny być jednocześnie świadome. Nie można kierować się własną wolą, zgodnie z nią postępować, nie mając względnie jasnej orientacji o celach swojego postępowania, środkach do nich prowadzących oraz świadomości, jaka jest wartość zarówno celów, jak i środków.

Czynnościami wolnoczasowymi nie będą więc zachowania podejmowane pod przymusem. Można stwierdzić, zgodnie z przytoczonymi wcześniej koncepcjami budżetu czasu, że przymusem będą zachowania związane z pracą zawodową oraz te, które zmierzają do zaspokojenia podstawowych potrzeb bytowych. Można więc stwierdzić, że czas wolny charakteryzuje się aktywnością podejmowaną przez człowieka z jego własnej woli, po wypełnieniu wszelkich obowiązków wynikających zarówno z biologicznej, jak i kulturowej jego natury. Czas ten jest przeznaczony na zajęcia dobrowolne skierowane na wypoczynek, rozrywkę a także rozwój osobowości.

FUNKCJE

Analizując czas wolny, jakim dysponuje jednostka, należy zwrócić uwagę nie tylko na jego ilość, ale także na jakość. Zajęcia podejmowane w czasie wolnym pełnią określone funkcje.

Literatura przedmiotu rozpatruje funkcje czasu wolnego w odniesieniu do jakości podejmowanych zachowań. Pedagogika społeczna w zasadzie sprowadza je do trzech podstawowych: odpoczynku, zabawy i pracy nad sobą (regeneracyjnej, rozrywkowej, autokreacyjnej). Każda z czynności podejmowanych w czasie wolnym, która spełnia jedną

(lub wszystkie) z podstawowych funkcji, powinna być wykonywana zgodnie z zasadą dobrowolności.

Warto przybliżyć dany aspekt w oparciu o koncepcję jednego z najbardziej znanych badaczy czasu wolnego – Aleksandra Kamińskiego. Wyróżnił on trzy podstawowe funkcje czasu wolnego:

• odpoczynek,

• zabawę,

• zajęcia rozwijające (samokształcenie i dokształcanie się, prace społeczne, aktywność amatorska).

Autor uważa, że te funkcje wzajemnie się przenikają, stanowią całość i nie należy przyporządkowywać im jednoznacznie poszczególnych czynności człowieka.

Wszystkie trzy funkcje mogą być realizowane przez te same czynności zależnie od specyfiki grupy lub jednostki czynność tę wykonującą. Elementy wypoczynku, zabawy i pracy nad sobą znajdują się w prawie każdej czynności wolnoczasowej. Występują one jednak z różnym natężeniem i zwykle jedna z nich dominuje.

Odpoczynek przywraca równowagę biopsychiczną oraz odbudowuje chęć do szeroko rozumianej aktywności. Zgodnie z tym założeniem odpoczynek można określić swoistym prawem do lenistwa. Odpoczynek to odreagowanie zarówno zmęczenia, jak i znużenia poprzez odbudowanie utraconych sił fizycznych i psychicznych. Odreagowanie to powinno odbywać się w ciszy, spokoju i samotności.

Przeciwieństwem biernego odpoczynku jest zabawa, która opiera się o wyobraźnię, nowe wrażenia, zmienność, ryzyko, hazard i współzawodnictwo. Zabawa cechuje się ciekawością świata i ludzi. Czynności podejmowane w czasie wolnym, które spełniają funkcję zabawy mają charakter autoteliczny, kataraktyczny i ekspresywny. Zabawa ma za zadanie pomóc w odreagowaniu oraz w przezwyciężeniu nudy i monotonii.

Trzecią funkcją czasu wolnego, według A. Kamińskiego, są zajęcia rozwijające. Pozwalają one na doskonalenie się w jakiejś dziedzinie kultury duchowej lub materialnej, w poczynaniach społecznych lub w kulturze fizycznej. Praca nad sobą ułatwia rozwój człowieka w sferze norm życia społecznego, wartości, wiedzy i przekonań. Praca nad sobą wpływa także na socjalizację, czyli na proces wchodzenia lub wrastania w kulturę. Pomaga w przyjmowaniu przez jednostkę tradycji, wzorów kulturowych wyznaczających sposób jej zachowania. Prowadzi to do ukształtowania odpowiednich nawyków, przyzwyczajeń i postaw.

Zajęcia podejmowane w czasie wolnym umożliwiają opanowanie konkretnych ról społecznych i sprzyjają rozwojowi podmiotowości jednostki. Wyrażają one potrzebę samorozwoju w różnych postaciach samokształcenia (fizycznego, społecznego i intelektualnego).

W literaturze z zakresu pedagogiki, podejmującej problematykę czasu wolnego, można także odnaleźć inne koncepcje funkcji czasu wolnego, które najczęściej sprowadzają się do trzech, wcześniej wymienionych (odpoczynku, zabawy i pracy nad sobą).

Zygmunt Dąbrowski wyróżnił następujące funkcje czasu wolnego:

• wypoczynek,

• rozrywka,

• rozwój zainteresowań i uzdolnień,

• poszukiwanie własnego miejsca w społeczeństwie.

Trzy pierwsze funkcje dotyczą potrzeb jednostki, a czwarta odnosi się do potrzeb społecznych, ponieważ jednostka czyni wysiłki w imię dobra społecznego, a nie własnego.

Wypoczynek jest podstawowym elementem cyklu życiowego człowieka (wysiłek, zmęczenie, wypoczynek). Szczególną rolę wypoczynek odgrywa w życiu młodych ludzi, którzy szybko tracą równowagę organizmu, ale i szybko ją odzyskują. O ile wypoczynek ma za zadanie niwelować zmęczenie, to zaspokojenie potrzeb rozrywki jest skierowane na znużenie.

Aby umożliwić rozkwit nowych dążeń i uzdolnień człowieka, rozrywka i obowiązki powinny

stanowić harmonijną całość. Rozwój zainteresowań i uzdolnień może zmierzać do zaspokojenia potrzeb poznania, do kształtowania i doskonalenia otoczenia, wzmacniania wrażeń artystycznych lub realizacji potrzeby twórczości artystycznej.

Czas wolny w końcu pozwala na kształtowanie stosunków międzyludzkich w taki sposób, aby umożliwić włączenie jednostek do organizmu społecznego. Rysuje się tutaj zależność między umiejętnością sensownego i przyjemnego zagospodarowania czasu wolnego, a socjalizacją. Odpowiednie zagospodarowanie czasu wolnego młodych ludzi może poprawić efektywność procesu socjalizacji.

Z. Dąbrowski wychodzi z założenia, że racjonalnie wypełniony czas wolny powinien służyć zarówno jednostce jak i społeczeństwu, w którym ona funkcjonuje. W czasie wolnym człowiek kształtuje swój pozytywny stosunek do świata, uspołecznia się, czynnie angażuje się w przekształcanie swego środowiska na lepsze. To właśnie chętne i spontaniczne zaspokajanie swoich potrzeb, a nie spełnianie nakazanych obowiązków, wpływa na stosunek

do siebie, innych ludzi i świata.

Wielu badaczy zwróciło uwagę na brak w języku polskim odpowiedniego pojęcia, które dopełniałoby określenie czas wolny o jego treści i funkcje. Jak pisał Gianni Toti, we Francji czas wolny określa się pojęciem loisir, a w Anglii leisure. Te pojęcia łączą określenie free time – wolny czas, z klasycznym już time for living – czas dla siebie. To nie jest tylko czas niezagospodarowany. Jest to czas, którym dysponuje jednostka i może go wykorzystać wedle własnego uznania, jest przeznaczony na realizowanie dowolnych czynności wolnoczasowych.

Pedagogika społeczna aspekt jakościowy czasu wolnego określa najczęściej mianem wczasowania. W związku z tym czas wolny należy rozumieć nie tylko jako pewne ramy

określające przedział czasowy, ale także jako pedagogicznie wartościową część ludzkiego życia, czyli wczasy. Nie jest to tylko podstawowa funkcja czasu wolnego, ale zespół wszystkich zajęć podejmowanych w czasie wolnym. Jest to pojęcie zbliżone do pojęcia

„odpoczynek”, ale oznacza Tak rozumiany czas wolny spełnia wymóg dobrowolności podejmowanych czynności oraz zawiera w sobie trzy podstawowe funkcje zachowań wolnoczasowych.

BUDŻET CZASU

Budżet czasu to zestawienie zachowań człowieka (zajęć, czynności), których łączny czas trwania jest równy jednej dobie lub większej jednostce kalendarzowej.

Również metoda badania, opisu i analizy zachowań dowolnie dużych grup ludzi.

Ustalenie średniego czasu trwania wszystkich zajęć w ciągu doby tworzy strukturę budżetu czasu i umożliwia analizowanie relacji między głównymi sferami ludzkiej aktywności: pracą i nauką oraz wypoczynkiem, rozrywką i kulturą wypełniającymi czas wolny.

Badania budżetu czasu mają dużą wartość diagnostyczną i prognostyczną dla polityki społecznej i socjologii empirycznej (style życia, uczestnictwo w kulturze).

Modelowe badanie powinno obejmować 365 dni roku, co umożliwia uzyskanie danych uwzględniających wszystkie czynniki zmienności zachowań.

Najefektywniejszą techniką zbierania danych jest autoobserwacja zajęć wykonywanych przez respondenta i ich rejestracja na specjalnym arkuszu (chronokarcie), wsparta przez ankietera „rozmową o dniu wczorajszym”, pomagającą respondentowi zbilansować czas zajęć do 24 godzin.

Wyjściowym założeniem przy rozważaniach nad budżetem czasu była teza, iż mieszczą się w nim wszystkie zjawiska i procesy. Budżet czasu można podzielić na kategorie, do których można przyporządkować zjawiska i procesy społeczne mierzone czasem.

Edmund Wnuk-Lipiński zaproponował podział ogólnego budżetu czasu człowieka ze względu na zachowania podejmowane w celu zaspokojenia indywidualnych potrzeb: biologicznych, instrumentalnych, którym towarzyszą motywacje zarobkowe, instrumentalnych, którym towarzyszą motywacje niezarobkowe i autotelicznych. Na tej podstawie wyróżnił cztery ogólne kategorie zajęć, które składają się na budżet czasu:

1) czas wydatkowany na zaspokojenie biologicznych potrzeb ludzkiego organizmu,

2) czas związany z pracą zarobkową, w którym dominuje zaspokajanie potrzeb instrumentalnych, wzbudzanych motywacjami w kierunku zdobycia środków finansowych,

3) czas obowiązków pozazawodowych, w których dominuje zaspokajanie potrzeb instrumentalnych, wzbudzanych motywacjami w kierunku zapewnienia odpowiednich warunków bytowych we własnym gospodarstwie domowym (bez motywacji finansowych),

4) czas wolny, w którym dominuje zaspokajanie potrzeb autotelicznych.

W tym ujęciu głównym wyznacznikiem przyporządkowania danej czynności

do określonej kategorii budżetu czasu jest motywacja człowieka do zaspokojenia

danych potrzeb.

Podobnie budżet czasu rozpatrywany jest przez Małgorzatę Ostrowską. Według niej w budżecie dnia codziennego przeciętnego człowieka można wyróżnić trzy podstawowe kategorie czasu: czas związany z pracą (czas aktywności twórczej i produkcji), czas związany z różnymi potrzebami bytowymi oraz czas wolny.

Wszystkie, zaproponowane w tym ujęciu, elementy budżetu czasu są ze sobą powiązane i wzajemnie na siebie oddziałują.

Jan Pięta pod pojęciem budżet czasu rozumie „zestawienie odcinków czasu przewidzianych na realizację różnych czynności życiowych”. Czynności te można grupować w zespoły, które składają się na budżet założonego przedziału czasu (dnia, tygodnia, roku itd.). Autor ten jest zdania, że nie udało się jeszcze wypracować na gruncie nauk społecznych ostatecznej, zgodnej koncepcji składników budżetu czasu. Jako jeden z możliwych wariantów zaproponował przyjęcie klasyfikacji opracowanej w 1988 roku na Międzynarodowej Konferencji Naukowej „Teoria i praktyka badania modeli wykorzystania czasu przez ludność”. Zaproponowano tam siedem głównych składników budżetu czasu:

1) zaspokajanie potrzeb fizjologicznych,

2) praca zarobkowa,

3) przejazdy,

4) wykonywanie prac domowych,

5) zajęcia poza domem,

6) nauka (kształcenie i dokształcanie),

7) czas wolny.

ZARZĄDZANIE CZASEM:

WYJAŚNIENIE POJĘCIA, USTALANIE CELÓW, PLANOWANIE, PODEJMOWANIE DECYZJI, ZASADA PARETO,

WYZNACZANIE PRIORYTETÓW, ZASADA EISENHOWERA,

DELEGOWANIE UPRAWNIEŃ, „POŻERACZE CZASU”

ZARZĄDZANIE CZASEM – planowe i systematyczne wykonywanie zadań, zmierzające do osiągnięcia celów. Zarządzanie czasem obejmuje procesy wymagane dla zapewnienia osiągnięcia celów we właściwym czasie.

Krąg reguł zarządzania czasem

W obrębie „kręgu reguł” wyróżnia się pięć kolejnych funkcji:

1. Ustalanie celu - formułowanie i analiza osobistych celów

2. Planowanie - stworzenie planu oraz działań alternatywnych dla wszystkich wykonywanych czynności

3. Podejmowanie decyzji - podjęcie decyzji o sposobie realizacji zadań

4. Realizacja i organizacja - harmonogram dnia i organizacja kolejnych etapów pracy nad wykonaniem powierzonych zadań

5. Kontrola - kontrolowanie siebie samego i osiągniętych wyników (ewentualna korekta celu)

Wewnątrz „kręgu reguł” znajduje się funkcja uzupełniająca:

6. Informacja i komunikacja - wokół niej obracają się pozostałe funkcje, ponieważ komunikacja, jako wymiana informacji jest nieodzowna w trakcie całego procesu zarządzania czasem.

OKREŚLANIE CELÓW

Najważniejsze jest nie to, jak długo pracowaliśmy, ale to, co przez to osiągnęliśmy. Nasze planowanie będzie efektywne, jeśli nauczymy się precyzyjnie określać cele. Sekretem do osiągnięcia sukcesu jest planować cele własne, a nie cele innych ludzi oraz formułować je w pozytywny sposób. Warto je również zapisywać, gdyż wtedy nie znikają one z naszej pamięci. Dlatego „mistrzostwo” w zarządzaniu czasem polega na:

- precyzyjnym ustalaniu celów,

- koncentracji na tych rodzajach aktywności, które pozwalają te cele osiągnąć.

CEL TO ZAMIERZONY REZULTAT

Proces ustalania celu obejmuje 3 fazy:

1 faza - określenie celu: czego chcę?

2 faza - analiza sytuacji: co potrafię, a czego potrzebuję?

3 faza - formułowanie celu: od czego (konkretnie!) rozpocznę? Jakie zadania wykonam?

Cele, w zależności od terminu ich realizacji możemy podzielić na:

• bieżące, których realizacja zajmie od kilku dni do maksymalnie 3 miesięcy

• krótkoterminowe, których realizacja zajmie od 3 miesięcy do roku

• średnioterminowe, których realizacja zajmie od roku do 3 lat (warto te cele dzielić na cele krótkoterminowe

• długoterminowe, których realizacja zajmie od 3 do 5 lat, cele życiowe, te również warto dzielić na mniejsze części.

CELE powinny być formułowane według reguły SMART:

- specific and clear (specyficzny i konkretny)

Czego dokładnie chcę? Kiedy dokładnie chcę to uzyskać? Kiedy wyobrażę sobie, że to już mam, co czuję, słyszę, widzę?

- measurable (mierzalny)

Wyznaczę sobie kryterium, po którym poznam, że cel został osiągnięty. W jaki sposób to zmierzę? Określę po czym rozpoznam, że jestem na dobrej drodze do osiągnięcia mojego celu.

- achievable (osiągalny)

Cel, jaki sobie stawiam, musi być wykonalny. Potrzebuję do jego zrealizowania czasu i innych zasobów. Gdzie mogę znaleźć zasoby? Jak mogę wpłynąć na innych, by pomogli mi go osiągnąć? Od czego zacznę realizację celu?

- relevant (zgodny ze mną, odpowiedni dla mnie)

Jaką mam motywacje do osiągnięcia tego celu? Dlaczego chcę go osiągnąć? Dlaczego jest to dla mnie ważne? Czy jest spójny z moimi wartościami? Jak wpłynie na moje życie gdy go już zrealizuję? Czy jest coś, co mnie powstrzymuje przed jego osiągnięciem?

- time bound (określone w czasie)

Kiedy ostatecznie zrealizuje mój cel? Kiedy mam przestać go realizować? Jak często mam wykonywać działania związane z jego realizacją (konkretnie, np. 2 razy w miesiącu)? Kiedy wykonam pierwsze działanie?

PLANOWANIE

„Planowanie jest tym, co robisz, zanim zaczniesz coś robić, dzięki czemu kiedy już to robisz, nic nie jest pomieszane”.

Planowanie to proces określający drogę i miejsce, w którym chcemy się znaleźć.

Powody, dla których warto planować:

• plan wytycza tor, po którym się poruszasz

• plan pomaga określić priorytety

• plan oszczędza czas

• plan redukuje stres

Kluczem do skutecznego planowania jest planowanie zarówno pracy jak i czasu.

1. Rezultaty – Jakie są moje cele; co zamierzam osiągnąć?

2. Działania – Co będę musiał zrobić, żeby osiągnąć zaplanowane rezultaty?

3. Priorytety – jakie priorytety są brane pod uwagę?

4. Oszacowanie czasu – Ile czasu będzie wymagała każda z czynności?

5. Harmonogram – Kiedy wykonam każdą czynność?

6. Elastyczność – Ile czasu muszę mieć w zapasie, żeby pozwolić sobie na nieoczekiwane zdarzenia, których nie mogę kontrolować?

Pierwsze 3 pytania kształtują plan pracy.

Trzy ostatnie - plan czasu.

Potrzebujesz ich obu.

Zasady i reguły planowania czasu

Reguła 60:40 (reguła podstawowa)

Reguła ta mówi, że nie należy planować całego czasu jaki ma się do dyspozycji. Rozkład czasu powinien składać się z trzech bloków:

1. ok. 60% czynności precyzyjnie zaplanowane;

2. ok. 20% czasu pracy ustanowić rezerwą czasową na czynności nieoczekiwane (czynności, których nie sposób zaplanować);

3. pozostałe 20% - jako rezerwa czasowa na czynności spontaniczne (zadania kierownicze, czas aktywności twórczej)

Reguła Parkinsona

Reguła ta mówi, że dana czynność potrwa tyle, ile założymy, że potrwa. Jeśli założymy, że zebranie potrwa godzinę, to zwykle zakończy się ono po godzinie, nawet jeśli cel zostanie osiągnięty wcześniej. Dzieje się tak ponieważ mamy tendencję do przedłużania działania tak abyśmy sprawiali wrażenie panujących nad zarządzaniem czasem. Reguła ta dotyczy czynności, które sami planujemy i/lub mamy na nie wpływ.

Zbiór zadań / plan czynności

Podstawowym planem bywa rozkład dnia – lista rzeczy do zrobienia w ciągu konkretnego dnia pracy. Z całą pewnością dzienne planowanie jest potrzebne, ale planowanie tygodniowe jest nawet ważniejsze. Daje ono dłuższe perspektywy i pozwala na umieszczenie większej ilości opcji. Można użyć tych samych 6 pytań (ze strony 25) do napisania dziennego lub tygodniowego planu zajęć.

Jednym z głównych narzędzi planowania jest rozkład zajęć. Dzięki niemu, do godzin, którymi rozporządzamy / dysponujemy, można dostosować wszystko, co trzeba załatwić: zebrania, spotkania, prace terminowe oraz znaleźć czas na wykonanie zadań priorytetowych. Dla zapewnienia odpowiedniego tempa pracy, dobrze jest utworzyć odpowiednie bloki czasowe przeznaczone na najważniejsze zadania i nie dopuścić do ich naruszenia.

Harmonogramy

Sporządzanie terminarzy jest ustalaniem czasu wykonywania określonych czynności. Jest sekretem osiągania określonych rezultatów. Planowanie jest zamiarem; robienie harmonogramów – czymś w rodzaju zobowiązania. Rzeczy, które są objęte terminem z reguły się zdarzają i to w określonym czasie.

Rezultaty zamiast czynności

Zapisuj oczekiwane rezultaty bądź cele zamierzonego działania a nie same czynności.

Dzięki temu czynności będą od początku ukierunkowane na osiągnięcie określonego celu i uniknięcie niezaplanowanych działań.

Realistyczne planowanie

Ważne jest, by nie popadać w skłonność do przesadnego planowania i planować tylko taką ilość zadań, która jest możliwa do zrealizowania.

Należy ustalać realistyczne terminy zakończenia zadań;

- jeśli będą zbyt późne, będziesz przeciągać pracę, żeby wypełnić przeznaczony na nią czas, albo zostawiać na ostatnią chwilę;

- jeśli zbyt napięte – będziesz się frustrować, że zadanie nie zostanie wykonane na czas.

Komasowanie czasu

Przy realizacji ważnych projektów pomocne jest tworzenie pokaźnych bloków czasowych. Nawet ćwierć dnia pracy (byle w dużych porcjach czasu) wystarczy zazwyczaj, aby doprowadzić do skutku rzeczy ważne. Ale nawet trzy czwarte dnia rozbite na piętnastominutowe bądź półgodzinne odcinki, miną bezproduktywnie. Człowiek nawet na krótko oderwany od wykonywanego zadania, potrzebuje dodatkowego czasu na „rozkręcenie się” i ponowne wciągnięcie do pracy.

Elastyczność

Elastyczność – czyli umiejętność znalezienia czasu na nieoczekiwane i niekontrolowane rzeczy jak: różnego rodzaju przeszkody, przerwy, problemy i kryzysy - jest kluczem do sukcesu w planowaniu.

Największym błędem w ustalaniu terminarzy jest zagospodarowywanie każdej minuty w harmonogramie. Bardzo rzadko zdarza się, że można skontrolować cały dzień. Najczęściej nie zdarza się to wcale. Trzeba więc zostawiać w terminarzu miejsca na te niespodzianki.

Blokada czasu, czas bez zakłóceń (tzw. „cichy czas”)

Nieustanne zaczynanie – przerywanie przeszkadza, „wytrąca” z rytmu. W takich warunkach wygospodarowanie sobie „cichego czasu” może sporo zmienić jeśli chodzi o pracę koncepcyjną.

Idea „cichego czasu” jest prosta: ustalamy blok czasu bez niespodzianek, który umożliwi skoncentrowanie się na pracy.

Zaczynać wcześnie

Każdy zna zasadę, że dobrze jest pracę zaczynać wcześnie, ale nie przestrzega jej. Wystarczy dobrze i produktywnie zacząć, aby dzień był bardziej wydajny. Opóźniony start oznacza ryzyko, że w ciągu dnia pojawi się „urwanie głowy”.

Reguły planowania

• Definiowanie zadań jako rezultatów – zapisywanie czynności tak, jakby zostały już zrealizowane. Takie zapisywanie motywuje do działania.

• Lista zadań na kolejny dzień – warto ja przygotować, aby orientować się, co mamy do zrobienia.

• Analiza liczby zadań i czasu ich trwania.

• Konsekwencja – warto być konsekwentnym i regularnie sprawdzać postęp realizacji naszych działań.

• Wyrównywanie straty czasu – jeśli nie udało Ci się zakończyć jakiegoś zadania, zacznij od niego jutro, rozpocznij pracę wcześniej lub zostań dłużej, uważaj jednak aby rozkładać czas równomiernie.

• Realność – należy wyznaczać realne cele, nie planować zbyt wielu zadań, jeśli ich wykonanie jest nierealne. Nierealizowanie części zadań ze zbyt długiej listy skutkuje obniżeniem poczucia własnej wartości.

• Elastyczność – pamiętaj, że to nie ty jesteś dla rozkładu czasu, tylko on ma służyć Tobie.

• Terminy – wyznaczanie deadlinów pomaga w utrzymaniu dyscypliny i unikaniu opóźnień.

• Czas na planowanie – konieczne jest wyznaczanie czasu na planowanie i twórcze myślenie.

• Sprawdzanie realizacji planów – powoduje wzrost motywacji do realizowania zadań.

PRIORYTETY

Wyznaczanie priorytetów jest tak oczywiste - prawie zbyt oczywiste - że często przeprowadzane jest niesystematycznie lub tylko podświadomie.

Priorytety należy wyznaczać świadomie, a zaplanowane zadania realizować według ustalonej kolejności, konsekwentnie i systematycznie.

Priorytety odnoszą się do rzeczy ważnych. Aby uzyskiwać dobre rezultaty należy spędzać więcej czasu nad ważnymi zadaniami. Niestety większość z nas wciąż reaguje nie na ważność, ale na pilność spraw.

Ważne rzeczy to takie, które przyczyniają się bezpośrednio do naszych celów, mają dużą wartość ze względu na cel.

Pilne rzeczy mogą mieć tylko krótkotrwałe konsekwencje. Muszą być wykonywane od ręki, nie mogą czekać. Mogą, ale nie muszą nawiązywać do naszych celów, mogą bezpośrednio się do nich przyczyniać, ale z reguły tak nie jest..

Mamy tendencję uważać, że wszystko, co robimy jest ważne.

I nawet, jeśli byłoby to prawdą, to z całą pewnością nie wszystko jest równie ważne.

TECHNIKI USTALANIA PRIORYTETÓW - SZYBKA ANALIZA WEDŁUG ZASADY EISENHOWERA

Rzeczy ważne nie są nigdy pilne, a rzeczy pilne rzadko są ważne.

Zasada Eisenhowera opiera się na dwóch kryteriach:

• ważność ma związek z naszymi najważniejszymi celami, jeśli jakieś zadanie wpływa znacząco na osiągnięcie istotnych z naszego punktu widzenia celów, to znaczy, że jest ważne.

• pilność to kryterium nierozerwalnie związane z czasem. Pokazuje nam termin wykonania jakiegoś zadania. Data może być mniej lub bardziej odległa w czasie, co klasyfikuje nasze aktywności jako mniej lub bardziej pilne.

Matryca Eisenhowera składa się z 4 ćwiartek i pomaga nam, jako narzędzie zarządzać sobą w czasie poprzez ustalenie tego, co jest naprawdę ważne i wymaga pełnego zaangażowania w Twojej strony. Zależnie od stopnia pilności bądź ważności można wyróżnić cztery możliwe oceny wyznaczające kolejność załatwiania zadań:

Eliminuj zadania o niskim priorytecie. Zadaj sobie pytanie:

• co by się stało, gdybym tego w ogóle nie zrobił?

• którą czynność z mojego budżetu czasu mógłby wykonać równie dobrze, jeśli nie lepiej, ktoś inny?

Zadania A – ważne, ale niepilne

To miejsce, w którym planujemy, zajmujemy się własnym rozwojem, kreatywnie rozwiązujemy problemy, czytamy, uczymy się, poświęcamy czas samemu sobie, relaksujemy się a także spędzamy czas z ludźmi. Budujemy własną misję, rozwój, doskonalimy się i planujemy długoterminowo. Spędzając czas na tych działaniach nie dopuszczamy do powiększania się ilości zadań B ważnych i pilnych. Działania z tego miejsca pozwalają nam utrzymać stabilne i głębokie więzi z innymi, umożliwiają utrzymanie równowagi duchowej, fizycznej, społecznej i intelektualnej. Ponieważ zadania te nie mają klauzuli „PILNE” często o nich zapominamy. Realizacji tych zadań „nie widać”, mimo, że są one kluczowe dla naszego funkcjonowania.

Konsekwencjami realizacji zadań A w pierwszej kolejności są:

• harmonia

• mocne więzi z innymi

• umiejętność automotywacji

• potrzeba sporadycznego zajmowania się niewielkimi kryzysami

Zadania B – pilne i ważne

Są to głównie zadania o ważnym dla Ciebie znaczeniu strategicznym oraz te, które są widoczne ze względu na ich pilność. Są tu więc: „sprawy nie cierpiące zwłoki”, konieczne do wykonania w jak najkrótszym terminie. Jednakże im więcej czasu poświęcasz na czynności B, tym więcej czasu, który Ci zostaje koncentrujesz na czynnościach D. Powodem tego jest fakt, że wykonywanie zadań B i D pozwala nie skupiać się na teraźniejszości tylko skoncentrować myśli na przyszłości, na tym co nastąpi za chwilę. Działania te powodują nieustanne odczuwanie napięć (przed czynnością) oraz odprężenia (po jej wykonaniu).

Konsekwencjami przedkładania zarządzania kryzysami nad inne działania są:

• stres

• nieustanne „gaszenie pożarów”

• brak czasu dla siebie i innych

• wyczerpanie

• brak odpoczynku

• tendencja do marnowania pozostałego czasu (zadania D)

Zadania C – nieważne, ale pilne

To zadania podobne do zadań A, ale te nie wnoszą żadnych ważnych treści do naszej misji, żadnych wartości, ani nie przyczynią się do realizowania naszych celów. Realizując zadania C mamy poczucie, że wykonujemy coś ważnego i pilnego, jednakże okazuje się, że jest to istotne dla kogoś innego. Jeśli to możliwe, powinniśmy dzielić się tymi zadaniami z innymi, dzięki temu zyskamy czas na realizację zadań dla nas istotnych.

Konsekwencjami nadmiernego poświęcania się zadaniom C są:

• słabe i powierzchowne związki

• poczucie poświęcania się, którego nikt nie docenia

• brak poczucia sensu wykonywanych działań

• brak własnej wizji i misji

Zadania D – nieważne i niepilne

Tutaj znajdują się czynności zwane „pożeraczami czasu”. Niektórzy z nas wykonują je tylko czasami, niektórzy oddaja się im bez reszty, zastanawiając się później gdzie uciekł im czas. Są to głównie rozrywki dostarczające natychmiastowych nagród lub pozwalają na kontynuowanie życia przyszłością. Są to na przykład: wyjścia do galerii handlowej bez konkretnego celu, bezcelowe surfowanie po Internecie, spotkania ze znajomymi, po to tylko aby się z nimi napić, a nie podtrzymać relację, przerzucanie kanałów w TV.

Minimalizując czas spędzany na zadaniach D przestaniesz tracić czas na rzeczy nieistotne, a znajdziesz czas na te naprawdę ważne.

Konsekwencjami realizowania zadań D są:

• brak umiejętności samodzielnego dbania o własne potrzeby

• brak odpowiedzialności

• uzależnienia

• nieumiejętność pracy

TECHNIKI USTALANIA PRIORYTETÓW - ZASADA PARETO (REGUŁA 80:20)

Zasada Pareto została stworzona przez Vilfredo Federigo Pareto (1848-1923), który był włoskim ekonomista i socjologiem. Stworzył on zasadę potocznie zwaną regułą 80:20, która mówi, że jeżeli wszystkie sprawy są uszeregowane według ich wartości, to 80% wartości pochodzi z 20% spraw, zaś pozostałe 20 % wartości można uzyskać z 80% spraw. Większość ludzi święcie wierzy w to, że wszystkie ich działania zmierzające do realizacji określonych celów są tak samo istotne. To jednak nie jest prawda. Nie wszystkie telefony mają tę samą wagę, nie wszyscy klienci są równie ważni dla firmy, nie wszyscy są wydajni w równym stopniu.

Co to oznacza:

- Jedynie w ciągu 20% czasu zużytego na działanie (input) osiąga się 80% wyników (output);

- W przeciwieństwie do tego, pozostałe 80% zużytego czasu przynosi tylko 20% ogólnej wydajności.

DELEGOWANIE UPRAWNIEŃ

Definicja

Delegowanie zadań, uprawnień i obowiązków należy do podstawowych czynności w każdej organizacji. Najprościej delegowanie można określić jako wręczanie władzy innym. Zgodnie z definicją, jest to przekazywanie określonym pracownikom do wykonania zadania, które leży w zakresie działania przełożonego wraz z uprawnieniami i odpowiedzialnością. Ponad to delegowanie uprawnień powinno wiązać się z zapewnieniem pracownikom oparcia i opieki, które naprowadzą ich na drogę prostego osiągnięcia celu, a nie tylko z formalnym wyznaczaniem zadań i chłodną oceną rezultatów.Teoria jasno określa, które zadania powinny być delegowane, a których delegować nie należy. Sprawy o mniejszej wadze, rutynowe lecz pilne można delegować z całą pewnością. Podobnie z zadaniami wchodzącymi w zakres działania specjalistów, szczegółowymi oraz pracami przygotowawczymi. Delegować nie należy natomiast zadań strategicznych, o doniosłych skutkach dla przedsiębiorstwa, czynności o wysokim ryzyku lub poufnych. Taki rozkład zadań pozwala odciążyć kadrę przełożonych od czynności powtarzalnych. Z drugiej strony może być zalążkiem niepotrzebnego zbiurokratyzowania.

Zastosowanie

Często kadra kierownicza rezygnuje z delegowania w obawie przez utratą kontroli nad zadaniem lub traktując podwładnego jako potencjalną konkurencję. Co więcej, przełożeni nadal wychodzą z założenia, że sami wykonają zadanie lepiej i szybciej. Dodatkowo brak czasu na kontrolę i instruowanie pracownika może być koleją poważną barierą.

ZŁODZIEJE CZASU. SZKODLIWE PRZYZWYCZAJENIA.

Zwlekanie

Zwlekanie to największa przeszkoda w osiąganiu krótkoterminowych i długoterminowych celów. Odłożenie spraw na plan dalszy nie powoduje ich zniknięcia. Ono tylko pogarsza sytuację, niepokój ponagla, frustruje, truje. Niewykonane zadanie będzie absorbować aż do czasu wykonania. Nikt z nas nie ucieknie od spraw trudnych czy nieprzyjemnych. Nie znikną one, jeśli zostaną zignorowane. Koniec końców musimy się za nie zabrać.

Działania zapobiegawcze:

• zmiana nastawiania typu „zrobię to później” na „zrobię to teraz”

• nie broń swoich nawyków odwlekania spraw, tylko zmień je

• jeżeli ich bronisz, racjonalizujesz, lub uważasz, że nie istnieją, nie ma nadziei na poprawę

Najlepsze co można zrobić, jeśli ma się skłonność do odkładania spraw na później, to przyznać, że tak rzeczywiście jest.

Kluczem do trzymania pod kontrolą przytłaczającego zadania jest zajęcie się nim niezwłocznie po zidentyfikowaniu go, jako zadanie priorytetowe.

Kiedy już wystartujesz stwarzasz sobie szansę utrzymania się w ruchu.

Zasada nr 1: zacznij!

Zasada nr 2: kontynuuj, co zacząłeś

Zakłócenia

Aby działać efektywnie trzeba identyfikować te czynniki, które „zabierają” czas i zdiagnozować zakłócenia.

Warto sobie zdawać sprawę z tego, że zakłócenia są częścią pracy.

Trzeba też mieć świadomość, że nigdy nie będziesz w stanie zapanować nad wszystkimi przeszkodami. Praca z ludźmi wymaga bycia przygotowanym na nieprzewidziane sytuacje.

POŻERACZE CZASU: PRZYCZYNY I ŚRODKI ZARADCZE

Pożeracze czasu, szkodliwe przyzwyczajenia	Możliwe przyczyny, źródła	Środki zaradcze, rozwiązania
brak celów, priorytetów, planów dnia	- brak systemu planowania - odnoszenie sukcesów bez planowania - przekonanie, że każdy dzień przebiega inaczej i sprawy nieprzewidziane i tak nie dają się zaplanować - ukierunkowanie na działanie (najpierw działać, potem myśleć)	- zważ, że zaplanowane działania częściej prowadzą do dobrych wyników niż niezaplanowane - zwróć uwagę na to, że wielu kierowników ciągle w ten sam sposób traci czas; dzięki planowaniu zyskuje się czas na rzeczy nieprzewidziane i na działania rzeczywiście ważne
próby czynienia zbyt wielu rzeczy na raz	- brak planowania czasu - koncentracja na sprawach naglących	- sformułuj cele, wyznacz priorytety, rozplanuj swój czas - uwzględnij obok pilności zadań także ich ważność: deleguj zadania! - ogranicz się do najważniejszego
niezdecydowanie	- obawa przed popełnieniem błędu - decyzje nie są podejmowanie racjonalnie - dążenie do poznania wszystkich faktów (perfekcjonizm) - brak inicjatywy, brak motywacji	- każdy błąd umożliwia zdobycie nowego doświadczenia (uczenie się) - gromadź fakty, wyznaczaj cele i zastanów się nad rozwiązaniami alternatywnymi - przyjmij, że ryzyko jest nieuniknione - znajdź powody ewentualnego niezadowolenia (nastawienie do pracy, ambicja)
pośpiech, niecierpliwość	- brak planowania dnia pracy - brak oceny stopnia ważności zadań - dążenie do wykonania wielu prac w zbyt krótkim czasie - brak cierpliwości, aby troszczyć się o szczegóły	- planuj już wieczorem poprzedniego dnia, jakie zadania muszą być następnego dnia bezwzględnie wykonane - odróżniaj pilność od ważności i każdego dnia ustalaj kolejność zadań według stopnia ich ważności - wykonuj samodzielnie mniej zadań a więcej deleguj (zasada Eisenhowera) - załatwiaj zadania konsekwentnie i właściwie; oszczędza to czas na powtórne zajmowanie się tym samym
zadania nie są doprowadzane do końca	- brak priorytetów - brak określenia terminów końcowych - niezdecydowanie	- wyznacz priorytety według kryteriów „pilność” oraz „ważność” i załatwiaj najpierw zadania o najwyższym priorytecie - określ dla wszystkich ważnych zadań realistyczne terminy końcowe i dotrzymuj ich
osobista dezorganizacja, zawalone papierami biurko	- brak systemu - odsuwanie zadań w czasie - na biurku pojawia się wszystko - obawa przed utratą orientacji	- notuj wszystko, co ważne w „zeszycie planowania czasu” - rozpocznij od rzeczywiście najważniejszego zadania, wyznacz sobie sam termin końcowy - używaj „zeszytu planowania czasu”, stwórz arkusz „przegląd przebiegu sprawy” – przy ich pomocy będziesz miał lepszą orientację niż dzięki piętrzeniu wszystkich dokumentów na biurku.

OPIS INFRASTRUKTURY TURYSTYCZNEJ, REKREACYJNEJ I SPORTOWEJ

W MIEJSCU ZAMIESZKANIA

Gmina Krzeszowice, położona pomiędzy aglomeracjami: krakowską i śląską, wyróżnia się nawet w urozmaiconym polskim krajobrazie. 

Jej walory krajobrazowe – jurajskie dolinki, malownicze grupy skał wapiennych i rozległe lasy, kwalifikują większość terenu do obszarów o krajobrazie chronionym. Znaczna część gminy leży na terenie Zespołu Jurajskich Parków Krajobrazowych. 
Wśród powulkanicznych pagórków kryjących w swych wnętrzach porfiry, diabazy, dolomity, tuf oraz czarny marmur; w barwnych (szczególnie jesienią ) lasach; nad pięknymi strumieniami, znaleźć można rzadkie, chronione rośliny i zwierzęta.

Ziemia Krzeszowicka szczyci się wieloma atrakcyjnymi turystycznie obszarami i jest utkana siatką szlaków turystycznych – pieszych, rowerowych i dydaktycznych. Jest także bogata w liczne zabytki historyczne, spośród których najczęściej odwiedzane są: Sanktuarium Matki Boskiej Szkaplerznej w Czernej, drewniany kościół w Paczółtowicach i ruiny zamku „Tęczyn” w Rudnie. Na turystów oczekuje 7 gospodarstw agroturystycznych, które oferują zróżnicowany program i możliwość poznania regionalnych potraw i zwyczajów.

Miłośników czynnego wypoczynku zainteresuje oddany niedawno do użytku największy w Polsce kompleks pól golfowych w Paczółtowicach.

Centrum gminy – miasto Krzeszowice – znane jest z leczniczych wód mineralnych siarczanowo-wapniowo-magnezowo-siarkowych, które są wykorzystywane od XVII w. do leczenia schorzeń reumatycznych, pourazowych i narządu ruchu.

Atrakcje turystyczne

• zamki, pałace, dwory

• zabytki historyczne

• wyciągi narciarskie

• walory uzdrowiskowe

• trasy rowerowe

• tereny wspinaczkowe

• tereny wędkarskie

• szlaki turystyczne

• sanktuaria

• ruiny historyczne

• pola golfowe

• parki krajobrazowe

• jazda konna.

Opis bazy noclegowej

- Hotel Villa Pacoldi - Krakow Valley Golf & Country Club, Paczółtowice
- Misjonarski Ośrodek Formacyjny "Vincentinum", ul. Nowa Wieś 8 w Krzeszowicach
- Dom Wycieczkowy Świt, pl. F. Kulczyckiego 2 w Krzeszowicach
- Ośrodek AGH, Miękinia 381 4. Remiza OSP w Czernej
- Remiza OSP, ul.Św.Floriana 3 w Krzeszowicach
Gospodarstwa agroturystyczne:
- "Na Styrze", Maria Piekarczyk, Paczółtowice 11
- "Pod Siwą Górką", Dorota Kurdziel, Rudno 199
- "Przy Leśniczówce", Jarosław Janik, Czerna 119
- "Kocierz", Zbigniew Kot, Nawojowa Góra 615
- "Leśny ogród", Sylwia i Jan Kucharscy, Paczółtowice 176
- "Przy Dolinie", Halina Kaczmarczyk, Paczółtowice 302
- "Sami Swoi", Barbara i Katarzyna Kosobuckie, Zalas 505

Cykliczne imprezy

• maj - zawody trialowe w Miękini

• drugi weekend czerwca - Dni Pstrąga w Dubiu

• trzeci weekend czerwca - Dni Krzeszowic

• 22 lipca w Zalasiu koło Krzeszowic odbywa się msza święta, po której wyrusza procesja odpustowa z udziałem członków bractwa pokutnego św. Marii Magdaleny, które działa przy zalaskiej parafii od 1711 roku.

• sierpień/wrzesień - dożynki gminne (rokrocznie w innej miejscowości)

• wystawy w Galerii Krzeszowickiego Ośrodka Kultury (cały rok).

Rzeki

Do wód powierzchniowych gminy należą m.in.: rzeka Krzeszówka, potoki: Filipówka, Miękinia, Eliaszówka, Szklarka i Racławka. Leży tu także kilka dużych stawów: Wroński w Tenczynku, Żarski w Żarach, które mają służyć celom edukacyjnym. Na terenie nieczynnego kamieniołomu w Miękini znajduje się zbiornik wodny zasilany podziemnymi źródłami, objęty opieką przez koło wędkarskie.

Lasy i puszcze

Lasy zajmują ponad 35 % powierzchni gminy, znaczna ich część jest objęta ochroną w formie parków krajobrazowych i rezerwatów przyrody:

- Rudniański Park Krajobrazowy

Obejmuje zlewnię potoków Rudno i Brodła oraz las o dużej powierzchni. Na terenie Gminy Krzeszowice znajduje się niewielki fragment rezerwatu Dolina Potoku Rudno, utworzonego w r.2001. Jest to rezerwat leśno-krajobrazowy o pow.95,94 ha., prezentujący unikalne zbiorowiska łęgu olszowego i olsu, charakterystyczne dla terenów podmokłych. W obrębie rezerwatu znajduje się nieczynny kamieniołom porfirów "Orlej".

- Tenczyński Park Krajobrazowy

Obejmuje pasmo Garbu Tenczyńskiego, fragment Puszczy Dulowskiej oraz Rowu Krzeszowickiego. Na terenie parku znajdują się ruiny zamku "Tenczyn" w Rudnie oraz 2 stanowiska dokumentacyjne:

- kamieniołom "Nowa Krystyna" w Tenczynku

Utworzone w r.1998, prezentuje piaskowce wapniste i wapienie piaszczyste z bogata fauną małży, ramienionogów i amonitów.

- odsłonięcie "Na Czerwieńcu" w Tenczynku

Utworzone w r.1998, prezentuje skały wapienne, wapienno-piaszczyste i wapienie piaszczyste z bogatą fauną małży, ślimaków, ramienionogów i amonitów. Pomnikiem przyrody jest jawor rosnący na dziedzińcu zamku "Tęczyn"

- Dolinki Krakowskie

Obejmuje zlewnię lewobrzeżnych dopływów Rudawy oraz dolną część Doliny Prądnika. Na terenie Gminy Krzeszowice leżą rezerwaty: - Dolina Eliaszówki - rezerwat leśny o pow.107,2 ha, obejmujący część doliny potoku Eliaszówka. Chroni skaliste zbocza zbudowane z wapieni dolnokarbońskich i jurajskich, porośnięte naturalnymi drzewostanami (buczyna karpacka, grądy, łęgi olchowo-jesionowe). W dolinie wypływa kilka źródeł krasowych, m.in.źródło św.Eliasza, które uznawane jest za zdrój o właściwościach leczniczych. - Dolina Racławki - rezerwat krajobrazowy o pow.472,66 ha. Chroni duży kompleks naturalnego ekosystemu leśnego (łęg olszowy, jaworzyna górska, grąd oraz buczyna karpacka). Rezerwat interesujący pod względem geologicznym, występują tu dolomity i wapienie wieku dewońskiego - najstarsze skały odsłaniające się na powierzchni w regionie krakowskim. W rezerwacie wytyczono 3 okrężne, geologiczne szlaki dydaktyczne: żółty o dł.ok.7 km, czerwony o dł.ok.6 km, niebieski o dł.ok.5 km. Węzeł szlaków znajduje się przy parkingu w miejscowości Dubie. Rezerwat jest częściowo udostępniony dla turystów niepełnosprawnych. Na terenie parku znajdują się pomniki przyrody: 3 buki koło klasztoru w Czernej, lipa obok klasztoru w Siedlcu.

Walory turystyczne

Krzeszowice od kilku wieków kojarzone są ze zdrowiem, leczniczymi wodami i relaksem. Dzisiaj do oferty walorów przyrodniczych przybyły obiekty zbudowane i przygotowane specjalnie dla turystów i osób poszukujących ciekawych miejsc do wypoczynku w ciszy i spokoju oraz aktywnego, dla osób lubiących jazdę na rowerze lub spacery szlakami leśnymi.
Gościom naszej gminy możemy zaoferować wypoczynek na świeżym powietrzu: turystom - blisko 200 km znakowanych szlaków; wędkarzom - łowiska położone w cichej okolicy; miłośnikom historii - zabytki uczące o świetności kultury polskiej; badaczom przyrody - prawdopodobnie najatrakcyjniejszy geologicznie obszar w kraju.
W naszej gminie zlokalizowany jest największy w południowej Polsce kompleks golfowy Krakow Valley Golf & Country Club w Paczółtowicach. Na 160 ha jest tam 18 dołkowe pole golfowe klasy mistrzowskiej, pole 6 dołkowe oraz Akademia Golfa. Poza zawodami i treningami na polu golfowym w Paczółtowicach organizowane są imprezy integracyjne, można też skorzystać ze sportowej strzelnicy i stadniny koni. Zimą działa tu wyciąg narciarski.
Wędrując szlakami turystycznymi można podziwiać ciekawe stanowiska przyrodnicze, uczyć się historii polskiego górnictwa węglowego, poznać dawne dzieje, odciśnięte w kamieniach poszukiwanych przez amatorskich zbieraczy minerałów i profesjonalnych mineralogów.

Zabytki duże i małe:

- Ruiny zamku "Tenczyn" w Rudnie - malowniczo położone na wzniesieniu o wys.411 m. npm. Zamek miał charakter średniowiecznej warowni o założeniu gotyckim, rozbudowanej w stylu renesansowym.

- Klasztor Karmelitów Bosych w Czernej - położony na obszernym stoku wzgórza zespół klasztorny powstał w 1631 r. z fundacji Agnieszki Firlejowej. W zakonnych budynkach znajdują się m.in.: kaplica i muzeum św. Rafała Kalinowskiego.

- Drewniany kościół w Paczółtowicach - należy do najstarszych tego typu na ziemi krakowskiej. Wybudowany został przed r.1515 z drewna jodłowego. Wewnątrz bogato złocony ołtarz główny z r.1604 z uchodzącym za cudowny gotyckim obrazem Matki Boskiej z Dzieciątkiem

- Pałac Potockich w Krzeszowicach -powstał w latach 1850-58 jako klasycystyczna rezydencja oparta na tradycjach włoskiego renesansu. Został otoczony rozległym parkiem, założonym w połowie XIX w. (kamień pamiątkowy z datą 1849 r.) Park o charakterze krajobrazowym, ze śladami wcześniejszego założenia tarasowego po stronie wschodniej - należy do najwybitniejszych zespołów zieleni komponowanej w województwie krakowskim.

- Kościół parafialny Krzeszowicach - wybudowany w latach 1832 i 1840-44 pod kierunkiem Hoffbauera, według projektu Karola Schinkla. Należy do najwcześniejszych budowli neogotyckich w Polsce. Na uwagę zasługuje piękna fasada wykonana z ciosów jasnego piaskowca, z witrażem w kształcie rozety pośrodku oraz figurami czterech ewangelistów i herbami fundatorów.
- Łazienki "Zofia" w Krzeszowicach - późnoklasycystyczny budynek zdrojowy, wybudowany ok. 1819 r. Założenia obiektu są pełne prostoty i równowagi układu, z charakterystycznymi dla tego okresu tympanonami w części frontowej budynku.

Szukając chwili wytchnienia od codziennego zabiegania i czasu na najgłębsze przeżycia religijne warto skorzystać z kilku szlaków o charakterze religijnym:

- Podkrakowski Szlak Papieski

Upamiętnia wycieczki piesze i rowerowe ks. Karola Wojtyły - biskupa i kardynała, w okresie pracy w Archidiecezji Krakowskiej. Trasa szlaku została opracowana na podstawie wspomnień i zapisków osób towarzyszących w wędrówkach przyszłemu Papieżowi Janowi Pawłowi II. Przebiega m.in. przez Krzeszowice, Czerną i Paczółtowice, gdzie ustawione zostały tablice informacyjne szlaku.

- Międzynarodowy Szlak Maryjny Częstochowa – Mariazell

Pielgrzymując Szlakiem Maryjnym z Zakopanego na Jasną Górę w Częstochowie odwiedzimy w gminie Krzeszowice najpiękniejsze sanktuaria: sanktuarium Przemienienia Pańskiego w Tenczynku, kościół parafialny pw. św. Marcina w Krzeszowicach, sanktuarium Matki Boskiej i św. Ojca Rafała Kalinowskiego w Czernej oraz sanktuarium Matki Boskiej w Paczółtowicach.

- Dróżki karmelitańskie w Czernej

Historyczno-przyrodnicza ścieżka edukacyjna, prowadząca przez teren dawnej klauzury papieskiej i prezentująca walory przyrodnicze Rezerwatu Dolina Eliaszówki oraz walory kulturowe zespołu klasztornego Karmelitów Bosych. Na szlaku znajduje się charakterystycznych 8 punktów (klasztor, kaplica św. Teresy, źródło św. Eliasza, mur klasztorny, brama siedlecka, grota św. Hilariona, dawna furta klasztorna, most eremicki, zwany diabelskim), zaś odcinki między nimi eksponują walory przyrody nieożywionej (wapienie dolnego karbonu wąwozów i formacji skalnych) i ożywionej (zasoby leśne rezerwatu).

Kultura

Działalność kulturalną na terenie Gminy Krzeszowice prowadzą dwie jednostki upowszechniania kultury:

- Centrum Kultury i Sportu w Krzeszowicach, w którym mieści się Galeria Wystawiennicza
- Miejsko-Gminna Biblioteka Publiczna.

W czerwcu każdego roku gmina obchodzi swoje święto: Dni Krzeszowic, w ramach których organizowany jest cykl imprez kulturalnych, sportowych i rekreacyjnych. Koncerty gwiazd polskiej estrady skupiają liczne grono mieszkańców i mieszkańcy i gości. 

W Krzeszowicach można zwiedzić Muzeum Ziemi Krzeszowickiej, prowadzone przez Stowarzyszenie Miłośników Ziemi Krzeszowickiej.

W klasztorze karmelitów bosych w Czernej działa muzeum składające się z czterech ekspozycji: historycznej, misyjnej, poświęconej św. Rafałowi Kalinowskiemu oraz zbioru staroci.

Sport

- Centrum Kultury i Sportu w Krzeszowicach – organizuje zajęcia oraz turnieje w różnych dziedzinach sportowych we wszystkich szkołach w gminie

- Kompleks Golfowy Kraków Valley Golf & Country Club – oferuje zajęcia/turnieje golfowe, strzelnicę, jazdę konną

- quady i paintball w Czernej

- Klub Rowerowy

- liczne Kluby Sportowe

- liczne imprezy sportowe.

ANALIZA

UZYSKANYCH WYNIKÓW

PONIEDZIAŁEK

Czynności fizjologiczne zajmują w sumie 7h; w czym:

sen 5,5h

higiena 0,5h

wyżywienie 1h.

Szkoła/uczelnia zajmuje w sumie 11h; w czym:

dojazd do/z 3h

czas w szkole 7h

przygotowanie do zajęć/nauka 1h.

Czas wolny zajmuje łącznie 6h; w czym:

życie towarzyskie 3h

TV 1h

Internet zabawa 2h.

WTOREK

Czynności fizjologiczne zajmują w sumie 9h; w czym:

sen 6,5h

higiena 1h

wyżywienie 1,5h.

Szkoła/uczelnia zajmuje w sumie 8,5h; w czym:

dojazd do/z 3,5h

czas w szkole 5h.

Czas wolny zajmuje łącznie 6,5h; w czym:

sport 3h

TV 1,5h

Internet zabawa 2h.

ŚRODA

Czynności fizjologiczne zajmują w sumie 12,5h; w czym:

sen 10h

higiena 1h

wyżywienie 1,5h.

Zajęcia domowe

zajmują 1h, w czym:

sprzątanie 1h.

Szkoła/uczelnia

zajmuje w sumie 0,5h; w czym:

przygotowanie do zajęć/nauka 0,5h.

Czas wolny zajmuje łącznie 10h; w czym:

życie towarzyskie 2,5h

sport 3,5h

TV 1h

Internet zabawa 1,5h

Internet poszukiwanie informacji, wiedzy 0,5h

czytanie książek dla rozrywki 1h.

CZWARTEK

Czynności fizjologiczne zajmują w sumie 8h; w czym:

sen 6,5h

higiena 0,5h

wyżywienie 1h.

Szkoła/uczelnia zajmuje w sumie 10h; w czym:

dojazd do/z 3h

czas w szkole 7h.

Czas wolny zajmuje łącznie 6h; w czym:

życie towarzyskie 1h

rekreacja 2h

TV 1h

Internet zabawa 2h.

PIĄTEK

Czynności fizjologiczne zajmują w sumie 8h; w czym:

sen 5,5h

higiena 1h

wyżywienie 1,5h.

Czas wolny zajmuje łącznie 12h; w czym:

życie towarzyskie 4h

sport 3,5h

TV 0,5h

Internet zabawa 3,5h

czytanie książek dla rozrywki 0,5h.

SOBOTA

Czynności fizjologiczne zajmują w sumie 11h; w czym:

sen 8,5h

higiena 1h

wyżywienie 1,5h.

Szkoła/uczelnia zajmuje 1,5h; w czym:

przygotowywanie do zajęć/nauka 1,5h.

Zajęcia domowe zajmują w sumie 1,5h; w czym:

sprzątanie 1,5h.

Czas wolny zajmuje łącznie 10h; w czym:

czytanie książek dla rozrywki 1h

życie towarzyskie 1h

sport 4h

TV 2h

Internet zabawa 2h.

NIEDZIELA

Czynności fizjologiczne zajmują w sumie 11h; w czym:

sen 9h

higiena 1h

wyżywienie 1h.

Szkoła/uczelnia zajmuje 1,5h; w czym:

przygotowywanie do zajęć/nauka 1,5h.

Czas wolny zajmuje łącznie 11,5h; w czym:

rekreacja 9h

TV 0,5h

Internet zabawa 1,5h

Internet poszukiwanie informacji, wiedzy 0,5h.

	PN	WT	ŚR	CZW	PT	SOB	NDZ	W SUMIE
CZYNNOŚCI FIZJOLOGICZNE	7	9	12,5	8	8	11	11	66,5
Sen	5,5	6,5	10	6,5	5,5	8,5	9	51,5
Higiena	0,5	1	1	0,5	1	1	1	6
Wyżywienie	1	1,5	1,5	1	1,5	1,5	1	9
SZKOŁA/UCZELNIA	11	8,5	0,5	10	-	1,5	1,5	33
Dojazd do / z	3	3,5	-	3	-	-	-	9,5
Czas w szkole	7	5	-	7	-	-	-	19
Przygotowanie do zajęć/nauka	1	-	0,5	-	-	1,5	1,5	4,5
ZAJĘCIA DOMOWE	-	-	1	-	-	1,5	-	2,5
Gotowanie	-	-	-	-	-	-	-	-
Sprzątanie	-	-	1	-	-	1,5	-	2,5
CZAS WOLNY	6	6,5	10	6	12	10	11,5	62
Życie towarzyskie	3	-	2,5	1	4	1	-	11,5
Rekreacja	-	-	-	2	-	-	9	11
Sport	-	3	3,5	-	3,5	4	-	14
TV	1	1,5	1	1	0,5	2	0,5	7,5
Internet zabawa	2	2	1,5	2	3,5	2	1,5	14,5
Internet poszukiwanie informacji, wiedzy	-	-	0,5	-	-	-	0,5	1
Czytanie książek dla rozrywki	-	-	1	-	0,5	1	-	2,5
Samokształcenie	-	-	-	-	-	-	-	-

ANALIZA WYKORZYSTANIA BUDŻETU CZASU:

WŁAŚCIWE / NIEWŁAŚCIWE WYKORZYSTANIE,

STARTY CZASU / WERYFIKACJA START

Uważam, że niewłaściwie wykorzystuję swój budżet czasu.

Według mnie czas poświęcony na czynności fizjologiczne jest odpowiedni, ale reszta już nie.

Uczelnia – zbyt dużo czasu zajmują mi dojazdy ‘do’ i ‘z’ uczelni, jednak nie jest to zależne ode mnie. Zbyt mało czasu poświęcam natomiast na przygotowywanie do zajęć / naukę.

Zajęcia domowe - stanowczo zbyt mało czasu na nie poświęcam. Prawie w ogóle, a jeśli już to ograniczają się one tylko do sprzątania.

Czas wolny – mam go bardzo wiele (aż 2/5 całego czasu). To dobrze, aczkolwiek zbyt wiele czasu poświęcam siedząc „dla zabawy” przy Internecie. Zbyt mało czasu za to na czytanie książek. Brak jest jakiegokolwiek samokształcenia się.

Praca zawodowa – obecnie nie pracuję więc jej nie zaznaczałam.

Myślę, że mój czas wygląda tak, ponieważ nie mam jeszcze zbyt wielu obowiązków. W sumie moim jedynym obowiązkiem jest uczelnia, na której zajęcia mam tylko 3 dni w tygodniu – pozostałe 4 dni mam wolne.

PODSUMOWANIE I WNIOSKI

Najwięcej czasu w tygodniu zabierają czynności fizjologiczne.

Jeśli ktoś tak jak ja nie pracuje ani nie ma żadnych innych obowiązków, oprócz studiów, ma sporo czasu wolnego.

Z wyżej przedstawionych wyników nasuwa się wniosek, że życie studenta uczącego się na AWFie, który nie pracuje, wygląda świetnie – ma on dużo czasu wolnego na hobby, relaks, sport czy rekreację

BIBLIOGRAFIA

http://careers.deloitte.com/uploadedfiles/PL/pdf/ak_konsultingu_Zarzadzanie_czasem_podrecznik.pdf

http://www.krzeszowice.pl/

http://gminyturystyczne.pl/pokaz/krzeszowice

SCRIPTA COMENIANA LESNENSIA, PWSZ im. J. A. Komeńskiego w Lesznie, Rok 2010, nr 8 - Tomasz Dyrdół, „Czas wolny dzieci i młodzieży w regionie leszczyńskim – wstępna diagnoza”

http://mfiles.pl/pl/index.php/Delegowanie_uprawnie%C5%84

Pięta J., Pedagogika czasu wolnego, Almamer, Warszawa 2008

METRYCZKA

1. Płeć:

a) kobieta b) mężczyzna

2. Typ szkoły:

a) LO b) technikum (jakie?)

c) ZSZ d) szkoła wyższa

3. Sytuacja materialna:

a) bardzo dobra b) dobra

c) średnia d) zła

4. Miejsce zamieszkania:

a) wieś b) miasto