GLEBY STREFOWE
GLEBY BRUNATNE Ol-A-Bbr-Cca lub C,
GLEBY PŁOWE O-A-Eet-Bt-C lub O-A-Eet-Bt-Cca,
GLEBY RDZAWE Ol-Ofh-A-Bv-BvC-C lub Cca,
Rdz. właściwa Ol-Ofh-ABv-BvC-C lub Cca,r brunatne-Ol-Ofh-ABvBbr-Bv-BvC-Cca lub Ol-Ofh-ABbr-BvBbr-BvC-Cca,r bielicowe Ol-Of-Oh-AEes-BvBhfe-Bv-BvC-C lub Ol-Of-Oh-AEes-Ees-BvBhfe-Bv-BvC-C, podtypy:eutroficzne,mezotroficzne,oligotroficzne,opadowo glejowe,głęboko opadowo glejowe,gruntowo glejowe,głęboko gruntowo glejowe,porolne
GLEBY OCHROWE Ol-Ofh-Go-BreA-Gorre lub Grre,
GLEBY BIELICOWE O-AE-E-B-BC-C,
GLEBY POZASTREFOWE
CZARNOZIEMY WYŁUGOWANE WŁAŚCIWE
Ol-Abi-ABbi-BCcacn-Ccacn
GLEBY SRÓDSTREFOWE
Mady, gytiowo-murszowe,gruntowo-glejowe,opadowo-glejowe,glejo-bielicowe,czarne ziemie, gl zasolone
GLEBY TORFOWE –Pot-Ot lub Pot-Ot-D
a) gleby torfowe torfowisk niskich (eutroficme), b) gleby torfowe torfowisk przejściowych (mezotroficzne) i c) gleby torfowe torfowisk wysokich (oligotroficzne)
RĘDZINY ACca-Cca-R.
CZARNE ZIEMIE O-Aca-Gca
GLEBY OPADOWOGLEJOWE
O-A-Gg lub O-A-Gg-Cg-C
GLEBY GRUNTOWOGLEJOWE O-A-Go-Gor-Gr
GLEBY MURSZOWE M-O/M-O-Dg/Dca
GLEBY MURSZOWATE (MR) M-O lub M-O-DG
GLEBY MURSZASTE Amu-AC-Cgg
MADY RZECZNE A-AC-C lub A-AC-Cgg
Dział jest jednostką nadrzędną. Obejmuje gl wytworzone pod dominującym wpływem jednego z czynników glebotwórczych, albo pod wpływem wszystkich, bez wyraźnej przewagi jednego z nich.
Rząd gleby o podobnym kierunku rozwoju, st. zwietrzenia i przemian materiału glebowego typie subst org i jej przemian.
Typ jedn. podstawowa systematyki. Obejmuje gl o takim samym układzie gł poziomów genetycznych, zbliżonych właściwościach chem i fizykochem, jednakowym rodzaju wietrzenia, przemieszczania się składników i podobnym typie próchnicy.
Podtyp na cechy procesu glebotwórczego danego typu nakładają się dodatkowo cechy innego procesu glebotwórczego.
Rodzaj jedn charakteryzująca skały macierzyste i podłoże
Gatunek gleby określa skład granulometryczny (uziarnienie) utworu glebowego, wyrażony % udziałem frakcji.
Odmiana podtypu najniższa jedn w podtypie gl określająca ilościowe i jakościowe modyfikacje w profilu glebowym
Miąższość gl mineralnej:płytka-do 40cm głębokości,średnio głęboka-od 40 do 80cm głębokości,głęboka-od 80 do 130cm głębokości,bardzo głęboką-pon 130cm
Miąższość gl organicznej:płytka-do 80cm głębokości,średnio głęboka-od 80 do 130cm głębokości,głęboką-ponad 130cm głębokości
Gatunki gleb (skład mechaniczny):
żp żwiry piaszczyste
płz pyły zwykłe (gleby pyłowe lekkie i średnie)
żg żwiry gliniaste
płi pyły ilaste (gleby pyłowe mocne)
pl piaski luźne
ls lessy i utwory lessowate zwykłe (gleby lessowe i lessowate lekkie i średnie)
ps piaski słabo gliniaste
li lessy i utwory lessowate ilaste (gleby lessowe i lessowate mocne)
pgl piaski gliniaste lekkie ip iły pylaste (gleby ilaste ciężkie)
pg piaski gliniaste mocne
i iły (gleby ilaste bardzo ciężkie)
gl gliny lekkie
l rędziny lekkie
gs gliny średnie
s rędziny średnie
gc gliny ciężkie
c rędziny ciężkie
POZIOMY GENETYCZNE GŁÓWNE
O-poziom organiczny 20% świeżej lub częściowo rozłożonej materii organicznej.
A - poziom próchniczny < 20% materii organicznej.
E - poziom wymywania (eluwiany)wytworzony bezpośrednio pod poziomem O lub A (jeśli poziom A jest obecny
B - poziom wzbogacania; między A lub E C, G lub R
C-poziom skalny macierzystej;
G - poziom glejowy
P - poziom bagienny
D - podłoże mineralne
M - poziom murszenia
R - (podłoże skalne - lita lub spękana skała zwięzła(magmowa, przeobrażona, osadowa) występująca w podłożu.
Ees,Bhfe-gl bielicowa
Bbr-gl brunatna
Bv- gl rdzawa
Eet- gl płowe
Bt-gl mineralne
Ot- gl torfowe
PEDON najmniejsza jednorodna pod względem genetycznym objętość gleby, która pozwala zdefiniować glebę z jej poziomami genetycznymi i właściwościami. Przyjmuje się, że jest to graniastosłup o wys od 1 do kilku m2
LESSY-utwory powstałe w okresie lodowcowym z akumulacji pyłów atmosferycznych,składają się z ostrokrawędzistych ziaren kwarcu i glinokrzemianów
WAPIENIE-powstały ze szczątków org żywych szkieletach wapiennych i z osadów chem. Składa się z CaCO3
DOLOMITY-skały pochodzenia chemicznego składające się gł z dolomitu CaMg(CO3)2
TORFY-utwory org zbudowane ze szczątków roślin zmumifikowanych w środowisku bagiennym w warunkach beztlenowych:budowa włóknista lub gąbczasta, w przekroju torfu występują warstwy o różnym stopniu rozłożenia i humifikacji mat org,wyróżnia się torfy torfowisk niskich,t t wysokich i t t przejściowych
GYTIA-muł jeziorny zbud. z mat org,CaCO3 i mat ilastego
GIPSY I ANHYDRATY-osady chemiczne siarczanów wapnia powstałe w wysychających słonych zbiornikach wodnych,miękkie i podatne na wietrzenie,powstają z nich rędziny kredowe
SKAŁY MACIERZYSTE GLEB-s. metamorficzne powstają ze s. magmowych i osadowych
SYMBOLE SKAŁ MACIERZYSTYCH:
Qp-piaski zwałowe
QhRp-piaski rzeczne,holoceńskie
QRp-piaski starych terasów rzecznych
QZp-piaski wodnolodowcowe sandrowe
QFp-piaski wodnolodowcowe(np. moren czołowych spiętrzonych,ozów,kemów)
Qg-gliny zwałowe
QDg-gliny deluwialne
QRM-mady rzeczne
QMM-mady morskie
QT-torfy
Bs- ARi-arenosole inicjalne,ARw-arenosole właściwe,Arb-arenosole bielicowane
Bśw-Bw-bielicowa właściwa,BLw-bielica właściwa,RDb-rdzawa bielicowa,ARw-arenosole właściwe,Arb-arenosole bielicowe,Bwgg-bielicowa właściwa odm. głębokogruntowoglejowa,Blwgg-bielica właściwa odm. Głębokogruntowoglejowa,RDbgg-rdzawa bielicowa
BMśw- rdzawe bielicowe
LMśw-rdzawe właściwe,rdzawe brunatne,płowe bielicowe,brunatne bielicowe,brunatne kwaśne,brunatne bielicowe odmian opadowo glejowych
Lśw-brunatne lub płowe,rdzawe brunatne,para rędziny,czarne ziemie,brunatne właściwe,szarobrunatne
OLS-torfy niskie,próchnica 1murszowa,2 torfowo-murszowa,3 torfowa
BMwyżśw-RDw-rdzawa właściwa,RDb-rdzawa brunatna,Bw-płowa właściwa
LMwyżśw-uwilgotnienie 1-BRk-brunatna kwaśna,Brb-brunatna bielicowa,Pb-płowa bielicowa,RDbr-rdzawa brunatna,RDw-rdzawa właściwa,uwilgotnienie 2-Rw-rędzina właściwa,PRw-pararędzina właściwa
Lwyżśw-wariant uwilgotnienia 1-BRwy-brunatna wyługowana,BRk-brunatna kwaśna,Pw-płowa właściwa,Pb-płowa bielicowa,RDb-rdzawa brunatna,wariant 2-OGw-opadowoglejowa właściwa,Pog-płowa opadowo glejowa,Dbrgg-deluwialna brunatna odm. głęboko gruntowo glejowa
BWGśw-uwilgotnienie 1-RNw-ranker właściwy,RNb-ranker bielicowy,RNbt-ranker butwinowy,Bw-bielicowa właściwa,owilgotnienie 2-RNw-ranker właściwy
BGśw-Bw-bielicowa właściwa,RDbog-rdzawa bielicowa odm. opadowo glejowa,RNw-ranker właściwy,RNb-ranker bielicowy
LGśw-RBr-rędzina brunatna,Rw-rędzina włąściwa,PRw-paraędzina właściwa,PRbr-pararędzina brunatna,BRk-brunatna kwaśna,BRb-brunatna bielicowa,BRwy-brunatna wyługowana
WARIANT UWILGOTNIENIA siedliska określa się w zależności od charakteru wody:-gruntowej (g) i jej głębokości występowania,glebowo-opadowej (og) i stokowej (sg) i głębokości jej występowania i okresu stagnowania
Uziarnienie gleb (skład mechaniczny) jest to %udział poszczególnych frakcji w glebie.
Utwory szkieletowe stan suchy: przewaga kamieni i żwiru, cząstki są luźne, rozpadają się bardzo łatwo, brak cementaci.
Utwory piaszczyste stan suchy: szorstkie w dotyku, wyczuwalny gł. piasek agregaty z reguły nie trwałe(rozsypują się przy dotknięciu), stan wilgotny: nieplastyczne, sypkie, łatwo nasiąkają H2O, nasycone tworzą płynną masę, nie dają się wałeczkowa.
U. gliniaste stan suchy: rozcierają się niezbyt trudno, wyczuwalna różnoziarnistość. Stan wilgotny: mocno chłoną H2O, słabo pęcznieją, na ogół zwięzłe i plastyczne, dają się wałeczkować.
U. pyłowe stan suchy:łatwo się rozcierają, w dotyku sypkie, części grubsze niewyczuwalne, słabo przywierają do ręki, łatwo się rozsypują,s tan wilgotny: brak zwięzłości, plastyczności, w H2Orozpływają się, z trudnością dają się wałeczkowa(kruszą się)
U. ilaste stan suchy: trudno się rozcierają, nie wyczuwa się piasku, tłuste w dotyku, mocno przywierają do ręki, b.plastyczne, łatwo dają się wałeczkowa.
Metody laboratoryjne oznaczenia uziarnienia:
1.met. sitowa
2. met. Przepływowa
-Kopeckyego
-przepływowa puławska
-przepływowo-lewarowa
3.sedymentacyjna
-Atterberga
-pipetowa Köhna
-areometrycznaBauyoucosa Cassagrande’a
-areometryczna Cassagrande’a w modyfikacji Prószyńskiego
4. met.odwirowania
Skały macierzyste- skały różnej genezy, z których w wyniku wietrzenia i procesów glebotwórczych powstają gleby, stanowią jej podstawową część masy(97-99%)
MAGMOWE: powstają w wyniku krystalizacji magmy w różnych war. temp. i ciśnienia w głębi ziemi lub po jej wydobyciu się na pow. Char. je duże zróżnicowanie składu chem., najważniejsze skład.to krzemiany i glinokrzemiany. Wyróżniamy skały magmowe głębinowe,wylewne i żyłowe.
Granit- najpospolitsza skała magmowa głębinowa, minerał gł.kwarc, skaleń potasowy/sodowy i plagioklazy. Rola podrzędna biotyt i muskowit i pirokseny i amfibole. Zwietrzelina glinowa zazwyczaj gruboziarnista i ostrokrawędzista, bogata w K i Na,uboga w Ca, Mg
Sjenit zwietrzelina drobnoziarnista bogata w K
Dioryt stosunkowo łatwo wietrzeje i daje zwietrzeliną drobnoziarnistą
SKAŁY OSADOWE: powstają w wyniku osadzania się i cementowania produktów wietrzenia innych skał oraz gromadzenie się i osadzanie resztek roślinnych i zwierzących o różnym stopniu rozkładu na lądach i w morzach.
Gruzy: utwory luźne z nieobtoczonych odłamków skalnych o ø 2-75mm, tworzą rumosze skalne, gruzowiska lub piargi, silnie przepuszczalne, ubogie w składniki pokarmowe
Piaski zwałowe-występują w okolicy moren czołowych, mogą tworzyć się z rozmytych glin zwałowych, są różnoziarniste
Piaski wodnolodowcowe poch. z osadzenia mat. skalnego przez rzeki lodowcowe na przedpolach moren czołowych, niezbyt dobrze obtoczone o gładkich i błyszczących ziarnach
Piaski aluwialne starych tarasów akumulacyjnych osadziły się w pradolinach w okresie lodowcowym, wyraźnie warstwowane, przesortowane o małej zawartości frakcji pyłu i iłu. Ziarna dobrze obtoczone i błyszczące, ubogie w minerały wietrzejące i składniki pokarmowe, łatwo ulegają wymieniu
Piaski wydmowe powstają ze zwydmienia piasków rzecznych, wodnolodowcowych lub morskich. Ziarna obtoczone i porysowane podczas wielokrotnego przesypywania. Mat różnoziarnisty zbudowany z kwarcu. Żyzność zależy o poziomu wód gruntowych i składu mineralogicznego.
Piaskowce powstałe z ziaren piasku zlepionych różnego rodzaju spoiwem. Wartość glebotwórcza kształtowana przez skład chem.
Gliny lodowcowe (zwałowe)powstałe w okresie lodowcowym z mat. skalnego rozcieranego i transportowanego przez lądolód. Materiał różnoziarnisty, niewarstwowany, składają się z iłu, pyłu i piasku i dużej domieszki szkieletu. Z nich powstają gleby płowe i brunatne a w położeniach wilgotnych i mokrych czarne ziemie i gleby glejowe.
Iły lodowcowe powstały w okresie plejstoceńskim w śródlądowych jeziorach zastoiskowych, do których spływał najdrobniejszy materiał transportowany przez H2O lodowcowe.
kartografia gleb leśnych jest działem gleboznawstwa zajmującego się sporządzeniem map glebowych na podstawie : badań laboratoryjnych, terenowych i analizy czynników glebotwórczych.
O walorach mapy decyduje: skala, dobór jednostek podziału, zgodność z faktycznym stanem, przejrzystość, czytelność, zgodność z aktualną wiedzą z zakresu gleboznawstwa
Metody kartografii zależą od: skali, treści
Metody: dedukcyjne( mapy średnio- i wielkoskalowe, zebranie wiad. dot. Geomorfologii terenu, skał macierzystych gleb, roślinności) indukcyjne(mapy w skalach dużych, wstępne rozpoznanie terenu i istniejących opracowań, ustalenie dokładności jed. glebowych, rozpoznanie bud. morfologicznej i właściwości gleb, przeniesienie wydzieleń na podkład mapy, opis mapy)analityczne(przedstawiają jedną właściwość) syntetyczne (wynik współdziałania wielu czynników) glebowe ogólno przyrodnicze (rozmieszczenie gleb w zależności od stref klimatycznych), glebowo-genetyczne(rozmieszczenie jednostek genetycznych gleb) glebowo-rolnicze (treścią są kat. użytkowania) glebowo-bonitacyjne (rozmieszczenie gleb zależnie od klasy bonitacyjnej zgodnie z obowiązują tabelą klas gruntu) mapy zasobności i potrzeb wapnowania(treścią są klasy zasobności w składniki pokarmowe) glebowo-melioracyjne (inf. o czynnikach ważnych przy melioracji gleb- stosunki wodne, uziarnienie itp.) glebowo-siedliskowe (przedstawiają łącznie jednostki glebowe i siedliskowe, zawierają typ,podtyp, rodzaj, i gat. gleby i TSL z określonym wariantem uwilgotnienia, wykonywane dla potrzeb UL i planowania hodowlanego)
Badania orientacyjne (skala od 1:100000), marszrutowe (1:000000 do 1:300000), marszrutowo-obchodowe (1:200000 do 1:100000), obchodowe (1:25000 do 1:10000), specjalne (1:5000 do1:2000, siatki kwadratów, siatki rzekomej, punktów rozproszonych)