STAROŻYTNY EGIPT (XXX-I W. P.N.E)
MATERIAŁY:
muł, trzcina
MIASTA:
gęsto zabudowane, chronione murami z suszonej cegły
ŚWIĄTYNIE:
Z kamienia cisowego lub wykuwane w skale
GROBY:
Mastaby- grobowe świątynie skalne,
Piramidy największa to PIRAMIDA CHEOPSA W GIZIE
MEZOPOTAMIA (XXX-IV W. P.N.E)
MATERIAL:
glina - pierwsze sklepienia półkoliste, kopuły z gliny
DOMY MIESZKALNE:
na planie kola lub prostokąta
MIASTA:
otoczone murami, świadome założenia urbanistyczne
PAŁACE:
np.
pałac Saragona II w Chorsabad
pałace królewskie w Babilonie - wiszących ogrodów Semiramidy
ŚWIĄTYNIE:
zikkuraty - monumentalne budowle, czworoboczne piramidy zwężające sie ku górze
BUDOWLE INŻYNIERYJNE:
kanały nawadniające, zapory wodne, akwedukty (do Niniwy), mosty (na Eufracie)
GRECJA PRZEDHISTORYCZNA (III I II TYSIĄCLECIE P.N.E)
KULTURA KRETŃSKA (MINOJSKA)
MATERIAŁY:
ciosy kamienne i drewno,
ŚCIANY I KOLUMNY:
ozdabiane malowidłami, okładzinami, gipsem, złotymi blachami
PRZYKŁADY:
pałace w Fajstos
pałac Minosa w Knossos
KULTURA MYKŃSKA (XVI-XII W P.N.E)
surowe budowle:
o charakterze obronnym np. gród w Tyrynysie;
groby kopułowe np. grób Agamemnona /Skarbiec Atreusza)
STAROŻYTNA GRECJA (XII- I W P.N.E)
OKRES ARCHAICZNY (XII-V W P.N.E)
-styl dorycki oraz joński,
-powstają pierwsze murowane budowle monumentalne
OKRES KLASYCZNY (V W DO OK 300 P.N.E) (złoty okres kultury greckiej)
BUDOWNICTWO PUBLICZNE: świątynie, teatry, salony i szkoły;
Akropol w Atenach;
pojawia sie głowica koryncka
OKRES HELLENISTYCZNY (OK 300-30 P.N.E)
pojawiają się wpływy wschodnie;
rozpowszechnienie sie stylu korynckiego;
RZEŹBA:
Umierający Gall, Byk Farnezyjski, Grupa Laokoona.
ZAŁOŻENIA MIEJSKIE OD V w.
-układ szachownicy,
-ulice przecinające sie pod kątem prostym
-na skrzyżowaniu głównych ulic Agora (rynek) - centrum administracyjne;
-szkoły połączone ze stadionami -na skraju miasta.
-na takim planie zbudowane zostały między innymi Efez, Milet, Pireus
PORZĄDKI (kolumny)
porządek dorycki - ciężkie proporcje styl surowy i monumentalny
porządek joński- lekkości i smukłość proporcji, bogato zdobiona głowica
porządek koryncki- ozdobniejszy od jońskiego, smuklejszy, liście akantu jako stały motyw.
STAROŻYTNY RZYM (VII W P.N.E- V W N.E)
MATERIAŁY:
cegła, glina, drewno, kamień cisowy, zaprawa wapienna, beton z drobnych kamyczków z zaprawa wapienna, czasem z dodatkiem tufu wulkanicznego
UDOSONALENIE SKLEPIEŃ:
sklepienie klasztorne, kopula rzymska, nowe porządki architektoniczne: toskański, rzymsko dorycki, rzymsko joński, rzymsko- koryncki, kompozytowy.
PLANOWA ZABUDOWA MIASTA WG DWÓCH GŁOWNYCH OSI:
cardo (północ-południe) i decumanus (wschód-zachód), na skrzyżowaniu tych osi Forum (Forum Romanum) - najważniejszy ośrodek życia miejskiego.
BUDOWLE INŻYNIERYJNE:
akwedukty, drogi i wiadukty, system kanalizacyjny (jedna z najstarszych w Europie konstrukcji sklepieniowych Cloaca Maxima -kanał odprowadzajacy nieczystości do Tybru)
DOMY MIESZKALNE:
z wewnętrznym dziedzińcem (atrium), sypialniami, jadalnia, gabinetem pana domu
Bazyliki- hale sądowo-targowe,
Termy-łaźnie publiczne;
Teatry, amfiteatry, cyrki (najstarszy- Circus Maximus); pomniki (konny posąg cesarza Marka Aureliusza);
Łuki Triumfalne-rodzaj wolno stojących bram, wznoszonych dla uhonorowania zwycięskiego wodza
ŚWIĄTYNIE:
na rzutach prostokątnych (świątynia Jowisza Kapitolińskiego w Rzymie) i okrągłych.
ŚREDNIOWIECZE
STYL ROMAŃSKI (X-XIIIW.)
MATERIALY:
kamień łamany lub obrobiony w kostkę
NOWOŚC KONSTRUKCYJNA:
wprowadzenie żeber w sklepieniach krzyżowych
KOŚCIOLY:
bazylikowe, halowe, jednonawowe lub centralne (na planie kola, kwadratu lub krzyża gotyckiego).
KOMPOZYCJA:
zwarta, surowa, ciężka -połączenie prostopadłościanów, walców, ostrosłupów i stożków
STYL GOTYCKI (XII-XV W.; W POLSCE XIII-XV W.)
MATERIAŁY:
kamień, cegła
UDOSKONALENIE FORMY BAZYLIKI:
sklepienie gotyckie z łukami ostrymi, zmiany konstrukcyjne (wprowadzenie tzw. łuków oporowych) umożliwiające powiększenie okien -witraże, bogactwo elementów rzeźbiarskich
RENESANS (XV-XVIW, W POLSCE XVI-XVII)
-rozwój architektury świeckiej,
-przeobrażenia architektury religijnej, w której coraz częściej pojawia się kopuła.
-pierwsza wybitna indywidualność architektury:
Filippo Brunellesco (Brunelleschi)
Leone Battista Alberti,
Bramante (właść. Donato di Angelo,),
Raffaelo Santi da Urbino
BAROK (KONIEC XVI-XVIII W.; W POLSCE XVII I 1 POŁ XVIII W.)
-nie pojawiają sie wybitne nowatorskie formy.
-bryły barokowych konstrukcji są zakrojone śmielej i z większym rozmachem.
-wśród elementów rzeźbiarsko-malarskich pojawiają się np. kartusze, fantazyjne obramienia, festony, girlandy, i figury, często w dramatycznych pozach, w rozwianych sukniach.
ROZWÓJ MYŚLI URBANISTYCZNEJ:
założenia miejskie, pałacowe, parkowe,
udoskonalenie umocnień miast i zamków z jednoczesnym dążeniem do geometrycznego układu placów, ulic i parków.
WYBITNI TWÓRCY EPOKI :
Gian Lorenzo Bernini,
Francesco Borromini
Kartusz - motyw dekoracyjny w architekturze i rzemiośle artystycznym w formie obramowania tarczy herbowej lub inskrypcji, powszechny w nowożytnej sztuce europejskiej, wykonywany z różnych materiałów.
Feston (girlanda)- element dekoracyjny w formie podwieszonego po bokach pęku kwiatów czy owoców (wówczas zwany girlandą) lub fragmentu tkaniny upiętej guzami. Zapoczątkowany w Grecji w III w. p.n.e. jako symbol kultu płodów ziemi, stosowany w różnych dziedzinach sztuki i technikach artystycznych, zarówno w antyku, jak i renesansie, okresie klasycyzmu i empiru.
KLASYCYZM (1760-1830)
odkrycie Pompei - początek mody na starożytność klasyczną.
budowle nawiązujące do klasycznego porządku archtektonicznego.
Teatr Wielki w Warszawie proj Antonio Corazzi
Łuk Triumfalny w Paryżu projekt. Jean Francois Chalgrin
British Museum w Londynie proj sir Robert Smirke
ELEKTYZM OD POCZATKU XIX W.
Rozwój budownictwa „użyteczności publicznej” i architektury przemysłowej: dworce, muzea, fabryki, magazyny, sądy, sale wykładowe, szpitale.
Zapotrzebowanie na styl, czyli stylizacja wewnętrznych i zewnętrznych części budynków na :romańskie, gotyckie, renesansowe, starożytne.
Warszawa- Synagoga na Tłomackiem, zaprojektowana przez warszawskiego architekta Leandra Marconiego.
Patent na cement portlandzki-materiał który zrewolucjonizował architekturę
Pierwsze konstrukcje żelbetonowe ich autorem był ogrodnik Joseph Monier
WIEK XIX I XX
budownictwo w stulu secesyjnym.
Secesja (z łac secessio-odstępstwo) to prąd zrywający z upodobaniem do historycznych stylizacji, mający na celu oczyszczenie naleciałości eklektyzmu i projektowanie odpowiadające duchowi czasu.
Otton Wagner - twórca secesji w architekturze
Barcelona - Kościół Sagrada Familia . projektantem był Antonio Gaudi
Wieża Eiffla w Paryżu-triumf myśli inżynierskiej
Walter Gropius , niemiecki architekt powołuje do życia Bauhause (dom budownictwa) szkołę architektury. jej założenie jest proste: funkcja konstrukcji i forma muszą ze sobą harmonizować, rozwiązania powinny być proste, aby uwzględniać na nowsze zdobycze techniki.
w Polsce gmach główny politechniki warszawskiej;
Stanisław Witkiewicz odkrywa i promuje styl zakopiański, który z czasem stworzy tożsamość całego Podhala.
Flatiron Building, projektu Daniela H.Burnhama, najstarszy drapacz chmur na Manhattanie
Chrysler Buiding, proj. William Van Alen, drapacz chmur w stylu art deco, oparty na stalowej konstrukcji Nowy York
Dom Nad Wodospadem, proj. Frank Lloyd Wright, dom mieszkalny w stylu organicznym stanowiący część środowiska w którym się znajduje ( Zachodnia Pensylwania).
Kościół Notre Dame Du Haut, proj. Le Carbusiera, Ronchamp we Francji
Muzeum Guggenheima w Nowym Jorku, proj. Frank Lloyd Wright, styl organiczny: budynek o przedziwnym spiralnym kształcie-nowe możliwość ekspozycji i odbioru dzieł sztuki.
Centrum Sztuki I Kultury Georgesa Pompidou w Paryżu, proj. Renzo Piano i Richard Rogers, budynek w całości ze stali i szkła-przymierze technologii, architektury i sztuki
Luwr Piramida Ze Szkła I Stali, proj. Leoch Ming wprowadznie elementów nowoczesnych w harmonijny świat Luwru powiedziano tyle samo dobrego co złego.
Opera W Sydney .proj. Jorn Utzon, styl nowoczesny ekspresjonizm, budynek kojarzący się z widokiem żaglowca, ptaka rozcierającego skrzydla czy też ogromnej muszli.