STAROŻYTNY EGIPT (XXX-I W. P.N.E)

MATERIAŁY:

muł, trzcina

MIASTA:

gęsto zabudowane, chronione murami z suszonej cegły

ŚWIĄTYNIE:

Z kamienia cisowego lub wykuwane w skale

GROBY:

Mastaby- grobowe świątynie skalne,

Piramidy największa to PIRAMIDA CHEOPSA W GIZIE

MEZOPOTAMIA (XXX-IV W. P.N.E)

MATERIAL:

glina - pierwsze sklepienia półkoliste, kopuły z gliny

DOMY MIESZKALNE:

na planie kola lub prostokąta

MIASTA:

otoczone murami, świadome założenia urbanistyczne

PAŁACE:

np.

pałac Saragona II w Chorsabad

pałace królewskie w Babilonie - wiszących ogrodów Semiramidy

ŚWIĄTYNIE:

zikkuraty - monumentalne budowle, czworoboczne piramidy zwężające sie ku górze

BUDOWLE INŻYNIERYJNE:

kanały nawadniające, zapory wodne, akwedukty (do Niniwy), mosty (na Eufracie)

GRECJA PRZEDHISTORYCZNA (III I II TYSIĄCLECIE P.N.E)

KULTURA KRETŃSKA (MINOJSKA)

MATERIAŁY:

ciosy kamienne i drewno,

ŚCIANY I KOLUMNY:

ozdabiane malowidłami, okładzinami, gipsem, złotymi blachami

PRZYKŁADY:

pałace w Fajstos

pałac Minosa w Knossos

KULTURA MYKŃSKA (XVI-XII W P.N.E)

surowe budowle:

o charakterze obronnym np. gród w Tyrynysie;

groby kopułowe np. grób Agamemnona /Skarbiec Atreusza)

STAROŻYTNA GRECJA (XII- I W P.N.E)

OKRES ARCHAICZNY (XII-V W P.N.E)

-styl dorycki oraz joński,

-powstają pierwsze murowane budowle monumentalne

OKRES KLASYCZNY (V W DO OK 300 P.N.E) (złoty okres kultury greckiej)

BUDOWNICTWO PUBLICZNE: świątynie, teatry, salony i szkoły;

Akropol w Atenach;

pojawia sie głowica koryncka

OKRES HELLENISTYCZNY (OK 300-30 P.N.E)

pojawiają się wpływy wschodnie;

rozpowszechnienie sie stylu korynckiego;

RZEŹBA:

Umierający Gall, Byk Farnezyjski, Grupa Laokoona.

ZAŁOŻENIA MIEJSKIE OD V w.

-układ szachownicy,

-ulice przecinające sie pod kątem prostym

-na skrzyżowaniu głównych ulic Agora (rynek) - centrum administracyjne;

-szkoły połączone ze stadionami -na skraju miasta.

-na takim planie zbudowane zostały między innymi Efez, Milet, Pireus

PORZĄDKI (kolumny)

porządek dorycki - ciężkie proporcje styl surowy i monumentalny

porządek joński- lekkości i smukłość proporcji, bogato zdobiona głowica

porządek koryncki- ozdobniejszy od jońskiego, smuklejszy, liście akantu jako stały motyw.

STAROŻYTNY RZYM (VII W P.N.E- V W N.E)

MATERIAŁY:

cegła, glina, drewno, kamień cisowy, zaprawa wapienna, beton z drobnych kamyczków z zaprawa wapienna, czasem z dodatkiem tufu wulkanicznego

UDOSONALENIE SKLEPIEŃ:

sklepienie klasztorne, kopula rzymska, nowe porządki architektoniczne: toskański, rzymsko dorycki, rzymsko joński, rzymsko- koryncki, kompozytowy.

PLANOWA ZABUDOWA MIASTA WG DWÓCH GŁOWNYCH OSI:

cardo (północ-południe) i decumanus (wschód-zachód), na skrzyżowaniu tych osi Forum (Forum Romanum) - najważniejszy ośrodek życia miejskiego.

BUDOWLE INŻYNIERYJNE:

akwedukty, drogi i wiadukty, system kanalizacyjny (jedna z najstarszych w Europie konstrukcji sklepieniowych Cloaca Maxima -kanał odprowadzajacy nieczystości do Tybru)

DOMY MIESZKALNE:

z wewnętrznym dziedzińcem (atrium), sypialniami, jadalnia, gabinetem pana domu

Bazyliki- hale sądowo-targowe,

Termy-łaźnie publiczne;

Teatry, amfiteatry, cyrki (najstarszy- Circus Maximus); pomniki (konny posąg cesarza Marka Aureliusza);

Łuki Triumfalne-rodzaj wolno stojących bram, wznoszonych dla uhonorowania zwycięskiego wodza

ŚWIĄTYNIE:

na rzutach prostokątnych (świątynia Jowisza Kapitolińskiego w Rzymie) i okrągłych.

ŚREDNIOWIECZE

STYL ROMAŃSKI (X-XIIIW.)

MATERIALY:

kamień łamany lub obrobiony w kostkę

NOWOŚC KONSTRUKCYJNA:

wprowadzenie żeber w sklepieniach krzyżowych

KOŚCIOLY:

bazylikowe, halowe, jednonawowe lub centralne (na planie kola, kwadratu lub krzyża gotyckiego).

KOMPOZYCJA:

zwarta, surowa, ciężka -połączenie prostopadłościanów, walców, ostrosłupów i stożków

STYL GOTYCKI (XII-XV W.; W POLSCE XIII-XV W.)

MATERIAŁY:

kamień, cegła

UDOSKONALENIE FORMY BAZYLIKI:

sklepienie gotyckie z łukami ostrymi, zmiany konstrukcyjne (wprowadzenie tzw. łuków oporowych) umożliwiające powiększenie okien -witraże, bogactwo elementów rzeźbiarskich

RENESANS (XV-XVIW, W POLSCE XVI-XVII)

-rozwój architektury świeckiej,

-przeobrażenia architektury religijnej, w której coraz częściej pojawia się kopuła.

-pierwsza wybitna indywidualność architektury:

Filippo Brunellesco (Brunelleschi)

Leone Battista Alberti,

Bramante (właść. Donato di Angelo,),

Raffaelo Santi da Urbino

BAROK (KONIEC XVI-XVIII W.; W POLSCE XVII I 1 POŁ XVIII W.)

-nie pojawiają sie wybitne nowatorskie formy.

-bryły barokowych konstrukcji są zakrojone śmielej i z większym rozmachem.

-wśród elementów rzeźbiarsko-malarskich pojawiają się np. kartusze, fantazyjne obramienia, festony, girlandy, i figury, często w dramatycznych pozach, w rozwianych sukniach.

ROZWÓJ MYŚLI URBANISTYCZNEJ:

założenia miejskie, pałacowe, parkowe,

udoskonalenie umocnień miast i zamków z jednoczesnym dążeniem do geometrycznego układu placów, ulic i parków.

WYBITNI TWÓRCY EPOKI :

Gian Lorenzo Bernini,

Francesco Borromini

Kartusz - motyw dekoracyjny w architekturze i rzemiośle artystycznym w formie obramowania tarczy herbowej lub inskrypcji, powszechny w nowożytnej sztuce europejskiej, wykonywany z różnych materiałów.

Feston (girlanda)- element dekoracyjny w formie podwieszonego po bokach pęku kwiatów czy owoców (wówczas zwany girlandą) lub fragmentu tkaniny upiętej guzami. Zapoczątkowany w Grecji w III w. p.n.e. jako symbol kultu płodów ziemi, stosowany w różnych dziedzinach sztuki i technikach artystycznych, zarówno w antyku, jak i renesansie, okresie klasycyzmu i empiru.

KLASYCYZM (1760-1830)

odkrycie Pompei - początek mody na starożytność klasyczną.

budowle nawiązujące do klasycznego porządku archtektonicznego.

Teatr Wielki w Warszawie proj Antonio Corazzi

Łuk Triumfalny w Paryżu projekt. Jean Francois Chalgrin

British Museum w Londynie proj sir Robert Smirke

ELEKTYZM OD POCZATKU XIX W.

Rozwój budownictwa „użyteczności publicznej” i architektury przemysłowej: dworce, muzea, fabryki, magazyny, sądy, sale wykładowe, szpitale.

Zapotrzebowanie na styl, czyli stylizacja wewnętrznych i zewnętrznych części budynków na :romańskie, gotyckie, renesansowe, starożytne.

Warszawa- Synagoga na Tłomackiem, zaprojektowana przez warszawskiego architekta Leandra Marconiego.

Patent na cement portlandzki-materiał który zrewolucjonizował architekturę

Pierwsze konstrukcje żelbetonowe ich autorem był ogrodnik Joseph Monier

WIEK XIX I XX

budownictwo w stulu secesyjnym.

Secesja (z łac secessio-odstępstwo) to prąd zrywający z upodobaniem do historycznych stylizacji, mający na celu oczyszczenie naleciałości eklektyzmu i projektowanie odpowiadające duchowi czasu.

Otton Wagner - twórca secesji w architekturze

Barcelona - Kościół Sagrada Familia . projektantem był Antonio Gaudi

Wieża Eiffla w Paryżu-triumf myśli inżynierskiej

Walter Gropius , niemiecki architekt powołuje do życia Bauhause (dom budownictwa) szkołę architektury. jej założenie jest proste: funkcja konstrukcji i forma muszą ze sobą harmonizować, rozwiązania powinny być proste, aby uwzględniać na nowsze zdobycze techniki.

w Polsce gmach główny politechniki warszawskiej;

Stanisław Witkiewicz odkrywa i promuje styl zakopiański, który z czasem stworzy tożsamość całego Podhala.

Flatiron Building, projektu Daniela H.Burnhama, najstarszy drapacz chmur na Manhattanie

Chrysler Buiding, proj. William Van Alen, drapacz chmur w stylu art deco, oparty na stalowej konstrukcji Nowy York

Dom Nad Wodospadem, proj. Frank Lloyd Wright, dom mieszkalny w stylu organicznym stanowiący część środowiska w którym się znajduje ( Zachodnia Pensylwania).

Kościół Notre Dame Du Haut, proj. Le Carbusiera, Ronchamp we Francji

Muzeum Guggenheima w Nowym Jorku, proj. Frank Lloyd Wright, styl organiczny: budynek o przedziwnym spiralnym kształcie-nowe możliwość ekspozycji i odbioru dzieł sztuki.

Centrum Sztuki I Kultury Georgesa Pompidou w Paryżu, proj. Renzo Piano i Richard Rogers, budynek w całości ze stali i szkła-przymierze technologii, architektury i sztuki

Luwr Piramida Ze Szkła I Stali, proj. Leoch Ming wprowadznie elementów nowoczesnych w harmonijny świat Luwru powiedziano tyle samo dobrego co złego.

Opera W Sydney .proj. Jorn Utzon, styl nowoczesny ekspresjonizm, budynek kojarzący się z widokiem żaglowca, ptaka rozcierającego skrzydla czy też ogromnej muszli.