Tłum wg Le Bona nie posiada zdolności rozumowania, lecz tylko zdolność do działania, moc tłumu jest niszcząca, Le Bon wyróżnił następujące cechy tłumu:

• zanikanie świadomości własnego „JA”,

• nabycie cech ogólnych/przejściowych,

• zanika w tłumie poczucie odrębności,

• uczucia i myśli wszystkich jednostek mają tylko jeden kierunek,

• powstaje w tłumie tzw. „zbiorowa dusza”, która kieruje jednostkami w tego typu zbiorowości, tzn. ich zachowaniami;

• tłum to przeważnie twór chwilowy;

• każda jednostka w tłumie nabywa poczucie niezwyciężonej potęgi, pozwala sobie w ten sposób na upust namiętności;

• w tłumie zanika poczucie odpowiedzialności indywidualnej;

• bezimienność;

• tłum przeważnie jest AUTORYTARNY, NIETOLERANCYJNY i KONSERWATYWNY

• najmniejsze wystąpienie przeciw tłumowi zostaje przyjęte ze wściekłością;

• człowiek wobec siły tłumu staje się uległy;

• tłum nie wielbi władców, gardzi nimi;

• tłum czci tradycję, a odrzuca nowatorstwo;

Metody działania przywódców – to głównie różnego rodzaju.. twierdzenia, czy powtarzania oraz zaraźliwość; im bardziej myśl jest zwięzła, tym większe poparcie czy autorytet uzyska w społeczności tłumu, natomiast w wyniku powtarzania, pewien pogląd utrwala tłum w swoich irracjonalnych przekonaniach czy sile; w tłumie wszystkie uczucia stają się bardzo szybko zaraźliwe, zaraźliwość działa również na odległość, wtedy kiedy ludzie pod wrażeniem jakiegoś wydarzenia zaczynają zwracać swoje umysły w jednym kierunku, mimo braku jedności miejsca, zbiorowość utrwala się jako TŁUM!, zaraźliwość narusza nie tylko poglądy, ale również uczucia, każda idea żyjąca w duszy tłumu po pewnym czasie narzuca wyższym warstwom społecznym swoje przekonania (urojenia!).

^A ^B zagrożenie stosunków wewnętrznych przez śmierć; intymność – jest główną cechą tej struktury; odpowiedzialność jest nieobecna; pojawienie się „kozła ofiarnego” dezintegruje grupę; zawsze będzie wykazywać tendencję do ponownego uporządkowania struktury na niższym poziomie integracji niż triada diada w przypadku zagrożenia angażuje wszystkie swoje możliwości;

A ^B ^C jest bardziej trwała od diady; intymność między członkami zostaje podporządkowana kontroli; możliwe pojawienie się „kozła ofiarnego”, wzmocni pewne istniejące w niej relacje; pojawienie się trzeciego elementu zwiększa trwałość struktury triady; w triadzie jest bardziej sprawiedliwy podział pracy, aniżeli w diadzie; w triadzie występuję racjonalizacja zasobami w przypadku np. zagrożenia integracyjności;

definicje liberalne grupy ≠ definicje restrykcyjne

• grupą społeczną jest wszystko to co jest wyodrębnione przez badacza, który w ten sposób uznaje się grupę za coś interesującego;

• wada: ma zbyt dużą moc zawierania faktów, a prawda jest taka, że wiele faktów jest nieistotnych;

b). definicje pośrednie = mieszane ----^{są najważniejsze}

• obiektywne – dzięki tym definicjom mierzy się częstość interakcji i stosunków w grupie;

• subiektywne odnoszące się do więzi psychicznej = łączność psychiczna – grupa jest oparta na tych cechach;

• subiektywno – obiektywna = mieszane – grupa społeczna to grupa ludzi połączonych więzią psychiczną, która tę więź manifestuje w zachowaniach członków grupy (Ossowski);

Kompletność grupy to stosunek członków potencjalnych do rzeczywistych;

Koncepcja Levinsona – tzw. HOLISTYCZNA TEORIA ROLI

• stworzył wielosegmentową koncepcję roli społecznej, wyróżnił 2 zasadnicze segmenty roli : STRUTKURALNY i INDYWIDUALNY

^{I segment II segment}

_{strukturalna definicja ROLI osobowościowa definicja ROLI}

ułatwienia roli – precyzyjne nakazy, np. kodeks zasad,

dylematy roli – to nakazy strukturalne, które NIE są sformalizowane,

czyli grupa nie mówi jak mamy się zachowywać,

koncepcja roli – czyli nasze poglądy jak należy jakąś rolę wykonywać,

muszą być zgodne te poglądy z normami, nakazami strukturalnymi

które wcześniej uznaliśmy,

pełnienie roli – to aspekt behawioralny, czyli działanie, wykonywanie roli,

Teoria krystalizacji czynników statusu ^{= teoria poziomu oczekiwań + teoria uogólnienia czynników statusów}

typy ról: instytucjonalne, grupowe, indywidualne

Rozłam w roli – jest związany z oczekiwaniami roli, czyli przepisami (2 rodzaje: spisane, niedopowiedziane/niesformalizowane np. precedensy) i jeżeli przepisy, zasady związane z oczekiwaniami roli NIE są jasno i zrozumiale przedstawione, to dochodzi to ROZŁAMU w ROLI;

rozróżnia się 2 rodzaje rozłamu w roli:

1). rozłam między segmentem strukturalnym(I) a segmentem indywidualnym(II);

• (konflikt ról)

2). rozłam w roli jednostki – dotyczy tylko segmentu indywidualnego(II);

• (konflikt w roli)

  • wg J. Forda i S. Boxa – funkcjonalna autonomia jednostki możliwa jest dzięki rozłamowi dwóch podstawowych segmentów roli, jest wstępnym warunkiem rozłamu w koncepcji osobowościowej;

  • nigdy nie dochodzi do całkowitego podporządkowania się jednostki strukturze roli;

  • jednostka ludzka wdraża nakazy i wartości (związane z wykonywaniem roli) w sposób selektywny, stara się nie pozostawać w pewnych granicach „bezpieczeństwa”, co umożliwia jej dokonanie rozłamu w roli i nie naraża jej na zbytnie sankcje;

  • konstrukcja roli bywa konstruowana tak, aby sprostać pewnym wewnętrznym i osobowościowym potrzebom jednostki;

  • sposób odegrania roli wyraża to, kim jest dana jednostka, stanowi przejaw jej rzeczywistej osobowości, jaźni;

ad 1). KONFLIKT RÓL

• dotyczy oczekiwań;

• to np. rola matki/żony vs rola kobiety aktywnej zawodowo (tzw. „kobieta pogranicza”); nieobecni ojcowie;

ad 2). KONFLIKT w ROLI

• wiąże się z wielością ról do odegrania;

• pojawia się w sytuacji z nadawcami roli i z partnerami roli; - konflikt pojawia się tutaj wtedy, gdy nadawca roli inaczej interpretuje rolę, którą ma wykonać jednostka, a parter (ta jednostka) roli interpretuje ja jeszcze inaczej – problem pojawia się wtedy, gdy każdy z partnerów ma inne oczekiwania wiążących się z wykonaniem roli;

• np. rola pracownika w jakiejś firmie, który niekoniecznie musi być szczęśliwy czy też usatysfakcjonowany z nakazów, które są przypisane jego roli, którą ma wypełniać w organizacji;

Mechanizmy społeczne i psychologiczne redukujące konflikt ról i napięcia w roli;

1). mechanizmy społeczne;

• główne czynniki to:

  • ustalenie posiadanej władzy przez nadawcę roli;

  • ustalenie własności oczekiwań (rodzaj oczekiwań partnerów);

  • wystąpienie tzw. „trzeciej siły” – czyli to ten, który umie wykorzystać konflikt i wyjść z niego zwycięsko;

a). utajnienie roli przed partnerami roli (np. polityk nie może teoretycznie utajnić swojej roli);

b). zjednoczenie się osób posiadających ten sam status – mechanizm umożliwiający skuteczniejszą obronę własnych postaw czy poglądów;

c). rozerwanie zespołu ról – to np. rezygnacja z jednej roli/ rozrost (cierpienie) ról – co raz więcej jednostka bierze ich pod uwagę, wówczas ma problemy z ich odgrywaniem – LEPIEJ DOPROWADZIĆ DO ROZROSTU RÓL NIŻ DO ROZERWANIA RÓL;

2). mechanizmy psychologiczne;

a). mechanizm oddzielenia – najważniejszy jest kontekst sytuacyjny (czas, miejsce, rodzaj zdarzenia), to tzw. przerzucanie obowiązków czy też przenoszenie roli;

b). rozrost zespołu ról;

c). targi ról – żeby pewne role odegrać, trzeba przystąpić do tzw. „targów roli”, np. casting – jednostka w ten sposób może na siebie nałożyć nagrody i kary;

3). mechanizmy redukcji napięć w roli;

a). przeniesienie obowiązków na innych,

b). przerwanie pewnych relacji,

c). rozszerzenie stosunku ról,

d). budowanie barier dla obowiązków,

* kultura punitywna grupy – to kultura karząca; środki przymusu, kontroli, kary, nagrody; określone sposoby komunikowania się; wpływa w ZNACZĄCY sposób na spójność grupy;

• Kellerman – wyróżnił trzy typy kultur punitywnych:

• ekstrapunitywne = nadmiernie karzące – kozioł ofiarny;

• intrapunitywne = pośrednio karzące – odpowiedzialność zbiorowa, np. grupy religijne;

• niepunitywne = niekarzące – grupa traci na spójności – zbyt duża wolność jednostek;

typologia struktur socjometrycznych;

1. prosta struktura sojcometryczna - niewielka liczba wymiarów i brak korelacji miedzy nimi, może sprzyjać tworzeniu się niewielkiej liczby klik; zachodzi w niej wysoki stopień jednolitości wewnętrznej;

2. zdychotomizowana struktura socjometryczna – pojawia się wtedy gdy pewne cechy - STATUSY zaczną się do siebie przyciągać, zachodzi w niej mniejszy stopień jednolitości, kliki mają tendencję od stawania wobec siebie w OPOZYCJI;

3. wzajemnie sprzęgająca się – to taka, w której jest widoczna stosunkowo duża liczba słabo rozwiniętych klik;

4. struktura spolaryzowana – w niej czynniki statusu nakładają się na siebieto taka w której występuje z początku duża liczba podgrup, później zaczyna się ona redukować do dwóch silnie spolaryzowanych grup;

Struktury socjometryczne;

1. para

2. łańcuch

3. gwiazda

4. sieć

5. klika – podgrupy towrzace się w obrebie 1 grupy.

Syndrom myślenia grupowego;

• Janis wyróżnił 8 specyficznych elementów, których pojawienie się w grupie świadczy, że wytworzyła syndrom myślenia grupowego;

  1. złudzenie bezkarności – iluzja, że grupie nie może się stać nic złego;

  2. lekceważenie zagrożeń;

  3. wiara w wewnętrzną moralność grupy, w wyższość swojej grupy nad innymi;

  4. stereotypowy obraz rywali i wrogów jak zbyt ZŁYCH i SŁABYCH;

  5. silnie akcentowana lojalność wobec SWOJEJ/WŁASNEJ grupy (silny konformizm);

  6. autocenzura dewiacji w stosunku do wyrażanego konsensusu grupowego;

  7. iluzja jednomyślności cenzury;

  8. pojawiają się samozwańczy strażnicy myśli – członkowie grupy, którzy chronią ją przed informacjami mogącymi zniweczyć wspólne, grupowe samozadowolenie wynikające z oceny efektywności i moralności podejmowanych decyzji;

dewiacja¹ – postępowanie niezgodne z odnoszącymi się do danej jednostki i do sytuacji, w której działa, regułami społecznymi (normami i wartościami);

• czynniki dewiacji:

antynomia normatywna –przeciwstawna regulacja tej samej kwestii przez różne podsystemy normatywne

asynchronia normatywna – nieadekwatność normy do czasów współczesnych lub koegzystencja norm i wartości pochodzących z różnych okresów historycznych;

• rodzaje dewiacji w grupie:

• dewiacja w znaczeniu fm – odstępstwo od normy;

• dewiacja funkcjonalna – czyli to jak grupa reaguje na złamanie danej normy; w każdej grupie ISTNIEJ margines tolerancji – tzn. przyzwolenie na dewiację;

Od czego zależy margines tolerancji:

1. im pozycja i prestiż danej jednostki są wyższe - tym większy margines tolerancji,

2. od segmentu roli,

3. od typu zachowania jednostki (np. zabójstwo w obronie własnej)

4. od świadomego lub nieświadomego złamania normy;

5. od typu grupy (czy formalna czy nieformalna);

cechy przywódcy funkcjonalnego (Bower, Seasches);

• wspieranie członków,

• interakcje facylitacyjne (ułatwienia),

• eksponowanie celów,

• facylitacja pracy – organizowanie, koordynowanie, planowanie środków, które będą ułatwiały osiąganie celów,

- teoria strukturalistyczna;

• przywódców tworzy sytuacja grupy, jej kontekst strukturalny (to nie własności osobowościowe jednostki tworzą przywódcę),

• jest to władza prawomocna,

• jeśli zmieni się sytuacja i pojawią się nowi przywódcy to ich władza stopniowo będzie się uprawomocniała,

---