Odbiałczanie polega na podgrzaniu odtłuszczonej serwatki (zwykle w konicznym zbiorniku dwuściennym z płaszczem paro­wym) do temp. 80—85°C, dodaniu ukwaszonej uprzednio do 50—60°SH serwatki, aby kwasowość mieszaniny wzrosła do 12°SH. Następnie mieszaninę dogrzewa się do temp. 93—95°C przy stałym jej mieszaniu i pozostawia w spokoju na okres 30— 60 minut. Wytrąconą albuminę gromadzącą się na dole zbiornika usuwa się dolnym kranem, a czystą serwatkę kieruje do wyparki, w której jest poddawana zagęszczaniu w temp. 45—60°C do 60% suchej masy, tj. dziesięciokrotnie w stosunku do pierwotnej obję­tości.

Inna metoda zalecana instrukcją technologiczną polega na zneutralizowaniu serwatki do 6—8°SH, podgrzaniu jej do temp. 93°C i przetrzymaniu w tej temperaturze do czasu wytrącenia białka.

Wstępnie odbiałczoną serwatkę poddaje się filtrowaniu na prasach filtracyjnych w celu oddzielenia strąconego osadu. Prze-filtrowaną serwatkę zagęszcza się wstępnie w wyparkach próż­niowych do zawartości 18—22% suchej masy. Wstępnie zagęsz­czoną serwatkę neutralizuje się ponownie do 4—6°SH i podgrze­wa do temp. 80°C w celu powtórnego odbiałczenia. Powtórnie odbiałczoną serwatkę, po przefiltrowaniu, poddaje się zagęszcze­niu w wyparkach próżniowych do zawartości ok. 65% suchej masy. W początkowej fazie zagęszczania stosuje się temp. 65°C. W końcowym etapie zagęszczania, przed spuszczeniem zagęszczo­nej serwatki, podgrzewa się ją do temp. 75°C i w tej tempera­turze wylewa do krystalizatora.

Krystalizację laktozy przeprowadza się w specjalnych zbior-rikach, które są wyposażane w mieszadła mechaniczne i płaszcz umożliwiający chłodzenie wodą. Krystalizację prowadzi się po­woli, aby uzyskać możliwie duże kryształy laktozy. Najczęściej krystalizację uważa się za ukończoną, gdy temperatura cukrzycy obniży się do 30°C. Krystalizacja /trwa zwykle 24 godziny.

W celu oddzielenia kryształów laktozy od ciekłej części roz­tworu poddaje się cukrzycę wirowaniu na specjalnych wirówkach bębnowych. Wirowanie trwa ok. 30 minut. Uważa się je za 'za­kończone, gdy odciek przestaje wypływać z wirówki, a uzyskana

laktoza zawiera ok. 80% suchej masy. Na czynności wirowania kończy się oczyszczanie laktozy technicznej. Dokładne usunięcie zanieczyszczeń osiąga się w procesie rafinacji.

Suszenie laktozy przeprowadza się w suszarkach do kazeiny lub suszarkach specjalnych. Temperatura suszenia nie może prze­kraczać 60°C. Gotowy produkt nie powinien zawierać więcej jak 1,3% wody (laktoza techniczna). Laktozę wysuszoną otrzy­muje się w postaci zbrylonej. Dla nadania jej jednolitej drobno­ziarnistej struktury konieczne jest jej zmielenie.

Do mielenia laktozy stosuje się specjalne młyny kulowe lub udarowe. Po ochłodzeniu zmielony produkt pakuje się do toreb papierowych, wielowarstwowych, o pojemności 50 kg. Wydajność laktozy technicznej przy właściwie prowadzonym procesie tech­nologicznym i dobrym surowcu powinna wynosić 2,4—2,6% w stosunku do przerobionej serwatki.

Z laktozy technicznej, poddanej dalszym zabiegom oczysz­czającym, otrzymuje się produkt farmaceutyczny lub rafino­wany.

Proces rafinacji polega na ponownym rozpuszczeniu laktozy technicznej w wodzie i dodaniu substancji rafinujących (oczysz­cza jących). Celem rafinacji jest usunięcie z (roztworu laktozy technicznej możliwie wszystkich zanieczyszczeń. ,,

Laktozę i jej produkty pochodne stosuje się do odżywek i preparatów dietetycznych. W przemyśle spożywczym w wielu krajach stosuje się dodatek laktozy do cukierków, konfitur i dże­mów jako mniej słodkiej, a równocześnie bardziej utrwalającej przetwory. Dodaje się ją również do ciast, konserw owocowych, przetworów warzywnych i 'wielu potraw w proszku, jak np. potrawy mięsne, mieszanki i przyprawy korzenne, majonezy, budynie i kremy mrożone, desery i napoje bezalkoholowe. Uży­wa się jej do wzbogacenia napojów mlecznych (maślanki, mleka odtłuszczonego), słodzonego mleka zagęszczonego, kremów utwar­dzonych i lodów. Laktoza bywa również stosowana w przemyśle chemicznym przy produkcji barwników, środków owadobójczych i do celów pirotechnicznych. Ważne zastosowanie znajduje lak­toza jako pożywka dla pleśni i bakterii. W przemyśle kosmetycz­nym bywa stosowana do wyrobu gałek kąpielowych oraz jako utrwalacz barw i zapachów przy wyrobie kosmetyków.

270

271