XIV. Państwo i społeczeństwo

Wiedza o krajach niemieckojęzycznych

Internationale und interne Konflikte - międzynarodowe i wewnętrzne konflikty

Seit dem 11. September 2001 sind den Terroranschlägen Hunderte von Menschen zum Opfer gefallen. - Od 11. września 2001 setki ludzi padły ofiarą ataków terrorystycznych.

Eine weit höhere Zahl von Menschen werden jedes Jahr leicht- oder schwerverletzt. - Większa liczba ludzi zostaje każdego roku lekko lub ciezko ranna.

Mit einer blutigen Anschlagsserie in London ist der Terror nach Westeuropa zurückgekehrt. - Z krwawą serią uderzeń w Londynie terror powrócił do Zachodniej Europy.

Am Morgen des 7. Juli 2005 kam es in London zu vier Explosionen. - Rano 7. lipca doszło w Londynie do czterech eksplozji.

Dabei wurden 56 Menschen (inklusive der vier Selbstmordattentäter) getötet und über 700 teilweise schwer verletzt. - Przy tym zostało 56 ludzo (włącznie czterech zamachowców-samobójców) zabitych i ponad 700 częsciowo ciężko rannych.

Die Terroranschläge haben weltweit Trauer ausgelöst. - Ataki terrorystyczne wywołały żałobę o światowym zasięgu.

In vielen Ländern fanden einige Tage später Gedenkminuten statt. - Później w wielu krajach w jednym dniu miała miejsce minuta ciszy.

Aufgrund der Terroranschläge leiden Muslime unter den Folgen negativer Stimmung und Diskriminierung, welche sich in ihrem Alltag bemerkbar macht. - Na podstawie ataków terrorystycznych cierpią mahometanie w skutek negatywnych nastrojów i dyskryminacji, które stają się w dni powszednie zauważalne.

Das öffentliche Leben wurde durch den Generalstreik lahm gelegt. - życie społoeczne zostało przez strajk powszechny słabo uspokojone.

Die Krankenschwestern traten aus Protest in den Hungerstreik. - pielęgniarki przeszły z protestu do głodówki.

Die Politiker bemühen sich, den Konflikt diplomatisch zu lösen. - politycy trudzą się by rozwiązać konflikt dyplomatycznie.

Als der Krieg ausgebrochen ist, war mein Opa 2 Jahre alt. - jak wybuchła wojna, mój dziadek miał dwa lata.

ramka:

jmdn erschüttern - wstrząsnać, zachwiać

das Attentat - zamach

der Bombenanschlag - terrorystyczny zamach bombowy

der Terrorist - terrorysta

ein Flugzeug entführen - samolot pować, uprowadzić

eine Geisel nehmen - brać zakładnika

in die Luft sprengen - wysadzić w powietrze

Rache nehmen - brać zemstę

durch die Bombendrohungen erschrecken - przestraszyć się przez groźby bombowe

in einen Skandal verwickelt werden - zostaną uwikłani w skandal

protestieren - protestować

sich streiten - kłócić się

sich auseinandersetzen - spierać się

mit jmdm einen Kompromiss schließen - zawrzeć kompromis

mit einem Streit enden - zakończyć kłótnią

sich nicht verständigen können - nie mogą sie porozumiec

Kriminalität - przestępczość

In Berlin ist ein 19-jähriger Student überfallen und schwer verletzt worden. - W Berlinie 19-letni uczeń został napadnięty i ciężko ranny.

In diesem Sommer wurde mein Cousin von einem Mann brutal angegriffen und geschlagen. - W to lato mój kuzyn został przez mężczyznę brutalnie napadnięty i pobity.

In großen Städten nimmt die Gewalt zu. - przemoc wzrasta w dużych miastach.

Die Straftäter werden immer jünger. - Karani sprawcy są coraz młodsi.

Personen die gegen Gesetze verstoßen, müssen bestraft werden. - osoby wykraczające poza prawo muszą zostać ukarane.

Immer mehr Jugendliche geraten in Konflikt mit dem Gesetz. - coraz więcej młodych ludzi wpada w konflikt z prawem.

Letztes Jahr wurde mir mein Handy gestohlen. - W zeszłym roku został ukradziony mi telefon komórkowy.

Ich alarmierte die Polizei, aber das hat nichts gebracht. Der Dieb wurde leider nicht gefangen. - Zaalarmowałem policję, jednak to nie spowodowało niczego. Złodziej nie został złapany niestety.

Der Dieb war durchs Fenster eingestiegen. - złodziej wszedł przez okno.

Ich bin für/gegen die Todesstrafe. - jestem za/przeciw karze śmierci.

Manche Menschen wollen die Todesstrafe einführen. - Niektórzy ludzie chcą wprowadzić karę śmierci.

ramka:

Gewalt anwenden - używać przemoc

ein Verbrechen/einen Diebstahl begehen - popełnić zbodnię, przestępstwo/kradzież

das organisierte/brutale Verbrechen - zorganizowana/brutalna zbrodnia

etwa Böses tun - wyrządzać trochę zła

jmdn hart bestrafen - surowo ukarać

mit drei Monaten Gefängnis bestraft werden - zostać ukaranym na trzy miesiące więznienia

bei einem Diebstahl erwischt werden - zostać przyłapanym na kradzieży

der Autodiebstahl/Ladendiebstahl - kradzież samochodu / kradzież sklepowa

jmdn bestehlen - okraść kogoś

einen Schaden anrichten - wyrządzić szkodę, krzywdę

in einen Laden einbrechen - włamać się do sklepu

auf die Polizeiwache bringen - przywieźć, przyprowadzić na posterunek policji

jmdn verhaften - aresztować kogoś

im Gefängnis sitzen - siedzieć w więzieniu

die Strafe absitzen - odsiadywać karę

jmdn erpressen - wymuszać

ein Kind entführen - porwać dziecko

der Drogenhändler - handlarz narkotykowy

Drogen verkaufen - sprzedawać narkotyki

die Kriminalität bekämpfen - zwalczać przestępczość

Politisches Leben - życie polityczne

Ich interessiere mich (nicht besonders) für Politik. - Interesuje się (nie szczególnie) polityką.

Alle Bürger, die über 18 Jahre alt sind, dürfen wählen. - wszyscy obywatele, którzy mają ponad 18 lat mają pozwolenie na głosowanie.

Das nationale Parlament der Bundesrepublik Deutschland heißt Bundestag. - Narodowy parlament republiki federalnej Niemien nazywa się Bundestag.

Der Bundestag wird alle 4 Jahre gewählt.- bundestag wybierany jest na 4 lata.

Der Bundestag besteht aus über 600 Abgeordneten. - Bundestag składa się z ponad 600 posłów.

Angela Dorothea Merkel ist eine deutsche Politikerin. - A.D. Merkel jest niemiecką panią polityk.

Sie ist seit dem 22. November 2005 Bundeskanzlerin der Bundesrepublik Deutschland und Bundesvorsitzende der CDU. - Ona jest od 22. listopada 2005 panią kanclerz federalnej republiki Niemiec i przewodniczącą związkową CDU.

Der Bundespräsident ist das Staatsoberhaupt der Bundesrepublik und hat nur repräsentative Aufgaben, d.h. vertritt das Land nach außen. - Prezydent federalny jest głową państwa republiki federalnej i ma tylko reprezentacyjne zadania, tzn. reprezentuje kraj na zewnątrz.

Mein Nachbar ist links-/rechtsorientiert. -

Ramka:

eine Partei gründen/wählen - partie założyć/wybrać

die liberale/konservative Partei - liberalna/konserwatywna partia

der Partei angehören - przynależeć do partii

zum Abgeordneten wählen - wybierać posłów

einen großen Einfluss auf die Politik haben - mieć duży wpływ na politykę

politische Ereignisse verfolgen - polityczne zdarzenia kontynuować

sich politisch engagieren - zaangażować się politycznie

auf die Regierungskoalition warten - czekać na koalicję rządową

eine Abstimmungsniederlage erleiden - poniesc klęską w głosowaniu

die Konsequenzen ziehen - wyciągnąć konsekwencje

für das Parlament kandidieren - kandydować do parlamentu

das Gesetz - prawo, ustawa

in Kraft treten - wejść w siłę

Gesetze verabschieden - uchwalać prawa

eine Regierung bilden - utworzyć rząd

die Wahlen gewinnen/verlieren - wybory wygrać/przegrać

wahlberechtigt sein - być uprawnionym do głosowania

Soziale Politik und Wirtschaft - Socjalna polityka i gospodarka

In Deutschland sind etwa 900.000 Menschen ohne festen Wohnsitz. - W Niemczech są około 900.000 ludźmi bez pewnego stałego mieszkania.

Obdachlose leben in Fußgängerzonen, unter Brücken, auf Parkbänken, und sie haben Angst vor dem Winter. - Bezdomna żyją w strefach ruchu tylko dla pieszych, pod mostami, na ławkach parkowych i oni boją się zimy.

Der Alkohol ist ein Bestandteil ihres Überlebens, der sie langsam zerstört. - Alkohol jest składnikiem ich przeżycia, który niszczy ich powoli.

Menschen, die von Sozialhilfe leben, sehen keine Perspektiven auf bessere Zukunft. - Ludzie, którzy żyją z pomocy społecznej, nie widzą żadnych perspektyw na lepszą przyszłość.

Bedürftige Familien sind auf Sozialhilfe angewiesen. - Biedne rodziny są zdane na pomoc społeczną.

Seitdem er entlassen wurde, bekommt er das Arbeitslosengeld. - Odkąd został zwolniony , otrzymuje zasiłek dla bezrobotnych.

ramka:

in Armut leben - żyć w biedzie

Not leiden - cierpieć biedę

in einer ausweglosen Situation sein - być w sytuacji bez wyjścia

sich etwas nicht leisten können - nie można sobie na coś pozwolić

in finanzielle Schwierigkeiten geraten - wpaść w finansowe trudności

von Sozialhilfe leben - żyć z pomocy społecznej

obdachlos sein - być bezdomnym

ohne Dach über dem Kopf sein - być bez dachu nad głową

jmdn aus dem Haus jagen -

von der Arbeitslosigkeit bedroht sein - być zagrożonym przez bezrobocie

unter Arbeitslosigkeit leiden - cierpieć na bezrobocie

sich um etwas Sorgen machen -

der/die Arbeitslose - bezrobotny, bezrobotna

entlassen werden - odprawić

Arbeitslosenhilfe beziehen pobierać pomoc bezrobotnego

Religion

Ich gehe regelmäßig zum Gottesdienst. - chodzę regularnie na nabożeństwa.

Der Glaube an Gott hilft mir, schlechte Zeiten durchzustehen. - Wiara w Boga pomoże przetrwać mi złe czasy.

Es gibt viele Religionen: das Christentum, den Buddhismus, den Islam, das Judentum und andere. - Jest wiele religii: chrześcijaństwo, buddyzm, islam, judaizm i inne.

Ich bin tolerant gegenüber anderen Religionen. - Jestem tolerancyjna wobec innych religii.

ramka:

die Konfession - wyznanie

der Katholizismus - katolicyzm

an Gott glauben - wierzyć w Boga

zu Gott beten - modlić sie do Boga

zu einem anderen Glauben übertreten - przejść na inną wiarę

die Taufe - chrzest

das Patenkind - chrześniak

der Patenonkel, die Patentante -

getauft werden - zostać ochrzczonym

kirchliche Feste feiern - kościelne święta świętować

am Gottesdienst teilnehmen - brać udział w nabożeństwie

in die Kirche gehen - iść do kościoła

am Gottesdienst/an der Messe teilnehmen - brać udział w nabożeństwie/mszy

der Priester - kapłan

die Sünde - grzech

zur Beichte gehen - iść do spowiedzi