DŁUG PUBLICZNY

Państwowy dług publiczny określa wielkość zadłużenia

- sektora rządowego,

-sektora samorządowego

-sektora ubezpieczeń społecznych, po wyeliminowaniu wszystkich wzajemnych zobowiązań między jednostkami sektora finansów publicznych (po tzw. konsolidacji).

(W ujęciu podmiotowym, w ramach całego budżetu dług publiczny występuje po podjęciu decyzji dokonania wydatków publicznych które przekraczają możliwość sfinansowania ich dochodami publicznymi. W jednostkach sektora finansów publicznych dług powstaje też na skutek zaciągania pożyczek i kredytów bankowych oraz decyzji inwestycyjnych bez pokrycia w planach finansowych.)

Państwowy dług publiczny obejmuje zobowiązania sektora finansów publicznych z tytułu:

1) wyemitowanych papierów wartościowych opiewających na wierzytelności pieniężne;

2) zaciągniętych kredytów i pożyczek;

3) przyjętych depozytów;

4) wymagalnych zobowiązań:

a) wynikających z odrębnych ustaw oraz prawomocnych orzeczeń sądów lub ostatecznych decyzji administracyjnych,

b) uznanych za bezsporne przez właściwą jednostkę sektora finansów publicznych będącą dłużnikiem.

SPOSÓB OBLICZANIA DŁUGU

Państwowy dług publiczny oblicza się jako wartość nominalną zobowiązań jednostek sektora finansów publicznych po wyeliminowaniu wzajemnych zobowiązań między jednostkami tego sektora. Natomiast przez wartość nominalną zobowiązania należy rozumieć wartość nominalną:

-wyemitowanych papierów wartościowych;

- zaciągniętej pożyczki, kredytu lub innego zobowiązania,( to jest kwotę świadczenia głównego, należną do zapłaty w dniu wymagalności zobowiązania.)

PRZYCZYNY POWSTANIA DŁUGU PUBLICZNEGO

1) uporczywie utrzymujący się deficyt budżetowy,

2) okresy wzmożonych wydatków publicznych,

3) świadomie realizowana polityka utrzymywania deficytu publicznego jako narzędzia interwencjonizmu państwowego, bądź też polityka utrzymywania na tym samym poziomie dochodów publicznych i wydatków publicznych, nie znajdujących pokrycia w dochodach,

4) wejście władz publicznych w pułapkę zadłużenia.

SKUTKI NADMIERNEGO ZADŁUŻENIA i niewypłacalności gospodarstw domowych

Skutki ekonomiczne

Skutki w skali makro

↓ perspektywy tworzenia dochodu

↑ migracja zarobkowa członków

gospodarstw domowych

↑ ucieczka od płacenia podatków

(poszukiwania pracy na czarno)

Skutki w skali mezzo

↑ koszty kredytów

↑ bezrobocie w regionie

↑ kredytowanie pozabankowe

Skutki w skali mikro

↓ możliwości podjęcia pracy

↓ motywacja oszczędzania

↑ koszty życia

↓ stopa życiowa

Skutki społeczne

Skutki w skali makro

↑ marginalizacja społeczna

↑ wykluczenie społeczne

↑ ubóstwo

↑ patologia społeczna

↑ rozwarstwienie społeczne

Skutki w skali mezzo

↓ bezpieczeństwo finansowe

↑ zjawisko wyuczonej nieudolności

↑ samowykluczenie finansowe

↑ choroby

Skutki w skali mikro

↓ motywacja do pracy

↓ inwestycje w zdrowie

↓ inwestycje w doskonalenie

zawodowe

↓ samoocena

BON I OBLIGACJA

BON Krótkoterminowy (ważny krócej niż rok) dłużny papier wartościowy emitowany przez państwo celem sfinansowania bieżącego deficytu budżetowego. W Polsce istnieją weksle dwudniowe, trzydniowe lub o dłuższym okresie ważności: 1, 2, 4, 8, 13, 26, 39, 52 tygodnie. 

 

OBLIGACJA SKARBOWA są długoterminowymi lub średnioterminowymi papierami wartościowymi. Emitowane są w celu realizacji długofalowych zadań państwa. Podstawową różnicą między tymi papierami jest okres spłaty pożyczki i wysokość nominałów. 

FUNKCJE FINANSÓW PUBLICZNYCH

Funkcja alokacyjna finansów polega na tym, że są one narzędziem roz­mieszczenia dóbr zgodnie z potrzebami różnych podmiotów.

W sferze prywat­nej odbywa się to głównie za pomocą mechanizmu rynkowego poprzez trans­akcje kupna-sprzedaży. W sferze publicznej, w której obywatele korzystają z dóbr (najczęściej w postaci usług) nieodpłatnie, dobra te są alokowane z wy­korzystaniem mechanizmu administracyjnego. Powszechnie dostępne, nieod­płatne dobra są finansowane z funduszy publicznych.

Zastosowanie mechanizmu administracyjnego w alokacji części dóbr wyni­ka z następujących przyczyn:

- bez zastosowania tego mechanizmu niskie dochody części ludności ogra­niczałyby jej dostęp do dóbr mających istotne znaczenie (np. do opieki me­dycznej, edukacji),

- brak możliwości wymiernego określenia korzystania, a więc i odpłatno­ści, przez poszczególne jednostki z takich dóbr, jak np. oświetlenie ulic, utrzy­manie ich nawierzchni, ochrona środowiska itp.,

- niemożliwość zorganizowania na zasadach rynkowych obrony narodowej, administracji publicznej, bezpieczeństwa publicznego, czy też służby dyploma­tycznej (np. armia nie może bronić tylko tych, którzy na warunkach rynkowych nabędą jej usługi),

- pozostawienie decyzji o korzystaniu z niektórych dóbr obywatelom ozna­czałoby zapewne rezygnację pewnej ich części z edukacji, ubezpieczeń spo­łecznych, opieki medycznej, co mogłoby prowadzić do groźnych skutków spo­łecznych (np. do rozprzestrzeniania się chorób, degradacji intelektualnej kolej­nych pokoleń).

Funkcja redystrybucyjna finansów jest związana z alokacją dóbr publicznych, które dostarczane są obywatelom nieodpłatnie. Państwo, spełniając w tym zakresie konstytucyjne obowiązki, musi ponosić wydatki, sięga więc do dochodów społeczeństwa poprzez opodatkowanie (w różnych formach) podmiotów gospodarczych i osób nieprowadzących działalności gospodarczej. W ten sposób dochodzi do wtórnego podziału dochodów (docho¬dy będące rezultatem pierwotnego podziału, tj. zysk i wynagrodzenia ulegają ponownemu podziałowi na część odprowadzaną do budżetu i część pozostającą w dyspozycji tych, którzy wytworzyli dany dochód). Część odprowadzana do budżetu tworzy fundusze, które są rozdzielane między różne podmioty, i służy finansowaniu celów publicznych.

Można więc stwierdzić, że funkcja redystrybucyjna finansów polega na przejmowaniu przez budżet części dochodów pierwotnych (strona fiskalna), a następnie na podziale zgromadzonych środków na finansowanie zadań publicznych (strona rozdzielcza). W ten sposób poprzez budżet państwa odbywa się transfer dochodów między podmiotami gospodarującymi, osobami nieprowadzącymi działalności gospodarczej, między poszczególnymi regionami kraju. Transfer ten może mieć charakter bezpośredni, na przykład może polegać na przeznaczaniu środków publicznych na wypłaty rent, emerytur, lub pośredni, na przykład wykorzystanie środków na ochronę środowiska.

Funkcja redystrybucyjna stanowi podstawę do dokonywania wydatków budże­towych - transferów. Wydatki te związane są z utrzymaniem sfery produkcji nie­materialnej np. oświaty, kultury, nauki, a więc tych jednostek, które świadczą usłu­gi nieodpłatnie lub częściowo odpłatnie, a z prowadzonej działalności nie uzysku­ją żadnych środków lub środki niewystarczające na pokrycie kosztów związanych z ich działalnością.

.Funkcja stabilizacyjna

Trudności i negatywne skutki, jakie powstają w związku z wykorzystywaniem funkcji lokacyjnej i funkcji redystrbucyjnej finansów publicznych mogą być częściowo złagodzone przez wykorzystywanie finansów publicznych do stabilizowania gospodarki rynkowej. Innymi słowy, celem władz publicznych powinno być umiejętne posługiwanie się instrumentami alokacji zasobów i redystrybucji dochodów do łagodzenia wahań cyklu koniunkturalnego.
Charakteryzując sens i znaczenie funkcji stabilizacyjnej finansów publicznych musimy pamiętać, że:
1) instrumenty polityki fiskalnej nie są jedynymi, które państwo może stosować do stabilizowania gospodarki, można stosować także instrumenty polityki monetarnej,
2) w latach siedemdziesiątych i osiemdziesiątych zaobserwowano nieskuteczność instrumentów polityki fiskalnej w stabilizowaniu gospodarki,
3) między fiskalistami i monetarystami toczy się ostry spór naukowy i ideologiczny o zakres oraz kształt polityki fiskalnej państwa.

Stabilizacyjne oddziaływania finansów publicznych mogą być różne. Najczęściej jednak wykorzystuje się dwie grupy instrumentów:
a) podatki,
b) wydatki.
Podatki, które umożliwiają sfinansowanie procesów alokacji dóbr publicznych i dóbr społecznych, są narzędziem redystrybucji dochodów. Ta funkcja podatków może być wykorzystywana także do stabilizowania cyklu koniunkturalnego. Cel ten może być osiągany przez odpowiednie skonstruowanie podatków. Stabilizacyjne działanie podatków, zwłaszcza dochodowych, polega na tym, że w okresie nadmiernego wzrostu gospodarczego (ekspansji), którego skutkiem jest wzrost dochodów, progresja podatkowa hamuje nadmierną aktywność gospodarczą, co ogranicza amplitudę wahań cyklu koniunkturalnego.
Stabilizacyjna funkcja finansów publicznych przejawia się także w oddziaływaniu dochodów, wydatków i salda budżetu na:
- skłonność do oszczędzania,
- skłonność do inwestowania,
- poziom stopy procentowej,
- poziom bezrobocia.
Państwo może stabilizująco wpływać na rynek pracy. Polega to na tym, że zatrudnienie w sektorze publicznym podlega znacznie mniejszym wahaniom niż w sektorze prywatnym. W zakresie możliwości państwa leży też organizowanie na szerszą skalę programów robót publicznych. Pociąga to za sobą najczęściej zwiększenie wydatków publicznych i pojawienie się deficytu budżetowego ze wszystkimi jego konsekwencjami.

1. ZASADY BUDŻETOWE

Nie mają charakteru normatywnego, a więc nie wiążą prawnie . Rzadko są realizowane w pełnym zakresie przez ustawodawcę.

1. Zasada zupełności budżetu

To postulat, aby budżet obejmował wszystkie dochody i wydatki państwa. Wynika z potrzeby parlamentarnego wpływu na całość gospodarki finansowej państwa.

2. Zasada jedności budżetu

To postulat ujęcia dochodów i wydatków budżetowych w jednym dokumencie budżetowym. Pozwala to na całościową ocenę zamierzeń rządu w dziedzinie finansów publicznych, jak również ułatwia ich kontrolę. Uchwalenie budżetów majątkowych (obok budżetu wydatków bieżących) czy tez budżetów nadzwyczajnych (obok budżetu zwyczajnego) narusza zasadę jedności budżetu.

3. Zasada szczegółowości budżetu

To postulat, aby budżet uchwalany był nie tylko w globalnych kwotach dochodów i wydatków, ale aby dochody te i wydatki ukazane były także w układzie analitycznym, pozwalającym na ustalenie przewidywanej wydajności poszczególnych źródeł dochodów oraz kierunków i proporcji wydatków budżetowych. Szczegółowość budżetu znajduje swój wyraz w klasyfikacji budżetowej, tj. określonych prawnie zasadach podziału dochodów i wydatków budżetowych.

Współcześnie parlament rozpatruje projekty i uchwala budżetu w szczegółowości ograniczonej do głównych podziałek klasyfikacyjnych. Bardziej szczegółowe ujęcie dochodów i wydatków stosuje się w dokumentach planistycznych poszczególnych ministerstw (tzw. układy wykonawcze budżetu) oraz w planach finansowych jednostek budżetowych.

Klasyfikacja budżetowa pozwala na prowadzenie planowej działalności z zakresie dochodów, w oparciu o kryterium ekonomiczne – znaczenie ekonomiczne.

4. Zasada jawności budżetu

To postulat o charakterze społeczno-politycznym. Jawność budżetu wyraża się m.in. w otwartości obrad parlamentu nad projektem budżetu, publikowaniu ustawy budżetowej i popularyzowaniu jej treści w środkach masowego przekazu – społeczna kontrola działalności finansowej państwa.

5. Zasada jasności budżetu

To postulat o charakterze prakseologicznym, ale także politycznym. Wyraża się on w potrzebie takiego klasyfikowania i grupowania wydatków budżetowych, aby budżet dawał obraz podstawowych kierunków gospodarki finansowej państwa, tj. źródeł dochodów, z których gromadzone są zasoby budżetu oraz proporcji pomiędzy przewidywanymi wpływami z tych źródeł, a także kierunków wydatkowania środków pieniężnych i przyjętych proporcji w tym względzie.

Umożliwia to prawidłowe planowanie budżetowe oraz daje szansę należytej oceny budżetu przez parlament i opinię publiczną.

6. Zasada równowagi budżetowej

To postulat zachowania odpowiednich relacji pomiędzy ogólną kwotą dochodów i wydatków budżetowych. Równowaga budżetowa zachowana jest, gdy dochody budżetu są co najmniej równe wydatkom. Uchwalenie budżetu deficytowego, powoduje bądź niemożliwość zrealizowania wszystkich wydatków, bądź konieczność kreacji nowych źródeł dochodów (np. nowych lub podwyższonych podatków).

ŚRODKI PUBLICZNE; PODZIAŁ

Środkami publicznymi są:

1. Dochody publiczne.

2. Środki pochodzące ze źródeł zagranicznych, niepodlegające zwrotowi.

3. Przychody budżetu państwa i budżetów jednostek samorządu terytorialnego oraz innych jednostek zaliczanych do sektora finansów publicznych pochodzące:

   1. za sprzedaży papierów wartościowych oraz z innych operacji finansowych;

   2. z prywatyzacji majątki Skarbu Państwa oraz majątku jednostek samorządu terytorialnego;

   3. za spłat pożyczek udzielonych ze środków publicznych;

   4. z otrzymanych pożyczek i kredytów;

4. przychody jednostek zaliczanych do sektora finansów publicznych uzyskiwane w związku z prowadzoną działalnością oraz pochodzące z innych źródeł.

DOCHODY PUBLICZNE

Przez dochody publiczne należy rozumieć:

1. daniny publiczne, do których zalicza się podatki oraz inne świadczenia pieniężne, których obowiązek ponoszenia na rzecz państwa, jednostek samorządu terytorialnego oraz innych jednostek zaliczanych do sektora finansów publicznych wynika z odrębnych ustaw;

2. pozostałe dochody uzyskiwane przez jednostki sektora finansów publicznych, do których zalicza się:

   1. opłaty;

   2. dochody z mienia, w szczególności z najmu oraz dzierżawy i innych umów o podobnych charakterze oraz dywidendy od wniesionego kapitału;

   3. dochody ze sprzedaży majątku, rzeczy i praw, nie stanowiące przychodów ze sprzedaży papierów wartościowych oraz innych operacji finansowych a także przychodów z prywatyzacji majątku Skarbu Państwa oraz majątku jednostek samorządu terytorialnego;

   4. spadki, zapisy i darowizny w postaci pieniężnej;

   5. inne dochody uzyskane na podstawie odrębnych przepisów, o ile są pobierane przez organy finansowe z dochodów publicznych lub przez podległe albo nadzorowane przez te organy jednostki, sektora finansów publicznych.

PRZYCHODY PUBLICZNE

Przychody – to środki pieniężne uzyskiwane przez dany podmiot, tworzące jego zasoby pieniężne. Przychody pieniężne nazywane są też niekiedy wpływami pieniężnymi.

WYDATKI PUBLICZNE

Związane są z realizacją redystrybucji definitywnej (wydatkiem jest np. zapłata za rzeczy bądź usługi świadczone na rzecz jednostek należących do sektora finansów publicznych, wypłata wynagrodzeń itp.).

- mogą być ponoszone na cele i wysokości ustalonych w ustawie budżetowej, uchwale budżetowej jednostki samorządu terytorialnego i w planie finansowym jednostki sektora finansów publicznych.

Wydatki publiczne powinny być dokonywane:

* w sposób celowy i oszczędny, z zachowaniem zasady uzyskiwania najlepszych efektów z danych nakładów;

* w sposób umożliwiający terminową realizacje zadań;

* w wysokości i terminach wynikających z wcześniej zaciągniętych zobowiązań.

ROZCHODY PUBLICZNE

Wiążą się z czasowym transferem środków – są wyrazem realizacji zobowiązań wcześniej zaciągniętych przez podmiot sektora finansów publicznych (np. spłata pożyczki), bądź jako wykonanie obowiązków umownych polegających na udostępnieniu zasobów finansowych podmiotów sektora finansów publicznych – innym podmiotom (np. udzielenie pożyczki).

Rozchodami publicznymi są:

1. spłaty otrzymanych pożyczek i kredytów;

2. wykup papierów wartościowych oraz inne operacje finansowe;

3. udzielone pożyczki.

DOTACJA I SUBWENCJA

Wydatki te dotyczą także różnego rodzaju dotacji i subwencji z budżetu państwa.

Pod pojęciem DOTACJI należy rozumieć bezzwrotną pomoc finansową państwa na dofinansowanie lub finansowanie określonej działalności lub określonego pod­miotu. Dotacje określane są na zasadzie procedur przetargowych. Dotacje celowe to środki budżetowe na finansowanie lub dofinansowanie zadań administracji rządowej oraz zadań zleconych jednostkom samorządu terytorialnego, a także zadań własnych jednostek samorządu terytorialnego, zadań zleconych do re­alizacji jednostkom nie zaliczanym do sektora publicznego oraz fundacjom i stowa­rzyszeniom, jak również kosztów realizacji inwestycji zakładów budżetowych (pań­stwowych), inwestycji jednostek samorządu terytorialnego, inwestycji związanych z badaniami naukowymi i pracami badawczo-rozwojowymi.

Dotacje podmiotowe to środki budżetowe przeznaczone na dofinansowanie działalności bieżącej, ustawowo wskazanego podmiotu.

Dotacje przedmiotowe związane są z wydatkowaniem środków budżetowych na dopłaty do określonych rodzajów wyrobów i usług, kalkulowanych według sta­wek jednostkowych.

SUBWENCJE to szczególny rodzaj dotacji związany z bezzwrotną pomocą finan­sową państwa udzielaną poszczególnym podmiotom (instytucjom, organizacjom go­spodarczym lub społecznym, osobom fizycznym). Subwencje określane są na pod­stawie przeliczników kalkulacyjnych.

Subwencje mogą mieć różnego rodzaju charakter w zależności od jednostki sa­morządu terytorialnego, który z nich korzysta oraz od miejsca wydatkowania tych środków.

Subwencja ogólna to transfer środków pieniężnych z budżetu państwa do jedno­stek samorządu terytorialnego (JST), stanowi formę zasilanie tych jednostek i dzie­li się na części:

• podstawową (dotyczącą tylko gminy), która dzieli się na część rezerwową (obliczaną jako 4% kwoty subwencji ogólnej), wyrównawczą oraz pozostałą (stanowią­cą pozostałą kwotę części podstawowej subwencji ogólnej, rozdzielaną pomiędzy wszystkie gminy proporcjonalnie do przeliczeniowej liczby mieszkańców),

• wyrównawczą, (dotyczy wszystkich JST) której zadaniem jest umożliwienie jednostkom samorządu terytorialnego o niższym od średniego dochodzie na jednego mieszkańca zmniejszenie dystansu Jaki dzieli je od średnio zamoż­nych jednostek,

• rekompensującą, przysługującą tylko tym gminom, które utraciły dochody z tytułu ustawowych ulg i zwolnień określonych w ustawach: o podatku rol­nym i o lasach,

• oświatową (dotyczy wszystkich JST), rozdzielaną pomiędzy poszczególne jed­nostki samorządu terytorialnego według zasad określonych w rozporządzeniu ministra właściwego do spraw oświaty i wychowania. Wysokość tej części sub­wencji uzależniona jest od struktury i zakresu zadań oświatowych realizowa­nych przez jednostki samorządu terytorialnego oraz liczby uczniów,

• drogową (dotyczy powiatu i województwa), związaną z budową, modernizacją, utrzymaniem, zarządzaniem i ochroną dróg powiatowych i wojewódzkich.

PREZYDENT A USTAWA BUDŻETOWA

 Prezydentowi nie przysługuje prawo weta w stosunku do ustawy budżetowej. Prezydent musi albo podpisać ją w terminie 7 dni od dnia przedstawienia do podpisu, albo skierować ją do Trybunału Konstytucyjnego. W przypadku zwrócenia się Prezydenta do Trybunału Konstytucyjnego o zbadanie zgodności ustawy budżetowej z Konstytucją, Trybunał Konstytucyjny orzeka nie później niż w ciągu dwóch miesięcy od dnia złożenia wniosku przez Prezydenta RP.

Klasyfikacja budżetowa to prawnie określone zasady grupowania dochodów i wydatków budżetowych.

Budżet państwa składa się z części odpowiadających zasadniczo organom władzy państwowej, kontroli, ochrony prawa, sądów i trybunałów oraz administracji rządowej.

Poszczególnymi częściami dysponują:

-kierownicy organów

-właściwi ministrowie

-kierownicy urzędów centralnych

-wojewodowie

Nazywa się ich dysponentami części budżetowych. Części dzieli się na działy a te z kolei na rozdziały a następnie na paragrafy.

  Wieloletni Plan Finansowy Państwa(art. 103 - art. 108 ustawy o finansach publicznych), który ma być planem dochodów i wydatków oraz przychodów i rozchodów budżetu państwa sporządzanym na cztery lata budżetowe. Rada Ministrów uchwala WPFP i ogłasza go w "Monitorze Polskim" oraz w BIP. WPFP jest dokumentem w całości zadaniowym - sporządzanym nie w układzie tradycyjnej klasyfikacji budżetowej (część - dział - rozdział), ale w układzie obejmującym funkcje państwa wraz z celami i miernikami stopnia wykonania danej funkcji.

Punktem wyjścia do sporządzenia WPFP są cele strategiczne Państwa, a w szczególności:

• Cele średniookresowej strategii rozwoju kraju, o której mowa w ustawie o zasadach prowadzenia polityki rozwoju;

• Kierunki polityki społeczno-gospodarczej Rady Ministrów.

W WPFP cele i kierunki polityki społeczno - gospodarczej będą ulegały konkretyzacji na poziomie funkcji poprzez zdefiniowanie celów cząstkowych, mierników ich realizacji oraz określenia planowanych wydatków budżetu państwa. WPFP będzie, między innymi obejmował prognozę wydatków budżetu państwa zawierającą szczegółowe prognozy:

• Wydatków stałych związanych z utrzymaniem i funkcjonowaniem organów władzy publicznej i wykonywaniem zadań administracji rządowej;

• Wydatków na sfinansowanie zobowiązań wynikających z przyjętych programów wieloletnich;

• Wydatków budżetu państwa, w tym na realizację działań rozwojowych kraju:

• według priorytetów i głównych kierunków interwencji wskazanych w średniookresowej strategii rozwoju kraju, w tym odnoszących się do zagadnień przestrzennych i regionalnych objętych kontraktami wojewódzkimi,

• z uwzględnieniem podziału na ?ródła finansowania,

• na każdy rok realizacji średniookresowej strategii rozwoju kraju;

Dokument ten będzie sporządzany przez Ministra Finansów przy udziale dysponentów głównych.

Klasyfikacja (rodzaje) długu publicznego. DODATEK

Z podmiotowego punktu widzenia wyróżnia się:

a) dług globalny, dotyczący całego sektora finansów publicznych, a także

b) dług Skarbu Państwa lub

c) długi jednostek samorządu terytorialnego oraz

d) innych jednostek sektora finansów publicznych.

Ze względu na źródło finansowania długu publicznego rozróżnia się:

a) wewnętrzny (krajowy) i

b) zagraniczny dług publiczny.

a) dług krótkoterminowy (płynny) i

b) długoterminowy (fundowany).

Dług krótkoterminowy zaciąga się dla zrównoważenia budżetu, natomiast dług długoterminowy finansuje wydatki majątkowe.

Zarządzanie długiem publicznym (organy, strategia, instrumenty)

Kompetencja Ministra Finansów. Jest on zobowiązany do opracowania:

a) strategii zarządzania długiem publicznym oraz

b) trzyletniej strategii oddziaływania na dług sektora finansów

publicznych.

Są to dwa odrębne dokumenty, chociaż w praktyce niesłusznie traktuje się je łącznie.

Strategia zarządzania długiem publicznym

a) odnosi się do okresu rocznego,

b) obejmuje w szczególności:

1) stabilność makroekonomiczną gospodarki i jej zdolność do rozwoju,

2) bezpieczeństwo finansowania potrzeb pożyczkowych budżetu państwa,

3) koszty obsługi długu Skarbu Państwa,

4) kształtowanie struktury zadłużenia,

5) wpływ prowadzonych operacji dłużnych na krajowy rynek finansowy.

Dokument ten podlega zatwierdzeniu przez Radę Ministrów, a następnie jest przez nią przedstawiany Sejmowi wraz z uzasadnieniem projektu ustawy budżetowej.

Trzyletnia strategia oddziaływania na dług sektora finansów publicznych jest dokumentem, który:

a) podlega zatwierdzeniu przez Radę Ministrów, ale

b) nie musi być prezentowany Sejmowi.

Zarządzanie wolnymi środkami obejmuje w szczególności ich lokowanie na rynku finansowym, natomiast zarządzanie aktywami finansowymi obejmuje w szczególności wykonywanie operacji i działań na rynkach finansowych, które wpływają na zmianę struktury zadłużenia Skarbu Państwa, w celu:

a)zwiększenia bezpieczeństwa finansowego potrzeb pożyczkowych budżetu państwa,
b)obniżenia ryzyka i kosztów obsługi długu Skarbu Państwa,
c)realizacji innych celów zarządzania długiem Skarbu Państwa, określonych w strategii.

Kontrola Ministra Finansów nad stanem długu - DODATEK

Minister Finansów sprawuje kontrolę nad sektorem finansów publicznych w zakresie przestrzegania zasady stanowiącej, że państwowy dług publiczny nie może przekroczyć 60% wartości rocznego produktu krajowego brutto. Minister, w związku ze sprawowaną kontrolą, ma prawo żądania od jednostek sektora finansów publicznych dodatkowych informacji o bieżącym i prognozowanym zadłużeniu tych jednostek oraz o strukturze zadłużenia.

BUDŻET PAŃSTWA

Jest to roczny plan dochodów i wydatków oraz przychodów i rozchodów państwa (w Polsce – organów: władzy państwowej, kontroli i ochrony prawa; sądów i trybunałów oraz administracji rządowej).
Budżet państwa jest uchwalany w formie ustawy budżetowej na okres roku kalendarzowego określanego rokiem budżetowym.
Na dochody polskiego budżetu składają się dochody krajowe, obejmujące dochody z podatków: dochodowych od osób fizycznych i prawnych, VAT, akcyzy, podatku rolnego od gruntów, leśnego, od spadków i darowizn, od nieruchomości, od środków transportu, od gier) i dochody niepodatkowe (m.in. dywidendy, wpływy z ceł) oraz środki z prywatyzacji. Dochody zagraniczne stanowią odsetki od udzielonych przez kraj kredytów.

Zwykle dochody budżetu są niewystarczające na pokrycie wydatków – taka ujemna różnica między dochodami a wydatkami budżetu państwa stanowi deficyt budżetu państwa. Przewagę dochodów nad wydatkami określa się pojęciem nadwyżki budżetowej.
W Polsce budżet państwa jest uchwalany przez Sejm w formie ustawy budżetowej. Inicjatywa ustawodawcza w zakresie ustawy budżetowej, jej zmian, a także ustawy o prowizorium budżetowym przysługuje wyłącznie Radzie Ministrów.