Najważniejsze informacje z tematów 1 i 2

Obiektywne miary rozwoju - tworzone na podstawie dostępnej i porównywalnej statystyki. Opierają się na niej odpowiednie wskaźniki rozwoju. Może to być np: PKB na jednego mieszkańca, ilość ludzi na jednego lekarza, odsetek ludzi umiejący czytać i pisać, procent ludzi danego kraju mający dostęp do wody pitnej.

Subiektywne miary rozwoju - ocena rozwoju państwa przez jej mieszkańców. Np. obywatel kraju uznanego wg. "obiektywnej miary rozwoju" za wysoko rozwinięty może nie odczuwać dobrobytu i twierdzić, że jego kraj za słabo się rozwija, natomiast ludzie mieszkający w kraju "słabo rozwiniętym" mogą odczuwać zaspokojenie potrzeb i warunków życia wobec krajów wysoko rozwiniętych.

HDI (wskaźnik rozwoju społecznego) - Opracowana przez ONZ (Organizację Narodów Zjednoczonych) najpowszechniejsza obiektywna miara rozwoju. Stosowana jest od ok. 20 lat.

HDI można przeanalizować według czterech wskaźników podstawowych:

- oczekiwanej długości życia (szacowanej dla noworodków urodzonych w danym roku),

- odsetka dorosłych umiejących czytać i pisać (wskaźnik alfabetyzacji),

- procentu ludności uczęszczającej do szkół na wszystkich poziomach edukacji (wskaźnik skolaryzacji),

- produktu krajowego brutto w przeliczeniu na 1 mieszkańca.

W grupie państw bardzo wysoko rozwiniętych (wskaźnik wartości ponad ok. 0,8) znajdują się m.in. Stany Zjednoczone, Kanada, Australia, Nowa Zelandia, Japonia i część państw europejskich.

Do grupy państw zamożnych (wysoko rozwiniętych) należą m.in. Większość państw Europy Środkowej i Wschodniej, Ameryki Południowej oraz część krajów azjatyckich (np. Turcję, Malezję).

W kręgu ubóstwa (słabo rozwinięte) przedewszystkim pozostaje wiele państw z Czarnej Afryki.

Od lat 80. ubiegłego wieku pewne regiony świata, uznawane wcześniej za opóźnione w rozwoju, zaczęły się szybko unowocześniać, głównie pod wpływem inwestycji krajów wysoko rozwiniętych. Należą do nich:

- kraje położone nad Zatoką Perską (Kuwejt, Bahrajn, Dubaj, Zjednoczone Emiraty Arabskie), w których źródłęm przemian są zyski z eksploatacji i sprzedaży surowców energetycznych, zwłaszcza ropy naftowej;

- kraje Azji Południowo-Wschodniej i Wschodniej (tzw. azjatyckie tygrysy, czyli Singapur, Malezja, Tajwan, Korea Południowa, a także nowa światowa potęga gospodarcza - Chiny), największą rolę sukcesuodegrały finanse krajów wysoko rozwiniętych, eksport towarów do gromadzenia kapitału, rozwój edukacji, badania naukowe, nowe technologie, podniesienie wydajności rolnictwa;

- kraje Ameryki Południowej, zwłaszcza Brazylia, Chile, Argentyna Urugwaj. Sukces odniosły dzięki inwestycjom bogatych państw.

Uwarunkowania postępu społeczno gospodarczego w krajach wysoko rozwiniętych : postęp technologiczny, rewolucja informatyczna, modernizacja gospodarki, podniesienie efektywności pracy i sposobów zarządzania, edukacja i innowacyjność ludzi, rozwój profesjonalnych usług, nowy styl życia.

Uwarunkowania zapóźnień społeczno gospodarczych w krajach słabo rozwiniętych : eksplozja demograficzna, zasoby taniej siły roboczej, wysoki przyrost naturalny, niski poziom wykształcenia, przewaga rolnictwa, niepokoje etniczne i społeczne, postkolonialny podział polityczny, wojny domowe, klęski głodu, korupcja rządzących.

Globalizacja - jest to wielopłaszczyznowy proces gospodarczy, społeczno-kulturowy i polityczny, polegający na występowaniu złożonych relacji między różnymi częściami świata oraz na rozpowszechnianiu się jednolitych wzorców kulturowych, społecznych i ekonomicznych. Prowadzi do wytworzenia się światowego systemu powiązania gospodarczego i kulturowego, a w konsekwencji do większej integracji polityczno-gospodarczej państw.

Neoliberalny model rozwoju ekonomicznego - efekt globalizacji, otwarcie się państw na obce inwestycje, wolny handel oraz stopniowe wycofywanie się rządów z kontroli nad gospodarką na rzecz m.in wielkich międzynarodowych przedsiębiorstw.W tym systemie największą rolę odgrywają duże firmy nastawione na zysk.

Płaszczyzny globalizacji :

- płaszczyzna technologiczna (lotnictwo, internet, telefonia komórkowa)

- płaszczyzna gospodarcza (usuwanie barier w handlu światowym, przepływ kapitału, rozwijanie się wielkich międzynarodowych firm)

- płąszczyzna społeczno-kulturowa (podobny sposób ubioru, wyposażenie wnętrz, wzory samochodów, kształtowanie się gustu masowego, konsumpcyjny styl życia)

- płaszczyzna polityczna (integracja państw, wzrost współpracy między narodowej, łagodzenie konfliktów, wymiana handlowa i kulturowa)

Konsekwencje globalizacji :

- tworzenie sieci - czyli na świecie tworzy się taka sieć powiązań gospodarczych między różnymi firmami i korporacjami, gdzie wspólnie różne osoby z różnych krajów tworzą produkty (często zaawansowane technologicznie) i promują je.

- nowe podziały przestrzeni i społeczeństw - wiele firm dobiera sobie lokalizacje tak aby mieć dobty dostęp do globalnego rynku. Oznacza to, że duże korporacje będą osiedlać swoje siedziby w dużych miastach z dostępem do wszelakiego rodzaju komunikacji i transportu. Efektem tych podziałów jest też iż wysoko postawieni (właściciele, maklerzy, finansiści, prawnicy) szybko się bogacą a nisko wykfalifikowana kadra pracownicza klepie biedę.

- szum informacyjny, nadmiar różnorodności - Duża dostępność informacji powoduje ich nadmiar i przepych. Oferta handlowa przy rozbudownym marketingu i reklamie może się zagubić.

- multikulturalizm - ludzie migrują i w ten sposób oddają część swojej kultury ludziom innych krajów ale także z ciekawości przyjmują ich kulturę. Jednak na tej płaszczyźnie mogą wynikać konflikty np. w Paryżu w dzielnicy arabskich imigrantów jest dyskryminacja kulturowo gospodarcza mieszkańców.

- antyglobalizm - globalizacja jest także przyczyną wielu protestów w sprawie nierówności społęczno-gospodarczej. Te ruchy pobudzają patriotyzm narodowy, regionalny i lokalny. Ludzie nie chą upowszechnienia jednolitych wzorców gospodarki, a zwłaszcza kultury masowej.