BOŻENA BARTOŃ

PROJEKTY POMOCY DYDAKTYCZNYCH DO ZAJĘĆ WSTĘPNYCH

W DZIENNYM OŚRODKU PRACY W KLASIE I

WRAZ Z OPISEM ICH STOSOWANIA

PLAN PRACY

I. CZĘŚĆ TEORETYCZNA

1. Krótka charakterystyka metody ośrodków pracy 2

2. Cele i zadania zajęć wstępnych w metodzie ośrodków pracy 3

II. CZĘŚĆ TWÓRCZA

1. Totem klasowy 4

2. Etykiety utrwalające pojęcia czasowe 5

3. Kalendarz pogody 6

4. Znaki dyżurnych 10

5. Lista obecności 11

6. Szafa Uśmieszka 14

7. Kalendarz urodzin 15

1. Krótka charakterystyka metody ośrodków pracy

Metodę ośrodków pracy charakteryzuje specjalna konstrukcja zajęć w ciągu
dnia. Tematyka różnych przedmiotów, czasowo zaplanowana na trzy, cztery godziny
lekcyjne - powiązana w logiczną całość stanowi jednostkę dydaktyczną zwaną
dziennym ośrodkiem pracy.

Taka organizacja zajęć zapewnia warunki, w których dziecko zgodnie ze swoimi potrzebami, możliwościami i zainteresowaniami aktywnie uczestniczy w procesie wszechstronnego poznawania rzeczywistości, a w trakcie uczestniczenia w różnorodnych formach działalności zdobywa wiedzę, umiejętności i nawyki określone programem różnych przedmiotów nauczania oraz kształtuje odpowiednie cechy osobowości.

Zajęcia w dziennym ośrodku pracy są realizowane w kolejnych etapach zwanych ogniwami:

0. zajęcia wstępne

1. ukazania celu pracy w danym dniu i wzbudzenie pożądanego zainteresowania

2. praca poznawcza

3. ekspresja

4. zajęcia końcowe

2. Cele i zadania zajęć wstępnych w metodzie ośrodków pracy

W ramach zajęć wstępnych wyróżniamy następujące rodzaje ćwiczeń:

0. ćwiczenia gimnastyczne, marsze, korowody, gry, zabawy, inscenizacje piosenek, wierszy, ćwiczenia muzyczno-ruchowe, opowieści ruchowe;

1. obserwacje, analizę stanu pogody, zmian zachodzących w przyrodzie i zachowaniu się ludzi, wyrażanie spostrzeżeń i przeżyć, wprowadzenie kalendarza pogody oraz ćwiczenia pojęć czasowych;

2. zajęcia porządkowe, w ramach których odbywa się sprawdzanie obecności, kontrola czystości i indywidualne ćwiczenia w zakresie higieny, praca dyżurnych oraz czynności związane z hodowlą małych zwierząt lub roślin prowadzone w klasie;

3. omawianie spraw aktualnych, szczególnie absorbujących uczniów.

Nie wszystkie wymienione zajęcia są przeprowadzane codziennie; ich kolejność jest także różna a zależy od:

0. tematu, jaki ma być omówiony danego dnia;

1. aktualnych wydarzeń;

2. samopoczucia dzieci.

Zajęcia te powinny przebiegać w szybkim tempie, wyrabiać u dzieci chęć uczenia się, wywoływać żywe zainteresowanie uczniów daną tematyką związaną zwłaszcza
z zagadnieniami środowiska społeczno-przyrodniczego.

Od sposobu prowadzenia zajęć wstępnych zależy nastrój i tempo dalszych etapów pracy
w ciągu dnia.

1. Totem klasowy

Wprowadzamy po krótkim okresie przygotowawczym jako symbol kształtującej się obrzędowości klasy. Do obrzędowości należeć powinny wprowadzane stopniowo (także
w latach następnych urozmaicane) różnorakie okrzyki, np. dyscyplinujące: (N) -UŚMIESZKI (U) - SZA lub np. mające formę szybkiego sprawdzania obecności: (np. 10-cioro dzieci
w klasie):

1 uczeń:	2	3	4	5	6	7	8	9	10
U	ŚMIE	SZKI	TO	WŁA	ŚNIE	JE	STE	ŚMY	MY

oraz piosenki np. z wykorzystaniem instrumentarium Carla Orffa, pląsy kształtujące koordynację wzrokowo-słuchowo-ruchową i doskonalące autoorientację i orientację
w przestrzeni, zabawy ruchowe - rozbudzające, ożywiające a następnie uspokajające
i wyciszające.

Totem Uśmieszek w formie kukiełki z miękkiego
i lekkiego materiału o żywych kolorach i dowolnej wielkości. Powinien mieć wybrane stałe miejsce
w klasie oraz być na tyle lekki i niewielki, by można go było zabrać na np. wycieczkę klasową.

Powinien towarzyszyć klasie we wszystkich jej formach aktywności.

2. Etykiety utrwalające pojęcia czasowe:

3 zestawy do pracy zbiorowej (tabliczki o wymiarach ok. 10x 20 cm)

1 zestaw indywidualny dla każdego ucznia (tabliczki o wymiarach ok. 3x 10 cm)

Tabliczki z nazwami dni tygodnia

(tło każdej tabliczki w innym kolorze)

poniedziałek

wtorek

środa

czwartek

piątek

sobota

niedziela

Tabliczki z określeniami czasu minionego, teraźniejszego i przyszłego

dzisiaj

wczoraj

przedwczoraj

jutro

pojutrze

3. Kalendarz pogody

Po obserwacji pogody, jej analizie i rozmowie kierowanej przez nauczyciela dzieci rysują obrazki ilustrujące stan pogody w danym dniu. Każdy uczeń ma przy symbolicznym znaczku (identycznym z listą obecności, szatnią i kącikiem czystości) haczyk, na którym wiesza własny obrazek z obserwacji pogody. W ten sposób nie będą wyróżniane dzieci, której lepiej spostrzegły cechy charakterystyczne pogody ani te, które są sprawniejsze manualnie. Kolejność znaczków symboli jest codziennie zmieniana przez nauczyciela tak aby zapobiec schematyzmowi (aby codziennie uczeń musiał odnaleźć własny symbol).

JEDNODNIOWY KALENDARZ POGODY

W zależności od potrzeb klasy prowadzimy go od 1 - 2 tygodni.

ruchome tabliczki z pojęciami czasowymi (dzisiaj - przez cały czas obowiązywania kalendarza jednodniowego, tabliczki
z nazwami dni tygodnia zmieniane codziennie)

poniedziałek

dzisiaj

	u
	u
	u
	u
	u	>liczba haczyków w zależności od ilości uczniów w klasie
	u
	u
	u
	u
	u
10 cm	25 cm
35 cm

TRZYDNIOWY KALENDARZ POGODY

Ten typ kalendarza prowadzimy w zależności od potrzeby zespołu klasowego około 3 - 4 tygodnie. Kalendarz trzydniowy ułatwia kształcenie pojęć dzisiaj, wczoraj, przedwczoraj, jutro, pojutrze (ruchome tabliczki).

Tabliczki z określeniami czasu minionego, teraźniejszego i przyszłego

dzisiaj

...

...

	u	u	u
	u	u	u
	u	u	u
	u	u	u
	u	u	u	liczba haczyków w zależności od ilości uczniów w klasie
	u	u	u
	u	u	u
	u	u	u
	u	u	u	> 15 cm
10 cm	25 cm	25 cm	25 cm
¬ 85 cm ®

TYGODNIOWY KALENDARZ POGODY

...

...

...

dzisiaj

..

poniedziałek

wtorek

środa

czwartek

piątek

sobota

niedziela

	u	u	u	u	u	u	u
	u	u	u	u	u	u	u
	u	u	u	u	u	u	u
10 cm	25 cm	25 cm	25 cm	25 cm	25 cm	25 cm	25 cm
¬185 cm ®
W pierwszym tygodniu stosowania szczególnie wyraźnie wyeksponowana jest kolejność dni tygodnia. Dzieci wraz z obrazkami obserwacji pogody wybierają kolejno odpowiednią tabliczkę w celu określenia nazwy dnia tygodnia, jaki obserwują. W drugim tygodniu stosowania kalendarza, kiedy tabliczki z nazwami dni tygodnia pozostają na prawidłowych miejscach dzieci same określają jaki jest dzień tygodnia, a dyżurny wiesza w prawidłowej kolejności nad kalendarzem pogody ruchome tabliczki pojęć czasowych. Ten typ kalendarza tygodniowego stosowany powinien być najdłużej w ciągu całej klasy I.

TYGODNIOWY KALENDARZ POGODY

...

...

...

dzisiaj

..

poniedziałek

wtorek

środa

czwartek

piątek

sobota

niedziela

	u		u	u	u	u	u	u
	25 cm		25 cm	25 cm	25 cm	25 cm	25 cm	25 cm
		¬185 cm ®
		Po codziennej analizie pogody dzieci spośród swoich ilustracji wybierałyby jedną, która najtrafniej obrazowałaby cechy charakterystyczne pogody w danym dniu. Ten etap prowadzenia kalendarza pogody powinien być wprowadzony pod koniec roku szkolnego. Sobota i niedziela, jako dni wolne od zajęć szkolnych nie muszą być uzupełniane w kalendarzu pogody, możemy natomiast zlecić dzieciom w ramach zadania domowego obserwację stanu pogody w te dwa wolne dni.

4. Znaki dyżurnych w formie medali lub opasek na rękę

W okresie początkowym dyżurni wybierani codziennie. W okresie późniejszym
z możliwością ustalenia dyżurnych na cały tydzień, by dzieci mogły przyzwyczaić się do obowiązków dyżurnych i aby usiłowały być w nich coraz doskonalsze.

5. Lista obecności

Do prowadzenia listy obecności konieczne są etykiety z symbolicznymi znaczkami.
Te same symbole obowiązują w szatni, kąciku czystości itd. Symbolem będzie barwna sylwetka chłopca lub dziewczynki.

Np. 10-cio osobowa klasa:

I. Na liście bez napisów imion umieszczone są znaczki - symbole. Zadaniem uczniów jest znalezienie własnego symbolu i umieszczenie w kolejnych dniach etykiet oznaczających obecność w szkole. Ten etap prowadzenia listy obecności powinien trwać jeden tydzień.

	A	A	A		A		A	A	A
	A	A	A		A		A	A	A
	A	A	A		A		A	A	A	wielkość listy zależy od ilości
	A	A	A		A		A	A	A	uczniów w klasie
	A	A	A		A		A	A	A	>15
				B

25 cm 25 cm 25 cm 25 cm 25 cm 25 cm 25 cm 25 cm

¬200 cm ®

A - otwory na etykiety

B - kieszenie na etykiety

20 x 10 cm

wzór etykiety obecności dla każdego ucznia:

(biała karteczka z żółtym kółkiem)

II. Na liście obecności umieszczamy nazwy dni tygodnia (kolor tabliczek z nazwami tygodnia wg wzoru etykiet). Pozostałe ćwiczenia uczniowie wykonują bez zmian. Ten etap prowadzenia listy obecności trwa od 1 - 2 tygodni.

sobota

piątek

czwartek

środa

wtorek

poniedziałek

niedziela

	A	A		A		A	A	A	A
	A	A		A		A	A	A	A
	A	A		A		A	A	A	A
	A	A		A		A	A	A	A
	A	A		A		A	A	A	A
			B

25 cm 25 cm 25 cm 25 cm 25 cm 25 cm 25 cm 25cm

¬200 cm ®

III. Obok symbolicznego znaczka umieszczamy etykietę z imieniem dziecka. Uczniowie nadal umieszczają symbole w otworach na etykiety.

poniedziałek

wtorek

środa

czwartek

piątek

sobota

niedziela

Adam	A	A		A		A	A	A	A
Zosia	A	A		A		A	A	A	A
			B

25 cm 25 cm 25 cm 25 cm 25 cm 25 cm 25 cm 25cm

¬200 cm ®

IV. Uczniowie codziennie odwzorowują swoje imiona na etykietkach i umieszczają
na liście obecności.

sobota

piątek

czwartek

środa

wtorek

poniedziałek

niedziela

Adam	A	A		A		A	A	A	A
Zosia	A	A		A		A	A	A	A
			B

25 cm 25 cm 25 cm 25 cm 25 cm 25 cm 25 cm 25cm

¬200 cm ®

Adam

V. Uczniowie nadal odwzorowują swoje imię na kartkach z żółtym kółkiem, lecz
w ramach wprowadzania obrzędowości i po całym cyklu przygotowawczym dzieci mają dodatkowe zadanie. Zadaniem tym jest dorysowanie na żółtym kółeczku własnego nastroju w danym dniu. (... jesteśmy UŚMIESZKAMI, próbujemy być codziennie uśmiechnięci, weseli, ale nie zawsze nam się to udaje. Czasami nasze buzie wyglądają właśnie tak.. - dzieci samodzielnie omawiają, z czym kojarzy im się przedstawiona przez nauczyciela symbolika oraz zaproponować własne wzory).

Adam J

JKL

Dzieci w ten sposób uczą się odczytywać nastrój, uczucia a także obserwują zgodność deklarowanego nastroju z rzeczywistym u siebie i innych. Jest to dla nauczyciela między innymi dobry materiał badawczy a u ucznia mamy możliwość wyrabiania postawy tolerancji, opiekuńczości, wyrozumiałości, a w pewnym sensie współodpowiedzialności za samopoczucie każdego z nich. Ten etap trwa do końca roku szkolnego. Nad listą obecności uczniowie codziennie zawieszają tabliczki z oznaczeniami następstw czasowych (dzisiaj, wczoraj, przedwczoraj, jutro, pojutrze).

przedwczoraj

wczoraj

dzisiaj

jutro

pojutrze

poniedziałek

wtorek

środa

czwartek

piątek

sobota

niedziela

Adam	Adam J	Adam K		Adam J		A	A	A	A
Zosia	Zosia L	Zosia J		Zosia J		A	A	A	A
			B

25 cm 25 cm 25 cm 25 cm 25 cm 25 cm 25 cm 25cm

¬200 cm ®

A - otwory na etykiety

B - kieszeń z etykietami

6. Szafa Uśmieszka

Zbiór ubranek dla totemu klasy. Szafa z ubrankami Uśmieszka stanowi doskonały materiał utrwalający sposób ubierania się w różnych porach roku. Np. w dzień poprzedzający dłuższe wyjście ze szkoły, na wycieczkę, dzieci wspólnie z nauczycielem przygotowują ubranka w jakie najprawdopodobniej należałoby jutro ubrać Uśmieszka. W ten sposób łatwo utrwalają sobie informacje dotyczące własnego ubioru na dzień następny. Przed wyjściem na wycieczkę strażnik totemu przy pomocy innych uczniów ubiera klasowego Uśmieszka.

7. Kalendarz urodzin

Adam	A	B
Zosia	A	B
Kasia	A	B
Marysia	A	B
Kamil	A	B
Ola	A	B
Bartek	A	B
Maciek	A	B
Gosia	A	B

Urodziny każdego ucznia są bardzo ważnym wydarzeniem klasowym. W trakcie trwania całej obrzędowości składania życzeń, śpiewania piosenek gratulacyjnych, dmuchania świeczek na symbolicznym torcie itd. uczeń obchodzący urodziny uroczyście składa na kalendarzu urodzin w rubryce B odcisk własnego nosa, a w rubryce A wpisuje z pomocą nauczyciela cyfrę obrazującą ile ma lat.