Ingarden

INGARDEN.

7 warunków do spełnienia przez podmiot moralny/ ,,do określenia wartości moralnych bądź moralności” ( 6 jest niezbędnych)

1.W realizacji wartości moralnej musi Brać udział Świadomy podmiot działania), musi on także kierować swym działaniem , świadomie rozpoznawać wartości dóbr czy tez roszczeń. Warunki te pokazują, że jedynie człowiek może jest zdolny do określenia wartości moralnych. Bez udziału PŚ nie ma możliwości by czyn mógł pretendować do tego że jest moralnie dobry lub zły.

2. Musi Dokonać się Postepowanie Świadomego Podmiotu – innymi słowy czynność zmieniająca coś w świecie (,,jakieś zachowanie podmiotu”), czynność ta musi być kierowana przez podmiot- ,,należy obrać cel i dostosować do niego zachowanie” . ,,Nie można być sprawiedliwym przez przypadek” ,,Wartości nie mogą być przypisane stanom”

3. Postępowanie podmiotu musi mieć do czynienia z jakimiś wartościami- mogą to być wartości rozmaitego rodzaju (zyciowe,ekonomiczne, utylitarne itp.) ale nie wykluczone, że mogą to być wartości moralne*.
,,Jeżeli ktoś w akcie sprawiedliwym przypisuje coś komuś i liczy się z czyjąś wartością moralną, jeżeli chroni kogoś przed wrogą czynnością innych ludzi właśnie dlatego, że reprezentuje pewną wartość moralną to takie postepowanie może być sprawiedliwe (…) podpada ono pod klauzulę ostępowania moralnego”
*Ingarden dzieli wartości na moralne i pozamoralne (utylitarne)
W tym podpunkcie przedstawia także 2 stanowiska- Maxa Shellera, który uważał, że w postepowanie moralne to takie, które stara się zrealizować jakąś wyższą wartość, ewentualnie rezygnując z niższej- oraz inne stanowisko mówiące o przeciwstawianiu wartości moralnych w stosunku do innych wartości- coś jest dobrem lub złem w sensie moralnym w przeciwstawieniu do np. wartości utylitarnych. Ingrden nie opowiedział się jednak za żadnym ze stanowisk pozostawiając kwestię otwartą.

4. Odpowiedzialność podmiotu(ponoszenie i branie)- musimy rozróżnić dwa wypadki odpowiedzialności:
a) Odpowiedzialność za coś- podmiot ponosi odpowiedzialność za czyny dokonane, to jest odpowiedzialność w sensie konsekwencji dokonanego postępowania (odpowiedzialnośc jako coś co wynika, jest nastepstwem postępowania).
b) Odpowiedzialność przed czymś (przed danym czynem)- podmiot bierze odpowiedzialność zdecydowany ponieść konsekwencje swojego postępowania, decyduje się na coś i przyjmuje za to odpowiedzialność.
Ten kto bierze odpowiedzialność i ten kto ją ponosi musi być tym samym człowiekiem!
Ten warunek łączy się ściśle z kolejnym jakim jest
5. Swoboda decyzji i postępowania- swoboda musi być także zachowana w trakcie wykonywania decyzji a więc w trakcie zachowania się podmiotu, musi mieć on także możność wycofania się z decyzji, którą powziął. Dopóki podmiot jest w ,,grze” (wtedy jest odpowiedzialny) dopóty musi być zachowana jego swoboda zachowania się.
Ingarden zakłada że zjawisko (fenomen) swobodnej decyzji istniej jednak często odczuwamy, że powzięcie decyzji nie dokonało się przeze mnie (,,mogłem zrobić to inaczej” lub ,,dlaczego nie zrobiłem tego w tamten sposób?”)
6. Sama osoba ,,JA” musi być źródłem decyzji i podstawą odpowiedzialności w trakcie przeprowadzania danej czynności- z osoby nie płynie samo powzięcie decyzji ale także jej podtrzymanie w przebiegu jej realizacji. ,,osoba ma być źródłem decyzji jak i autorem jej wykonania”.
Dalej Ingarden zwraca uwagę na dyskusyjną sprawę czy sama osoba, decyzja czy czyn są nośnikami wartości, poddaje także pod wątpliwość czy aby trzeba wybierać tylko jedną z tych rzeczy.
7. Bezinteresowność/bezstronność- Ingarden uważa, że interesowna sprawiedliwość jest ,,podejrzana” i jeśli ktoś był sprawiedliwy dla własnego interesu to był stronniczy i wówczas jego sprawiedliwość jest bez wartości moralnej anawet czasem negatywnej, Jednocześnie zwraca on uwagę na wątpliwośc czy ta bezstronność jest rzeczywiście zawsze konieczna.
Dodatkowo z tekstu możemy wyczytać, że Ingarden obala niejako koncepcje altruizmu- ,,Istnieją sytuacje, w których nikt nie może z czystym sumieniem powiedzieć, że jest całkowicie bezinteresowny(…)uczciwa decyzja jest dla decydującego jakoś przyjemna lub korzystna lub pożyteczna”

*Wartości moralne według Ingardena:-Poczucie odpowiedzialności, -wierność, -prawość. -uczciwość-poszanowanie prawdy , -dobroć. –dzielność, -skromność, -Miłosierdzie, -Bezinteresowność, -wewnętrzne opanowanie siebie, -wielkoduszność, -pokora


Wyszukiwarka