INGARDEN.
7 warunków do spełnienia przez podmiot moralny/ ,,do określenia wartości moralnych bądź moralności” ( 6 jest niezbędnych)
1.W realizacji wartości moralnej musi Brać udział Świadomy podmiot działania), musi on także kierować swym działaniem , świadomie rozpoznawać wartości dóbr czy tez roszczeń. Warunki te pokazują, że jedynie człowiek może jest zdolny do określenia wartości moralnych. Bez udziału PŚ nie ma możliwości by czyn mógł pretendować do tego że jest moralnie dobry lub zły.
2. Musi Dokonać się Postepowanie Świadomego Podmiotu – innymi słowy czynność zmieniająca coś w świecie (,,jakieś zachowanie podmiotu”), czynność ta musi być kierowana przez podmiot- ,,należy obrać cel i dostosować do niego zachowanie” . ,,Nie można być sprawiedliwym przez przypadek” ,,Wartości nie mogą być przypisane stanom”
3. Postępowanie
podmiotu musi mieć do czynienia z jakimiś wartościami-
mogą to być wartości rozmaitego rodzaju (zyciowe,ekonomiczne,
utylitarne itp.) ale nie wykluczone, że mogą to być wartości
moralne*.
,,Jeżeli
ktoś w akcie sprawiedliwym przypisuje coś komuś i liczy się z
czyjąś wartością moralną, jeżeli chroni kogoś przed wrogą
czynnością innych ludzi właśnie dlatego, że reprezentuje pewną
wartość moralną to takie postepowanie może być sprawiedliwe (…)
podpada ono pod klauzulę ostępowania moralnego”
*Ingarden
dzieli wartości na moralne i pozamoralne (utylitarne)
W
tym podpunkcie przedstawia także 2 stanowiska- Maxa Shellera, który
uważał, że w postepowanie moralne to takie, które stara się
zrealizować jakąś wyższą wartość, ewentualnie rezygnując z
niższej- oraz inne stanowisko mówiące o przeciwstawianiu wartości
moralnych w stosunku do innych wartości- coś jest dobrem lub złem
w sensie moralnym w przeciwstawieniu do np. wartości utylitarnych.
Ingrden nie opowiedział się jednak za żadnym ze stanowisk
pozostawiając kwestię otwartą.
4.
Odpowiedzialność
podmiotu(ponoszenie i branie)-
musimy rozróżnić dwa wypadki odpowiedzialności:
a)
Odpowiedzialność
za coś- podmiot
ponosi odpowiedzialność za czyny dokonane, to jest odpowiedzialność
w sensie konsekwencji dokonanego postępowania (odpowiedzialnośc
jako coś co wynika, jest nastepstwem postępowania).
b)
Odpowiedzialność
przed czymś (przed danym czynem)-
podmiot bierze odpowiedzialność zdecydowany ponieść konsekwencje
swojego postępowania, decyduje się na coś i przyjmuje za to
odpowiedzialność.
Ten
kto bierze odpowiedzialność i ten kto ją ponosi musi być tym
samym człowiekiem!
Ten
warunek łączy się ściśle z kolejnym jakim jest
5.
Swoboda decyzji i
postępowania-
swoboda musi być także zachowana w trakcie wykonywania decyzji a
więc w trakcie zachowania się podmiotu, musi mieć on także
możność wycofania się z decyzji, którą powziął. Dopóki
podmiot jest w ,,grze” (wtedy jest odpowiedzialny) dopóty musi być
zachowana jego swoboda zachowania się.
Ingarden
zakłada że zjawisko (fenomen) swobodnej decyzji istniej jednak
często odczuwamy, że powzięcie decyzji nie dokonało się przeze
mnie (,,mogłem zrobić to inaczej” lub ,,dlaczego nie zrobiłem
tego w tamten sposób?”)
6.
Sama osoba
,,JA” musi być źródłem decyzji i podstawą odpowiedzialności w
trakcie przeprowadzania danej czynności-
z osoby nie płynie samo powzięcie
decyzji ale także
jej podtrzymanie w
przebiegu jej realizacji. ,,osoba
ma być źródłem decyzji jak i autorem jej wykonania”.
Dalej
Ingarden zwraca uwagę na dyskusyjną sprawę czy sama osoba, decyzja
czy czyn są nośnikami wartości, poddaje także pod wątpliwość
czy aby trzeba wybierać tylko jedną z tych rzeczy.
7.
Bezinteresowność/bezstronność-
Ingarden uważa,
że interesowna sprawiedliwość jest ,,podejrzana” i jeśli ktoś
był sprawiedliwy dla własnego interesu to był stronniczy i wówczas
jego sprawiedliwość jest bez wartości moralnej anawet czasem
negatywnej, Jednocześnie zwraca on uwagę na wątpliwośc czy ta
bezstronność jest rzeczywiście zawsze konieczna.
Dodatkowo
z tekstu możemy wyczytać, że Ingarden obala niejako koncepcje
altruizmu-
,,Istnieją
sytuacje, w których nikt nie może z czystym sumieniem powiedzieć,
że jest całkowicie bezinteresowny(…)uczciwa decyzja jest dla
decydującego jakoś przyjemna lub korzystna lub pożyteczna”
*Wartości moralne według Ingardena:-Poczucie odpowiedzialności, -wierność, -prawość. -uczciwość-poszanowanie prawdy , -dobroć. –dzielność, -skromność, -Miłosierdzie, -Bezinteresowność, -wewnętrzne opanowanie siebie, -wielkoduszność, -pokora