Wykład 1 Metodyka resocjalizacji definicje, zasady, reguły, strategie

Metodyka resocjalizacji

• zbiór zaleceÅ„ (zasad, reguÅ‚ i dyrektyw) których respektowanie umożliwia efektywne (skuteczne i ekonomiczne) osiÄ…ganie celów resocjalizacyjnych

Metodyka Resocjalizacji - założenia

• winna opierać siÄ™ na twierdzeniach nauk.

• winna opierać siÄ™ na teorii (teorii resocjalizacji)

• co i w jaki sposób czynić aby osiÄ…gnąć cele resocjalizacji

• zasady → reguÅ‚y → dyrektywy (cele → Å›rodki, sposoby → specyficzne dziaÅ‚anie)

szczególnie zainteresowana jest:

• warunkami i przebiegiem czynnoÅ›ci wychowawcy

• czynnoÅ›ciami wychowanka

• osobowoÅ›ciowymi skutkami interakcji wychowawcy i wychowanka

Modele pracy w ped. penitencjarnej

• resocjalizacyjny (klasyczny, tradycyjny) - oparty na koncepcji triady opieka-wychowanie - terapia; dokonywanie zmian w osobowoÅ›ci (Czapów, Pytka);

• pomocowy (pracy socjalno-penitencjarnej, konsygnacyjno-socjalny, sÄ…dowej pracy socjalnej) - oparty na wspomaganiu spoÅ‚ecznym, terapii i wychowaniu; pomoc w utrzymaniu wiÄ™zi spoÅ‚.; podkreÅ›lajÄ…cy socjalnÄ… funkcjÄ™ wiÄ™zienia (StÄ™pniak);

• urzÄ™dowy (instytucjonalno-urzÄ™dowy) – formalne i proceduralne wykonywanie przepisów dotyczÄ…cych kary pozbawienia wolnoÅ›ci;

Cel kary pozbawienia wolności

• Wykonywanie kary pozbawienia wolnoÅ›ci ma na celu wzbudzenie w skazanym woli współdziaÅ‚ania w ksztaÅ‚towaniu jego spoÅ‚ecznie pożądanych postaw, w szczególnoÅ›ci poczucia odpowiedzialnoÅ›ci oraz potrzeby przestrzegania porzÄ…dku prawnego i tym samym powstrzymywania siÄ™ od powrotu do przestÄ™pstwa (art. 67 kkw §1)

WiodÄ…ce zasady resocjalizacji penitencjarnej (wg. H. Machel)

• podmiotowoÅ›ci w traktowaniu więźniów; szacunku;

• normalnoÅ›ci;

• otwartoÅ›ci;

• odpowiedzialnoÅ›ci;

• ograniczonego zaufania

Zasady Filozofii Penitencjarnej Rentzmana (ZFPR)

1. Żaden system więzienny nie może odbiegać od sytuacji społeczeństwa, którego jest częścią.

2. Między społeczeństwem a więzieniem musi zachodzić rozsądny balans, równowaga.

3. Od tej równowagi zależy sposób postępowania ze skazanymi.

4. System więzienny winien być podporządkowany naczelnemu celowi, jakim powinno być przygotowanie więźniów do powrotu społecznego i zapobieganie recydywie.

5. Pozbawienie wolności jest karą samą w sobie, nie ma potrzeby dodatkowego karania.

6. Wiezienie powinno być ostatecznością, nikt w więzieniu nie może być źle traktowany, należy stworzyć odpowiednie warunki egzystencji.

7. Należy podejmować wobec więźnia działania wychowawcze z nadzieją na ich realizację.

8. Uspołeczniająca funkcja więzienia powinna zawierać trzy zasady: normalności, odpowiedzialności, otwartości.

Metodyka Resocjalizacji

• jeden z trzech integralnych elementów pedagogiki resocjalizacyjnej

• inne to: aksjologia, dziaÅ‚alność badawcza

• aksjologia: jakie rezultaty ma przynosić dziaÅ‚alność resocjalizacyjna (wartoÅ›ci → ideaÅ‚y → cele); III fundamentalny element MPR

Zalecenia metodyki resocjalizacji

1. ogólne zasady oddziaływania resocjalizacyjnego

2. zalecenia strategii

3. procedury oddziaływań resocjalizacyjnych

ad A – zasady metodyki resocjal. wg Cz. Czapów

• wszechstronnej i perspektywicznej opieki

• wymagaÅ„

• reedukacji

• wszechstronnego rozwoju osobowoÅ›ci

• akceptacji

• respektowania

zasady metodyki resocjalizacji (wg. O. Lipkowski)

- akceptacji
- pomocy
- indywidualizacji
- kształtowania perspektywicznego
- współpracy ze środowiskiem
- systematyczności

- ograniczonego zaufania (kontroli)

zalecenia metodyczne twórczej resocjalizacji (wg. M. Konopczyński)

• wszechstronnej diagnozy

• komplementarnoÅ›ci postÄ™powania

• elastycznoÅ›ci postaw

• adekwatnego doboru metody

• kreowania wychowanka

ad B - zalecenia strategii

• okreÅ›lajÄ… cele etapowe, których osiÄ…gniÄ™cie stanowi warunek zdobycia celu głównego

• wyróżniamy (strategie zmiany ukÅ‚adu postaw; strategie zmiany integracji postaw)

Strategia polegająca na zmianie układu postaw

Strategia polegajÄ…ca na zmianie w integracji postaw

ad C – zalecenia procedury

Procedura – określa sposoby i środki prowadzące do osiągnięcia wyników, zgodnych z przyjętą strategią, wskazując jednocześnie na metodę działania (zamierzone i dające się powtórzyć zachowanie działającego) oraz na technikę działania (narzędzia i sposoby posługiwania się nimi).

Antropotechnika - typologia

• antropotechnika interakcji dwuosobowej (psychotechnika)

• antropotechnika grupy (socjotechnika)

• antropotechnika Å›rodowiska

Kulturotechnika - typologia

• kulturotechnika aktywnoÅ›ci szkolnej

• uczenie siÄ™ przez utrwalanie

• uczenie siÄ™ przez odkrywanie i przeżywanie

• uczenie siÄ™ przez praktykÄ™

• kulturotechnika aktywnoÅ›ci pracowniczej

• praca zawodowa

• praca spoÅ‚ecznie użyteczna

• praca porzÄ…dkowo-gospodarcza

• kulturotechnika aktywnoÅ›ci rekreacyjnej

• sport i turystyka

• rekreacja wypoczynkowo-rozrywkowa

• zajÄ™cia kulturalno-oÅ›wiatowe

• aktywność religijna

• zajÄ™cia z wykorzystaniem mass-mediów

Metody resocjalizacji dzieli się: (wg S. Górski)

• osobiste walory - wÅ‚asne i innych osób (zdolnoÅ›ci, talenty wychowawcy, cechy osobowoÅ›ciowe)

• sytuacje spoÅ‚eczne – ukÅ‚ad miÄ™dzy jednostkÄ… a innymi, pomiÄ™dzy grupÄ… czy jednostkÄ… a instytucjÄ…,

• grupy formalne i nieformalne – w jakich uczestniczÄ… bÄ…dź w jakich chcieliby uczestniczyć podopieczni,

• elementy kultury – wytwory (szkolne, książka, film, teatr, Å›rodki mas przekazu) wzory osobowoÅ›ciowe, style życia.

Elementy/etapy postępowania resocjalizacyjnego

1. Diagnoza resocjalizacyjna

2. Postawienie prognozy resocjalizacyjnej

3. Indywidualny Program Resocjalizacji

4. Mediacja z wychowankiem

5. Okresowa ocena przebiegu procesu resocjalizacji

6. Ocena końcowa –diagnoza nr 2

7. Prognoza społeczna

Etapy procesu/wychowania resocjalizacyjnego

1. etap pierwszych kontaktów z wychowawcą i grupą

2. etap przystosowania i akceptacji

3. etap korekcji sfer pojęciowych oraz kształtowania wzorców moralnych

4. etap gotowości do realizacji przyjętych poglądów moralnych i społecznych

Obszary do uwzględnienia w celu podniesienia efektywności metod:

• osobowoÅ›ci wychowanka,

• uprzednich wpÅ‚ywów spoÅ‚ecznych,

• sprawnoÅ›ci metodycznej (kwalifikacji kadry, umiejÄ™tnoÅ›ci wychowawców),

• klimatu spoÅ‚ecznego instytucji resocjalizacyjnej,

Skuteczność pracy resocjalizacyjnej z nieletnim zależy od

• stworzenia odpowiedniej relacji wychowawczej

• okreÅ›lenia oczekiwaÅ„ podopiecznego

• ustalenia realistycznych celów

• zaplanowania procesu resocjalizacji

• współpracy i zaangażowania nieletniego w realizacjÄ™ ustalonych zadaÅ„

Warta uwagi literatura!

• Górski S., Metodyka resocjalizacji, Warszawa 1985.

• Czapów Cz., Wychowanie resocjalizujÄ…ce. Elementy metodyki i diagnostyki, Warszawa 1980.

• KonopczyÅ„ski M., Metody twórczej resocjalizacji. Warszawa, 2007.

• Kozaczyk F. (red), Efektywność oddziaÅ‚ywaÅ„ resocjalizacyjnych, Rzeszów 2007.

• Opora R., Resocjalizacja, wychowanie i psychokorekcja nieletnich niedostosowanych spoÅ‚ecznie, Kraków 2010.

• Pospiszyl K., Resocjalizacja. Teoretyczne podstawy oraz przykÅ‚ady programów oddziaÅ‚ywaÅ„, Warszawa, 1998.

• Urban B., Stanik J.M (red.), Resocjalizacja. tom 1 i 2, PWN, Warszawa, 2007.

7