Wykład I - PODSTAWOWE POJĘCIA

ZAGADNIENIA KONTROLNE:

1. Zdefiniuj przedmiot nauki o finansach publicznych.

• Nowoczesna nauka o finansach publicznych zajmuje się badaniem zjawisk związanych z gromadzeniem i wydat­kowaniem pieniędzy publicznych oraz - poprzez badanie przyczyn i skutków procesów nimi wywołanych - wyjaśnianiem ich treści ekonomiczno-społecznej i związków z naukami politycznymi.

• Finanse publiczne obejmują obok środków budżetu państwa (centralnego) i budzet6w samorządowych,

wszelkie nieprywatne środki finansowe, które pozwalają państwu na prowadzenie jego polityki.

2. Przedstaw różnice między finansami publicznymi i prywatnymi.

• między finansami publicznymi a prywatnymi istnieją pewne podobieństwa. Jedne i drugie wymagają na przykład sporządzenia budżetu, kierowania jego wykonaniem, ograniczania wydatków i kontroli wykorzystania środków finansowych.

- różnice to

3. Omów różnice między sektorem publicznym a finansami publicznymi.

• Sektor publiczny w ujęciu rzeczowym reprezentuje realne zjawiska i procesy gospodarcze

• Finanse publiczne przedstawiają natomiast zjawiska i procesy pieniężne.

• Tylko część środków publicznych jest związana z finansowaniem sektora publicznego. Część sektora publicznego działa na zasadach komercyjnych, tak jak na przykład przedsiębiorstwa państwowe i samorządowe. Nie wyklucza to oczywiście możliwości dotowania tych przedsiębiorstw z funduszy publicznych, mimo komercyjnych zasad i celów działania.

• Również nie całość środków publicznych jest wykorzystywana przez sektor publiczny. Dzieje się tak dlatego, że pewna część wydatków publicznych ma charakter transferowy, są to np. : renty, emerytury, zasiłki dla bezrobotnych, zasiłki rodzinne, zasiłki z tytułu opieki społecznej.

4. Podaj przykłady podmiotów sektora publicznego, których nie zalicza się do sektora finansów publicznych. Odp.

• majątek służący władzy i administracji rządowej oraz samorządowej

• majątek służący publicznym instytucjom usługowym

• majątek w użytkowaniu publicznym

• majątek zaangażowany w działalności gospodarczej podmiotów publicznych.

5. Jakie główne regulacje dotyczące ustawy budżetowej zawiera Konstytucja z 1997r.

• budzet jest uchwalany na okres roku w fonnie ustawy,

• w wyjątkowych przypadkach dochody i wydatki państwa w okresie krótszym może określać ustawa o prowizorium bud­żetowym,

• jezeli ustawa budzetowa lub ustawa 0 prowizorium bud­zetowym nie weszly w zycie w dniu rozpoczycia roku budzeto­wego, to Rada Ministrow prowadzi gospodarky finansow~ na podstawie projektu budzetu,

• Sejm nie moze uchwalic wiykszego deficytu budzetowego niZ przewidziany w projekcie ustawy budzetowej,

• drug publiczny panstwa nie moze przekroczyc 60% war­tosci rocznego produktu krajowego brutto,

• inicjatywa ustawodawcza w zakresie ustawy budzetowej, jej zmiany lub inicjatywa w zakresie ustawy 0 prowizorium budzetowym oraz ustawy 0 udzielaniu gwarancji finansowych przez panstwo przysruguje wyl~cznie Radzie Ministrow,

• ani ustawa budzetowa, ani prowizorium ustawy budzeto~ wej nie moze przewidywac pokrywania deficytu budzetowego przez zaci~ganie zobowi~zan w Narodowym Banku Polskim,

• Rada Ministrow przedstawia Sejmowi najpozniej na 3 mie­si~ce przed rozpoczyciem roku budzetowego projekt na rok nastypny. Ustawowo dopuszcza siy mozliwosc p6Zniejszego prze­dlozenia projektu, ale tylko w wyj~tkowych przypadkach,

• Senat moze uchwalic poprawki do ustawy budzetowej w ci~gu 20 dni od dnia przekazania jej Senatowi,

• Prezydent Rzeczypospolitej Polskiej podpisuje ustawy w ciągu 7 dni, licząc od daty przedłożenia jej przez Marszalka Sejmu,

• w przypadku zwrócenia się Prezydenta do Trybunału Konstytucyjnego w sprawie zgodności ustawy budżetowej lub ustawy o prowizorium budżetowym z Konstytucją przed jej podpisaniem, Trybunał orzeka w tej sprawie nie później niż w ciągu 2 miesięcy od dnia złożenia wniosku,

• jeżeli w ciągu 4 miesięcy od dnia przedłożenia Sejmowi projektu ustawy budżetowej nie zostanie ona przedstawiona Prezydentowi Rzeczypospolitej Polskiej do podpisu, to Prezydent może w ciągu 14 dni zarządzić skrócenie kadencji Sejmu,

• Rada Ministr6w w ciągu 5 miesięcy ad zakończenia roku budżetowego przedkłada Sejmowi sprawozdanie z wykonania ustawy budżetowej wraz z informacją o stanie zadłużenia państwa,

• sprawozdanie rozpatruje Sejm i po zapoznaniu si_ę z opinią Najwyższej Izby Kontroli w ciągu 90 dni podejmuje uchwały a udzie1eniu lub odmowie udzielenia Radzie Ministrów absolutorium.

5. Wymień podstawowe kwestie dotyczące finansów j.s.t. normowane Konstytucją z 1997r,

• nakładanie podatków oraz innych danin, określanie pod­miotów, przedmiotów i stawek podatkowych, a także zasad przyznawania ulg i umorzeń oraz kategorii podmiotów zwol­nionych ad podatków,

• gromadzenie i wydatkowanie środków publicznych,

• nabywanie, zbywanie, obciążanie nieruchomości, udzia­1ów, akcji Skarbu Państwa, Narodowego Banku Polskiego lub innych osób prawnych,

• ustanawianie monopolu,

• zaciąganie pożyczek, udzielanie gwarancji i poręczeń finansowych przez państwo.

Najistotniejsze zmiany, w stosunku do regulacji poprzednio obowiązujących w tym zakresie, jakie wprowadziła Konstytucja z dnia 2 kwietnia 1997 r. dotyczą:

• wprowadzenia limitu dlugu publicznego,

• zakazu podwyższania przez Parlament deficytu budżetu państwa,

• rezygnacji z obowiązku podania się Rządu do dymisji

w przypadku nieuzyskania absolutorium,

• zniesienia prawa Prezydenta Rzeczypospolitej do wnosze­nia poprawek do ustawy budzetowej,

• wprowadzenia możliwości nakładania podatków tylko

w drodze ustawy.

7. Wymień główne grupy podmiotów zaliczanych do sektora finansów publicznych zgodnie z obowiązującą ustawą o finansach publicznych.

• Organy władzy publicznej,

• jednostki budżetowe

• fundusze celowe

• państwowe szkoły wyższe

• jednostki badawczo rozwojowe

• samodzielne publiczne zakłady opieki społecznej

• państwowe lub samorządowe instytucje kultury

• ZUS, KRUS i zarządzane przez nie fundusze

• NFZ

• Polska Akademię nauk i tworzone przez nią jednostki

• Inne państwowe lub samorządowe podmioty

7. Jak określa się odpowiednik sektora finansów publicznych zgodnie z ESA 95?

• General gowerment

7. Na czym polega konsolidacja dochodów i wydatków publicznych?

• \Oznacza to, źe ostateczne dochody, które mogą być przeznaczone na finansowanie wydatków finalnych, różnią się od dochodów własnych. Wyodrębnienie tych transferów pokazuje, w jakim stopniu wydatki danego segmentu sektora finansów publicznych są pokrywane z jego własnych dochodów, a w jakim stopniu jest on zasilany przez inne jednostki do niego zaliczane. Ich eliminacja pozwala na konsolidację dochodów i wydatków sektora.

• Za dochody sektora finansów publicznych, podsektora, lub jego segmentu uważa się więc tylko wpływy pochodzące spoza sektora, podsektora lub segmentu, za wydatki natomiast środki przekazywane poza sektor, podsektor lub segment sektora finansów publicznych.

10. Na jakie podsektory zgodnie z polskim ustawodawstwem oraz z ESA 95 dzieli się
    sektor finansów publicznych?

Odp. a) rządowy – budżet państwa

b) samorządowy –

c) ubezpieczeń społecznych

10. Jaki jest udział poszczególnych podsektorów w wydatkowaniu środków
    publicznych?

Odp. – a) podsektor rządowy – 41,5%

b) podsektor samorządowy – 30,4%

c) podsektor ubezpieczeń - 28,1%

Wykład II - FUNKCJE FINANSÓW PUBLICZNYCH

ZAGADNIENIA KONTROLNE:

1. Wymień czynniki, które zdeterminowały rozwój teorii finansów publicznych.

• Decydujące znaczenie miały następujące procesy:

• Rozwój stosunków towarowo-pieniężnych

• Powstanie państwa i jego instytucji publicznych

• Rozwój parlamentaryzmu

• Rozwój funkcji państwa

2. Jaką zależność formułuje prawo Wagnera

• Jemu przypisuje się autorstwo prawa rosnących wydatków publicznych.

3. Czym przede wszystkim uzasadniał Keynes konieczność interwencjonizmu państwowego i aktywnej roli finansów publicznych?

• Według jego poglądów gospodarka kapitalistyczna funkcjonuje w warunkach braku równowagi, niepełnego wykorzystania zdolności wytwórczych oraz bezrobocia.

• Głównym źródłem tych zakłóceń jest ograniczona skłonność podmiotów prywatnych do inwestowania. Ona właśnie tworzy pole do interwencjonizmu państwowego.

4. Kto jest powszechnie uważany za twórcę podstaw liberalizmu ograniczenia finansowania przez państwo jedynie jego podstawowych funkcji?

• Adam Smith

5. Przedstaw główne cechy interwencjonistycznego nurtu teorii finansów publicznych.

• Konieczność korygowania przez państwo mechanizmu rynkowego

• Możliwość występowania deficytów budżetowych, traktując je głównie jako instrument łagodzenia wahań cyklu koniunkturalnego.

6. Scharakteryzuj doktrynę neutralności finansów publicznych.

• Maksymalnie neutralna, nie prowadzące do redystrybucji dochodów polityka podatkowa,

• „mały budżet” i to bezwzględnie zrównoważony, finansujący jedynie podstawowe zadania publiczne państwa.

7. Który z dwóch podstawowych nurtów teorii finansów publicznych jest tobie bliższy i dlaczego?

• dla mnie bliższy jest interwencjonizm gdyż w dobie kryzysu gospodarczego model całkowicie rynkowy może być niewydolny, może sobie nie poradzić z problemami. potrzebne jest coś co pomogłoby wyjść z impasu. państwo może pomóc wprowadzajac pewne elementy do gospodarki.

Wykład III - FUNKCJE FINANSÓW PUBLICZNYCH

ZAGADNIENIA KONTROLNE:

1. Co to są potrzeby zbiorowe i jak mogą być zaspakajane?

• do potrzeb zbiorowych zalicza się takie potrzeby, które zgłaszane są przez ogół

społeczeństwa lub przez zdecydowaną jego większość.

Rolą państwa jest zaś dostarczanie odpowiednich dóbr i usług służących ich zaspokajaniu.

2. Wymień czynniki społeczno-polityczne determinujące rolę finansów publicznych w gospodarce rynkowej.

• Zaspokajanie potrzeb zbiorowych społeczeństwa

• Ochronę grup najsłabszych ekonomicznie z powodów od siebie w znacznym stopniu niezależnych,

• Uaktywnienie lokalnych społeczności

3. Wymień czynniki ekonomiczne określające znaczenie finansów publicznych.

• Łagodzenie cyklu koniunkturalnego

• Dostosowanie struktury podaży do struktury popytu

• Dostęp do wiarygodnej informacji rynkowej

• Likwidowanie tzw. Negatywnych efektów działalności gospodarczej

3. Wymień podstawowe funkcje finansów publicznych.

• Alokacyjna w odniesieniu do zasobów

• Redystrybucyjna w odniesieniu do dochodów

• Stabilizacyjna w odniesieniu do całej gospodarki

3. Na czym polega alokacyjna funkcja finansów publicznych?

• Polega na kształtowaniu podziału czynników wytwórczych między sektor publiczny a prywatny oraz w ich ramach. Jej realizacji służą zarówno wydatki jak i dochody. Podatki jednak przez korygowanie cen dóbr, usług i czynników produkcji oddziałują na alokację środków w ramach sektora prywatnego, ale tylko pośrednio.

3. Czy świadectwa empiryczne dostarczają wystarczających przesłanek do sformułowania jednoznacznej zależności przyczynowo-skutkowej między wzrostem gospodarczym a stopą redystrybucji PKB przez sektor finansów publicznych?

• Doświadczenia krajów zachodnich nie potwierdzają występowania uniwersalnej prawidłowości między wzrostem gospodarczym a udziałem wydatków i dochodów publicznych w PKB

7. Zdefiniuj stabilizacyjną funkcję finansów publicznych.

• Polega na wykorzystaniu dochodów i wydatków do oddziaływania na procesy gospodarcze w skali makroekonomicznej tak, aby przeciwdziałać lub łagodzić skutki występowania wahań koniunkturalnych. Zadaniem funkcji stabilizacyjnej jest dążenie do tego, aby w warunkach wysokiej dynamiki wzrostu gospodarczego jednocześnie stabilizować ceny, osiągnąć wysoki poziom zatrudnienia oraz równowagę w kontaktach gospodarczych z zagranicą.

7. Określ udział dochodów sektora general-government w PKB w Polsce i porównaj ze średnim poziomem w krajach UE.

• Polska w 2007r – 40,4 % ( PKB )

• UE w 2007r – 44,9 % ( PKB )

9.Określ udział wydatków sektora general-governmęnt w PKB w Polsce i porównaj ze średnim poziomem w krajach UE.

• Polska – 42,4 % ( PKB )

• UE – 45,8 % ( PKB )

Wykład IV - DOCHODY PUBLICZNE

ZAGADNIENIA KONTROLNE(1):

1. Zdefiniuj środki publiczne.

   • Przez środki publiczne rozumie się wszystkie wpływy finansowe gromadzone na rachunkach władz publicznych. Jest to pojęcie szersze niż dochody publiczne, ponieważ obejmuje także wszelkiego rodzaju przychody z prywatyzacji oraz operacji finansowych, takich jak na przykład pożyczki, emisja papierów wartościowych itp.

2. Wymień cztery źródła srodk6w publicznych określone w ustawie o finansach publicznych

• Dochody publiczne

• Środki z budżetu UE

• Środki pochodzące ze źródeł zagranicznych, niepodlegające zwrotowi, inne niż wymienione wyżej.

• Przychody jednostek finansów publicznych pochodzące:

  • Ze sprzedaży papierów wartościowych

  • Z prywatyzacji majątku skarbu państwa

  • Ze spłat pożyczek udzielonych ze środków publicznych

  • Z otrzymanych kredytów i pożyczek

• Przychody jednostek sektora finansów publicznych pochodzące z prowadzonej przez nie działalności

3. Wymień główne wpływy zaliczane do dochodów publicznych.

• Daniny publiczne

• Inne dochody należne, na podstawie odrębnych ustaw

• Wpływy ze sprzedaży wyrobów i usług świadczonych przez jednostki sektora finansów publicznych.

• Dochody z mienia jednostek sektora finansów publicznych

4. Jakie kategorie wpływów zaliczane są do dochodów niepodatkowych

• Składki i opłaty pobierane przez państwowe fundusz celowe

• Dochody rządowych jednostek budżetowych

• Dochody państwowych i samorządowych jednostek pozabudżetowych

• Cło

• Wpłaty z zysku NBP

• Wpłaty z zysku od przedsiębiorstw państwowych

• wpłaty

5. Podaj definicję podatku i scharakteryzuj jego cechy.

• Jest klasyczną daniną publiczną. Wg najbardziej rozpowszechnionej definicji podatek jest jednostronnie ustalonym świadczeniem pieniężnym o charakterze przymusowym, nieodpłatnym i bezzwrotnym, powszechnie pobieranym na rzecz państwa lub innych podmiotów publicznoprawnych, na przykład samorządów.

6. Przedstaw zasady podatkowe A. Smitha.

• Równomierność obciążenia podatkami

• Pewność podatku

• Taniość poboru

• Dogodność poboru podatku

7. Wymień i zdefiniuj zasady podatkowe A. Wagnera.

• Zasady fiskalne, zapewniające elastyczność i wydajność podatku ( tzn. takie które są w stanie pokryć zapotrzebowanie rządu )

• Zasady gospodarcze, głoszące nieprzerzucalność podatków i nienaruszalność majątku

• Zasady techniki podatkowej, zabezpieczające pewność, dogodność i taniość podatku

• Zasady sprawiedliwości, postulujące powszechność i równość opodatkowania (rozumianą jako niezawieranie przywilejów zwalniających od opodatkowania)

8. Określ zasadniczą różnicę między zasadami Smitha i Wagnera.

9. Zdefiniuj dwie przeciwstawne zasady rozłożenia ciężaru podatkowego:

- zasadę korzyści,

• Podatek powinien być proporcjonalny do efektów, jakie uzyskuje obywatel z tytułu działalności państwa

- zasadę zdolności płatniczej

• Podstawą opodatkowania obywatela powinna być jego indywidualna zdolność płacenia podatków

10. Jak podatki wpływają: na skłonność do oszczędzania i inwestowania?

• Opodatkowanie wpływa zarówno negatywnie na skłonność do oszczędzania, jak i do inwestowania, a w konsekwencji zmniejsza tempo rozwoju gospodarczego i efektywność gospodarowania.

11. Przedstaw zależność, którą wyjaśnia krzywa Laffera.

• Krzywa Laffera ilustruje, że zwiększenie stóp podatkowych wpływa najpierw korzystnie na sytuację finansową państwa, lecz po przekroczeniu pewnej granicy implikuje dokładnie odwrotne efekty. Nadmierne podwyższanie stawek podatkowych powoduje ograniczenie podstawy opodatkowania i wywołuje spadek dochodów budżetowych zamiast oczekiwanego ich wzrostu.

Zagadnienia kontrolne(2):

12. Jakie zjawisko wyjaśnia krzywa Lorenza?

• Pozwala analizować wpływ podatków na rozkład dochodów w społeczeństwie. Im bardziej krzywa nierówności dochodów zbliża się do krzywej równości, w tym większym stopniu podatki służą niwelowaniu nierówności dochodowych, tym większa jest też skala redystrybucji dochodów przez państwo.

13. Jak najczęściej interpretowana jest zasada sprawiedliwości podatkowej? Czy podzielasz tę interpretację, a jeśli nie to dlaczego?

• Najczęściej zasada sprawiedliwości podatkowej jest rozu­miana jako powszechnose opodatkowania i r6wnose trak­towania podatnik6w. Przy czym uwaza si~, ze pow­szechnose opodatkowania wyklucza istnienie zwolnien lub przywilej6w podatkowych dla okreslonych grup. Przez r6wne traktowanie podatnik6w rozumie si~ uzaleznienie obcill:zenia podatkowego od zdolnosci platniczej podatni­ka. lednostki posiadajll:ce t~ samll: zdolnosc platniczll: po­winny bye wi~c w ten sam spos6b opodatkowane. Z zasady zdolnosci platniczej - jak juz wspomniano wczesniej - wy­prowadza si~ koniecznosc istnienia minimum podatkowe­go oraz progresji podatkowej.

13. Jak nazywa się wskaźnik, który służy pomiarowi zróżnicowania dochodów w społeczeństwie?

• Współczynnik Piniego – jest miara koncentracji różnych zjawisk, w tym również dochodów.

• Im ma wyższą wartość w przedziale od 0 do 100, tym wyższy jest stopień koncentracji dochodów, a więc wyższe są nierówności w ich rozkładzie.

tylko Do 14 pytania

15.Czy w Polsce współczynnik Giniego wykazuje tendencję wzrostową. (co oznacza wyższe nierówności dochodowe), czy tez malejącą?

16.Jakie czynniki determinują praktyczne efekty zmian stóp podatkowych mierzone zarówno dochodami publicznymi jak aktywnością. gospodarczą?

10. FINANSE SAMORZĄDU TERYTORIALNEGO

ZAGADNIENIA KONTROLNE

1. Zdefiniuj budżet j.s.t.

• Budżet jednostki samorządu terytorialnego jest rocznym planem dochodów i wydatków oraz przychodów i rozchodów tej jednostki.

2. Z czego składa się uchwala budżetowa j.s.t.

• Uchwala budżetowa składa si z:

- Budżetu j.s.t.,

- przepisów ogó1nych,

- załączników.

3. Na jakie trzy główne grupy podzielono dochody j.s.t. zgodnie z Konstytucją.

• trzy podstawowe grupy:

- dochody własne,

- subwencje ogólne,

- dotacje celowe z budżetu państwa

4. Czy dochodami j.s.t. mogą być środki z Unii Europejskiej?

   • Mogą być

- środki pochodzące ze źródeł zagranicznych nie podlegające zwrotowi,

- środki pochodzące z budżetu Unii Europejskiej,

- inne środki określone w odrębnych przepisach.

5. Wymień podatki stanowiące dochód gminy.

• Podatki:

- rolny,

-leśny,

- od srodków transportu,

- od nieruchomości,

- od czynności cywilnoprawnych,

- od spadku i darowizn,

- karta podatkowa.

Opłaty: skarbowa, miejscowa, administracyjna, targowiskowa, eksploatacyjna.

6. Podaj udziały w PIT i CIT: gmin, powiatów, województw.

- Udział w PIT(%%) - 39,34

- Udział w CIT(%%) - 6,71

7. Jaką rolę spełnia subwencja ogólna?

• Subwencja ogólna spełnia podwójną rolę:

- jest iródłem finansowania zadań samorządowych z zakresu oświaty,

- służy wsparciu słabszych ekonomicznie j.s.t.

8. Z jakich części składa się subwencja ogólna?

• Subwencja ogólna składa się z kilku oddzielnie wyliczanych części:

- część wyrównawcza, składająca się z kwoty podstawowej i uzupełniającej: gminy, powiaty, wojew6dztwa;

- część równoważąca: gminy, powiaty:

- część regionalna: wojew6dztwa.

9. Czy podział subwencji na części rozstrzyga o przeznaczeniu otrzymanych przez j.s.t. środków?

• nie rozstrzyga

10. Na jakie cele mogą j.s.t. otrzymać dotacje z budżetu państwa?

• J.S.T. Mogą otrzymać z budżetu dotacje na:

- Zadania zlecone z mocy ustaw, kt6re przysrugujl:\:. wszystkim jednostkom(na zadania z zakresu administracji rZl:\:.dowej SI:\:.Z reguly wyplacane Sl:\:.przez wojewod6w)-spos6b ich ustalania nigdy nie zostal precyzyjnie okreslony;

- Zadania zlecone na mocy porozumien z organami administracji rZl:\:.dowej, przy czym warunki porozumienia ustalajl:\:. strony;

- Dofinansowanie zadan wlasnych mogl:\:. bye udzielane tylko w ustawowo określonych przypadkach, a wi~c np. zadan:

1. objętych kontraktem wojew6dzkim,

2. inwestycji oswiatowych,

3. na wspieranie edukacji na obszarach wiejskich(stypendia, pomoc materialna),

d. objętych mecenatem państwa w zakresie kultury.

11. Podaj źródła z jakich mogą finansować deficyt j.s.t.?

• Deficyt może być finansowany przychodami z:

- przychodami ze sprzedaży papier6w wartościowych,

- kredyt6w i pożyczek,

- prywatyzacji,

- nadwyżki i wolnych srodk6w.

12. Co powinna zawierać wieloletnia prognoza finansowa j.s.t

- D i W bieżące j.s.t., w tym na obsługę długu, gwarancje i poręczenia;

- D i W majątkowe;

- Wynik budżetu j.s.t.;

- Przeznaczenie nadwyżki lub sposób finansowania deficytu;

- Przychody i rozchody z uwzględnieniem długu zaciągniętego i oraz planowanego do

zaciągnięcia.

- Kwotę długu j.s.t.

13. Do kogo należy inicjatywa w zakresie przedłożenia wieloletniej prognozy finansowej?

• Inicjatywa w sprawie wieloletniej prognozy należy wyłącznie do zarządu j.s.t.

Wykład11. DEFICYT I DŁUG PUBLICZNY

ZAGADNIENIA KONTROLNE

1. Podaj rodzaje sald budżetowych.

2. Na czym polega r6znica między saldem kasowym i memoriałowym?

3. Zdefiniuj deficyt strukturalny.

• W literaturze przedmiotu deficyt budżetowy definiuje się jako 'nadwyżkę wydatków nad dochodami danego budżetu albo jako tę część wydatków budżetu, która nie znajduje pokrycia w dochodach. Rozróżnia się przy tym najczęściej trzy rodzaje deficytu budżetowego:

• deficyt rzeczywisty,

• deficyt strukturalny,

• deficyt cykliczny.

4. Podaj saldo BP i s.f.p. w relacji do PKB za rok 2007.

5. Wymień główne źródła deficyt6w.

6. Czy saldo sektora general government według UE liczy się metodą kasową czy memoriałową?

7. Czy według metodologii UE kwoty rekompensujące ubytek składek w FUS w związku z ich przekazywaniem do OFE traktowane są jako wydatek budżetu państwa?

8. Czy W 2007r saldo sektora general government w Polsce było niższe od wartości określonej w Traktacie z Maastricht?

9. Zdefiniuj dług publiczny.

• Dług publiczny najczyściej definiuje się jako całość zobowiązań władz publicznych (państwowych i samorządo­wych) z tytułu zaciągniętych pożyczek. Najważniejszą przy­czyną powstawania długu są deficyty budżetowe. Zobowiązania władz publicznych mogą jednak wynikać równiez z tytułu udzielonych poręczeń i gwarancji, odszkodowań wobec podmiotów i obywateli, przyjętych depozytów i wy­magalnych zobowiązań jednostek budżetowych.

10. Wymień najczęściej klasyfikowane rodzaje długu publicznego.

• Dług krótkoterminowy

• Dług długoterminowy

• Dług publiczny krajowy

• Dług publiczny zagraniczny

• Dług publiczny brutto

• Dług publiczny netto

11. Jaką maksymalną relację długu publicznego do PKB określa Konstytucja RP?

• 60 % PKB

13. Wymień możliwe sposoby finansowania deficytu i długu publicznego.

Wśród sposobów finansowania deficytu budżetowego wy­różnia się najczęściej:

• emitowanie skarbowych papierów wartościowych naby­wanych przez podmioty niebankowe, tzn. gospodarstwa domo­we, przedsiębiorstwa niefinansowe i inwestorów instytucjonal­nych,

• emitowanie skarbowych papier6w wartosciowych naby­wanych przez banki komercyjne,

• korzystanie z kredyt6w banków komercyjnych,

• korzystanie z kredytów międzynarodowych instytucji finansowych

• wpływy z prywatyzacji majątku państwowego,

• zaciąganie kredytu w banku centralnym bądź emitowanie papierów wartościowych nabywanych przez ten bank.

14. Czy NBP może finansować deficyt budżetowy?

• Nie – ustawowo zakazany

15. Czym głównie różnią się bony skarbowe od obligacji skarbowych?

16. Zdefiniuj obligacje zerokuponowe i oszczędnościowe.

17. Podaj udział DSP i PDP w PKB w 2007r.

• Polska – DPD 45,2 % ( 527,4 mld zł )

• Polska – DSP 42,9 % ( 501,5 mld zł )

18. Czy Polska spełnia kryterium długu publicznego określone w Traktacie z Maastricht?

19. Określ główny cel zarządzania długiem publicznym.

21. Wymień negatywne skutki deficytów budżetowych

• Najczęściej wymienia się cztery podstawowe negatyw­ne skutki deficytów:

- przyspieszenie procesów inflacyjnych przez jego mone­tyzację (wzrost podaży pieniądza).

- występowanie efektu wypychania,

- negatywny wpływ na saldo obrotów bieżących w bilansie płatniczym w wyniku działania

mechanizmu tzw. bliźniaczych deficytów (tzn. deficytu budżetowego i de­ficytu w obrotach

bieżących),

- niebezpieczeństwo tzw. pułapki zadłużeniowej w wyni­ku szybkiego narastania długu

publicznego i kosztów jego obsługi.