• jest zjawiskiem wieloletnim - powstała dawno i obowiązuje do dziś,

• dynamicznym - normy i zasady w jednym zakładzie nie są aktualne w innym, stale ulegają zmianie,

• nie są związane z systemem penitencjarnym - powszechne .w różnych systemach penitencjarnych,

• wptyw na rozmiary i formy mają czynniki socjologiczne, osobowościowe i sytuacyjne, dlatego w innej formie wystąpi u młodocianych a w innej u dorosłych,

• przewaga zachowań negatywnych nad pozytywnymi,

• wśród typowych właściwości, mimo zmienności i dynamizmu, można wymienić:

• podział społeczności więziennej,

• struktura społeczna powstająca w oparciu o zasady podkulturowe,

• istnienie przywódców, osób znaczących,

• istnienie poszkodowanych, zagrożonych ze strony przedstawicieli drugiego życia,

• wrogi stosunek do administracji

• solidaryzm grypserski - cały wykaz nakazów i zakazów (nie informować administracji, nie współpracować, nie świadczyć przed sądem przeciwko „człowiekowi", pomagać „ludziom" w trudnej sytuacji finansowej, stanąć po stronie grypsującego w każdym konflikcie)

• negatywne podejście do pracy, do norm społecznych, do przestrzegania prawa, do legalnego zdobywania środków utrzymania, brak poszanowania pracy.

-i' ^ l.Dyrektor ZKjako organ postępowania wykonawczego.

Dyrektor kieruje ZK.

Ma liczne uprawnienia w zakresie kontroli, karania i nagradzania. Ustala porządek wewnętrzny ZK.

Powołuje skład komisji penitencjarnej, oraz inne organy kolegialne. Podejmuje decyzje dotyczące zatrzymania lub cenzurowania korespondencji. Może zezwolić skazanemu na udział w konsultacjach i zdawanie egzaminów poza zakładem karnym. Może powołać rzeczników skazanych w celu powierzenia im zadań opiniotwórczych i konsultacyjnych. W wypadkach nie cierpiących zwłoki, może zezwolić skazanemu na opuszczenie ZK na czas nie przekraczający 5 dni, w miarę potrzeby w asyście funkcjonariusza. Może złożyć wniosek o warunkowe zwolnienie.

^l. Omów podstawowe metody badań osobo poznawczych.

• obserwacja (pkt. l),

• wywiad (rozmowa) (pkt. 8, 38),

• analiza dokumentów osobistych - autobiografie, pamiętniki, historie życia, listy, wypracowania na określone tematy. Powszechnie stosowaną formąjest czytanie listów skazanych (poznanie osobowości, względy resocjalizacyjne, względy bezpieczeństwa, poznanie subiektywnej oceny środowiska rodzinnego, poznanie światopoglądu, planów życiowych, możliwość pewnych form zachowań, poznanie wpływu pewnych zdarzeń na postępowanie.

• analiza wytworów własnych - działalność plastyczna, utwory literackie. Na bazie wiedzy o środowisku przestępczym i więziennym możemy interpretować symbole, słowa, proponowane wartości. Tatuaż, który może być „ozdobą, wzorkiem" lub może coś znaczyć w sferze informacyjnej.

• ankieta - polega na uzyskaniu odpowiedzi pisemnych na zadane pytania. Jest przydatna do badania opinii i postaw.

Powinna być krótka, zwięzła, zawierająca kilkanaście pytań. Ważny jest instruktaż, który wyjaśni cel ankiety oraz dlaczego wybrano te osoby a nie inne. Dla wiarygodności ankiety ważne jest wytworzenie przekonania, że żadna z informacji z ankiet nie będzie ujawniona.

• analiza dokumentów - akta spraw karnych, akta osobopoznawcze A i B, karta widzeń, karty depozytowe, książka zdrowia, karta identyfikacyjna, karta biblioteczna, karta ewidencyjna „niebezpiecznego", teczka informacyjna recydywisty, informacje z zakładów poprawczych, wychowawczych, wywiady środowiskowe oraz inne.

• socjometria (pkt. 60)

3 /. Omów podział skazanych na grupy wychowawcze.

Grupa może powstać na dwa sposoby: wskutek decyzji, spontanicznie.

W warunkach ZK większość grup powstaje na mocy decyzji administracji: grupy klasyfikacyjne, klasy szkolne, grupy robocze,

cele mieszkalne. Na ogól członkowie tych grup nie identyfikują się z celami grupy., struktura jest narzucona, normy i zasady