Model odpowiedzi

Literatura i kultura modernizmu (wiadomości wstępne i liryka)

Sprawdzian wiadomości

Grupa I (grupa II różni się jedynie kolejnością pytań)

Nr zad.	Projektowana odpowiedź		Liczba punktów
1.	nazwa spopularyzowana przez Artura Górskiego na łamach krakowskiego „Życia”; analogia do zjawisk kulturalnych w całej Europie (Młoda Skandynawia, Młoda Francja) nazwa zwraca uwagę na przełom estetyczny w sztuce końca XIX wieku (awangardowy charakter nurtów i prądów artystycznych charakterystycznych dla epoki) epoka jako kontynuacja romantyzmu (powrót do problematyki narodowej, odwołania do romantycznej koncepcji poety, zwrot ku metafizycznej interpretacji świata)		1+1+1
2.	ok. 1890 r.–1918 r.		1
3.	nihilizm (negacja zasad etycznych dotychczas porządkujących świat, zwłaszcza – norm religijnych) koncepcja nadczłowieka (aktywność, samorozwój, wola mocy) relatywizm etyczny (odmienność moralności panów i niewolników) krytyka chrześcijaństwa jako systemu etycznego stworzonego przez niewolników (słabość, bierność, współczucie, pokora, cierpliwość)		2
4.	secesja	specyficzna ornamentyka, inspirowana światem natury, kompozycyjna asymetria, linia falista, obecność prądu w sztuce pięknej i w sztukach użytkowych	3
	impresjonizm	zapis wrażenia (chwili), subiektywny obraz rzeczywistości, puentylizm (posługiwanie się plamami barwnymi), zatarcie konturów, pastelowe barwy
	ekspresjonizm	deformacja przedstawienia, operowanie kontrastem barwnym i kompozycyjnym, kreacja w miejsce mimetyzmu, emocjonalność
5.	podmiot liryczny wypowiada się w imieniu swojego pokolenia, zbiorowości ludzi żyjących u schyłku XIX wieku dekadentyzm przekonanie o schyłkowości cywilizacji europejskiej, bierność i niemoc (przeświadczenie o bezcelowości ludzkich wysiłów), kryzys wartości (odrzucenie wartości istotnych dla poprzedników), rezygnacja, poczucie bezsensu istnienia, pragnienie śmierci, poszukiwanie silnych bodźców Artur Schopenhauer		1+1+2+1
6.	rozpaczliwy hedonizm (miłość zmysłowa jako ratunek przed rozpaczą i cierpieniem, niemożność zrealizowania pragnień – przesyt doznań) akt seksualny jako sposób osiągnięcia Nirwany, chwilowego oderwania się od rzeczywistości, zapomnienia o bólu istnienia zespolenie miłości i śmierci		2
7.	impresjonizm epitety malarskie (mgła przezrocza), podmiotowość widzenia (ujawnienie się podmiotu lirycznego w przedostatniej strofie), kontrast światła i cienia (słoneczne skry – paszcza ciemna), nastrojowość utworu, melodyjność wiersza (regularność budowy stroficznej) upersonifikowana przyroda (przepaść rozwarła paszczę) służy wyrażeniu stanu emocjonalnego podmiotu lirycznego (tęsknota, żal, uczucie nieokreślonego smutku) srebrzystoturkusowa cisza senna zieleń		1+2+1+1+1
8.	dwie płaszczyzny znaczeń (dosłowna i niedosłowna)		3
	konwencjonalna (powtarzalna) intelektualna jednoznaczna funkcja dydaktyczna i moralna	indywidualny (jednorazowy) emocjonalny wieloznaczny wyrażanie prawdy o ludzkim wnętrzu
9.	ogród to symbol ludzkiej duszy (lub świata), doświadczającej zła i cierpienia, pogrążonej w chaosie; obraz poetycki służy zilustrowaniu problematyki egzystencjalnej (zagubienie człowieka w świecie, nieuchronnie zmierzającym do zagłady); symboliczne znaczenie mają również działania szatana – niszcząc ogród, wprowadza śmierć, pustkę, przerażenie i rozpacz; figura młodopolskiego smutnego szatana (zarazem sprawcy zła i jego ofiary) wiersz sylabotoniczny (regularny czterostopowiec amfibrachiczny), onomatopeje (dzwoni), aliteracja – nagromadzenie głosek szumiących i syczących (deszcz, dżdżu, szklany, szyby, sączy, szary, senny), klamrowość (powtórzenie pierwszego i ostatniego wersu), wyliczenie trzysylabowych epitetów (miarowy, jednaki, niezmienny)		2+2
10.	Apokalipsa św. Jana obraz Sądu Ostatecznego, zagłada świata w wymiarze kosmicznym, zjawiska przeczące naturalnemu porządkowi rzeczywistości ekspresjonizm problematyka etyczna, gigantyzm obrazów poetyckich (miliardy krzyży […] rosną w jakiś straszny las), oksymorony (ogień skrzepnie, blask ściemnieje), kontrasty (tęcza – padolne Styksy), wiersz wolny		1+1+1+2
11.	odpowiedzialny za zło istniejące w świecie, wszechmocny, sędzia, kierujący się jedynie sprawiedliwością, pozbawiony miłosierdzia, sprawca ludzkiego nieszczęścia (zdradził i oszukał człowieka, pozostawił go samemu sobie) postawa bluźniercza; podmiot liryczny buntuje się przeciwko nieczułemu Bogu; bunt spowodowany nieszczęściem człowieka (utożsamienie się z cierpiącą ludzkością)		2+1
12.	franciszkanizm radość i szczęście wynikające z doświadczania zwyczajnego życia afirmacja świata życie w jedności z naturą (przyroda jako nauczycielka człowieka) akceptacja przemijania, pokora wobec tajemnicy życia i śmierci ogląd świata z perspektywy prostego człowieka prostota języka		1+2
Razem (poziom podstawowy)			40
13.	apoteoza sztuki (sztuka jako jedyna prawdziwa wartość), wywyższenie artysty, boskie (ponadnaturalne) pochodzenie natchnienia poetyckiego, pogarda dla filistrów (ludzi nierozumiejących sztuki) wykrzyknienia, klamrowa kompozycja zwrotki, przerzutnie, anafora Przybyszewski występuje przeciwko postulowanej w pozytywizmie sztuce tendencyjnej, podporządkowanej funkcji dydaktycznej		2+1+1
14.	erudycyjność wypowiedzi lirycznej (reinterpretacja biblijnej historii Salome) liryka roli (przedstawienie przeżyć bohaterki lirycznej; odejście od bezpośredniego wyznania podmiotu autorskiego) gatunek (sonet) idea „sztuki dla sztuki”		3
15.	Arthur Rimbaud	topos homo viator, wędrowanie jako wyraz wolności artysty i wierności własnemu powołaniu (odrzucenie krępujących norm społecznych)	3
	Charles Baudelaire	turpizm (poszukiwanie piękna w zjawiskach uznanych potocznie za odrażające), refleksja na temat przemijania, polemika z tradycją literacką (niekonwencjonalny opis spotkania zakochanych)
	Sztuka poetycka	wykład zasad nowej poezji: odejście od patosu w języku, odrzucenie tradycyjnych reguł kompozycyjnych i stylistycznych, impresjonizm (muzyczność) w liryce
Razem (poziom podstawowy i rozszerzony)			50

2

© Copyright by Wydawnictwa Szkolne i Pedagogiczne Spółka Akcyjna