ANTROPOLOGIA ŻYCIA CODZIENNEGO
STUDIA NIESTACJONARNE
SZCZEGÓŁOWY PLAN ZAJĘĆ
TEMATY + LEKTURY
Zapoznanie z tematyką zajęć, omówienie warunków zaliczenia i sposobu realizacji zajęć. OBYCZAJ. Kultura obyczajowa. Obyczaj a zwyczaj. Obyczaje współczesne w różnych kulturach i ich tradycje. Przegląd obyczajów z uwzględnieniem protokołu dyplomatycznego oraz zasad savoir-vivre’u. Pojęcie mody.
Lektury:
- J. Grad, Obyczaj a moralność. Próba metodologiczna uporządkowania badań dotychczasowych, Poznań 1993. (fragment)
- E. Sapir, Moda, w: Kultura, język, osobowość, Warszawa 1978.
- J. Grad, Zwyczaj, maszynopis.
- B. Jedynak, „Aby potomkowie byli Polakami”. Z historii refleksji nad obyczajem w oświeceniu,
Lublin 2001.
- J. Miluska, Moda jako narzędzie rozpowszechniania wartości, w: Marketing wartości społecznych, pod red. W. Domachowskiego, „Człowiek i społeczeństwo”, t. XXI, Poznań 2003.
AUTOBUSEM CZY SAMOCHODEM. Zachowania w przestrzeni zamkniętej.
Lektury:
- E. T. Hall, Antropologia przestrzeni: model strukturalny, w: tegoż, Ukryty wymiar, Warszawa 1976.
- E. T. Hall, Rytm i ruch ciała, w: tegoż, Poza kulturą, Warszawa 2001.
- Tuan Yi-Fu, Ciało, relacje międzyludzkie i wartości przestrzenne, w: tegoż, Przestrzeń i miejsce, Warszawa 1987.
- W. Rybczyński, Przestrzeń domu, intymność, prywatność, w: Dom. Krótka historia idei, Gdańsk-Warszawa 1996, przedruk w: Antropologia kultury, ...
PEJZAŻ MIEJSKI. Zachowania w przestrzeni otwartej. MIESZKANIE – DOM – DZIELNICA. „Klasowy” charakter mieszkania.
Lektury:
- M. Castells, Kwestia miejska, Warszawa 1982. (fragment)
- L. Dumont, Homo hierarchicus: Kasta, rasizm i „stratyfikacja”. Przemyślenia antropologa społecznego, w: Badanie kultury. Elementy teorii antropologicznej – kontynuacje, pod red. M. Kempnego i E. Nowickiej, Warszawa 2006.
- A. Wallis, Socjologia wielkiego miasta, Warszawa 1967. (wypisy)
- J. Gajda, Obyczajowość związana z potrzebami bytowymi człowieka, w: tegoż, Antropologia kulturowa. Kultura obyczajowa początku XXI wieku, Kraków 2009.
- E. Rewers, Przestrzeń architektoniczna i techniki medialne: „Maszyna do mieszkania” czy ekran zdarzeń, w: Przestrzeń, filozofia i architektura, … .
Polecam też skorzystać do prezentacji z:
- P. Trzeciak, Historia, psychika, architektura, Warszawa 1988.
- J. Gądecki, Architektura i tożsamość. Rzecz o antropologii architektury, Wydawnictwo Roleski 2005.
DZIECKO. Sposoby traktowania dziecka na przestrzeni dziejów i kultur.
Lektury:
- P. Ariès, Historia dzieciństwa, Gdańsk 1995. (fragmenty)
- W. Godzic, Lekcja z „Kiepskich”, w: Kultura, tożsamość i edukacja. Migotanie znaczeń, pod red. Z. Melosika, T. Szkudlarka, Kraków 1998.
- Z. Melosik, Kultura instant: paradoksy pop-tożsamości, w: Kultura, tożsamość i edukacja…
- W. J. Burszta, O kulturze, kulturze popularnej i edukacji, w: Kultura, tożsamość i edukacja…
Polecam też skorzystać do prezentacji z:
- Pokolenie wygranych? Dzieci i młodzież w procesie transformacji społeczno-gospodarczej i politycznej Polski, pod red. J. Szumskiego, Katowice 2001.
- http://bip.men.gov.pl/men_bip/akty_prawne/rozporzadzenie_20081223_zal_2.pdf.
STARZY A MŁODZI. Okazywanie szacunku i lekceważenia w relacjach międzypokoleniowych.
Lektury:
- B. Fatyga, Dzicy z naszej ulicy. Antropologia kultury młodzieżowej, Warszawa 2005, (rozdział 4. Młodzież jako metafora „dzikiego”, str. 130-150).
- M. Mead, Kultura i tożsamość. Studium dystansu międzypokoleniowego, Warszawa 2000, s. 59-133 (rozdział II i III).
- T. Szlendak, Techno-dzieci końca ery industrialnej, „Studia Socjologiczne” 1994 nr 1.
- B. Fatyga, Młodzież w Polsce: oczywistości i idiosynkrazje, (w:) „Pedagogika Społeczna” 2002 nr 2, s. 33-42.
Polecam też skorzystać do prezentacji z:
- M. Sińczuch, Wchodzenie w dorosłość w warunkach zmiany społecznej, Warszawa 2002, str. 132-162.
ODŻYWIANIE. Zachowania przy stole – posiłek.
Lektury:
- C. Lévi-Strauss, Trójkąt kulinarny, w: „Twórczość” 1972 nr 2.
- M. Toussaint-Samat, Historia naturalna i moralna jedzenia, przeł. A. B. Matusiak, M. Ochab, Warszawa 2008. (wybrane fragmenty)
- J. Gajda, Tradycja i nowoczesność w sposobie odżywiania, w: tegoż, Antropologia kulturowa….
- J. Gajda, Otyłość, w: tegoż, Antropologia kulturowa….
- R. Barthes, Czytanie Brillat-Savarina, w: tegoż, Lektury, Warszawa 2001.
- A. Brillat-Savarin, Filozoficzna historia kuchni, w:: tegoż, Fizjologia smaku albo medytacje o gastronomii doskonałej, Warszawa 1997.
- S. Walczewska, Matriarchat domowy, w: tejże, Damy, rycerze, feministki. Dyskurs emancypacyjny w Polsce, Kraków 2000.
Polecam też skorzystać do prezentacji z:
- N.
Elias, Przemiany
obyczajowości w kulturze Zachodu,
Warszawa 1980, str. 111-136, 158-175.
-
J. Komorowska, Świąteczne
zwyczaje domowe w wielkim mieście,
Warszawa 1984, str. 63-85, 126-141
ŚWIĘTO. Świętowanie i tradycja.
Lektury:
- J. Gajda, Zmiany w obyczajowości świąteczno-religijnej, w: tegoż, Antropologia kulturowa…
- M. Bachtin, Ludowe formy świąt karnawałowych, w: tegoż, Twórczość Franciszka Rabelais’go a kultura ludowa średniowiecza i renesansu, Kraków 1975.
- W. Mezger, Obyczaje karnawalizacji i filozofia błazeństwa, „Dialog” 2001 nr 3.
- K. Braun, Karnawał? Karnawalizacja!, w: Antropologia widowisk,…
- H. Baltyn, 1 Maja, „Polska Sztuka Ludowa” 1988 nr 1-2.
- H. Bausinger, Małe święta na co dzień: piłka nożna, „Dialog” 2002 nr 8-9.
Polecam
też skorzystać do prezentacji z:
-
M. Eliade, Sacrum
i profanum. O istocie religijności,
Warszawa 1996, str. 69-74
NORMY, WZORY I STYLE ZACHOWAŃ. „Wariaci” – zachowania nietypowe.
Lektury:
- M. Foucault, Stultifera navis, w: tegoż, Historia szaleństwa w dobie klasycyzmu, Warszawa 1987.
- R. Benedict, Wzory kultury, Warszawa 1966. (wybrane fragmenty)
- A. Panczenko, Staroruskie szaleństwo Chrystusowe jako widowisko, w: Semiotyka dziejów Rosji, Łódź 1993.
- F. Znaniecki, Wzorce i normy, w: tegoż, Nauki o kulturze. Narodziny i rozwój, Warszawa 1971.
- M. Sznajderman, Błazen – narodziny i struktura mitu, w: tejże, Błazen. Maski i metafory, Gdańsk 2000.
Polecam
też skorzystać do prezentacji z:
-
E. Fromm, Ucieczka
od wolności,
Warszawa 1993, str. 137-141.
-
E. Goffman, Piętno.
Rozważania o zranionej tożsamości,
Gdańsk 2005.
MEDYCYNA. Rytuały medyczne – wizyta u lekarza.
Lektury:
- G. Vigarello, Historia zdrowia i choroby – od średniowiecza do współczesności, Warszawa 1997. (wybrane rozdziały)
- J. Gajda, Nowe obyczaje związane z troską o zdrowie, w: tegoż, Antropologia kulturowa… (s. 67-69).
- S. Sontag, Choroba jako metafora, w: tejże, Choroba jako metafora. AIDS i jego metafory, Warszawa 1999.
- M. Baranowska, To jest wasze życie, w: tejże, To jest wasze życie. Być sobą w chorobie przewlekłej, Kraków 1994.
- M. Foucault, Narodziny kliniki, Warszawa 1999. (rozdziały )
AGRESJA. Sposoby okazywania agresji i sytuacje, w których występuje (funkcje „brzydkich wyrazów”).
Lektury:
- M. Bachtin, Słowo jarmarczne, w: tegoż, Twórczość Franciszka Rabelais’go a kultura ludowa średniowiecza i renesansu, Kraków 1975.
- M. Głowiński, Nowomowa, w: tegoż, Nowomowa po polsku, Warszawa 1991.
- O. Reboul, Kiedy słowo jest bronią, w: Język i społeczeństwo, pod red. M. Głowińskiego, Warszawa 1980.
- M. Foucault, Ciało skazańców, w: tegoż, Nadzorować i kara. Narodziny więzienia, Warszawa 1993.
- Lynda Nead, Granice pornografii, w: tejże, Akt kobiecy. Sztuka, obscena i seksualność, Poznań 1998.
Polecam też skorzystać do prezentacji z:
- Słownik eufemizmów polskich, Warszawa 1998.
- M. Grochowski, Słownik polskich przekleństw i wulgaryzmów, Warszawa 2008.