Niewydolność serca

Niewydolność serca (krążenia) - Insufficiaentia cordis (circulatoriae) jest to zespół objawów spowodowanych uszkodzeniem mięśnia sercowego. O niewydolności mówimy gdy pojemność minutowa serca i ciśnienie tętnicze nie wystarczają do pokrycia aktualnych potrzeb metabolicznych ustroju. Niewydolność może dotyczyć prawej, lewej komory lub obu tych komór łącznie.

Przyczyny niewydolności serca

* Choroba wieńcowa (niedokrwienna)

* Nadciśnienie tętnicze

* Wada zastawkowa

* Kardiomiopatia: rozstrzeniowa > przerostowa

* Infekcje obejmujące mięsień sercowy

* inne.

Najczęściej występującymi klinicznie objawami niewydolności serca jest osłabienie i łatwe męczenie (pogorszenie tolerancji wysiłku fizycznego. Bardzo charakterystyczna jest duszność (subiektywne uczucie braku tchu) pojawiająca się w czasie wysiłku, a w bardziej zaawansowanej postaci również w spoczynku i podczas snu.U pacjentów z niewydolnością serca mogą występować obrzęki nóg (zwykle zlokalizowane są w okolicy kostek i goleni a także pleców (u osób leżących). Obrzęki nasilają sie po przebudzeniu organizmu. Innymi objawami mogą być: wzmożone oddawanie moczu w nocy (nycturia, suchy męczący kaszel kaszel w nocy, ochłodzenie kończyn, kołatanie serca (uczucie nierównego bicia - potykania serca, bóle wieńcowe, zawroty głowy i utrata przytomności podczas wysiłku fizycznego.

Niewydolność serca dzielona jest na niewydolność skurczową, w której występuje spadek EF (frakcji wyrzutowej oraz niewydolność rozkurczową (częsta w chorobie wieńcowej oraz w przerostach mięśnia sercowego. Niewydolność rozkurczowa charakteryzuje się podwyższonym ciśnieniem późnorozkurczowym w komorze przy jej prawidłowej objętości późnorozkurczowej (w badaniu rentgenowskim sylwetka serca niepowiększona i prawidłowa EF. Obie postacie niewydolności często współistnieją.

Niewydolność serca dzielona jest także na niewydolność prawokomorową i lewokomorową w zależności od uszkodzonej komory. Najczęstszą przyczyną niewydolności lewokomorowej jest stan po zawale mięśnia sercowego a także nadciśnienie tętnicze, wada mitralna, aortalna czy choroba niedokrwienna serca.

Niewydolność prawokomorowa bardzo często pojawia się jako powikłanie niewydolności lewokomorowej. Niewydolność prawokomorowa może też występować jako postać izolowana w przebiegu pierwotnego przeciążenia prawej komory (nadciśnienie płucne, izolowana niedomykalność zastawki trójdzielnej powodująca napływ dodatkowej krwi do prawej komory podczas rozkurczu, zaciskające zapalenie osierdzia. Zawał prawej komory serca także jest częstą przyczyną niewydolności prawokomorowej.

Każda postać niewydolności serca w zależności od szybkości jej rozwoju może być ostra lub przewlekła. Ostra niewydolność serca może być wywołana nagle pojawiającym się upośledzeniem kurczliwości serca. (np. zawał serca), masywny zator tętnicy płucnej, jego nasilenia (np. nagły wzrost ciśnienia tętniczego) bądź nałożenia się dodatkowych czynników (np. częstoskurcz) na już istniejące przeciążenie hemodynamiczne serca. Objawami ciężkiej niewydolności serca są obrzęk płuc i wstrząs kardiogenny.

Niewydolność serca może prowadzić do znacznego upośledzenia wydolności fizycznej.Choroba może doprowadzić do przedwczesnej śmierci - z powodu zaostrzenia niewydolności lub zaburzeń rytmu. W wielu przypadkach można temu zapobiec wprowadzając odpowiednie leczenie i zdrowy styl życia.

Leki najczęściej stosowane w niewydolności serca:

* ACE - inhibitory - inhibitory konwertazy;

* Leki moczopędne - diuretyki;

* Glikozydy;

* Beta - blokery;

* Antagoniści wapnia - blokery receptorów wapniowych;

Leczenie zabiegowe niewydolności serca:

* Angioplastyka

* by-passy

* operacja zastawek serca

Stopnie niewydolności serca

według NYHA - New York Heart Assotiation

I. bez dolegliwości przy zwykłych czynnościach, choroba serca bez niewydolności

II. umiarkowane dolegliwości przy zwykłych czynnościach, upośledzenie wydolności fizycznej

III. znaczne upośledzenie wydolności fizycznej widoczne przy zwykłych czynnościach

IV. duszność spoczynkowa

Różne są powody niewydolności serca. Objawy towarzyszące niewydolności

to: obrzęki, duszność i zmęczenie. Odpowiednie leki poprawiając stan serca

zmniejszją towarzyszące objawy.

Jak pracuje serce?

Serce składa się z dwóch przedsionków i z dwóch komór. Zbudowane jest ze specjalnego

rodzaju mięśnia (mięsień ten nie występuje nigdzie indziej w organizmie człowieka).

Każde uderzenie serca to mały impuls elektryczny, zaczynający się na wierzchołku i

rozprzestrzeniający się przez serce powodując jego skurcz. Pierwszy jest skurcz

przedsionków, skąd krew jest pompowana do komór, kolejny impuls powoduje skurcz

komór i wpomopowanie krwi do naczyń krwionośnych.

Co rozumiemy przez niewydolność serca?

W zdrowym sercu cała krew która przypływa do serca jest bez trudności przepompowywana

dalej. Kiedy dochodzi do niewydolności serca - serce nie jest w stanie pompować

normalnie, lub łatwo się męczy i normalna siła pompowania jest ograniczona.

Niewydolność serca nie oznacza że serce nagle przestanie bić; oznacza że pompa

serca nie pracuje normalnie.

Stopień osłabienia czy zmniejszenia siły pompowania może być różny. W wielu

przypadkach jest nieznaczny lub średni a objawy z tym związanie są odpowiedno

zróżnicowane.

NIEWYDOLNOŚĆ SERCA HEART FAILURE

Uderzenie serca

2. Skórcz komór

lewa

komora

prawa

komora

1. Skórcz przedsionków

Strzałki wskazują

przepływ krwi

impulsy

elektryczne

powodują

skurcz serca

Przepływ

krwi

tętnicą

do płuc

Przepływ krwi

tętnicą do

reszty ciała

Przepływ krwi

żyłami do

prawego

przedsionka z

dołu ciała

Przepływ krwi

żyłami do

prawego

przedsionka z

góry ciała

Przepływ krwi

żyłami do

lewego

przedsionka z

płuc

Jak częsta jest niewydolność serca?

Z wiekiem zwiększa się możliwość wystąpienia niewydolności serca. W Anglii 1 na 100

ludzi por 55 roku życia i 1 na 10 po 80 roku życia może mieć objawy niewydolności

serca, natomiast u ludzi młodych jest to niezmiernie rzadki problem.

Jakie są przyczyny niewydolności serca?

Niewydolność serca jest wynikiem stanów chorobowych serca zmniejszających wydolność

pompy sercowej.

Niedokrwienna choroba serca (Ischaemic Heart Disease - IHD) nazywana popularnie

Chorobą Serca lub ‘stwardnieniem naczyń’ wieńcowych serca jest istotną przyczyną.

W wyniku zmniejszonego przekroju (światła) naczyń wieńcowych, czyli naczyń, które

doprowadzają krew do mięśnia sercowego, nie wystarczająca ilość krwi dopływa do

mięśnia sercowego powodując niepełnosprawną pracę serca. Mogą pojawić się objawy

anginy czyli dusznicy bolesnej, bóle serca. W tym kraju niedokrwienna choroba serca

(IHD) jest dość częstym schorzeniem prowadzącym do niewydolności mięśnia sercowego.

Inne przyczyny powodujące niewydolność mięśnia sercowego to:

• choroby mięśnia sercowego

• podwyższone ciśnienie krwi

• nadmiar spożywanego alkoholu który może spowodować uszkodzenie mięśnia

sercowego

• choroby zastawek sercowych

• arytmia, czyli nierównomierna praca serca.

Jak niebezpieczna jest niewydolność mięśnia sercowego?

Stopień niewydolności może być różny a zależy od przyczyny powodującej ten stan.

W wielu przypadkach występującym objawom można pomóc lekami, z biegiem lat

dolegliwości mogą się nasilać.

Jakie są objawy niewydolności krążenia?

Objawy są głównie spowodowane zastojem płynu w płucach i organizmie ponieważ serce

nie jest w stanie pompować krew w stu procentach wydolnie. Pojawiają się następujące

objawy:

• Duszność: W lekkich przypadkach pojawia się brak oddechu tylko po wysiłku np.

przy wchodzeniu po schodach lub pokonując wzniesienie. W przypadkach

cięższych może pojawić się nawet w spoczynku.

• Zastój płynów w organizmie: dotyczy głównie nóg, początkowo dotyczy stóp i

występuje w końcu dnia, stopniowo obrzęk pojawia się wokół kostek i podudzia. Nie

leczony może objąć całe kończyny dolne, jest to proces powolny. Zdarza się że

obrzęk narasta bardzo szybko 24-48 godzin; konieczna jest wtedy szybka interwencja

lekarza. W lekkiej formie niewydolności mięśnia sercowego objawy zastoju płynu

mogą nie występować.

• Zmęczenie: może to być bardzo zróżnicowane.

W zależności od stanu mięśnia sercowego mogą wystąpić inne objawy jak ból w klatce

2

piersiowej, kołatanie (palpitacje, silne bicie serca), nieregularne bicie serca tzw. arrytmia.

Jak rozponać niewydolność mięśnia sercowego?

Powyżej opisane objawy nie są typowe tylko dla schorzeń mięśnia sercowego, dlatego

należy wykonać pewne badania jak elektrokardiogram (ECG), elektrokardiogram

wysiłkowy, echo-serca i rentgen klatki piersiowej.

Jak sobie pomóc?

• Dieta. Przy nadwadze konieczne jest odchudzenie aby zmniejszyć wysiłek serca.

Również nie należy używać soli do potraw ponieważ sól powoduje zatrzymanie

płynów w organizmie. Na przykład nie używać dodatkowo soli do potraw i

zmniejszyć ilość soli przy gotowaniu.

• Przestać palić papierosy. Środki chemiczne znajdujące się w tytoniu przyczyniają się

do zwężenia naczyń wieńcowych. Papierosy również przyczyniją się do schorzenia

naczyń wieńcowych.

• Ćwiczenia. Dla wielu osób z chorobami serca mały wysiłek fizyczny jest wskazany,

należy stosować się do wskazówek lekarza. Pacjenci z chorobami zastawek powinni

wstrzymać się od ćwiczeń fizycznych. W każdym przypadku należy zacząć od

spacerów, stopniowo zwiększając zakres ćwiczeń aż do pływania i jazdy na rowerze.

• Alkohol. Nie pij za dużo.

Dla mężczyzn: 21 jednostek tygodniowo, nie więcej niż 4 dziennie.

Dla kobiet: 14 jednostek tygodniowo, nie więcej niż 3 dziennie.

Jeżeli niewydolność krążenia spowodowana jest nadużywaniem alkoholu należy

zupełnie przestać pić.

1 jednostka (10ml czystego alkoholu) równa się pół “pinty“ piwa, lub jednemu

kieliszkowi wina (125ml) lub w pubie 1 miarce spirytusu (25ml) lub 1 kieliszkowi

sherry (50ml).

• Szczepienia. Wskazane są coroczne szczepienia przeciwko grypie oraz jednorazowe

przeciw bakteriom pneumokokowym, aby chronić w ten sposób drogi oddechowe

przed infekcją, która może być dużym zagrożeniem.

• Płyny. Próbuj nie pić za dużo płynów. Ponieważ ludzie z niewydolnością serca

mogą odczuwać pragnienie bardziej niż przeciętnie, ograniczenie płynów może być

trudne dla tych osób. Próbuj ograniczyć płyny do 2 litrów dziennie (zwiększ ilość

wypitych płynów jeżeli masz biegunkę, wymioty, gorączkę lub jest gorąco.)

• Waga. Należy zwracać baczną uwagę na wachania wagi. Nagły przyrost wagi 2-3kg

w przeciągu 2-3 dni może być skutkiem zatrzymania płynów. Konieczne jest

konsultacja z lekarzem i ewentualna zmiana leków.

Jakie leki używane są przy leczeniu niewydolności mięśnia sercowego?

• ACE (związki blokujące ANGIOTENSIN CONVERTING ENZYME). Jest wiele rodzajów ACE.

Leki te działając na enzym angiotensynę, zapobiegającą gromadzeniu się płynów.

Angiotensyna jest związkiem chemicznym wytwarzanym przez organizm

regulującym gospodarkę płynami. ACE mają też działanie ochraniające serce i mogą

spowolnić proces postępującej niewydolności serca.

3

Parę praktycznych uwag: Dokładnie przeczytaj ulotkę dołączoną do opakowania

leku.

• Po pierwszej dawce należy położyć się, albo posiedzieć 2-4 godzin ponieważ

może wystąpić dość nagły spadek ciśnienia.

• Organizm bardzo szybko przyzwyczaja się do leku i następne dawki nie

powninny powodować spadku ciśnienia.

• Leczenia zazwyczaj zaczyna się od małej dawki stopniowo zwiękaszanej aż do

uzyskania optymalnego efektu, zawzyczaj po 2-4 tygodniach.

• Badanie krwi wskazane jest po 7-10 dniach od rozpoczęciu leczenia dla

sprawdzenia pracy nerek. Zalecane jest też raz na rok. Przy leczeniu ACE dodaje się

środki moczopędne, zwiększające wydalanie płynów, zbierających się w organizmie.

Dawkowanie zależne jest od objawów i może być zwiększane lub zmniejszane.

• BETA-blockers. Leki takie jak BISOPROLOL czy CARVEDILOL, które mają działanie

osłaniające mięsień sercowy, dodaje się do leczenia ACE i środkdami moczopędnymi.

Dawkowanie jest stopniowe aż do osiągnięcia pełnego efektu.

• Środki moczopędne. Zazwyczaj podawane są rano - działają do 6 godzin,

powodując częste oddawanie moczu. Można je brać o innej porze w zależności od

rozkładu zajęć w danym dniu.

• Inne leki. Niewydolność mięśnia sercowego może być spowodowana chorobami w

leczeniu których wskazane jest podawanie np. SPIRONALCTONU czy DIGOKSYNY. Ten

ostatni lek wzmacnia pracę mięśnia sercowego powodując bardziej wydolne skurcze

jak też regulując migotanie przedsionków.

• Inne metody. Operacja ‘by-pass’, operacja na zastawkach serca czu przeszczep

serca.