zasada niezależności sądów i niezawisłości sędziów

Zasada niezależności sądów i niezawisłości sędziów p. nr 117


Zasada niezawisłości sędziowskiej- Konstytucja w art. 178 odnosi tę zasadę do sprawowania urzędu przez sędziego. Może być ona jednak rozciągnięta na cały składający się z nie­zawisłych sędziów skład orzekający, jeśli wyrok wydany ma być kole­gialnie (niezawisłość sądu). W państwie demokratycznym zasada ta sta­nowi rację niezależnego bytu sądownictwa i gwarancję praw i wolności obywatelskich. Określa ona stosunek orzekającego sędziego do wszystkich innych osób, bez wzglę­du na to, kogo one reprezentują oraz do wszystkich innych organów państwowych. Przez niezawisłość sędziowską rozumiemy zatem niedo­puszczalność jakiejkolwiek ingerencji z zewnątrz lub wywierania naci­sku na sędziego w kierunku takiego czy innego rozstrzygnięcia sprawy. Zapewnia to neutralność sędziego, a co za tym idzie gwarantuje obiek­tywne postępowanie przed sądem. Podstawą rozstrzygnięcia sędziego ma być wyłącznie Konstytucja i ustawy (art. 178 ust. 1 Konstytucji). "Ko­relatem zasady niezawisłości po stronie sędziego jest obowiązek bez­stronności", który "idzie czasem dalej niż zakres ochrony niezawisłości. O ile zasada ta odnosi się do oddziaływania podmiotów zewnętrznych, o tyle obowiązek bezstronności obliguje sędziego do przeciwstawiania się ocenom płynącym z jego doświadczenia, stereotypów i uprzedzeń"'. Zasada niezawisłości dotyczy również sędziów trybunałów (art. 195 ust. ł, art. 199 ust. 3 Konstytucji).



2. Zasada niezależności sądów

Konstytucja ustanawiając ją w art. 173 przesądza o pozycji sądownictwa w systemie organów państwowych. Zasada ta stanowi element ustanowionego przez konstytucję w art. 2 demokratycznego państwa prawnego i odnosi się do wszystkich organów władzy sądowniczej. Rozwijając zasadę niezależ­ności sądów ustawy zwykłe zawierają przepisy zapewniające odrębność sądów i trybunałów od innych organów państwowych. Realizują one trzy ogólne zasady:1) oddzielenie organizacyjne sądownictwa od organów innych władz, 2) zakaz zmieniania lub uchylania orzeczeń sądowych przez organy in­nych władz; wyjątkiem od tej zasady jest tylko przysługujące prezy­dentowi prawo łaski i będąca w gestii parlamentu amnestia,3) dopuszczalność ingerencji organów innych władz jedynie w pozaorzeczniczą sferę działalności sądów i wyłącznie w przypadkach okre­ślonych w ustawie (np. art. 10 prawa o ustroju sądów powszechnych dopuszcza zwierzchni nadzór Ministra Sprawiedliwości nad działal­nością administracyjną sądów powszechnych).


Wyszukiwarka