Receptura
DATA REALIZACJI RECEPTY można wystawić trzy recepty na kolejne miesięczne kuracje wpisując od którego dnia może nastąpić realizacja
Formy farmaceutyczne leków:
* Leki gotowe (produkowane wyłącznie fabrycznie)
-tabletki
-drażetki
-kapsułki
-granulaty
-ampułki
-aerozole
* Leki recepturowe (przygotowywane w aptece)
-proszki
-pigułki
-czopki
-roztwory
-krople
-mieszanki
-zawiesiny
-maści
-pasty
-leki galenowe
* Leki gotowe produkowane wyłącznie fabrycznie
Tabletki - Tabulettae
Powstają przez sprasowanie leku zmieszanego z tzw. masą tabletkową.
Środki wypełniające (zwiększające masę) – skrobia, cukier mlekowy, sól, sacharoza, glukoza.
Środki wiążące (zlepiające, wiążące, utrudniające rozpad) – syropy, kleiki,
Środki rozsadzające (pęczniejące pod wpływem wody) – skrobia, żelatyna, pektyna
Środki przedłużające trwałość (chroniące przed wpływami warunków otoczenia) – substancje bakteriostatyczne, antyutleniające, chroniące przed wilgocią
Środki pomocnicze – barwniki
Masa: 0,1 – 1,0 g
a) Tabletki do stosowania doustnego (per os) –tabulettae orales;
- rozpadające się w żołądku
- rozpadające się w jelitach (dojelitowe) – tabulettae enterales;
- do ssania (per linguam) – tabulettae bucales;
- podjęzykowe (sublinguale) – tabulettae sublinguales;
- o przedłużonym działaniu, wielowarstwowe (prolongatum, retard, slow release SR);
- musujące – tabulettae effervescentes
b) Tabletki do przyrządzania roztworów do użytku zewnętrznego np.. Altacet, Rivanol
- tabletki dopochwowe (per vaginam) – przeciwbakteryjne, przeciwgrzybicze, przeciwpierwotniakowe;
- tabletki do implantacji- implantablettae np. Disulfiram;
- tabletki do umieszczania w zębodole lub kieszonkach dziąsłowych
Zasady zapisywania tabletek
podać nazwę handlową preparatu lub międzynarodową;
określić dawkę, jeżeli zapisana substancja występuje w kilku dawkach, w preparatach „mite”, „forte” dawek nie podajemy;
określić liczbę opakowań cyfrą arabską za skrótem „op.” lub „lag.”;
podać sposób dawkowania lub zastosowania leku w sygnaturze;
Rp.
Zinnat 0,5 in tabulettis
D.t.d No 20
S. Stosować doustnie co 12h po 1 tabletce przez 10 dni
Rp.
Nitroglicerynum prolongatum in tabl. 1 op.
S. Stosować doustnie dwa razy na dobę. Tabletki połykać w całości nie rozgryzać i nie kruszyć
Rp.
Nitroglicerynum 0,5 tabl. 1 op.
S. Stosować doustnie w napadzie bólu wieńcowego 1 tabletka podjęzykowo do całkowitego rozpuszczenia
Rp.
Madopar 125 in tabl. 1 op.
S. Stosować doustnie 1 tabletkę 3 razy dziennie
Drażetki - Dragettae
Stała postać leku przeznaczona wyłącznie do stosowania doustnego,połykana w całości
Posiadają otoczkę, której głównym składnikiem jest syrop.
Otoczka:
a) maskuje nieprzyjemny smak substancji czynnych,
b) chroni substancje czynne przed szkodliwym wpływem czynników zewnętrznych (światło, wilgoć, powietrze),
c) chroni błonę śluzową jamy ustnej i żołądka przed drażniącym działaniem
d) zapewnia rozpuszczenie się leku w odpowiednim odcinku przewodu pokarmowego,
e) opóźnia działanie leku
Nie dzielić !!! (unieczynnienie leku)
Rp.
Spasmophen duplex in drag. lag. 1
S. 1 drażetka co 12 godzin
Rp.
Spasmophen 0,01 in drag lag. 1
S. 1 drażetka co 12 godzin
Kapsułki – Capsulae
Stała, dozowana postać leku do podawania doustnego, dopochwowego, do rozpylania w urządzeniach inhalacyjnych.
Substancje lecznicze w kapsułkach występują w postaci proszku, granulatu, zawiesiny lub roztworu otoczone żelatynową otoczką
Wykazują większą dostępność biologiczną niż tabletki zawierające tę samą substancję leczniczą
dwuczęściowe (zamykane) – cylindryczny kształt, zawierają sproszkowany środek lub mikrodrażetki
jednoczęściowe – różne kształty, zawierają leki oleiste i koncentraty witamin
Kapsułki o przedłużonym działaniu – spansule, zawierają lek w postaci różnokolorowych ziarenek powleczonych różnymi substancjami, rozpadającymi się w różnych odcinkach przewodu pokarmowego
Rp.
Amoxicillin 0.5 in capsulis
D.t.d No 18
S. zażywać doustnie co 8 h po 1 kapsułce przez 6 dni
Rp.
Foradil caps. lag.1
S. stosować wziewnie 1 kapsułkę do inhalacji 2 razy na dobę za pomocą inhalatora
Rp.
Lactovaginal in capsulis vag. lag. 1
S. stosować dopochwowo 1 kapsułkę na noc
Rp.
Vit. D3 750 j.m. in caps. lag. 1
S. 2 razy dziennie po jednej kapsułce
Granulaty – Granulata
Stała postać leku o kształcie nieregularnych grudek lub ziarenek przeznaczone do stosowania per os.
Powstają poprzez sproszkowanie substancji leczniczych zmieszanych z substancjami pomocniczymi i smakowymi.
Zawierają słabo działające środki lecznicze nie wymagające dokładnego dawkowania
Gotowe leki lub półprodukty do wyrobu innych postaci recepturowych np. tabletek.
Opakowania o masie 50,0 do 200,0 g w saszetki jednorazowego użytku.
Granulaty ziołowe (Granulata herbacea) – sproszkowane surowce roślinne, zażywane łyżeczką do herbaty popijając ½ szklanki przegotowanej wody – Cholegran, Gastrogran, Nervogran, Normogran, Reumogran, Urogran…..
Granulaty musujące (Granulata effervescens) – oprócz substancji leczniczej zawierają wodorowęglan sodu, kwas cytrynowy, które po rozpuszczeniu w wodzie wydzielają CO2.
Rp.
Gastrogran lag. 1
S. Zażywać doustnie 3 razy dziennie 1 łyżeczkę do herbaty po jedzeniu, popijając ½ szklanki ciepłej wody
Rp.
Esputicon in granulates lag. 1
S. Stosować doraźnie, doustnie 1 łyżeczkę po jedzeniu
Ampułki – Ampullae
Zawierają substancje czynne gotowe do podania (roztwór, emulsja, zawiesina)
Substancje w postaci proszku, które przed wstrzyknięciem rozpuszcza się w odpowiednim rozpuszczalniku.
Rozpuszczalnikiem może być: Aqua pro injectione lub Sol. Natrii chlorati 0,9%
Sposoby podawania leków do wstrzyknięć:
-podskórnie – injectiones subcutaneae (s.c.)
-domięśniowo – injectiones intramusculares (i.m)
-dożylnie – injectiones intravenosae (i.v)
Leki w ampułkach nie przeznaczone do podawania w formie iniekcji – Lakcid (doustnie), Mistabron (inhalacja)
Zasady zapisywania iniekcji:
Podać nazwę handlową lub międzynarodową substancji leczniczej.
Dawka wyrażona w gramach lub jednostkach międzynarodowych (j.m.).
Podać objętość ampułki i drogę podania leku (jeżeli są różne).
Określić na recepcie stężenie leku, jeżeli producent ilość substancji czynnej wyraża w procentach lub ewentualnie pojemność.
Ilość leku podajemy w liczbie jednostek dawkowania (Dentur tales doses No).
W sygnaturze określić drogę, dawkę oraz odstępy czasowe.
Recepta na Aminofilinę (Aminophilinum) 2,5% podawaną dożylnie w ampułkach po 10 ml, na 10 ampułek
Rp.
Aminophilini 2,5% (i.v.) In ampullis a 1 ml No 10 (in amp.)
D.S. Stosować 1 ampułkę 2 razy dziennie dożylnie po uprzednim rozcieńczeniu 0,9% roztworze chlorku sodu
Areozole – Aerosola Medicamentoza
Układy koloidalne, faza rozpraszająca (gaz), faza rozproszona (ciecz, cząstki ciała stałego)
Substancja wydostaje się strumieniem ciągłym jako emulsja, zawiesina, roztwór, piana, zawory dozujące uwalniają ściśle odmierzoną ilość leku.
Substancje bardzo silnie działające.
Zastosowanie :
-na skórę (szybkie działanie miejscowe) – antybiotyki, substancje odkażające, przeciwzapalne (kortykosteroidy) oraz przeciwgrzybicze.
-na błony śluzowe dróg oddechowych (wziewy, inhalacje, nebulizacje) –
- leki przeciwzapalne, przeciwbakteryjne, przeciwgrzybicze;
- leki stosowane w astmie oskrzelowej, POCHP:
leki B2 – adrenergiczne (formoterol, salmeterol)
leki cholinolityczne (bromek ipratropium)
leki hamujące degranulację mastocytów (kromoglikan disodowy, nedokromil sodowy)
glikokortykosteroidy (dipropionian beklometazonu, budezonid)
- leki mukolityczne (ambroksol, Mesna)
- leki przerywające napady bólu wieńcowego (nitrogliceryna – Nitromint areosol)
Zasady zapisywania areozoli:
Podać nawę handlową preparatu lub międzynarodową substancji leczniczej;
Określić stężenie, jeżeli zapisana substancja występuje w różnych stężeniach (dotyczy areozoli stosowanych zewnętrznie);
W przypadku areozoli podawanych wziewnie, należy podać jednorazową dawkę inhalacyjną (mg), jeżeli producent nie umieścił w nazwie handlowej;
Cyfrą arabską ze skrótem op. lub lag. określić ilość opakowań;
W sygnaturze opisać sposób dawkowania lub zastosowania leku;
Rp.
Otrivin 0,1% (areosoli nasale) - areozol
in areosolo nasale lag.1
S. Stosować 4 razy dziennie jedno rozpylenie do obu otworów nosowych
Rp.
Undofen atomizer lag. 1
S. Chorobowo zmienioną skórę spryskiwać kilka razy dziennie
Rp.
Flixotide Dysk 500 mg /dawkę inhalacyjną lag. 1
S. Stosować 2 razy dziennie po 2 wziewy
Rp.
Ventodisk 400 mg/dawkę inhalacyjną lag. 1
S. Stosować 3 razy dziennie po 1 inhalacji
Leki recepturowe
Proszki - Pulveres
STAŁE POSTACIE LEKÓW:
Równomiernie rozdrobnione, jednolite substancje lecznicze, mogą być stosowane
doustnie - do użytku wewnętrznego: dzielone lub niedzielone
zewnętrznie - do użytku zewnętrznego: na skórę i błony śluzowe po odpowiednim rozpuszczeniu
Proszki do użytku wewnętrznego:
- dzielone,gdy porcja leku zawarta jest w opłatku, tabletce, drażetce, którą chory jednorazowo zażywa
- niedzielone, kiedy pacjent sam odmierza ilość leku łyżką, łyżeczką itd.
Proszki dzielone:
Masa pojedyńczego proszka waha się w granicach 0.3-1.0 g, gdyż jest to objętość dogodna do połknięcia, jeżeli masa środków leczniczych jest mniejsza niż 0.3 g to należy uzupełnić do wspomnianej wyżej objętości śrokiem obojetnym, którym może być:
Saccharum album (cukier)
Saccharum lactis ( Lactosum)- laktoza- cukier mlekowy, najczęściej stosowany
Calcium lacticum (mleczan wapniowy)
Amylum Tritici (skrobia pszenicza)
Istnieją dwa sposoby przepisywania proszków:
1. Metoda ważenia: podaje się przepis na jeden proszek i następnie podaje się liczbę dawek - dentur tales doses D.t.d. Nr V
2. Metoda dzielenia: pisze się ogólna dawkę wszystkich środków terapeutycznych i następnie: podziel na równe części
Zawsze pisze się - zmieszaj proszek - M.f. pulvis
Przykład:
Proszek dzielony zawierajacy Beladonnae sicci i papawerynę
Dosis therapeutica pro dosi Extractum Belladonnae sicci 15 mg
Dosis therapeutica pro dosi Papaverinum hyrochloricum 30 mg
10 proszków
Recepta metoda ważenia
Rp.
Extracti Belladonnae sicci 0,015
Papaverini hydrochlorici 0,03
Sacchari lactis ad 0,5
M.f. pulvis
Dentur tales doses Nr X
D.S. W razie bólu 1 proszek
Recepta metodą dzielenia
Rp.
Extracti Belladonnae sicci 0.15
Papaverini hydrochlorici 0,3
Sacchari lactis ad 5,0
M.f.pulvis
Divide in partes aequales Nr X
D.S. W razie bólu
Proszki niedzielone:
Są to proszki, których całkowite ilości zapisuje się w ilości 30-100 gramów.
Są to środki, których dawki jednorazowe wahają się od jednego do kilkunastu gramów i te proszki pacjent dawkuje sobie sam
Łyżka stołową w zależności od proszku zawiera ona 7,5-15 g proszku
Łyżeczką do herbaty 2,5-5 g
Jeżeli w skład proszka wchodzi kilka substancji to należy dodać M.f. pulvis
Czasami używamy zwrotu Da ad scatulam (do pudełeczka)
Proszki do użytku zewnętrznego
j.w. zasypki, przysypki, lub przygotowane do rozpuszczenia w wodzie
Proszki złożone (środek leczniczy- basis, podłoże obojętne dla skóry – vehiculum)
Ich podłożem mogą być następujące obojętne substancje:
Amylum Tritici – skrobia pszeniczna
Calcium carbonicum węglan wapniowy (kreda)
Talcum – talk
Zincum oxydatum – tlenek cynkowy, ma działanie ściągające i przeciwzapalne.
Należy pamiętać aby zawrzeć odpowiednie stężenie środka leczniczego (na skórę), rodzaju podłoża i ogólnej ilości zasypki w gramach
Pigułki - Pilulae
Postać leku w której środek leczniczy miesza się z masą pigułkową. Masa pojedynczej pigułki wynosi: 0,1 – 0,3 g. Pigułki są obecnie stosowane sporadycznie. Receptę wypisuje się na 30 pigułek. I pisze się masa pigułkowa (Massae pilularum quantum satis ut fiant pilulae)
Np. pigułki stosowane w nawykowym zaparciu
Dawka jednorazowa Aloe 100 mg
Rp.
Aloe 3,0
Massae pilularum q.s. Nr XXX
D.S. 1-2 pigułki na noc
Czopki- Suppositoria
Są formą leku przeznaczoną do wprowadzania do jam ciała
Czopki doodbytnicze per rectum, suppositoria analia (dla dorosłego masa do 2,0 g dla dziecka do 1,0 g)
Czopki dopochwowe per vaginam, suppositoria vaginalia (2,0-5,0 g)
Czopki zapisuje się w ilości sztuk będącej wielokrotnością 3 najczęściej 6 lub 12
Czopki doodbytnicze w tej postaci zapisuje się leki o działaniu miejscowym: np. ściągające, przeciwzapalne, miejscowo znieczulające
Czopki dopochwowe w tej postaci stosowane są leki przeciwzapalne, przeciwbakteryjne, przeciwrzęsistkowe.
Czopki o działaniu ogólnym takim jak nasenne, przeciwbólowe, najczęściej dawka per rectum równa jest ¾ dawki per os.
W czopkach stosuje się podłoże, które powinno:
- zachowywać odpowiednią konsystencję w temp. pokojowej
- rozpuszczać się w temp. 35-37 0 C
- nie drażnić błony śluzowej
- nie reagować ze środkiem leczniczym
Podłoża do czopków:
Lipofilne: Oleum Cacao (Butyrum Cacao)
Lipofilne podłoża syntetyczne Witepsol, Lasupol
Hydrofilne: rozpuszczalne w wodzie ( np. żelatynowo- glicerynowe) do sporządzania gałek dopochwowych
Przykład:
Czopek o działaniu ściągajacym którego 5% stanowi Acidum tannicum a 10% Anaesthesinum
Rp.
Acidi tannici 0,1
Anaesthesini 0,2
Olei Cacao ad. 2,0
M.f. suppositorium anale
D.t.d. Nr VI
D.S. 2 razy dziennie po jednym czopku
Czopki dopochwowe: SUPP. VAGINALAE podłoża Gelatina glicerinata lub Oleum Cacao, można przy podłożu podać Massa suppositorium, masa tych czopków 2-5 g
Podaje się w tych lekach stężenie środków terapeutycznych.
Przykład:
Czopek dopochwowy zawierający 10% Sulthiazolinum i 5% Acidum boricum
Rp.
Sulthiazolini 0.3
Acidi borici 0.15
Massae supp. ad. 3.0
M.f. supp. Vaginale
Dtd Nr X
D.S. wiadomo
Leki płynne: Roztwory- Solutiones
Roztwory lecznicze- solutiones medicalis są płynną postacią leku przeznaczona do stosowania zewnętrznego lub wewnętrznego, otrzymywane są przez rozpuszczenie jednej lub wielu substancji w odpowiednich rozpuszczalnikach
Podział roztworów:
- roztwory wodne- Aqua pro iniection
- roztwory etanolowe
- roztwory olejowe
Rodzaje rozpuszczalników:
Aqua destillata – woda destylowana stosowana w roztworach per os
Alcohol aethylicus – etanol
Glycelorum (Glicerinum) – glicerol
Oleum Rapae – olej rzepakowy
Oleum Arachidis – olej arachidowy
Oleum Paraffini – olej parafinowy
Oleum Lini – olej lniany
Oleum Amygdalare dulcium – olejek migdałowy
Substancje poprawiające smak:
dodać 10 – 20% objętości:
Sirupus simplex – 64% roztworu cukru
Sirupus Auranti pericarpii amari – syrop pomarańczowy
Sirupus Rubi idaei – syrop malinowy
Sirupus Cerasi – syrop wiśniowy
dodać 1- 2% objętości:
Tinctura Aurantii – nalewka pomarańczowa
Tinctura Menthae – nalewka miętowa
Objętości stosowane:
łyżeczka do herbaty - 5ml
łyżka deserowa - 10 ml
łyżka stołowa - 15 ml wody
Przykłady:
Roztwór wodny kodeiny z dodatkiem syropu, dawkowany 4 razy dziennie przez 3 dni łyżeczką do herbaty.
Codeinum phosphporicum- dosis therapeutica pro dosi: 20 mg
Ogólna ilość dawek: 4x3= 12
Ogólna ilość kodeiny: 12 x 0.02=0.24 g
Ogólna ilość roztworu: 12x5= 60 ml
Rp.
Codeini phosphorici 0.24
Sirupi simpl. 10,0
Aquae destilatae ad 60.0
M.f. solutio
D.S. 4 razy dziennie 1 łyżeczka do herbaty przez 3 dni
Przykład roztworu do użytku zewnętrznego:
Rp.
5 % Sol. Salici 30.0 roztwór zawiera tylko 1środek
D.S. zewnętrznie leczniczy, a rozpuszczalnik to woda
Lub
Rp
Acidi Salici 1,5
Spiritus Vini diluti ad 30,0 (rozcieńczony etanol)
M.f. solutio
D.S. zewnętrznie
Krople - Guttae
Krople otrzymuje się przez rozpuszczenie środka leczniczego lub leku płynnego lub przez zmieszanie kilku leków płynnych
Rozpuszczalnik: woda, alkohol
Nie dodaje się substancji poprawiających smak
Krople do użytku zewnętrznego (do nosa, oka, ucha) i wewnętrznego per os
Ilość zapisywanego leku 5,0 - 30,0g zwykle 5,0-15,0 g
Jednorazowa dawka 5 - 30 kropli nie więcej niż 50 kropli
Przykład 1:
Krople do użytku wewnętrznego p.o
Wodny roztwór kodeiny podawany po 20 kropli 4 razy dziennie przez 3 dni
Codeinum phosphoricum – dawka jenorazowa 20 mg czyli 0.02
Liczba dawek 4x3=12 czyli ogólna ilość leku wynosi: 0.02x 12=0.24 g
Woda 20 kropli - 1g taka dawka 12 razy czyli 12g
Rp.
Codeini phosphorici 0,24
Aquae destilatae ad 12,0
M.f. guttae
D.S. 4 razy dziennie po 20 kropli przez 3 dni
Przykład 2:
Scopolaminum hydrobromicum dawka terapeutyczna:0.5 mg czyli 0.0005 g
Chcemy dawkować w 10 kroplach 0.5 g 3 razy dziennie
Czyli dawka dzienna skopolaminy wynosi 0.0005 x 3= 0.0015
Wody dodać 1.5 g bo 0.5 x 3= 1.5 g
Ilość- na 10 dni
Rp.
Scopolamini hydrobromici 0.015
Aquae dest. ad 15.0
M.f. guttae
D.S. 3 razy dziennie po 10 kropli
Przykład 3:
Krople do użytku zewnętrznego:
Krople do oczu- guttae ophthalmicae
Wyraża się w nich stężenie danego środka leczniczego
Dawka 2% roztwór pilokarpiny
Rp.
2% Solutio Pilocarpini hydrochlorici 5.0
M.f. guttae ophthalmicae
D.S. Co 3 godziny po 1 kropli do worka spojówkowego
Lub
Rp.
Pilocarpini hydrochlorici 0.1
Aquae dest. ad 5.0
M.f. guttae ophthalmicae
D.S. Co 3 godziny po 1 kropli do worka spojówkowego
Krople do nosa: guttae rhinologicae
Krople do uszu: guttae otologicae
Mieszanki - Mixturae
Stanowią płynną postać leku przeznaczoną do użytku wewnętrznego, są to najczęściej mieszaniny roztworów z roślinnymi wyciągami wodnymi (napary , odwary), bądź alkoholowymi (nalewki, ekstrakty), bądź z syropami
Klarowne lub mętne (wstrząsnąć przed użyciem)
Zapisywane w ilości 60 – 250 g, dawkowane łyżkami lub łyżeczkami
Często stosowane w pediatrii
Skład mieszanki:
Basis – środek głównie działający
Adiuvans – środek wspomagający
Corrigens – środek smakowy, zapachowy, stanowi 10 – 20% mieszanki
Vehiculum – rozpuszczalnik (Aqua destillata, Aqua aromatica)
Przykład:
Mikstura zwiększająca łaknienie dawkowana łyżką stołową 3 razy dziennie przez 4 dni (czyli 12 dawek)
Jednorazowa dawka terapeutyczna: 200 mg = 0.2 g czyli ogólna dawka substancji terapeutycznej wynosi wynosi 0.2 x12 = 2.4g
Acidi hydrochlorici diluti pro dosi 0.5 czyli w sumie 6g
Tincturae Auranti ( nalewka pomarańczowa) pro dosi 0.3 czyli w sumie 3.6
Do uzupełnienia wodą destylowana
Rp.
Pepsini 2,4
Acidi hydrochlorici 6,0
Tincturae Aurantii 3,6
Aquae dest. ad 180,0
M.f. mixtura
D.S. 3 razy dziennie po łyżce stołowej prze jedzeniem
Zawiesiny - Suspensiones
Płynna postać leku, w której środek leczniczy (ciało stałe), jest zawieszone przy użyciu gumy arabskiej lub innej substancji zwiększającej lepkość
Zawiesiny mogą być stosowane doustnie mixtura agitanta są przygotowane na wodzie przy użyciu gumy arabskiej jako substancji zwiększającej lepkość roztworu. Nietrwałe szybka sedymentacja
Zawiesiny do użytku zewnętrznego, czyli pudry płynne- lotiones zawierają do 50% środków leczniczych, zawieszonych w roztworach wodnych, glicerolu lub olejach. Środki dezynfekujące, znieczulające, wysuszające
Zawiesiny stosowane pozajelitowo, wyłącznie dotkankowo (s.c, i.m)
W zawiesinach ilość gumy arabskiej nie musi być konkretnie oznaczona można użyć skrótu q.s. czyli quantum satis tyle ile trzeba.
Przykład:
Zawiesina o użytku wewnętrznego podawana 4 razy dziennie Bismuthum subnitricum po 500 mg (dawka jednorazowa) łyżka deserową przez 3 dni
Czyli: liczba dawek 4x3
Całkowita masa zawiesiny 12x 10=120
Dawka całkowita Bismuthum 0.5x12=6
Rp.
Bismuthi subnitrici 6.0
Gumii arabici q.s.
Aquae destilatae ad 120.0
M.f. suspensio
D.S. 4 razy dziennie po łyżce deserowej
Maści - Unguenta:
Jest to forma środka przeznaczona wyłącznie do użytku zewnętrznego tj. na skórę i błony śluzowe składa się z obojętnego podłoża w którym rozprowadzane są substancje lecznicze
Podział maści:
Epidermalne, działają na powierzchnię skóry (maści osłaniające, dezynfekujące) Dermatolum, Nitrofurazonum
Endodermalne, działają poprzez naskórek na głębokie warstwy skóry Hydrocortisonum
Diadermalne, wchłaniają się przez skórę i działają ogólnoustrojowo Nitrocard
Ogólna ilość przepisywanej maści: 50 – 100 g
Podłoża do maści:
Z surowców mineralnych:
Vaselinum flavum- wazelina żółta (do oczu 80%)
Vaselinum album – wazelina biała może być do oka
Eucerinum - euceryna, stosowana często do maści endodermalnych
Paraffinum liquidum (Oleum Paraffini) czyli parafina ciekła stosowana do zmiękczania zbyt twardych maści (do oczu 10%)
Paraffinum solidum- parafina stała jako dodatek do utwardzania zbyt miękkich maści
Tłuszcze zwierzęce:
Lanolinum hydricum (do oczu 10%)
Beztłuszczowe:
Unguentum Glyceroli
Żele polietyloglikolowe
Żele silikonowe – najlepsze podłoże do maści ochronnych
Maść zwykła, dobre podłoże !
Unguentum simplex skład Lanolinum anhydricum 10,0
Vaselinum flavum 90,0
Przykład:
Maść do oczu zawierająca 1% hydrocortizon - Hydrocortizonum aceticum
Rp.
Hydrocortisoni acetici 0,1
Vehiculi pro oculi ad 10,0
M.f. unguentum ophthalmicum
D.S. Wiadomo
maści do oczu przepisuje te maści w ilości 5-10 g
Pasty - Pastae
Są to maści o gęstszej konsystencji, bardziej higroskopijne zawierające co najmniej 25% sproszkowanych substancji stałych,
Dłużej działają na skórze lub błonie śluzowej, zdolne do absorbowania i wysuszania wydzieliny;
Mogą być stosowane na ogniska zapalne, pasty żrące hamują wzrost i zniszczenie wybujałej tkanki
Podłoża utwardzające do past: tlenek cynku (Zinci oxydum), talk (Talcum), skrobia pszeniczna (Tritici Amylum), ziemniaczana (Solani Amylum), glinka kaolinowa (Bolus alba)
Przykład:
Pasta o działaniu przeciwgrzybiczym zawierająca 10% Proderminum
Rp.
Prodermini 6.0
Pastae Zinci ad 60.0
M.f. pasta
D.S. Zewnętrznie
Leki galenowe:
leki pochodzenia roślinnego, przygotowane z kory (cortex), owoców (fructus), liści (folia), korzeni (radix), kłączy (rhizoma), nasion (semen), kwiatów (flores), całej rośliny (herba)
Ziółka (species) – wysuszone części roślin, przeznaczone do sporządzania naparów bądź odwarów;
Odwar (decoctum) – zalanie surowca roślinnego wodą,a następnie ogrzewanie w temp. Wrzenia przez 30 min.
Napar (infusum) – zalanie surowca wrzącą wodą i ogrzewanie bez wrzenia ok.15 min.
Wyciąg (extractum) – ekstrakcja surowca roślinnego odpowiednim rozpuszczalnikiem i odparowanie rozpuszczalnika. Zawartość substancji czynnej w wyciągu jest taka jak w surowcu.
Rozróżniamy wyciągi: suche (extracta sicca), płynne (extracta fluida), gęste (extracta spissa)
Nalewka (tinctura) – wytrawianie suchego surowca roślinnego etanolem. Nalewki występują w postaci gotowej, pakowane po 30 g lub więcej pro receptura (krople, mieszanki). 1 g nalewki = 45 – 50 kropli
Przykłady nalewek:
Rp.
Valeriane tincturae lag. 1
D.S. Stosować doustnie 2 razy dziennie po 50 kropli na cukier
Rp.
Cardiol C in guttisla g. 1
D.S. Stosować doustnie 2 razy dziennie po 20 kropli