Wykład 8

Pamięć autobiograficzna

W jaki sposób pamięć może wpędzać nas w kłopoty?

• 1. NIETRWAŁOŚĆ

• 2. ROZTARGNIENIE

• 3. BLOKOWANIE

• 4. BŁĘDNA ATRYBUCJA

• 5. PODATNOŚĆ NA SUGESTIĘ

• 6. TENDENCYJNOŚĆ

• 7. UPORCZYWOŚĆ

Co to są złudzenia pamięciowe ?

• Subiektywne zafałszowanie przez dodanie, pominięcie lub zatopienie w przypominaniu przeszłego doświadczenia /Drever, 1964/

• -błędy pominięcia /ommission/

• - błędy popełnienia /commission) /Schacter/.

• 7% - całkowicie zgodne; 25% całkowicie sprzeczne; pozostałe –różny stopień zgodności /2-3 lata po zdarzeniu/

• -po kilku miesiącach nie zdarzają się całkowicie sprzeczne

• /pytano o okoliczności zdarzenia/

Co obejmuje pamięć autobiograficzna ?

• Pamięć autobiograficzna to świadoma pamięć własnych doświadczeń życiowych

• Doświadczenie obejmuje dane „zimne” i „gorące” odnoszące się do :

• - świata zewnętrznego /społecznego i „pozaspołecznego”

• - samego siebie /doświadczenia odnoszące się do konsekwencji własnych działań; odnoszące się do własnych cech/

• - relacji między sobą a światem zewnętrznym /badania 8 tygodniowych dzieci przez Murraya i Trevarthena (85r.)/

Skrypty jako forma przechowywania doświadczenia

• Skrypty poznawcze - są to reprezentacje sekwencji zdarzeń mających sens dla obserwatora, zawierające informacje o aktorach, rekwizytach, kolejności zdarzeń oraz celu zdarzeniach (Schank, Abelson) np. wizyta u lekarza

• cechą konstytutywną skryptu jest cel, intencja

Doświadczenie życiowe a pamięć autobiograficzna

• Czym jest pamięć autobiograficzna?

• P. autobiograficzna to pamięć deklaratywna odnosząca się do własnej przeszłości /dane semantyczne (fakty) i epizodyczne (narracje, ciągi zdarzeń)

• Czym jest doświadczenie życiowe?

• Elementy deklaratywne /pamięć autobiograficzna/

• +

• Elementy niedeklaratywne /zdolności, umiejętności, ślady przeżytych emocji/ /Maruszewski,2000/

Różnice między pamięcią epizodyczną a autobiograficzną

• P. epizodyczna , p. zdarzeniowa, p. autobiograficzna jako synonimy

• Wyodrębnienie p. autobiograficznej /Baddeley, Brewer, Maruszewski/

• P.epizodyczna wg Tulvinga (1985):

• 1- określone w miejscu i czasie

• 2 – muszą odnosić się do osobistej przeszłości osoby /uczestnik lub obserwator/ jako przypominanie czegoś lub jako przeżywanie na nowo = świadomość autonoetyczna/

• Powstała jako wyspecjalizowany podsystem p. semantycznej, jest skoncentrowana na „JA”

• P. epizodyczna – zaangażowane są płaty czołowe z charakterystyczną asymetrią – lewa kora przedczołowa aktywna przy kodowaniu, a prawa – przy odpamiętywaniu.

• P. semantyczna - przywoływanie danych – aktywna głównie lewa półkula

• P.epizodyczna jako podkategoria p. autobiograficznej /Conway, 1991/

• P. autobiograficzna = określony typ wiedzy.

• Mają z p. epizodyczną pewien wspólny obszar tj. zdarzenia osobiste.

Pamięć autobiograficzna - charakterystyka

• A. Pamięć autobiograficzną stanowią reprezentacje zbioru zdarzeń, które:

• - są uporządkowane sekwencyjne

• - są datowane, tj. posiadają mniej lub bardziej dokładną lokalizację czasową /ślub, rozwód, awans/

• - mają jakiś sens dla jednostki /sprzyjają poczuciu tożsamości, pozytywnej samoocenie/

• - odnoszą się do Ja /jako aktor lub obserwator/.

• B. Pamięć autobiograficzna ma charakter hierarchiczny

P. epizodyczna a p. autobiograficzna

• Epizodyczna- pytania: co, gdzie, kiedy, jak?

Formy pamięci autobiograficznej-Rubin

• Ujęcie Rubina i Conway’a

• Rubin (1996) /kryterium: kodowanie- dużo danych obrazowych/

• Conway (1996) /kryterium: lokalizacja czasowa danych/ młodsze do 2 lat bardziej obrazowe, strasze schematowe

• Pamięć biograficzną wg Rubina tworzą:

• Narracje werbalne /historie aprobowane społecznie/

• Elementy obrazowe /pamięć „fleszowa”/

• Emocje /np. w depresji przypominamy sobie przykre epizody/

Formy pamięci autobiograficznej - Conway

• Conway (1996) /kryterium: lokalizacja czasowa danych/

• Pamięć okresów życia /studia, narzeczeństwo/

• Pamięć zdarzeń ogólnych /cykliczne np. egzaminy, pojedyńcze np. egz. Na prawo jazdy/

• Pamięć zdarzeń specyficznych /pokonanie stromego stoku/

• W pamięci konstruujemy wspomnienia

Determinanty trwałości przechowywania w pamięci autobiograficznej

• Czas / krzywa Ebbinghausa (1885) i Linton (1975). Czas nie pracuje na rzecz wierności odtwarzania zdarzeń. Zdarzenia autobiograficzne - wolniejsze tempo zapominania.

• Pojemność schematów pojęciowych podczas kodowania /grupy elementów np. W mnemotechnikach. Uwaga na błędy zbyt ogólnych schematów/.

• Wyrazistość zdarzenia /głębia kodowania/

• Znak emocjonalny zdarzenia /brak jednoznacznych danych/

Specyficzne zjawiska w pamięci autobiograficznej

• Efekt względnej świeżości

• Amnezja wczesnodziecięca

• Reminiscencja

Efekt względnej świeżości

• Polega na tym, że wiele naszych wspomnień pochodzi z ostatniego roku. Ludzie proszeni o swobodne przypominanie wydarzeń z własnej przeszłości, wykazują, że informacje na temat zdarzeń z ostatniego roku stanowią od 1/3 do 2/3 wszystkich wspomnień (Berscheid, 1994).

• - Może to się wiązać z koniecznością wykorzystania ich w procesie adaptacji społecznej. Klasyczne teorie uczenia i zapominania wskazują na kolejny mechanizm, określany jako krzywa zacierania śladu pamięciowego.

Amnezja wczesnodziecięca

• Polega na niemal całkowitej niepamięci zdarzeń, które miały miejsce przed 5 rokiem życia (Berscheid, 1994; Baddeley, 1993).

• Jest to sprzeczne z doniesieniami wielu terapeutów, którzy twierdzą, że ich pacjenci przypominali sobie zdarzenia sprzed ukończenia 2 roku życia.

Reminiscencja

• Reminiscencja polega na na tym, że ludzie po przekroczeniu 50 roku życia lepiej - niż wynikałoby to z przebiegu krzywej zapominania - pamiętają zjawiska z okresu, kiedy mieli od 10 do 30 lat (Berscheid, 1994; Rubin, Wetzler, Nebes, 1986).

Pamięć a emocje

• Na pamięć wpływają zarówno emocje silne, które niekiedy są związane ze zdarzeniami traumatycznymi, jak też emocje o mniejszej sile.

Czy możemy wierzyć własnej pamięci?
Fałszywe wspomnienia

• FILM

Psychologia zeznań świadków

• Efekt lampy błyskowej /Brown i Kulik/

• Inflacja wyobraźni /fałszywe wspomnienia/

• Wspomnienia wyparte i odzyskane /Loftus/

• Pamięć tunelowa /Safer, Christianson/

• Nazwiska: Schecter, Tulving, Brewer, Rubin, Conway, Linton, Brown i Kulik, Loftus