OZNAKOWANIE POJAZDÓW

Rozwój motoryzacji w kraju powoduje coraz większe zagęszczenie dróg pojazdami, a zwłaszcza pojazdami samochodowymi. Duże natężenie ru­chu drogowego powoduje z kolei większe zagrożenie dla wszystkich uczestników ruchu drogowego, środowiska naturalnego, warunków ko­munikacyjnych itp., a przewóz materiałów niebezpiecznych w tym ru­chu bardzo powiększa to zagrożenie.

Jednym ze środków zwiększających bezpieczeństwo przewozu. ma­teriałów niebezpiecznych jest skuteczne oznakowanie pojazdów z tymi materiałami. Ponieważ rodzaj i stopień zagrożenia większości materiałów jest różny, oznakowanie pojazdów jest również zróżnicowane. Pojazdy z materiałami o ogólnym stopniu zagrożenia są więc oznakowywane tylko odblaskowymi tablicami ostrzegawczymi, mającymi na celu je­dynie ostrzec uczestników ruchu przed takim pojazdem. Pojazd taki może stworzyć zagrożenie wówczas, gdy doszłoby z tym pojazdem do wypadku drogowego, do uszkodzenia opakowania z materiałem niebezpiecznym, uszkodzenia cysterny itp.

Natomiast pojazdy z materiałami szczególnie niebezpiecznymi są ozna­kowywane jednocześnie odblaskowymi tablicami ostrzegawczymi z nu­merami rozpoznawczymi i nalepkami ostrzegawczymi. Oznakowanie to ma na celu zarówno ostrzec uczestników ruchu przed bliżej określonym rodzajem niebezpieczeństwa, jak i poinformować ich o sposobie zacho­wania się przed takim pojazdem, np: nie palić tytoniu w pobliżu pojazdu, na których znajdują się nalepki ostrzegawcze przed materiałem ciekłym zapalnym, stwarzającym niebezpieczeństwo ognia (pożaru).

Ponadto oznakowanie pojazdów odblaskowymi tablicami ostrzegaw­czymi z numerami rozpoznawczymi ma na celu ułatwienie przybywającej ekipie ratowniczej do miejsca zagrożenia, spowodowanego przewożonym

materiałem niebezpiecznym szybkie rozpoznanie tego zagrożenia i rodzaju przewożonego materiału.

Odblaskowe tablice ostrzegawcze

Każdy pojazd samochodowy, przewożący materiały niebezpieczne o ogól­nym stopniu zagrożenia , powinien być oznakowany dwiema odblaskowymi tablicami ostrzegawczymi bez numerów rozpoznawczych. Obowiązek taki nie dotyczy , ciągników rolniczych z przyczepą. Tablice te powinny być prostokątne o bokach 40X30 cm, barwy pomarańczowej odblaskowej oraz dookoła otoczone czarnym nie odblaskowym paskiem o szerokości nie przekraczającej 15 mm .

- w normalnych warunkach przewozu powinna ona zawierać współrzędne trójchromatyczne leżące wewnątrz pola wykresu kolorymetrycz­nego, utworzonego przez połączenie następujących współrzędnych:

X = 0,52 0,52, 0,578 0,618

y - 0,38 0,40 0,422 0,38

- współczynnik luminancji barwy odbitej powinien równać się ~0,12, a środek odniesienia E, światło wzorcowe C, normalny kąt padania 45° i kąt obserwacji 0°,

- współczynnik natężenia światła odbitego przy kącie oświetlenia 5°, obserwowany pod kątem 0,2° powinien wynosić nie mniej niż 20 kandeli na lux na m².

Jedna z tych tablic powinna być umieszczona na przedniej ścianie kabiny pojazdu i po lewej jej stronie, prostopadle do podłużnej płasz­czyzny symetrii pojazdu oraz nie niżej niż 0,5 m i nie wyżej niż 2 m od jezdni . Jeżeli konstrukcja kabiny uniemożliwia umieszczenie tablicy w powyższy sposób, można ją umieścić w innym odpowiednim miejscu pod warunkiem, że będzie dobrze widoczna z przodu pojazdu przez kierujących pojazdami nadjeżdżającymi z .przeciwnego kierunku.

Druga tablica powinna być umieszczona na tylnej ścianie skrzyni ła­dunkowej pojazdu i po lewej jej stronie, prostopadle do podłużnej pła­szczyzny symetrii pojazdu oraz nie wyżej niż 2 m od jezdni. Jeżeli pojazd nie jest wyposażony w skrzynię ładunkową, tablicę można umie­ścić w innym odpowiednim miejscu, ale nie niżej niż 0,5 m od jezdni . W razie przewozu materiału niebezpiecznego na naczepie lub przyczepie, tablica ta powinna być umieszczona odpowiednio z tyłu na­czepy.

Po wyładowaniu materiałów niebezpiecznych, tablice nie mogą być widoczne na pojeździe poruszającym się po drodze. Dlatego też powinny

być one umieszczone na pojeździe tak, aby można je było zaraz po wy­ładowaniu materiałów zakryć, odwrócić lub zdjąć z pojazdu. Obowiązek ten nie dotyczy cystern, których wnętrze po wyładowaniu materiałów nie zostało oczyszczone (odgazowane).

Odblaskowe tablice ostrzegawcze z numerami rozpoznawczymi

Materiały szczególnie niebezpieczne mogą być przewożone w odpowiednio przystosowanych cysternach. Każdemu z tych materiałów nadane zostały dwa odpowiednie numery rozpoznawcze, tj. numer rozpoznawczy nie­bezpieczeństwa składający się z dwóch lub trzech cyfr i numer rozpo­znawczy materiału, składający się z czterech cyfr.

numer rozpoznawczy niebezpieczeństwa składa się z dwóch lub trzech cyfr, które wskazują następujące niebezpieczeństwa:

2 - emisję gazu spowodowaną ciśnieniem lub reakcją chemiczną,

3 - łatwopalność cieczy (par) i gazów,

4 - łatwopalność materiałów stałych,

5 - działanie utleniające (podtrzymujące palenie),

6 - działanie trujące,

8 - działanie żrące,

9 - niebezpieczeństwo samorzutnej i gwałtownej reakcji.

0 - brak dodatkowego zagrożenia.

Podwójna cyfra wskazuje intensywność głównego niebezpieczeństwa. Jeżeli niebezpieczeństwo materiału jest określone tylko jedną cyfrą, to po takiej cyfrze znajduje się zero.

Poza wymienionymi wyżej cyframi wprowadzony został dodatkowy znak „X", który - umieszczony przed numerem rozpoznawczym nie­bezpieczeństwa - oznacza absolutny zakaz zetknięcia się (kontaktu) danego materiału z wodą, np, potasu, sodu, ponieważ materiały takie reagują niebezpiecznie z wodą.

Niżej wymienione numery rozpoznawcze niebezpieczeństwa wskazują na:

20 - gaz obojętny,

22 - gaz schłodzony,

223 - gaz schłodzony palny,

225 - gaz schłodzony. utleniający (podtrzymujący palenie),

23 - gaz palny,

236 - gaz palny i trujący,

239 - gaz palny mogący powodować samorzutną i gwałtowną reakcję,

25 - gaz utleniający (podtrzymujący palenie),

26 - gaz trujący,

265 - gaz trujący i utleniający (podtrzymujący palenie),

266 - gaz silnie trujący,

268 - gaz trujący i żrący,

286 - gaz żrący i trujący,

30 - ciecz zapalną (temperatura zapłonu od 21°C do 100°C),

33 - ciecz łatwo zapalną (temperatura zapłonu niższa niż 21°C),

X333 -ciecz samozapalną reagującą niebezpiecznie z wodą,

336 - ciecz łatwo zapalną i trującą,

338 - ciecz łatwo zapalną i żrącą,

X338 - ciecz łatwo zapalną i żrącą reagującą niebezpiecznie z wodą,

339 - ciecz łatwo zapalną mogącą powodować samorzutną i gwałtowną reakcję,

39 - ciecz zapalną mogącą powodować samorzutną i gwałtowną reakcję,

40 - materiał stały zapalny,

X423 - materiał stały zapalny reagujący niebezpiecznie z wodą, wydzie­lający gazy zapalne,

44 - materiał stały zapalny, w podwyższonej temperaturze, znajdu­jący się w stanie stopionym,

446 - materiał stały zapalny i trujący, w podwyższonej temperaturze, znajdujący się w stanie stopionym,

46 - materiał stały zapalny i trujący,

50 - materiał utleniający (podtrzymujący palenie),

539 - nadtlenek organiczny zapalny,

558 - materiał silnie utleniający (podtrzymujący palenie) i żrący,

559 - materiał silnie utleniający (podtrzymujący palenie) mogący po­wodować samorzutną i gwałtowną reakcję,

589 - materiał utleniający (podtrzymujący palenie) i żrący mogący po­wodować samorzutną i gwałtowną reakcję,

60 - materiał trujący lub szkodliwy,

63 - materiał trujący lub szkodliwy i zapalny (temperatura zapłonu od 21°C do 55°C),

638 - materiał trujący lub szkodliwy oraz zapalny (temperatura za­płonu od 21°C do 55°C) i żrący,

66 - materiał silnie trujący,

663 - materiał silnie trujący i zapalny (temperatura zapłonu nie wyż­sza niż 55°C),

68 - materiał trujący lub szkodliwy i żrący,

69 - materiał trujący lub szkodliwy mogący powodować samorzutną i gwałtowną reakcję,

80 - materiał żrący lub wykazujący mniejszy stopień działania żrą­cego,

X80 - materiał żrący lub wykazujący mniejszy stopień działania żrące­go, reagujący niebezpiecznie z wodą,

83 - materiał żrący lub wykazujący mniejszy stopień działania żrą­cego oraz zapalny (temperatura zapłonu od 21°C do 55°C),

839 - materiał żrący lub wykazujący mniejszy stopień działania żrą­ego oraz zapalny (temperatura zapłonu od 21°C do 55°C), mo­gący powodować samorzutną i gwałtowną reakcję,

85 - materiał żrący lub wykazujący mniejszy stopień działania żrą­cego oraz utleniający (podtrzymujący palenie),

856 - materiał żrący lub wykazujący mniejszy stopień działania żrą­cego oraz utleniający (podtrzymujący palenie) i trujący,

86 - materiał żrący lub wykazujący mniejszy stopień działania żrą­cego oraz trujący,

88 - materiał silnie żrący,

X88 - materiał silnie żrący, reagujący niebezpiecznie z wodą,

883 - materiał silnie żrący i zapalny (temperatura zapłonu od 21°C do 55°C),

886 - materiał silnie żrący i utleniający (podtrzymujący palenie),

885 - materiał silnie żrący i trujący,

X886 - materiał silnie żrący i trujący, reagujący niebezpiecznie z wodą, 89 - materiał żrący lub wykazujący mniejszy stopień działania żrą­cego,, mogący powodować samorzutną i gwałtowną reakcję.

Numery rozpoznawcze niebezpieczeństwa i materiału powinny być wykonane z czarnych cyfr o wysokości 100 mm i grubości linii - 15 mm. Numer rozpoznawczy niebezpieczeństwa powinien być umieszczony w górnej części (w liczniku) odblaskowej Tablicy ostrzegawczej, przy czym tablica ta powinna być przedzielona w połowie jej wysokości po­ziomą czarną linią o grubości 15 mm. W dolnej części (w mianowniku) tej tablicy powinien być umieszczony numer rozpoznawczy materiału . Ponadto numery rozpoznawcze powinny być nieścieralne i tak wykonane, aby ich czytelność była zapewniona również po piętnasto­minutowym przebywaniu w ogniu.

Warunki umieszczania z przodu i z tyłu jednostki transportowej od­blaskowych tablic ostrzegawczych z numerami rozpoznawczymi są takie same, jakie obowiązują przy umieszczaniu tablic bez numerów rozpo­znawczych. Jeżeli jednostka transportowa składa się z samochodu-cysterny i przyczepy-cysterny, w których znajdują się dwa różne materiały szczególnie niebezpieczne, zarówno pojazd samochodowy, jak i przyczepa powinny być z przodu i z tylu oznakowane odblaskowymi tablicami ostrzegawczymi zaopatrzonymi w odpowiednie numery rozpoznawcze przewożonych materiałów.

W razie przewozu w jednej cysternie, ale w oddzielnych komorach, dwóch lub więcej różnych materiałów szczególnie niebezpiecznych , na bokach każdej komory takiej cysterny powinny być umieszczone odblaskowe tablice ostrzegawcze z naniesionymi numerami rozpoznawczymi przewożonych materiałów. Tablice te powinny być umieszczone równolegle do osi podłużnej pojazdu i w taki sposób, aby były dobrze widoczne. Przy tego rodzaju oznakowaniach, tablice przednia i tylna powinny być bez numerów rozpoznawczych.

Jeżeli w kontenerze-cysternie o pojemności większej niż 3000 1 jest w ruchu międzynarodowym przewożony tylko jeden materiał niebezpieczny, odblaskowe tablice ostrzegawcze z nu­merami rozpoznawczymi powinny być umieszczone również na bocznych ścianach takiej cysterny. W tym przypadku boczne tablice mogą być za­stąpione samoprzylepną folią, odpowiednim pomalowaniem lub innym podobnym sposobem, jeżeli użyty do tego celu materiał będzie z jednej strony odporny na warunki atmosferyczne (deszcz, promienie słoneczne, niską temperaturę), a z drugiej - zapewni trwałość i skuteczność oznakowania.­ Obowiązek umieszczenia tablic z numerami rozpoznawczymi na bo­kach komór nie dotyczy cystern, w których są przewożone w ruchu krajowym benzyna i olej napędowy klasy 3 jednocześnie w oddzielnych komorach. Pojazdy samochodowe z takimi cysternami mogą być oznako­wane tylko z przodu i z tylu odblaskowymi tablicami ostrzegawczymi, jeżeli na tych tablicach będą umieszczone numery rozpoznawcze prze­wożonej benzyny, tj. numer „33/1203". Po wyładowaniu materiału z cy­sterny i po jej oczyszczeniu (odgazowaniu) wnętrza, tablice te nie po­winny być widoczne; powinny być one zdjęte, odwrócone lub zakryte.

Nalepki ostrzegawcze

W celu zapewnienia dobrej widoczności i czytelności, nawet w złych wa­runkach atmosferycznych, nalepki ostrzegawcze umieszczane na pojazdach powinny być o boku 30 cm, otoczone na całym obwodzie czarną linią w odległości 5 mm od krawędzi. Powinny być one ustawione na wierzchołku tak, aby ich symbol był skierowany do góry. Ponadto nalepki te powinny być wykonane z takiego materiału, który:

- byłby przez cały czas przewozu materiału niebezpiecznego odporny na działanie warunków atmosferycznych (deszcz, promienie słoneczne, niską temperaturę);

- zapewniłby dobrą widoczność i czytelność barwy i symbolu nalepki przez uczestników ruchu, znajdujących się w pobliżu pojazdu;

- umożliwiłby łatwe naklejenie na ścianę pojazdu, a po wyładowaniu przewożonego materiału - zdjęcie nalepki z pojazdu; zdjęcie na, lepki nie jest obowiązkowe, jeżeli są warunki umożliwiające zakrycie jej materiałem o barwie odpowiadającej barwie ściany pojazdu. Obowiązek zdjęcia lub zakrycia nalepek nie dotyczy cystern, których

wnętrze po wyładowaniu materiału nie zostało dokładnie oczyszczone (odgazowane) z pozostałości przewożonego materiału; w tym przypadku nalepki powinny pozostać na cysternie aż do czasu oczyszczenia (odgazo­wania) jej wnętrza.

Poza oznakowaniem odblaskowymi tablicami ostrzegawczymi cystern przewożących materiały szczególnie niebezpieczne, cysterny te powinny być ponadto oznakowane trzema odpowiednimi na­lepkami ostrzegawczymi. Obowiązek ten nie dotyczy tylko tych gazów klasy 2, przy których nazwie nie jest podany numer nalepki ostrzegawczej, a jest podany tylko znak ~~

Nalepki ostrzegawcze powinny być umieszczone:

- dwie na bocznych ścianach, ale w połowie wysokości i w pobliżu tyłu cysterny,

- jedna na prawej połowie tylnej ściany cysterny i możliwie w połowie jej wysokości.

W razie przewozu materiału niebezpiecznego, przedstawiającego jedno­cześnie dwa główne niebezpieczeństwa (np. niebezpieczeństwo zapalenia i niebezpieczeństwo zatrucia), cysterna powinna być oznakowana dwoma różnymi rodzajami nalepek ostrzegawczych, tzn. trzema nalepkami jed­nego wzoru i trzema nalepkami innego wzoru.

W razie przewozu w oddzielnych komorach jednej cysterny jedno­cześnie dwóch lub więcej różnych materiałów niebezpiecznych, wymagane jest umieszczenie odpowiednich nalepek ostrzegawczych na obu bokach każdej komory cysterny. Natomiast na tylnej ścianie takiej cysterny po­winna być umieszczona tylko jedna nalepka każdego wzoru spośród nalepek umieszczonych na bocznych ścianach komór cysterny.

Nalepki ostrzegawcze na pojazdach z materiałami promieniotwórczymi

Każdy pojazd przewożący materiał promieniotwórczy klasy 7 powinien być oznakowany tylko trzema nalepkami ostrzegawczymi nr 7D. Powinny one być umieszczone:

- jedna na środku tylnej ściany pojazdu,

- dwie na środku bocznych ścian takiego pojazdu.

Napisy ostrzegawcze na pojazdach z czteroetylkiem ołowiu i z podobnymi substancjami trującymi

Poza oznakowaniem odblaskowymi tablicami i nalepkami ostrzegawczy­mi, pojazdy przewożące czteroetylek ołowiu, czterometylek ołowiu lub mieszaninę alkilatów ołowiu z organicznymi związkami chlorowców (np. ciecz etylową) klasy 6.1 powinny być ponadto oznakowane napisem ostrzegawczym o następującej treści: „W razie rozlania się cieczy nie zbliżać się do pojazdu bez maski przeciwgazowej oraz rękawic i butów ochronnych z gumy lub tworzywa sztucznego". Napis taki powinien być umieszczony na prostokątnej tablicy o bokach 40X30 cm. Tło tablicy powinno być białe, a litery czarne.