Dawniej drewno- jedyny surowiec powszechnie stosowany: schronienie, opał
Połowa XVIIIw – gospodarstwo leśne w Polsce
Sposoby zagospodarowania lasu:
-zrębowy- las dzieli się na działki rębne, które się wycina a następnie odnawia po kolei
-przerębowy- odnowienie naturalne. Do przebudowy d-stanu potrzebujemy sadzonek ( uzupełnienie odnowień naturalnych)
Sosna Taborska- Napoleon-na maszty
System- każda całość, która ma inne właściwości niż suma właściwości wszystkich tych części.
Genetyka i
Selekcja drzew
Kryteria zrównoważonego leśnictwa:
1. Utrzymywanie i właściwe powiększanie zasobów leśnych oraz ich wkładu do
globalnego cyklu węglowego;
2. Utrzymywanie ekosystemów leśnych w zdrowiu i żywotności;
3. Utrzymywanie i popieranie produkcyjnych funkcji lasów (drewno i inne produkty
leśne);
4. Utrzymywanie, ochrona i właściwe powiększanie różnorodności biologicznej w
ekosystemach leśnych;
5. Utrzymywanie, ochrona i właściwe powiększanie ochronnych funkcji w gospodarce
leśnej (zwłaszcza gleb i wód); oraz
6. Utrzymywanie innych społeczno-gospodarczych funkcji i warunków.
Erozja genetyczna- użytkując najlepsze drzewa pozostawiamy te gorsze które właśnie dają nowe pokolenie
Przyczyna: człowiek + niewłaściwie prowadzona selekcja
O decyzji decydującej o zrębach/ Przerębach zalezy odnowienie:
- dobre bądź złe
-co zostanie- potomstwo
Rębnie częściowe
Cięcia:
-przygotowawcze
-obsiewne
-odsłaniające
-uprzątające
Proweniencja- pochodzenie
IUFRO- International, Union Forest Research Organisation
Międzynarodowa unia lesnych organizacji badawczych
W plantacjach nasiennych unikamy klonów w pobliżu siebie z tego samego drzewa, może dojść do samozapylenia
Depresja wschodnia osobników pochodzących z tego samego drzewa doborowego 25
% osobników jest złe, bardzo często po samozapyleniu występują puste nasiona- niezdolność systemu chlorofilu
Enzymy- białka funkcjonalne
-homozygoty AB
-heterozygoty BB
Przechowywanie nasion:
-buk do 5 lat
-dąb 2 lata
-dąb bezszypułkowy w ogóle się nie przechowuje
Dryf genetyczny:
-dzieje się w naturalnych populacjach
- w małych populacjach rzadkie allele zanikają
Wrażliwość populacji na dryf mierzy się efektywność, wielkość populacji
Efekt wielkości populacji
EWP= np.
M=1
F=100
F=100
Zasady selekcji drzew stosowane w LP
1.Ustawa z dnia 7 VI 2001 o leśnym materiale rozmnożeniowym
2.Program zachowania lesnych zasobów genowych i hodowlanych, selekcja drzew leśnych w Polsce na lata 1991-2010. DGLP i IBL Warszawa
3.zarządzenie nr, 7A DG LP z dnia 7 VI 2006 (zał nr.1)
Bazy nasienne:
-selekcja populacyjna
*GDN- gospodarcze drzewostany nasienne
*WDN- wyłączone drzewostany nasienne
*UP – uprawy pochodne
-selekcja indywidualna
*drzewa doborowe ( drzewa mateczne)
*rodowe plantacje nasienne ( plantacyjne uprawy nasienne)
*klonowe plantacje nasienne
GDN- nie można uzytkować rębnie dopóki nie zostaną zebrane nasiona
WDN
-ze względu na swoją funkcje wyłączone z planu cięć
-zadaniem jest produkcja nasion
-najlepsze populacje
Z GDN i WDN wybieramy drzewa doborowe i z nich zbieramy szyszki
Z drzew doborowych pozyskuje się nasiona, które dają siewki, a ztych siewek zaklada się plantacje nasienne- do pozyskaia nasion
Rody- półrodzeństwo:
-plantacyjne uprawy nasienne
-rodowe plantacje nasienne
Klon- wegetatywne potomstwo drzewa doborowego- wszystkie razem stanowią 1 klon
Tworzenia bloków upraw pochodnych
Plantacje nasienne:
-generatywne- plantacje upraw nasiennych
*drzewo doborowe- minimum 60 drzew (rodów), osobno z każdego drzewa zbieramy nasiona i zakładamy plantacje nasienne, nie może dojśc do pomieszania genów!!!
-wegetatywne- klon (wszystkie osobniki z 1 drzewa doborowego)
Żeby założyć plantację klonową należy wybrać 60drzew
Rodzaje LMP:
Źródło nasion- drzewa rosnące na określonym obszarze z których pobierane są nasiona
Drzewostan-zespól drzew o zbliżonych cechach morfologicznych, rosnących w bezpośrednim sąsiedztwie i wzajemnie na siebie oddziałujących.
Plantacje nasienne- grupa wyselekcjonowanych klonów lub rodów zagospodarowaną lub izolowaną w sposób zapobiegający zapyleniu ze źródeł zewnętrznych, prowadzoną w celu uzyskania obfitych zbiorów łatwo pozyskiwanych nasion
Drzewo mateczne- drzewo wykorzystywane do pozyskania LMR poprzez kontrolowane lub niekontrolowane zapylenie określonego drzewa, wykorzystywanego jako osobnik zeński pyłkiem 1 lub wielu drzew
Klon-grupa osobników o jednym skaldzie genetycznym pozyskanych z jednego osobnika w drodze rozmnażania bezpłciowego
Mieszanka klonów- grupa różnych zidentyfikowanych klonów zmieszanych w określonych proporcjach
Kategorie LMR:
I ze zidentyfikowanego źródła
-źródła nasiona
-GDN
II wyselekcjonowany
-WDN
III Kwalifikowany
-drzewa mateczne
-plantacje nasienne (rodowe i klonowe)
-klony
-mieszanki klonów
IV przetestowany
-drzewostany WDN
-drzewa mateczne
-plantacje nasienne (rodowe i klonowe)
-klony
-mieszanka klonów
Kryteria wyboru drzewostanów nasiennych:
1.LMP musi stanowić drzewostan
2.Znajdować się w jednym regionie pochodzenia
3.Skladać się z osobników na tyle podobnych aby je zaliczyć do jednej populacji
4.być wolnym od organizmów szkodliwych
5.być położonym na tyle daleko od gorszej populacji tego gatunku aby nie zachodziło krzyżowanie.
6.skłądać się z co najmniej 150 osobników
7.zajmowac pow. nie mniejszą niż 5ha (bk,db,jd,so,św) lub 2ha (pozostałe gatunki)
8.być w wieku umożliwiającym końcową ocenę cech produkcyjnych, jakościowych i zdrowości.
9.być przystosowanym do warunków swojego środowiska- regionu pochodzenia
10.cechy jakościowe powinny być lepsze niż niż przeciętne w regionie pochodzenia, pod względem prostości strzały, ugałęzienia, oczyszczania pnia, skrętu włókien
11.posiadać wyższą produkcyjność niż przeciętna dla regionu pochodzenia.
Cięcia selekcyjne- usunięcie drzew wadliwych.
GDN- wykonujemy cięcia selekcyjne
WDN
-cięciea selekcyjne i cięcia sanitarne (selekcja negatywna) cięcia selekcyjno-sanitarne
-selekcja pozytywna- rozluźnienie d-stanu wybór drzew nasiennych najlepszych
-porządkowanie nalotów i podrostów
-stymulowanie kwitnienia i obradzania
Musimy posiadać wiadomości na temat kwitnienia i obradzania poszczególnych gat.:
Sosna- kwitnie maj 05
-zapłodnienie czerwiec 06
- szyszka wrzesień 07
Nasiona sosny rozwijają się przez 24 miesiace, czyli 2 sezony wegetacyjne (3 lata)
Świerk 1 sezon wegetacyjny (2 lata)
WDN jest zagospodarowany razem ze swoja otuliną.
Problemem dla drzewostanów nasiennych nie są inne gatunki w otulinie ale ten sam gatunek. Trzeba wykonywać cięcia selekcyjne (negatywne)
Cięcia rozluźniające- zwiększenie urodzaju nasion na najlepszych drzewach (drzewa o najlepszych koronach)
Porządkowanie podrostów( problem w dojściu do drzewa matecznego) i nalotów ( nie przeszkadzają)
Porządkowanie- usuwanie tylko spod drzew nasiennych
Drzewostany zachowawcze- d-stany lokalne nie spełniające innych kategorii (rodzimość to ich najlepsza cecha). Nie możemy z nich korzystać bo nie są wpisane do rejestru ze względu nie sełnienia odpowiednich kryteriów.
Siewki i drzewa mateczne tworzą rody
Siewki na drodze wegetatywnej tworzą klony
Technika zakładania taka sma dla klonów i rodów tylko róznica jest w materiale rozmnożeniowym
Zalety plantacji nasiennej:
-zysk
-łatwy zbiór( wysoka jakoś nasion)
-wysokie urodzaje (plantacje zakładane w dobrych warunkach)
-potencjał genetyczny nasin!!!
Wybór miejsca pod plantację:
-brak sąsiednich konkurencji- zdolność do zapylenia spada wraz z odległością
-izolacja
-warunki siedliskowe na określonym miejscu
*nie może być zmrozowiska
*żyzne gleby
*powinno być ciepłe siedlisko (stoki południowe i zachodnie)
Produkcja sadzonek na plantacji:
-wybieramy więźbę- luźna bo drzewa leśne są wysokopienne
6x6-urzędowa więźba do zakładania plantacji.
-selekcja na plantacji
*schematyczna- ani negatywna ani pozytywna wszystko jest takie same
-sadzenie:
*wbijamy paliki na których piszemy nr klonu który ma przy nim rosnąć
Trzeba dokładnie rozplanowac rozmieszczenie klonów na plantacji, nie można posadzić drzew tego samego klonu aby nie doszlo do samozapylenia, gdyż będą wady!!! Drzewa tego samego klonu muszą być odizolowane od siebie innym klonami
*gdy następuje 1 cięcie wycinamy izolatora drzewa tego samego klon zbliża się siebie, kolejne cięcie jest takie samo
Dlaczego z góry musimy zaplanować??:
-żadne cięcie nie może wyeliminować jakiegoś klonu z plantacji
-cięcia nie mogą doprowadzić do bezpośredniego sąsiedztwa drzew tego samego klonu
2 szkoły sadzenia
-rozmieszczenie schematyczne- przed komputeryzacją
-rozmieszczenie losowe
*co 2 rząd. Co drugie drzewo wycinamy- a*a
*znowu wycinamy co 2 -
* - 2a*2a
-planujemy z góry 3 cięcia
-z góry wiemy który szczep będzie usunięty
-planujemy rozmieszczenie
Plantacja powinna posiadać 60 klonów po 16 drzew
Musimy uniknąc samozapylenia
Błędy:
- drzewo roznące nie zgadza się z nr klonu na schemacie, błąd umiarkowany
-sąsiedztwo jednorodnych szczepów- likwidacja sąsiedztwa
-na plantacji znajduje się drzewo które być nie powinno
Zmiennośc genu w drzewostanie będzie większa niż zmienność na plantacji