Zagadnienia do egzaminu
Hjp jako dyscyplina językoznawcza.
Głowne tendencje rozwojowe polszczyzny a periodyzacja dziejów.
Periodyzacja historycznojęzykowa a historycznoliteracka.
Pochodzenie polskiego języka literackiego (problemy dyskusyjne, m.in. udział poszczególnych dialektów w kształtowaniu polskiego języka literackiego)
Piśmiennictwo okresu stp. jako wyraz rozwoju kultury intelektualnej
Wpływy obce w zakresie słownictwa na język polski (j. czeski, niemiecki, włoski, francuski, angielski, rosyjski, łaciński, języki ruskie i orientalne).
Rola łaciny w dziejach polskiej wspólnoty komunikatywnej
Zmiany znaczeniowe wyrazów. Archaizmy – ich typy. Archaizacja.
Rozwój języka polskiego w poszczególnych epokach i wiekach (ewolucja systemu gramatycznego i leksyki).
Odrodzenie – język i kultura.
Przekłady Pisma św. w średniowieczu i odrodzeniu. Działalność translatorska jako czynnik stylo- i normotwórczy (Górnicki, Bazylik, Petrycy). Kształtowanie się normy językowej w XVI wieku ( rola drukarzy, polemiki językowe ortografie, gramatyki, autorytety językowe) i w XVII w
Barok w języku
Wśród oratorów staropolskich
Oświecenie – zmiany w pojmowaniu roli języka narodowego
Przełom romantyczny a zagaDnienia języka.
Polszczyzna okresu zaborów.
Zróżnicowanie polszczyzny w okresie międzywojennym
Język polski w czasie II wojny światowej
Rozwój współczesnej polszczyzny (po 1945 r.)
Odbicie dziejów kultury materialnej i duchowej w słownictwie staropolskim
Dzieje polskiej leksykografii (okres stp. - XX w. SJPDor); założenia leksykograficzne słowników: Mączyńskiego, Knapiusza, Troca, Lindego, wileńskiego, warszawskiego, Doroszewskiego; współczesne słowniki historyczne
Onomastyka jako dyscyplina językoznawcza (przedmiot, zakres, metody, osiągnięcia). Nazwy miejscowe i osobowe - klasyfikacja. Staropolskie nazwy miejscowe i osobowe.
Dzieje polskiej grafii i ortografii
Rozwój wiedzy o języku polskim - rola i znaczenie podręczników gramatyki (doba średniopolska - oświecenie - preromantyzm).
Mickiewicz w dziejach języka polskiego. Rola wielkich pisarzy w rozwoju polszczyzny.
Język artystyczny w różnych okresach literackich, język i styl wybranych autorów (np. Język i styl Słowackiego na tle języka epoki i konwencji artystycznych).
Lektura podstawowa (podręczniki)
Stanisław Dubisz, Język - Historia - Kultura, Warszawa 2002
Zenon Klemensiewicz, Historia języka polskiego, Warszawa 1974 i nast.
Tadeusz Lehr-Spławiński, Język polski. Pochodzenie, powstanie, rozwój, Warszawa 1978.
Halina Rybicka-Nowacka, Szkice z dziejów polskiego języka literackiego, Warszawa 1990
Teresa Skubalanka, Historyczna stylistyka języka polskiego, Warszawa 1984.
Stanisław Urbańczyk, Prace z dziejów języka polskiego, Wrocław 1979
Bogdan Walczak, Zarys dziejów języka polskiego, Poznań 1995
Nauka o języku dla polonistów, red. Stanisław. Dubisza, Warszawa
Współczesny język polski, red. Jerzy Bartmińskiego, Wrocław 1993, s. 191-211 (lub wyd. popr. Lublin 2001)
Lektura szczegółowa
Irena Bajerowa, Badania języka osobniczego jako metodologiczny problem historii języka, [w:] Język osobniczy jako przedmiot badań lingwistycznych, red. J. Brzeziński, Zielona Góra 1988, s. 7-14.
Irena Bajerowa, Kształtowanie się systemu polskiego języka literackiego w XVIII wieku, Wrocław 1964
Irena Bajerowa, Polski język ogólny XIX wieku. Stan i ewolucja, t. I-II, Katowice 1986, 1992.
Irena Bajerowa, Strukturalna interpretacja historii języka, „Język Polski” 1969, z. 2, s. 81-103.
Barbara Bartnicka, Studia nad językiem pisarzy, Warszawa 1992.
Barok w polskiej kulturze, literaturze i języku. Materiały konferencji naukowej, red. Marian Stępień, Stanisław Urbańczyk, Warszawa 1992
Marian Borecki, Hugo Kołłątaj jako miłośnik i obrońca języka polskiego, Zeszyty Naukowe UJ, Filologia Polska,z.2, Kraków 1956, s.137-157
Maria Brzezinowa, Język ludowy na oświeceniowej scenie, "Język Polski" 1976, z. 5
Danuta Buttler, Rozwój semantyczny wyrazów polskich, Warszawa 1978
Encyklopedia wiedzy o języku polskim (hasła: onomastyka, toponomatyka, nazwy miejscowe - podział).
Jan S. Bystroń, Nazwiska polskie, Warszawa 1993;
Witold Cienkowski, Tajemnice imion własnych, Warszawa 1992,
Czterechsetlecie unii brzeskiej. Zagadnienia języka religijnego, red. Zenon Leszczyński, Lublin 1998.
Wanda Decyk, Kształtowanie się świadomości językowej w XVI wieku, "Poradnik Językowy", 1997,z.9
Stanisław Dubisz, Archaizacja w XX-wiecznej polskiej powieści historycznej o średniowieczu, Warszawa 1991, r. I Archaizmy i archaizacja w utworze literackim, s. 21-38
Stanisław Dubisz, Bogurodzica [w:] tegoż, Język – Historia – Kultura, Warszawa 2002, s. 171-181.
Stanisław Dubisz, Język i polityka, Warszawa, 1992
Henryk Fros, Franciszek Sowa, Twoje imię. Przewodnik onomastyczno-hagiograficzny, wyd. 4, Kraków 1995
Jan Grzenia, Słownik imion, Warszawa 2002
Stefan Hrabec, Elementy kresowe w języku polskim XVI i XVII w., Poznań 1949
Lucyna Agnieszka Jankowiak, Prasłowiańskie dziedzictwo leksykalne we współczesnej polszczyźnie ogólnej, Warszawa 1997
Stanisław Jodłowski, Losy polskiej ortografii, Warszawa 1979
Halina Karaś, Latynizmy w „Potopie” Henryka Sienkiewicza, [w:] Słowo w różnych kontekstach, red. Stanisław Dubisz, Warszawa 1996.
Halina Karaś, Rusycyzmy w polszczyźnie okresu zaborów, Warszawa 1996 (wstęp, r. I, podsumowanie)
Zenon Klemensiewicz, Mickiewicz w dziejach języka polskiego, [w:] tegoż (red.) O języku Adama Mickiewicza, Wrocław 1959, s. 437-486 lub : W kręgu języka literackiego i artystycznego, Wrocław 1961, s.233-279;
Edward Klich, Polska terminologia religijna, Poznań 1927.
Mirosław Korolko, O prozie "Kazań Sejmowych" Piotra Skargi, Warszawa 1972
Czesław Kosyl, Nazwy osobowe, [w:] Współczesny język polski, s. 423-437
Józef Kość, Polszczyzna południowokresowa na polsko-ukraińskim pograniczu językowym w perspektywie historycznej, Lublin 1999.
Marian Kucała, Polszczyzna dawna i współczesna, Kraków 2000.
Marian Kucała (opr.), Jakuba Parkosza "Traktat o ortografii", Warszawa 1985
Władysław Kupiszewski, Dlaczego Agnieszka a nie Inez? Warszawa 1991.
Władysław Kupiszewski, Artyzm językowy Jana Kochanowskiego, "Poradnik Językowy" 1982
Władysław Kuraszkiewicz, Uwagi o polszczyźnie regionalnej [w:] Polszczyzna regionalna w okresie renesansu i baroku, Wrocław 1984, s. 11-20.
Zofia Kurzowa, Język polski Wileńszczyzny i kresów północno-wschodnich w XVI-XX wieku, Warszawa 1993.
Tadeusz Milewski, Główne etapy rozwoju polskiego języka literackiego, [w:] Z zagadnień językoznawstwa ogólnego i historycznego, Warszawa 1969, s. 377-413.
Tadeusz Lehr-Spławiński, Element prasłowiański w dzisiejszym słownictwie polskim, [w:] Rozprawy i szkice z dziejów kultury Słowian, Warszawa 1954, s,138-148
Maria Malec, O imionach i nazwiskach w Polsce. Tradycja i współczesność, Kraków 1996
Mickiewicz i Kresy, pod red. Zofii Kurzowej i Zofii Cygal-Krupowej, Kraków 1999
Aleksander Mikołajczak, Łacina w kulturze polskiej, Wrocław 1998
Ewa Ostrowska, Z dziejów języka polskiego i jego piękna, Kraków 1978.
Regina Pawłowska, Bogurodzica – język poetycki w epoce św. Wojciecha, [w:] Tysiąc lat polskiego słownictwa religijnego, red. Bogusław Kreja, Gdańsk 1999 , s. 35-46.
Franciszek Pepłowski, Słownictwo i frazeologia polskiej publicystyki okresu oświecenia i romantyzmu, Warszawa 1961.
Jadwiga Puzynina, Thesaurus Grzegorza Knapiusza. Siedemnastowieczny warsztat pracy nad językiem polskim, Wrocław 11961
Janusz Rieger, Janusz Siatkowski, Kontakty polszczyzny z językami słowiańskimi, [w:] Współczesny język polski, s. 511-523
Stanisław Rospond, Język Renesansu a Średniowiecza na podstawie literatury psałterzowo - biblijnej, [w:] Odrodzenie w Polsce, t. III, cz. II, Historia języka, Wrocław 1962, s. 61-181
Stanisław Rospond, Kościół w dziejach języka polskiego, Wrocław 1985
Stanisław Rospond, Studia nad językiem polskim XVI wieku, Kraków 1949
Stanisław Rospond, Mówią nazwy, Warszawa 1976
Mikołaj Rudnicki, Językoznawstwo polskie w dobie oświecenia, Poznań 1956
Halina Rybicka, Losy wyrazów obcych w języku polskim, Warszawa 1976
Halina Rybicka-Nowacka, (red.) O języku i stylu Jana Chryzostoma Paska, Warszawa 1989
Kazimierz Rymut, Nazwiska Polaków, Wrocław 1991;
Kazimierz Rymut, Nazwy miast polskich, Wrocław 1980.
Wojciech R. Rzepka, Bogdan Walczak, Jak dopełnić znany nam obecnie zasób leksykalny staropolszczyzny, [w:] Studia historycznojęzykowe, t. 1, red. M. Kucała, Z. Krążyńska, Kraków 1994, s. 7-13.
Wojciech R. Rzepka, Bogdan Walczak, Łukasza Górnickiego teoria kultury języka, [w:] Łukasz Górnicki i jego czasy, Białystok 1993, s. 211-243.
Ewa Rzetelska-Feleszko (red.), Polskie nazwy własne: encyklopedia, Warszawa-Kraków 1998
Ewa Rzetelska-Feleszko, Nazwy geograficzne, [w:] Współczesny język polski, s. 403-421
Alojzy Sajkowski, Nad staropolskimi pamiętnikami, Poznań 1964
Janusz Siatkowski, Czesko-polskie kontakty językowe, Warszawa 1996
Krystyna Siekierska, Rzeczywistość w słownikach Knapiusza i Troca, PF XXXVII, 1992, s. 259-268
Krystyna Siekierska, Język Wojciecha Stanisława Chróścińskiego, Wrocław 1974.
Stanisław Skorupka, Rola Samuela Bogumiła Lindego w leksykologii i leksykografii polskiej, PF XXX, 1981, s. 49-57.
Teresa Skubalanka, Na przełomie epok, [w:] tejże, Historyczna stylistyka języka polskiego. Przekroje, Wrocław-Warszawa... 1984, s. 54-61.
Roman Sobol, I. Krasicki w walce o język narodowy, Zeszyty Wrocławskie 1952, 1 s. 75-106
Edward Stachurski, Słowa-klucze polskiej epiki romantycznej, Kraków 1998
Zdzisław Stieber, Udział poszczególnych dialektów w formowaniu polskiego języka literackiego [w: ] Świat językowy Słowian, Warszawa 1974, s. 272-294.
Zdzisław Stieber, O typach polszczyzmy regionalnej XVII wieku, [w:] Świat językowy Słowian, Warszawa 1974, s. 267-272.
Mieczysław Szymczak, Udział Mazowsza w kształtowaniu polskiego języka literackiego, [w:] Z polskich studiów slawistycznych, Warszawa 1972
Witold Taszycki, Bulla z 1136, [w:] Najdawniejsze zabytki języka polskiego, Wrocław 1951
Tysiąc lat polskiego słownictwa religijnego, red. Bogusław Kreja, Gdańsk 1999.
Stanisław Urbańczyk, Dwieście lat językoznawstwa polskiego (odpowiednie rozdziały).
Stanisław Urbańczyk, Jaką polszczyzną mówił Jan Kochanowski i jego rówieśnicy [w:] Prace, s.236-247
Stanisław Urbańczyk, Rozwój słownictwa słowiańskiego w związku z rozwojem średniowiecznych społeczeństw słowiańskich, [w:] tegoż, Prace z dziejów języka polskiego, Wrocław 1979, s. 75-84.
Stanisław Urbańczyk, Słowniki, ich rodzaje i użyteczność, Wrocław 1967
Bogdan Walczak, Kontakty polszczyzny z językami niesłowiańskimi, [w:] Współczesny język polski, s. 499-510
Bogdan Walczak, Między snobizmem i modą a potrzebami języka, czyli o wyrazach obcego pochodzenia w polszczyźnie, Poznań 1987
Halina Wiśniewska, Kulturalna polszczyzna XVII wieku. Na przykładzie Zamościa, Lublin 1994.
Jarosław M. Zawadzki, 1000 najpopularniejszych nazwisk w Polsce, Warszawa 2000.
Przemysław Zwoliński, Gramatyki XVII wieku jako źródło poznania ówczesnej polszczyzny, [w:] Szkice i studia z zakresu slawistyki, Wrocław 1988, s.31-66, lub: "Poradnik Językowy", 1956, z. 7, 8, 9