Co to jest Bilans

Bilans firmy stanowi syntetyczne, dwustronne, wartościowo zrównoważone zestawienie wszystkich jej pasywów i aktywów. W bilansie można wyróżnić wiele grup aktywów i odpowiadające im grupy pasywów. Pomiędzy każdą z grup aktywów i odpowiadającą jej grupą pasywów występują określone związki i zależności. W efekcie ułatwia to „czytanie” i analizę bilansu.

PASYWA INFORMUJĄ SKĄD POCHODZĄ PIENIĄDZE FIRMY, AKTYWA NATOMIAST NA CO JE WYDANO, CZYLI JAKI MAJĄTEK POSIADA FIRMA.

Sporządzenie tego sprawozdania następuje na ostatni dzień roku obrotowego, najczęściej na koniec roku kalendarzowego. Warto zaznaczyć, iż niektóre firmy/spółki kończą rok obrotowy na inny dzień niż kończący rok kalendarzowy (np. cukrownie). Jest to uwarunkowane statutem firmy, specyfiką branży oraz zależnościami kapitałowymi (jeśli sprawozdania firmy podlegają konsolidacji). Występują ponadto inne wymogi prawne, które zobowiązują firmy/spółki do sporządzania sprawozdań finansowych, w skład którego wchodzi bilans.

SKŁADNIKI SPRAWOZDANIA FINANSOWEGO NA KIEDY SPORZĄDZANE

• Bilans

• Rachunek zysków i strat

• Informacja dodatkowa

• Oraz dodatkowe składniki

sprawozdania t.j.:

• Rachunek przepływów pieniężnych

• Zestawienie zmian w kapitale własnym

• Sprawozdanie z działalności firmy

wg obowiązku sprawozdawczego w schemacie

nr 1 i nr 2.

• Na dzień kończący rok obrotowy

• Na dzień zakończenia działalności

• Na dzień sprzedaży, zakończenia likwidacji lub postępowania upadłościowego

• Na dzień poprzedzający zmianę formy prawnej firmy

• Na dzień poprzedzający dzień podziału lub połączenia firm

• Na dzień poprzedzający dzień postawienia firmy/ spółki w stan likwidacji lub upadłości

DOTYCZY WSZYSTKICH SKŁADNIKÓW

SPRAWOZDANIA !

Aktywa trwałe

AKTYWA TRWAŁE : rozumie się przez to aktywa, o przewidywanym okresie ekonomicznej użyteczności dłuższym niż rok, nie są przeznaczone do zbycia lub zużycia w ciągu normalnego cyklu operacyjnego. Ich pozostałe cechy to: kompletność, zdatność do użytku i przeznaczenie na potrzeby firmy.

Zalicza się do nich w szczególności:

• WARTOŚCI NIEMATERIALNE I PRAWNE

• RZECZOWE AKTYWA TRWAŁE

• NALEŻNOŚCI DŁUGOTERMINOWE

• INWESTYCJE DŁUGOTERMINOWE (NOWOŚĆ W BILANSIE)

• DŁUGOTERMINOWE ROZLICZENIA MIĘDZYOKRESOWE

Wartości niematerialne i prawne
Są nimi nabyte przez firmę prawa majątkowe i przywileje nadające się do gospodarczego wykorzystania, o dłuższym niż 1 rok okresie ekonomicznej użyteczności. Mają one charakter niepieniężny i trudno je rzeczowo „uchwycić” np. wartość firmy.

Wartościowe zużycie tych składników majątku w podziale na poszczególne lata (okresy) wyraża naliczona amortyzacja (umorzenie). W bilansie wartości niematerialne i prawne wykazuje się w kwocie netto (wartość początkowa pomniejszona o odpisy amortyzacyjne – umorzenie).

Bardzo trudno ustalić wiarygodny i obiektywny model wyceny dla tychże wartości. Praktyka biznesowa wskazuje, że wartości niematerialne i prawne są często przeszacowane lub niedoszacowane. Szczególnie jest to widoczne przy obrocie tymi wartościami na rynku np. sprzedaż znaku towarowego czy know-how. Kolejną istotną kwestią jest określenie ich wpływu na wielkość przychodów ze sprzedaży oraz rentowność w prowadzonej przez firmę działalności.

Koszty zakończonych prac rozwojowych - Obejmują koszty wytworzenia na własne potrzeby prac rozwojowych przed podjęciem produkcji lub zastosowania technologii – udokumentowane, wiarygodnie określone wg założeń pokryte przychodami z tych produktów lub technologii.

Wartość firmy - Stanowi różnica między ceną nabycia określonej firmy/spółki lub zorganizowanej jej części a niższą od niej wartością godziwą (rynkową) przejętych aktywów netto – kapitałów własnych.

Inne wartości niematerialne i prawne - Są to w szczególności : Autorskie prawa majątkowe, prawa pokrewne, licencje, koncesje; Prawa do wynalazków, patentów, znaków towarowych, wzorów użytkowych i zdobniczych; Know – how.

Zaliczki na wartości niematerialne i prawne - Są to wpłacone zaliczki, wykazywane w bilansie w wartości nominalnej.

Rzeczowe aktywa trwałe
Rzeczowe aktywa trwałe, choć mają niepieniężny charakter, są „namacalne” i możliwość wiarygodnej wyceny jest wyższa niż w przypadku wartości niematerialnych i prawnych. W ich wycenie brana jest pod uwagę cena nabycia, koszt wytworzenia lub wartość przeszacowana. Wartość przeszacowana – aktualizacja wyceny do wartości rynkowej została przeprowadzona w 1995 r. w oparciu o Rozporządzenie Min. Finansów.

Ekonomiczne zużycie określa naliczona amortyzacja dla poszczególnych okresów (lat). W bilansie aktywa te są wykazywane w kwocie netto (wartość początkowa pomniejszona o odpisy amortyzacyjne – umorzenie).

W firmach produkcyjnych zazwyczaj ich wartość w sumie bilansowej jest wyższa niż w firmach handlowo-usługowych. Wycena tych aktywów w sytuacji sprzedaży dokonywana jest w oparciu o wyceny rynkowe, bowiem dla wielu z nich istnieje aktywny rynek np. dla środków transportu. Z uwagi na rosnącą konkurencję oraz postęp technologiczny aktywa te często są modernizowane bądź wymieniane (poprzez inwestycje).

ŚRODKI TRWAŁE - Zalicza się do nich: Grunty nabyte na własność/ współwłasność oraz nabyte prawo ich wieczystego użytkowania; Budynki, lokale i obiekty inżynierii lądowej i wodnej, spółdzielcze własnościowe prawo do lokalu mieszkalnego i lokalu użytkowego; Urządzania techniczne i maszyny; Środki transportu; Inne środki trwałe (w tym inwentarz żywy, nie przeznaczony do obrotu). KOMPLETNE I ZDATNE DO UŻYTKU O PLANOWYNYM OKRESIE EKONOMICZNEJ UŻYTECZNOŚCI DŁUŻSZYM NIŻ ROK.

ŚRODKI TRWAŁE W BUDOWIE - Czyli środki trwałe w okresie ich budowy, bądź montażu lub ulepszenia istniejącego środka trwałego – w wysokości ogółu poniesionych na nie kosztów (np. koszty montażu i różnice kursowe)

ZALICZKI NA ŚRODKI TRWAŁE W BUDOWIE - W bilansie wykazywane są w wartości nominalnej(zapłacone zaliczki).

Jeżeli firma przyjęła do używania obce środki trwałe lub wartości niematerialne i prawne na mocy umowy, pomiędzy „finansującym„ a "korzystającym", do odpłatnego używania lub również pobierania pożytków na czas oznaczony, środki te i wartości zalicza się do aktywów trwałych korzystającego, jeżeli umowa spełnia co najmniej jeden z następujących warunków:

1. przenosi własność jej przedmiotu na korzystającego po zakończeniu okresu, na który została zawarta,

2. zawiera prawo do nabycia jej przedmiotu przez korzystającego, po zakończeniu okresu, na jaki została zawarta, po cenie niższej od wartości rynkowej z dnia nabycia,

3. okres, na jaki została zawarta, odpowiada w przeważającej części przewidywanemu okresowi ekonomicznej użyteczności środka trwałego lub prawa majątkowego, przy czym nie może być on krótszy niż 3/4 tego okresu. Prawo własności przedmiotu umowy może być, po okresie, na jaki umowa została zawarta, przeniesione na korzystającego.

4. suma opłat, pomniejszonych o dyskonto, ustalona w dniu zawarcia umowy i przypadająca do zapłaty w okresie jej obowiązywania, przekracza 90% wartości rynkowej przedmiotu umowy na ten dzień. W sumie opłat uwzględnia się wartość końcową przedmiotu umowy, którą korzystający zobowiązuje się zapłacić za przeniesienie na niego własności tego przedmiotu. Do sumy opłat nie zalicza się płatności na rzecz korzystającego za świadczenia dodatkowe, podatków oraz składek na ubezpieczenie tego przedmiotu, jeżeli korzystający pokrywa je niezależnie od opłat za używanie,

5. zawiera przyrzeczenie finansującego do zawarcia z korzystającym kolejnej umowy o oddanie w odpłatne używanie tego samego przedmiotu lub przedłużenia umowy dotychczasowej, na warunkach korzystniejszych od przewidzianych w dotychczasowej umowie,

6. przewiduje możliwość jej wypowiedzenia, z zastrzeżeniem, że wszelkie powstałe z tego tytułu koszty i straty poniesione przez finansującego pokrywa korzystający,

7. przedmiot umowy został dostosowany do indywidualnych potrzeb korzystającego. Może on być używany wyłącznie przez korzystającego, bez wprowadzania w nim istotnych zmian.

WNIOSKI

Obce aktywa trwałe są wykazywane w bilansie wystarczy, że zawarta umowa leasingowa zawiera przynajmniej jeden z ww. warunków

Należności długoterminowe – są wymagalne po 12 miesiącach od dnia bilansowego (daty sporządzenia sprawozdania). Nie są ewidencjonowane w tej grupie należności z tytułu dostaw i usług, bez względu na termin ich zapłaty. Należności długoterminowe wynikają z rozrachunków za sprzedane składniki aktywów trwałych w postaci papierów wartościowych i innych aktywów finansowych, które są wymagalne po 12 miesiącach.

W szczególności zalicza się do nich:

• Kwoty należne z tytułu kaucji wpłaconej w związku z wynajmem lokalu, której rozliczenie nastąpi po 12 miesiącach licząc od dnia bilansowego

• Należności wynikające z umów ugody lub układu, łącznie z częścią podlegającą odpisaniu

• Kwoty należne od kontrahentów do zapłaty powyżej 12 miesięcy, z innych tytułów niż wymienione w pkt. 1 i 2, jeżeli wynikają z rozrachunków z tytułu sprzedaży środków trwałych, środków trwałych w budowie lub z operacji finansowych.

Należności długoterminowe wyceniane są w kwocie wymaganej zapłaty, łącznie z odsetkami z tytułu zwłoki w zapłacie (jeżeli należą się firmie zgodnie z umową zawartą na piśmie z dłużnikiem. Stan należności na dzień bilansowy (sprawozdawczy) zwiększają także kwoty zasądzone przez sąd stanowiące zwrot kosztów postępowania sądowego. Podział tych na należności jednostki powiązane i pozostałe stosuje się w jednostkowych sprawozdaniach finansowych grupy kapitałowej, jeżeli firma do niej należy.

Inwestycje długoterminowe

Są to aktywa nabyte w celu uzyskania korzyści ekonomicznych wynikających z przyrostu ich wartości, uzyskania z nich przychodów w formie odsetek, dywidend (udziałów w zyskach) lub innych pożytków, w tym również z transakcji handlowej, a w szczególności aktywa finansowe oraz te nieruchomości i wartości niematerialne i prawne, które nie są użytkowane przez jednostkę, lecz zostały nabyte w celu osiągnięcia tych korzyści. Wykorzystanie tych aktywów nie wiąże się z działalnością operacyjną (podstawową) firmy.

Lokowanie środków przez firmę w inwestycje długoterminowe wiąże się również z kontrolą innych firm (zakup akcji bądź udziałów).

Ponadto firma może wykupywać znaki towarowe czy prawa do stosowania określonych technologii, których wartość rynkowa w najbliższych latach wzrośnie, choć nie będzie ich wykorzystywać w działalności operacyjnej. Korzyścią dla firmy może być ich sprzedaż w przyszłości bądź oddanie w leasing. Taki sposób wykorzystania można również zastosować do nieruchomości inwestycyjnych. Amortyzacja, czyli zużycie ekonomiczne dla tych grup majątku naliczana jest od nieruchomości oraz wartości niematerialnych i prawnych.

Sposób wyceny oraz wyszczególnienie grup składników inwestycyjnych:

NIERUCHOMOŚCI Grunty, budynki, lokale, w tym spółdzielcze własnościowe prawo do lokalu – wycenianie wg ceny nabycia, kosztu wytworzenia, wartości przeszacowanej lub wg wartości rynkowej.

WARTOŚCI NIEMATERIALNE I PRAWNE Prawa majątkowe i przywileje – sposób wyceny tak jak nieruchomości inwestycyjne

DŁUGOTERMINOWE AKTYWA FINANSOWE Są to: Udziały i akcje; Inne papiery wartościowe; Udzielone pożyczki; Inne długoterminowe aktywa finansowe wyceniane wg ceny nabycia, pomniejszonej o odpisy z tytułu trwałej utraty wartości lub według wartości godziwej (rynkowej); wartość w cenie nabycia można przeszacować do wartości w cenie rynkowej, a różnicę z przeszacowania rozliczyć z kapitałem z aktualizacji wyceny (kapitały własne)

INNE INWESTYCJE DŁUGOTERMINOWE Obejmują aktywa zdeponowane w banku jako lokata kapitału: złoto, kamienie szlachetne i dzieła sztuki

DŁUGOTERMINOWE AKTYWA FINANSOWE – wymagają bliższej charakterystyki ze względu na ich 4 grupowy podział

• Udziały i akcje

Udziały stanowią wkłady pieniężne lub rzeczowe nabyte przez firmę (inwestora), które oprócz lokaty kapitału stanowią, ale dają prawo wywierania wpływu na politykę finansową spółki, której udziały zakupiono.

Akcje są to wyemitowane papiery wartościowe spółki akcyjnej, nabyte przez akcjonariuszy (inwestorów), potwierdzające nabycie przez nich prawa współwłasności do aktywów majątkowych spółki i równocześnie określające ich udział w kapitale zakładowym spółki. Akcje nabywane są wniesione wkłady pieniężne i rzeczowe.

• Inne papiery wartościowe – zazwyczaj są nimi dłużne papiery wartościowe (np. obligacje). Każda odmiana takiego papieru dłużnego stanowi formę pożyczki zaciągniętej przez emitenta takiego papieru od nabywcy i podlega spłacie w kwocie powiększonej o należne nabywcy (inwestorowi) dyskonto.

• Udzielone pożyczki – wykazuje się w bilansie w kwocie wymaganej zapłaty, czyli kwotę pożyczki wykazuje się wraz z należnymi odsetkami. Jeżeli spłata pożyczki następuje w ratach, to te raty, których spłata nastąpi w następnym roku obrotowym zalicza się do aktywów obrotowych (w pozycji krótkoterminowe aktywa finansowe).

• Inne długoterminowe aktywa finansowe – obejmują m.in. długoterminowe lokaty bankowe, bony oszczędnościowe o okresie realizacji powyżej 12 m-cy (od dnia sporządzenia sprawozdania). Lokaty wycenia się wg ich wartości nominalnej wraz ze skapitalizowanymi odsetkami.

Długoterminowe rozliczenia międzyokresowe

Długoterminowe rozliczenia międzyokresowe - rozróżnia się 2 grupy:

• Aktywa z tytułu odroczonego podatku dochodowego występują wówczas, jeśli wartość podatkowa aktywów przewyższa wartość bilansową, a wartość podatkowa zobowiązań jest niższa od ich wartości bilansowej np. rezerwy z tytułu napraw gwarancyjnych, nieuznawane podatkowo za koszty uzyskania przychodu. Efektem tych 2 rodzajów wycen są ujemne różnice przejściowe, które spowodują w przyszłości zmniejszenie podstawy opodatkowania oraz straty podatkowej możliwej do odliczenia (czyli wystąpienia dochodu w przyszłości). Obowiązek ich tworzenia mają firmy, których sprawozdania podlegają corocznemu badaniu przez audytora.

• Inne rozliczenia międzyokresowe obejmują koszty poniesione w bieżącym okresie sprawozdawczym, przypadające na przyszłe okresy sprawozdawcze, czyli takie, które kwalifikują się do czynnych rozliczeń międzyokresowych. Z uwagi na to, że są to aktywa powinny być rozliczane (aktywowane) zapewniając w danym okresie przychody ze sprzedaży towarów, produktów lub sprawne wykorzystanie środków trwałych.

Przedmiotem rozliczeń międzyokresowych mogą być przykładowo koszty większych remontów lub zapłacone z góry odsetki od zaciągniętego przez firmę kredytu (nie rozlicza się odsetek od kredytu inwestycyjnego na czas realizacji inwestycji).

Aktywa Obrotowe

AKTYWA OBROTOWE: jest grupą aktywów, która ulega szybkiemu upłynnieniu. Ta grupa decyduje o dochodowości firmy, czyli o generowaniu dodatniego wyniku finansowego – zysku, jej płynności finansowej, oraz posiadaniu nadwyżek finansowych (środków pieniężnych) na spłatę długów czyli zobowiązań.

Zalicza się do nich w szczególności:

I. ZAPASY

1. Materiały

2. Półprodukty i produkty w toku

3. Produkty gotowe

4. Towary

5. Zaliczki na dostawy

II. NALEŻNOŚCI KRÓTKOTERMINOWE

III. INWESTYCJE KRÓTKOTERMINOWE

IV. KRÓTKOTERMINOWE ROZLICZENIA MIĘDZYOKRESOWE

Zapasy

Zapasy – czyli materiały nabyte w celu zużycia na własne potrzeby, wytworzone lub przetworzone przez jednostkę produkty gotowe (wyroby i usługi) zdatne do sprzedaży lub w toku produkcji, półprodukty oraz towary nabyte w celu odprzedaży w stanie nieprzetworzonym. Zapasy przeznaczone są do zbycia lub zużycia w ciągu 12 miesięcy od dnia bilansowego lub w ciągu normalnego cyklu operacyjnego właściwego dla danej działalności, jeżeli trwa on dłużej niż 12 miesięcy. Dodatkowo do tej grupy zalicza się opakowania, zwierzęta, które nie kwalifikują się do środków trwałych, a także grunty w firmach deweloperskich. Zakwalifikowanie rzeczowego składnika aktywów do odpowiedniej grupy zapasów jest uwarunkowane jego przeznaczeniem.

Rzeczowe składniki aktywów obrotowych bez względu na ich przeznaczenie i stosowane przez firmę metody ich ewidencji, wycenia się na dzień bilansowy wg cen nabycia lub kosztów wytworzenia nie wyższych od ich cen sprzedaży netto. Istnieje wyjątek od tej zasady - firmy mogą wyceniać: materiały i towary - w cenach zakupu, a produkty w toku produkcji - w wysokości bezpośrednich kosztów wytworzenia lub tylko materiałów bezpośrednich, bądź nie wyceniać ich w ogóle jeżeli nie zniekształca to stanu aktywów oraz jej wyniku finansowego. Wyjątek ten nie ma zastosowania do produkcji o czasie wykonania dłuższym niż 3 miesiące.

Grupa zapasów	Specyfikacja i przeznaczenie danej grupy
Materiały	Są to różnego rodzaju produkty nabywane przez firmę lub wytworzone we własnym zakresie przeznaczone do zużycia jako surowce do wytwarzania wyrobów, robót i usług bądź na cele ogólnogospodarcze. Na równi z materiałami traktowane są opakowania.
Półprodukty i produkty w toku	Półprodukty są to wytworzone przez firmę wyroby które przeszły określone fazy produkcji, przeznaczone w dalszych fazach do wytworzenia produktu gotowego. Produkty w toku są to produkty rozpoczęte, znajdujące się nadal w toku produkcji, wymagające dalszej obróbki.
Produkty gotowe	Rozumiane jako produkty wytworzone przez firmę, niepodlegające dalszej obróbce, odpowiadające określonym normom, przeznaczone do sprzedaży odbiorcom zewnętrznym lub we własnych placówkach handlowych.
Towary (wycena ich rozchodu)	W warunkach magazynów hurtowych lub w placówkach handlu detalicznego przy dobrze prowadzonej ewidencji ilościowo-wartościowej, dodatkowo ewidencji ilościowej magazynowej oraz jednolitym kodzie cyfrowym dla poszczególnych asortymentów zapasy towarów nie wymagają tradycyjnych metod wyceny ich rozchodu tj. FIFO, LIFO i wg. cen przeciętnych (średnioważonych).
Zaliczki na dostawy	Czyli zaliczki wypłacane kontrahentom na poczet dostaw towarów, materiałów, produktów w tym usług obcych.

Należności krótkoterminowe

Należności – obejmują ogół należności z tytułu dostaw i usług oraz całość lub część należności z innych tytułów niezaliczanych do aktywów finansowych, a które stają się wymagalne w ciągu 12 miesięcy (lub powyżej) od dnia bilansowego. Zinwentaryzowany stan należności do wykazania w bilansie wycenia się w kwocie wymaganej zapłaty, z zachowaniem zasady ostrożności. Zasada ta pozwala na wykazanie należności łącznie z odsetkami z tytułu zwłoki w zapłacie, jeżeli posiada uprawnienie do ich naliczenia dłużnikowi lub odsetki należą się jej zgodnie z pisemną umową zawartą z kontrahentem. Stan należności krótkoterminowych na dzień bilansowy zwiększają również zasądzone odsetki z tytułu zwłoki w zapłacie oraz zwrot kosztów postępowania sądowego.

Ustalone i wyceniane w powyższy sposób należności krótkoterminowe wykazuje się w aktywach obrotowych w podziale na:

• Od jednostek powiązanych, czyli takich, w których firma posiada co najmniej 20% udziałów w kapitale lub ogólnej liczbie głosów w organie stanowiącym jednostki;

• Od pozostałych jednostek (czyli innych niż powiązane)

NALEŻNOŚCI KRÓTKOTERMINOWE OD JEDNOSTEK POWIĄZANYCH

• Należności z tytułu dostaw i usług o okresie spłaty:

- do 12 miesięcy

- powyżej 12 miesięcy,

czyli ogół należności wynikających z rozrachunków firmy z tytułu sprzedaży (ewentualnie z zakupów) towarów, materiałów, produktów gotowych, usług oraz opakowań. Nie zalicza się do tej grupy należności i zobowiązań, wynikających z zakupów i rzeczowych aktywów trwałych, wartości niematerialnych i prawnych, także użytkowanych na zasadach leasingu finansowego, jak również zaliczek na poczet dostaw ww. składników majątku.

• Należności z innych tytułów :

w tej grupie wykazywane są należności z innych tytułów niż dostawy i usługi.

NALEŻNOŚCI KRÓTKOTERMINOWE OD POZOSTAŁYCH JEDNOSTEK

Rodzaj należności	Specyfika / Cechy charakterystyczne
Z tytułu dostaw i usług	Okres spłaty: - do 12 m-cy - powyżej 12 m-cy, czyli ogół należności w znaczeniu określonym na poprzedniej stronie, niekwalifikujące się do jednostek powiązanych
Z tytułu podatków, dotacji, ceł, ubezpieczeń społecznych, zdrowotnych oraz innych świadczeń	Są to należności wynikające z rozrachunków publiczno-prawnych z urzędem skarbowym, urzędami celnymi, ZUS-em, PFRON oraz innymi instytucjami, których stan na dzień bilansowy nie wymaga potwierdzenia na piśmie. Należności te inwentaryzuje się w drodze weryfikacji.
Inne należności krótkoterminowe	Wykazuje się w tej grupie niedochodzone na drodze sądowej oraz wynikające z innych tytułów niż publicznoprawne, dostawy i usługi.
Należności dochodzone na drodze sądowej	W tej grupie podaje się stan należności objęte na dzień bilansowy (sprawozdawczy) powództwem cywilnym. Stan tych należności powinien być uzgodniony z repertorium (wykazem, rejestrem spraw spornych) prowadzonym przez komórkę prawną (radcę prawnego) firmy, w celu wyjaśnienia spraw budzących wątpliwości i zastrzeżenia co do ich ściągalności.

Inwestycje krótkoterminowe

Inwestycje krótkoterminowe – obejmują nabyte aktywa finansowe w celu osiągnięcia korzyści ekonomicznych z przyrostu ich wartości lub uzyskania pożytków w innej postaci (w tym z transakcji handlowej), które są płatne i wymagalne lub przeznaczone do zbycia w ciągu 12 miesięcy od dnia bilansowego lub od daty ich założenia, wystawienia lub zbycia, bądź stanowią aktywa pieniężne. W bilansie wykazuje się je z podziałem na:

• Krótkoterminowe aktywa finansowe, wyodrębniając :

• w jednostkach powiązanych

• w pozostałych jednostkach

• środki pieniężne i inne aktywa pieniężne,

• Inne inwestycje krótkoterminowe

Wycena inwestycji następuje na dzień bilansowy wg ceny (wartości) rynkowej albo wg ceny nabycia lub ceny (wartości) rynkowej, zależnie od tego, która z nich jest niższa, a te składniki inwestycji, dla których nie istnieje aktywny rynek (nienotowane na rynku) w inny sposób określonej wartości godziwej (możliwej do uzyskania).

KRÓTKOTERMINOWE AKTYWA FINANSOWE W JEDNOSTKACH POWIĄZANYCH I POZOSTAŁYCH JEDNOSTKACH

Grupy aktywów finansowych	Charakterystyka
Udziały i akcje	Jeśli spełniają kryteria wymagane ustawą o rachunkowości, jeśli są przeznaczone do zbycia w ciągu 12 miesięcy od dnia bilansowego. W praktyce będą to głównie wyemitowane akcje przez spółki giełdowe oraz udziały, które mogą wystąpić w spółkach handlowych, zawiązanych w celu prowadzenia przez nie działalności w okresie nie dłuższym niż 12 miesięcy – wycenia się je tylko w cenach nabycia.
Inne papiery wartościowe	W tej grupie mogą wystąpić inwestycje w postaci: obligacji, bonów skarbowych i pieniężnych, czeków obcych, weksli, listów zastawnych i inne , które są notowane na aktywnym rynku (giełdzie)
Udzielone pożyczki krótkoterminowe	Jako krótkoterminowe występują wówczas jeśli są wymagalne w ciągu 12 miesięcy od dnia bilansowego. Wycenia się je w kwocie wymaganej zapłaty. W myśl zasady ostrożności nominalną kwotę pożyczki zwiększa się o wymagane (zgodnie z umową) odsetki.
Inne krótkoterminowe aktywa finansowe	Są to aktywa płatne i wymagane w okresie dłuższym niż 3 miesiące, lecz nieprzekraczającym 12 miesięcy od dnia bilansowego np. lokaty terminowe oraz należności od leasingobiorcy (korzystający) w przypadku leasingu finansowego.

ŚRODKI PIENIĘŻNE I INNE AKTYWA PIENIĘŻNE

Rodzaje	Charakterystyka
Środki pieniężne i inne aktywa pieniężne	Środki pieniężne w walutach obcych zgromadzone na rachunku walutowym wycenia się po kursie średnim NBP ustalonym dla danej waluty. Wielkości środków pieniężnych na rachunkach bankowych potwierdzane są wyciągiem bankowym (z wyjątkiem lokat terminowych). Środki pieniężne w walucie krajowej wykazuje się w wartości nominalnej, z tym, że wartość gotówki na rachunkach bankowych obejmuje także skapitalizowane odsetki od lokat i na rachunku bieżącym.
Inne środki pieniężne	Obejmują : środki pieniężne w drodze, czyli stan gotówki wpłaconej na rachunek bieżący, która na dzień bilansowy nie wpłynęła jeszcze do banku. Weksle, czeki obce, czeki podróżnicze, przekazy i inne dokumenty płatne w walucie polskiej Środki pieniężne w banku stanowiące lokaty terminowe o zapadalności krótszej niż 3 miesiące, a także naliczone odsetki od tych pożyczek i lokat, które nie stały się jeszcze należnością
Inne aktywa pieniężne	Obejmują niekwalifikujące się do powyższych pozycji np. czeki obce, weksle o terminie płatności dłuższym niż 3 miesiące, należne firmie dywidendy od spółek, w których posiada udziały lub akcje.

Ostatnią pozycją zaliczoną do krótkoterminowych inwestycji stanowią

INNE INWESTYCJE KRÓTKOTERMINOWE:

Wykazuje się tutaj składniki niekwalifikujące się do aktywów finansowych, ale spełniające kryteria wymagane dla inwestycji, jeśli przeznaczone są do zbycia w okresie 12 miesięcy od dnia bilansowego. Przykładowo są nimi : zdeponowane w banku złoto lub kamienie szlachetne. Wycenia się je w cenie rynkowej, a jeżeli nie są notowane na giełdzie – w cenie nabycia nie wyższej od ceny rynkowej lub w inny sposób ustalonej wartości godziwej (możliwej od uzyskania na rynku).

Krótkoterminowe rozliczenia międzyokresowe

Do krótkoterminowych rozliczeń międzyokresowych zalicza się koszty, których aktywowanie kończy się w ciągu 12 miesięcy od dnia bilansowego, a w szczególności:

• koszty remontów rozliczane w czasie

• opłacane przez firmę z góry za przyszły rok czynsze, ubezpieczenia majątkowe, osobowe i prenumerata

• przypadające do rozliczenia koszty przygotowania nowej produkcji

• koszty trwających prac rozwojowych, w razie zakończenia się powodzeniem zostaną zaliczone do wartości niematerialnych i prawnych

• nadwyżka kosztów nad przychodami gospodarki zasobami mieszkaniowymi w spółdzielniach mieszkaniowych

• przeniesienie na dzień bilansowy nadwyżki kosztów rzeczywistych nad kosztami zarachowanymi z tytułu niezakończonych usług lub robót budowlanych objętych długotrwałymi umowami.

Co to są Pasywa

PASYWA INFORMUJĄ SKĄD POCHODZĄ PIENIĄDZE FIRMY, AKTYWA NATOMIAST NA CO JE WYDANO, CZYLI JAKI MAJĄTEK POSIADA FIRMA.

Ze względu na źródło pochodzenia kapitałów, którymi firma finansuje swój majątek, wyróżnia się:

1. Kapitały własne, które dzielą się na:

• k apitał zakładowy są to również zobowiązania tyle,

• kapitał zapasowy finansowanie własne zewnętrzne że względem właścicieli /

• kapitały rezerwowe akcjonariuszy

• w yniki finansowe samofinansowanie

• wielkości korygujące kapitały własne

2. Kapitały obce (zobowiązania i rezerwy na zobowiązania), które dzielą się na :

• rezerwy

• zobowiązania długoterminowe

• zobowiązania krótkoterminowe

Kapitały to źródła finansowania w firmie poszczególnych grup majątku. Istnieje ścisła zależność pomiędzy rodzajem aktywów a formą finansowania kapitałowego tj., przez poszczególne grupy pasywów. Równowaga finansowa zapewnia firmie kontynuację działalności i wiarygodność płatniczą wobec kontrahentów.

FINANSOWANIE WŁASNE ZEWNĘTRZNE

Rodzaj kapitału	Charakterystyka i funkcja
Kapitał zakładowy	Jego rejestracja dla niektórych firm (spółek akcyjnych) stanowi o istocie formy prawnej prowadzenia przedsiębiorstwa. Generalnie spełnia 2 funkcje: funkcję gospodarczą – stanowi o rozmiarach prowadzonej przez firmę działalności, a wkłady tworzące ten kapitał są gwarancją dla wierzycieli, pomimo, że nie są to depozyty funkcję prawną – kapitał ten stanowi podstawę prawną uczestniczenia właścicieli/ akcjonariuszy w firmie/ spółce Kodeks spółek handlowych, statut lub umowa może określać minimalną lub maksymalną wysokość kapitału zakładowego.
Kapitał zapasowy (agio)	Obowiązek jego tworzenia mają spółki kapitałowe, p-stwa państwowe, spółdzielnie, spółki osobowe nie mają obowiązku tworzenia tego kapitału, co nie oznacza, że nie mogą go tworzyć (zależy to od decyzji wspólników). Najczęściej tworzony jest: z wypracowanego zysku netto z nadwyżki cen sprzedaży akcji ponad ich wartość nominalną (agio), pozostałej po pokryciu kosztów emisji akcji z dopłat np. akcjonariuszy Zmniejszają go pokrycia strat bilansowych, naliczone dywidendy i inne koszty
Kapitał rezerwowy z aktualizacji wyceny środków trwałych	Obejmuje skutki aktualizacji wyceny środków trwałych na podstawie odrębnych przepisów. Dodatkowo wzrost tego kapitału powoduje wycena wg wartości rynkowej długoterminowych aktywów finansowych. Obniżenie tego kapitału powodują: różnice z aktualizacji wyceny środków trwałych na skutek ich sprzedaży bądź likwidacji (przechodzą one na kapitał zapasowy) odpisy z tytułu trwałej utraty wartości środków trwałych skutki aktualizacji wyceny długoterminowych aktywów finansowych „w dół” do kwoty uprzedniej aktualizacji
Pozostałe kapitały rezerwowe	Tworzą go spółki kapitałowe, czyli spółki akcyjne i spółki z ograniczoną odpowiedzialnością. W spółkach akcyjnych tworzony jest na pokrycie poszczególnych strat i wydatków. W spółkach z ograniczoną odpowiedzialnością tworzy się go np. z dopłat wspólników. Kapitał ten tworzony jest z zysku do podziału lub z innych źródeł określonych w uchwałach o utworzeniu tego kapitału.

SAMOFINANSOWANIE

Rodzaj kapitału	Charakterystyka i funkcja
Zysk (strata) z lat ubiegłych	Wystąpi w tych firmach (spółkach), w których nie zatwierdzono sprawozdania finansowego lub po jego zatwierdzeniu pozostaje nierozliczony wynik finansowy z lat ubiegłych. Z reguły występuje w tej pozycji nieznajdująca pokrycia w kapitale zapasowym lub rezerwowym strata bilansowa z lat ubiegłych. W tej pozycji wykazuje się również skutki tzw. błędu podstawowego, czyli błędów, które w istotny sposób wpłynęły na wynik finansowy i podstawę opodatkowania za lata ubiegłe. Ma to zapewnić realność wyniku finansowego za bieżący rok obrotowy.
Zysk (strata) netto	Obowiązek wykazania tej wielkości w bilansie mają spółki/ firmy posiadające osobowość prawną. Praktycznie wykazuje się wielkość zysku lub straty, jako wynik finansowy za bieżący rok obrotowy równy wielkości zysku (straty) w rachunku zysków i strat (jako zysk/strata netto). Wynik finansowy w spółkach nie posiadającej pełnej osobowości prawnej wykazywany jest w tej pozycji w wielkości brutto tj. zawierającej nieodliczony podatek dochodowy. Dotyczy to w szczególności spółek komandytowych, partnerskich, jawnych i cywilnych oraz firm prowadzonych przez osoby fizyczne na własne ryzyko i we własnym imieniu.

WIELKOŚCI KORYGUJĄCE KAPITAŁY WŁASNE

Rodzaj wielkości	Charakterystyka i funkcja
Należne wpłaty na kapitał podstawowy/ zakładowy (wielkość ujemna)	Zgodnie z Ustawą o rachunkowości wykazuje się w tej pozycji zadeklarowane, lecz niewniesione na dzień bilansowy (sprawozdawczy) wkłady kapitałowe: rzeczowe i finansowe w spółkach akcyjnych i z o.o. nieopłacone udziały w spółdzielniach, a także nieopłacone, a zadeklarowane wkłady budowlane i mieszkaniowe
Udziały (akcje) własne (wielkość ujemna)	Wykazuje się posiadane przez spółkę akcyjną akcje własne wg cen nabycia, przewidziane do zbycia z reguły w ciągu roku lub ich umorzenia. Dotyczy to również udziałów własnych w spółkach z o.o.
Odpisy z zysku netto w ciągu roku obrotowego	Nie dotyczy firm (spółek) posiadających osobowość prawną. Ewentualne zaliczkowe wypłaty z tego tytułu w spółkach kapitałowych (spółki akcyjne i spółki z o.o.) wykazuje się jako należność od wspólników lub akcjonariuszy, jako zaliczki do rozliczenia z uwzględnieniem przepisów podatkowych.

REZERWY NA ZOBOWIĄZANIA

Tworzone są na:

• Pewne lub o dużym stopniu prawdopodobieństwa zobowiązania przyszłe, których kwotę można oszacować w wiarygodny sposób. Dotyczą strat z transakcji gospodarczych w toku, w tym z tytułu udzielonych gwarancji, poręczeń, operacji kredytowych, skutków toczącego się postępowania sądowego rezerwy na znane jednostce ryzyko, grożące straty oraz skutki innych zdarzeń.

• Jeżeli założenie kontynuacji działalności firmy, nie jest zasadne, to wycena majątku firmy następuje po cenach sprzedaży netto możliwych do uzyskania. Wówczas firma jest również obowiązana utworzyć rezerwę na przewidywane dodatkowe koszty i straty spowodowane zaniechaniem lub utratą zdolności do kontynuowania działalności. Wycena po cenach sprzedaży netto i utworzenie rezerwy następują w szczególności w przeddzień postawienia jednostki w stan likwidacji (jeżeli nie jest ona spowodowana prywatyzacją przedsiębiorstwa państwowego), w stan upadłości lub na koniec roku obrotowego.

• Przyszłe świadczenia, których obowiązek wykonania związany jest z bieżącą działalnością (bierne rozliczenia międzyokresowe kosztów)

REZERWY NA ZOBOWIĄZANIA

Rodzaj wielkości	Charakterystyka i funkcja
Rezerwa z tytułu odroczonego podatku dochodowego	Tworzy się ją w wysokości kwoty podatku dochodowego, wymagającej w przyszłości zapłaty, w związku z występowaniem dodatnich różnic przejściowych, tj. różnic, które spowodują zwiększenie podstawy obliczenia podatku dochodowego w przyszłości. Dodatnie różnice przejściowe powstają m.in. z tytułu: należnych firmie (niezrealizowanych odsetek) ustalonych przy wycenie należności czy udzielonych pożyczek przy wycenie na dzień bilansowy składników aktywów i pasywów wyrażonych w walutach obcych, które zostaną zrealizowane w następnych okresach sprawozdawczych z tytułu skutków wyceny inwestycji krótkoterminowych wg wartości rynkowej wyższej od ceny ich nabycia
Rezerwa na świadczenia emerytalne i podobne	Wykazuje się w tej pozycji rezerwy z tytułu uzasadnionych biernych rozliczeń międzyokresowych na świadczenia, których obowiązek wynika z układu zbiorowego pracy lub umów o pracę. Są to zatem rezerwy na zobowiązania określone Ustawą o rachunkowości przypadające na bieżący okres sprawozdawczy, z tytułu tylko świadczeń zagwarantowanych prawem.
Pozostałe rezerwy	W tej grupie wykazuje się rezerwy na zobowiązania na pewne lub o dużym stopniu prawdopodobieństwa, które nie kwalifikują się do wykazania w poprzednich pozycjach. Są to zatem rezerwy utworzone : jako bierne rozliczenia międzyokresowe z tytułu: Realizacji umów o usługi długoterminowe, jeżeli na dzień bilansowy zaksięgowany koszt sprzedanych robót jest od kosztów rzeczywiście poniesionych Rekultywacji gruntów lub usuwania skutków degradacji środowiska Napraw i przeglądów gwarancyjnych oraz rękojmi na pewne lub o dużym stopniu prawdopodobieństwa przyszłe zobowiązania, (w tym związane z restrukturyzacją), a dotyczące: Operacji finansowych i niefinansowych Zdarzeń niezwiązanych z ogólnym ryzykiem gospodarowania W tym wierszu wykazuje się także naliczone na dzień bilansowy odsetki od kredytów zaciągniętych przez firmę na sfinansowanie budowy środków trwałych (za czas trwania budowy).

ZOBOWIĄZANIA DŁUGOTERMINOWE

Długoterminowe formy finansowania dotyczą z reguły zamierzeń inwestycyjnych związanych z powiększaniem lub modernizacją środków trwałych oraz wartości niematerialnych i prawnych. Źródła tego finansowania są składnikami kapitałów stałych. Czym są kapitały stałe będzie mowa w dalszej części rozdziału. Istotą zobowiązań długoterminowych oraz kapitałów własnych jest zapewnienie długoterminowej formy finansowania aktywów trwałych, co zapewnia utrzymanie prawidłowej struktury finansowania majątku w firmie. Z tym wiąże się utrzymanie płynności finansowej przez firmę w dłuższym horyzoncie czasowym (kilkuletnim). Rzecz jasna konsekwencją tego jest poprawa kondycji finansowej firmy i jej zdolności kredytowej. Firmy, które znacznie inwestują w swój rozwój dbają o pozyskanie tych form finansowania w kwocie odpowiadającej nierzadko 80% wartości inwestycji, a nawet 90% wartości. Taka forma finansowania pozwala firmie na spłatę zadłużenia długoterminowego z samej inwestycji, która się zwraca w formie generowanych przychodów pieniężnych.

Przy stałym lub rosnącym poziomie przychodów i zyskowności, firma może stosować agresywną politykę zaciągania zobowiązań – zwiększa to jej zyskowność i dochodowość. Przy spadku sprzedaży, spadają zyski a firma może utracić płynność finansową, w konsekwencji wypłacalność.

ZOBOWIĄZANIA DŁUGOTERMINOWE

Wobec jednostek powiązanych

Tą grupę wypełniają w bilansie firmy (jednostki), które tworzą grupę kapitałową. Za zobowiązania długoterminowe uważa się te, które są wymagalne w okresie powyżej 12 miesięcy. Stan tych zobowiązań wycenia się na dzień bilansowy wykazuje się wraz z odsetkami z tytułu zwłoki w spłacie, jeżeli firma została nimi obciążona przez wierzyciela lub zgodnie z umową sama je naliczyła.

Wobec pozostałych jednostek

Obejmują zobowiązania wymagalne po okresie 12 miesięcy od dnia bilansowego. W podziale na poszczególne grupy wykazywane są następująco: Kredyty i pożyczki zaciągnięte przez firmę bez względu na ich przeznaczenie (sfinansowanie aktywów trwałych bądź obrotowych) wyrażone w walutach obcych i w złotych. Z tytułu emisji dłużnych papierów wartościowych wykazuje się je w wartości emisyjnej powiększonej o różnicę między wartością nominalną a niższą od niej wartością uzyskaną (emisyjną). Jeżeli w momencie ich wykupu zostaną zadeklarowane do nich odsetki, to kapitalizuje się je zwiększając zobowiązanie Inne finansowe zobowiązania długoterminowe wykazuje się w tej grupie np. zobowiązania z tytułu instrumentów pochodnych Inne zobowiązania długoterminowe wykazuje się w tej grupie zobowiązania z tytułów cywilno-prawnych i publicznoprawnych, np. z tytułu leasingu finansowego, w wyniku postępowania układowego i naprawczego

ZOBOWIĄZANIA KRÓTKOTERMINOWE

Ta grupa zobowiązań charakteryzuje się szybkim cyklem rotacyjnym do 12 miesięcy (wyjątek zobowiązania z tytułu dostaw i usług). Zobowiązania te finansują aktywa obrotowe. Równowaga pomiędzy tymi grupami aktywów i pasywów zapewnia płynność finansową firmie. Rzecz jasna nie zawsze ten stan gwarantuje wypłacalność i zdolność kredytową firmy, np. niechodliwe zapasy w magazynie pomimo, że zasilają aktywa obrotowe, nie powodują efektywnej zamiany na środki pieniężne do regulowania zobowiązań.

W tej grupie zobowiązań występuje silne zróżnicowanie od zobowiązań z tytułu dostaw i usług (operacyjnych), finansowych z tytułu kredytu czy pożyczki po zobowiązania związane z zatrudnieniem i podatkami.

Warto podkreślić, że grupa zobowiązań publiczno-prawnych, jeżeli regulowana jest bez opóźnień nic firmę dodatkowo nie kosztuje. Pozostałe grupy zobowiązań, np. z tytułu dostaw i usług czy kredytów bankowych związane są z dodatkowymi kosztami tj. odsetki, prowizje i inne opłaty, bez względu na ich terminową spłatę. Często jak w przypadku skonta handlowego są to opłaty „ukryte”.

Ich struktura i wartość poszczególnych grup w zobowiązaniach ogółem zależy od rodzaju prowadzonej działalności przez firmę np. hurtownia posiada zazwyczaj duży poziom zobowiązań z tytułu dostaw i usług.

ZOBOWIĄZANIA KRÓTKOTERMINOWE

Wobec jednostek powiązanych	Tą grupę wypełniają w bilansie firmy (jednostki), które tworzą grupę kapitałową. Za zobowiązania krótkoterminowe uważa się te, których termin spłaty ma nastąpić w okresie nie dłuższym niż 12 miesięcy. W tej grupie wykazuje się: zobowiązania z tytułu dostaw i usług o okresie wymagalności : d o 12 miesięcy w złotych lub powyżej 12 miesięcy walutach obcych Są to wszystkie zobowiązania wynikające z rozrachunków z kontrahentami krajowymi i zagranicznymi z tytułu zakupu towarów, materiałów, opakowań i usług obcych, bez względu na termin ich zapłaty. Na dzień bilansowy wycenia się je w kwocie wymaganej zapłaty, tzn. łącznie z odsetkami z tytułu zwłoki w zapłacie W tej grupie wykazywane są również zobowiązania z tytułu leasingu operacyjnego, niefakturowane dostawy, zatrzymane przez firmę kaucje gwarancyjne np. z tytułu robót poprawkowych inne zobowiązania krótkoterminowe do zapłaty w ciągu 12 miesięcy licząc od dnia bilansowego, wyceniane wraz z odsetkami z tytułu zwłoki w zapłacie, jeżeli firma została nimi obciążona przez wierzyciela (dostawcę). W tej grupie można również wykazać zobowiązania z tytułu dostaw niefakturowanych środków trwałych lub na rzecz środków trwałych w budowie.
Wobec pozostałych jednostek	Obejmują zobowiązania wymagalne w okresie 12 miesięcy od dnia bilansowego, z wyjątkiem zobowiązań z tytułu dostaw i usług. W poszczególnych grupach wykazywane są następująco: Kredyty i pożyczki zaciągnięte przez firmę bez względu na ich przeznaczenie (najczęściej na sfinansowanie aktywów obrotowych); spłata tych zobowiązań jest wymagalna w ciągu 12 miesięcy licząc od dnia bilansowego w walutach obcych i złotych. Z tytułu emisji dłużnych papierów wartościowych wykazuje się je w wartości emisyjnej powiększonej o różnicę między wartością nominalną a niższą od niej wartością uzyskaną (emisyjną). Jeżeli w momencie ich wykupu zostaną zadeklarowane do nich odsetki, to kapitalizuje się je zwiększając zobowiązanie, które jest wymagalne w ciągu 12 miesięcy Inne krótkoterminowe zobowiązania finansowe wykazuje się w tej grupie np. zobowiązania z tytułu instrumentów pochodnych o okresie spłaty do 12 miesięcy
Wobec pozostałych jednostek	Obejmują zobowiązania wymagalne w okresie 12 miesięcy od dnia bilansowego, z wyjątkiem zobowiązań z tytułu dostaw i usług. W poszczególnych grupach wykazywane są następująco: z obowiązania z tytułu dostaw i usług o okresie wymagalności : do 12 miesięcy w złotych lub powyżej 12 miesięcy walutach obcych Są to wszystkie zobowiązania wynikające z rozrachunków z kontrahentami krajowymi i zagranicznymi z tytułu zakupu towarów, materiałów, opakowań i usług obcych, bez względu na termin ich zapłaty. Na dzień bilansowy wycenia się je w kwocie wymaganej zapłaty, tzn. łącznie z odsetkami z tytułu zwłoki w zapłacie. W tej grupie wykazywane są również zobowiązania z tytułu leasingu operacyjnego, niefakturowane dostawy, zatrzymane przez firmę kaucje gwarancyjne np. z tytułu robót poprawkowych zaliczki otrzymane na dostawy – czyli zainkasowane od nabywców, a także potwierdzone fakturami zaliczki na poczet dostaw, usług wykazywane w wartości nominalnej otrzymanych kwot. Przykładowo można wykazać w tej grupie z góry opłacony czynsz za dzierżawę lub najem lokalu. Obejmują zobowiązania wymagalne w okresie 12 miesięcy od dnia bilansowego, z wyjątkiem zobowiązań z tytułu dostaw i usług. W poszczególnych grupach wykazywane są następująco: zobowiązania wekslowe w tej grupie wykazuje się zobowiązania wynikające z wystawionych weksli własnych wg ich wartości nominalnej. zobowiązania z tytułu podatków, ceł, ubezpieczeń i innych świadczeń – czyli zobowiązania wynikające z rozrachunków publicznoprawnych z tytułu: wszelkich podatków, cła wraz z opłatą manipulacyjną, ubezpieczeń społecznych i zdrowotnych, świadczeń na rzecz Funduszu Pracy oraz Funduszu Gwarantowanych Świadczeń Pracowniczych. W tej grupie można wykazać również: Należny VAT z wystawionych dla nabywców faktur, który nie stanowi jeszcze zobowiązania podatkowego Składki na ubezpieczenia społeczne i zdrowotne naliczane w koszty bieżącego roku obrotowego dotyczące wynagrodzeń, które zostaną zapłacone w następnym roku. zobowiązania z tytułu wynagrodzeń wykazuje się niewypłacone na dzień bilansowy wynagrodzenia pracownikom i osobom doraźnie zatrudnionym. Obejmują zobowiązania wymagalne w okresie 12 miesięcy od dnia bilansowego, z wyjątkiem zobowiązań z tytułu dostaw i usług. W poszczególnych grupach wykazywane są następująco: inne zobowiązania krótkoterminowe przykładowo wykazuje się w tej grupie zobowiązania z tytułu zakupu i budowy lub ulepszenia środków trwałych, zobowiązania wobec budżetu z tytułu wypłat z zysku dla przedsiębiorstw państwowych i jednoosobowych spółek Skarbu Państwa, zobowiązania wynikające z rozrachunków z właścicielami, wspólnikami z tytułu uchwalonej, lecz nieodebranej dywidendy i inne np. pobranych kaucji fundusze specjalne wykazuje się stan funduszy na dzień bilansowy, a w szczególności: Zakładowy Fundusz Świadczeń Socjalnych, tworzony zgodnie z Ustawą o tymże funduszu Zakładowy fundusz rehabilitacyjny osób niepełnosprawnych (ZFRON) również tworzony na mocy ustawowych przepisów Fundusz remontowy tworzony w spółdzielniach mieszkaniowych tworzony na mocy określonych przepisów Inne fundusze specjalne tworzone na mocy obowiązujących firmę przepisów prawa

ROZLICZENIA MIĘDZYOKRESOWE

W celu zapewnienia współmierności przychodów i związanych z nimi kosztów do aktywów lub pasywów danego okresu sprawozdawczego są zaliczane koszty lub przychody dotyczące przyszłych okresów oraz przypadające na ten okres sprawozdawczy koszty, które jeszcze nie zostały poniesione.

Rozliczenia międzyokresowe przychodów, po stronie pasywów dokonywane są z zachowaniem zasady ostrożności (o której jest mowa na wstępie podręcznika). Przychody te skumulowane w określonej kwocie są proporcjonalnie rozliczane na poszczególne okresy sprawozdawcze. Skutek takiego rozliczenia widoczny jest w pasywach oraz w rachunku zysków i strat w pozostałych przychodach operacyjnych.

Charakter zobowiązaniowy poszczególnych grup tych rozliczeń międzyokresowych wynika z obowiązku wypełnienia postanowień umownych, charakteru zdarzenia gospodarczego oraz zależności od instytucji, która bezpośrednio spowodowała ich wystąpienie.

ROZLICZENIA MIĘDZYOKRESOWE

Rozliczenia międzyokresowe

W grupie wykazuje się rozliczenia międzyokresowe przychodów następująco: 1) Ujemna wartość firmy stanowi różnicę powstałą przy zakupie jednostki/spółki lub jej zorganizowanej części między ceną nabycia a wyższą od niej wartością godziwą (rynkową) przejętych aktywów netto (kapitałów własnych) 2) Obejmują następujące rozliczenia: środki pieniężne, w tym dotacje, subwencje i dopłaty na sfinansowanie nabycia lub budowy środków trwałych oraz prac rozwojowych, jeżeli nie zwiększają kapitałów własnych w firmie przyjęte nieodpłatnie, w tym w drodze darowizny środki trwałe, środki trwałe w budowie oraz wartości niematerialne i prawne objęte ugodą, układem lub postępowaniem naprawczym zobowiązania przewidziane do umorzenia, do czasu spełnienia warunków umownych nadwyżkę rocznych przychodów nad kosztami gospodarki zasobami mieszkaniowymi, ustaloną na dzień bilansowy, przychody tej gospodarki są rozliczane w roku następnym Wymienione tytuły rozliczeń międzyokresowych przychodów wykazuje się z podziałem na długo i krótkoterminowe

DOCHODOWOŚĆ - OPŁACALNOŚĆ

Wartość i sposób powstania tych wielkości ekonomicznych określa rachunek zysków i strat. To sprawozdanie jest zestawieniem elementów przychodowo – kosztowych, których suma pozwala na obliczenie dochodowości firmy. Wartości dodatnie pośrednich wyników w rachunku są zyskami, a ujemne stratami. Rachunek zysków i strat sporządzany jest w 2 wariantach :

• w wariancie porównawczym, w którym koszty działalności operacyjnej przedstawiane są wg poszczególnych rodzajów (w 8 rodzajowo odmiennych grupach), natomiast przychody netto ze sprzedaży z uwzględnieniem zmian stanu produktów oraz kosztami wytworzenia świadczeń na własne potrzeby firmy

• w wariancie kalkulacyjnym, który wyróżnia się tym, że w przeciwieństwie do porównawczego, koszty prezentowane są w układzie kalkulacyjnym, czyli wg miejsc ich powstawania.

To rozróżnienie dotyczy działalności operacyjnej firmy (bezpośrednio i pośrednio z nią związanej). Pozostałe części dotyczące działalności finansowej oraz nadzwyczajnej są identyczne w obu wariantach. O wyborze wariantu rachunku zysków i strat decyduje zarząd firmy. W praktyce firmy do 10 mln euro obrotów/ przychodów ze sprzedaży wybierają wariant porównawczy, powyżej tej wielkości często wybierają wariant kalkulacyjny.

DZIAŁALNOŚĆ OPERACYJNA – PRZYCHODY

Wariant porównawczy i Wariant kalkulacyjny

W tej części rachunku wyróżnia się następujące grupy przychodów : Przychody netto ze sprzedaży produktów, towarów i materiałów ustala się bez względu na wersję sporządzanego rachunku zysków i strat, w cenach sprzedaży netto, pomniejszonych o rabaty, opusty i bonifikaty. Momentem sprzedaży jest moment odbioru, wysyłki, postawienia do dyspozycji odbiorcy lub moment zapłaty połączony z odbiorem składnika aktywów lub usług. Przychody te wykazuje się zgodnie z zasadą materiału, czyli za przychody wpływające na wynik finansowy (dochodowość) przyjmuje się kwoty należne od nabywców, dotyczące danego okresu sprawozdawczego, niezależnie od terminu ich zapłaty w cenie sprzedaży netto (bez VAT), a w zakresie nieuregulowanym przepisami o podatku VAT, zgodnie z Kodeksem cywilnym oraz umową kupna-sprzedaży. O zaliczeniu sprzedaży do przychodów, mających wpływ na wynik finansowy, decyduje zatem moment sprzedaży, za który uważa się : przy sprzedaży detalicznej dzień, w którym nastąpiła zapłata gotówką, kartą kredytową lub czekiem w pozostałych przypadkach (także na eksport) przesądza dzień wystawienia faktury, nie później jednak niż ostatni dzień miesiąca, w którym nastąpiło przekazanie produktów, materiałów lub towarów odbiorcy

Wariant porównawczy

Na ogólną sumę przychodów ze sprzedaży produktów, towarów i materiałów składają się poszczególne grupy tj. : Przychody netto ze sprzedaży produktów, w tej grupie wykazuje się osiągnięte w bieżącym roku obrotowym przychody ze sprzedaży wyrobów gotowych i usług, w tym z tytułu zrealizowania umów długoterminowych np. budowlanych Zmiana stanu produktów (zwiększenie wartość dodatnia, zmniejszenie wartość ujemna) jest to różnica stanu na początek i koniec roku obrotowego: produkcji niezakończonej i zakończonej oraz rozliczeń międzyokresowych Koszt wytworzenia produktów na własne potrzeby, czyli koszty zwiększające wartość środków trwałych i prac rozwojowych Przychody netto ze sprzedaży towarów i materiałów, czyli wartość sprzedaży w cenach netto, w tym opakowań, niezależnie od tego czy zostały zapłacone, wynikające z przemnożenia ilości sprzedanej przez jednostkową cenę sprzedaży netto, skorygowane o należne dopłaty i udzielone opusty i bonifikaty. Do przychodów w tej grupie zalicza się sprzedaż składników majątkowych w stanie nie przetworzonym, a w firmach sprzedających we własnej sieci sklepów obok towarów obcej produkcji także produkty przez siebie wytworzone

DZIAŁALNOŚĆ OPERACYJNA – KOSZTY

Wariant porównawczy	W tej części rachunku wyróżnia się następujące grupy kosztów rodzajowych: Amortyzacja podaje się w tej grupie wielkość planowych odpisów amortyzacyjnych od środków trwałych oraz wartości niematerialnych i prawnych Zużycie materiałów i energii, w tej grupie wykazuje się koszty zużycia materiałów, jako surowców do wytwarzania produktów (wyrobów, robót i usług) oraz koszty na potrzeby ogólnogospodarcze i administracyjną w związku z prowadzoną działalnością operacyjną; w tym wierszu wykazuje się również zużycie energii (elektrycznej, wodnej, cieplnej i inne jej formy), a także zużycie opakowań, odpadów, paliw i gazów technicznych Usługi obce, czyli koszty tychże usług wykonywane na rzecz działalności operacyjnej, m.in. w zakresie : transportu, remontów, usług pocztowo-telekomunikacyjnych, ochrony mienia, wywozu nieczystości, usług drukarskich, badania jakości produktów i towarów, dezynsekcji, najmu, dzierżawy, leasingu operacyjnego, obsługi kasowej i bankowej i innych Podatki i opłaty w tej grupie wykazuje się podatki lokalne, czyli podatek od środków transportu, od nieruchomości, podatek akcyzowy, VAT nie podlegający odliczeniu, inne opłaty lokalne oraz opłaty sądowe i notarialne, o ile nie zwiększają wartości ceny nabycia nieruchomości i nie są związane z postępowaniem sądowym; ponadto w tej grupie wykazuje się opłaty za wieczyste użytkowanie gruntów, ochrony środowiska o ile nie stanowią sankcji karnej
gdzie na wielkość kosztów działalności operacyjnej składają poszczególne grupy wymienionych kosztów rodzajowych
Wariant porównawczy	W tej części rachunku wyróżnia się następujące grupy kosztów rodzajowych : Wynagrodzenia wykazuje się w tej grupie sumę wynagrodzeń pieniężnych i w naturze (deputatów), które na mocy przepisów są składową wynagrodzeń należnych na podstawie umowy o pracę oraz osobom doraźnie zatrudnionym na podstawie umowy zlecenia, umowy o dzieło i innych umów, łącznie z wynagrodzeniami za urlopy Ubezpieczenia społeczne i inne świadczenia, dotyczą świadczeń z tytułu: odpisów na zakładowy fundusz świadczeń socjalnych, naliczone składki na ubezpieczenia społeczne pokrywane przez firmę, obligatoryjne odpisy na Fundusz Pracy i Fundusz Gwarantowanych Świadczeń Pracowniczych, dopłaty do biletów miesięcznych, wydatki związane z bezpieczeństwem i higieną pracy, ochroną zdrowia pracowników, nieodpłatnie wydawana dla pracowników odzież robocza, posiłki profilaktyczne wydawane pracownikom zatrudnionym w uciążliwych warunkach, bony towarowe (talony) wydawane przez firmę pracownikom oraz wydatki firmy na szkolenia pracowników Pozostałe koszty rodzajowe, czyli koszty niekwalifikujące się do ww. grup, czyli koszty reprezentacji i reklamy (limitowane i nielimitowane w myśl przepisów podatkowych), koszty z tytułu zwrotu wydatków za używanie na potrzeby firmy pojazdów pracowników, koszty krajowych i zagranicznych podróży służbowych, koszty ubezpieczeń majątkowych i osobowych, odprawy pośmiertne oraz z tytułu wypadków przy pracy, narzut kosztów zarządu, w samobilansujących się zakładach
Wariant porównawczy	W tej części rachunku wyróżnia się następujące grupy kosztów rodzajowych : Wartość sprzedanych towarów i materiałów w tym wierszu wykazuje się koszty sprzedanych towarów, materiałów i opakowań w cenach, po których je nabyto lub wg kosztów wytworzenia jeżeli pochodzą z własnej produkcji firmy; w przypadku, gdy firma odpisuje w koszty wartość towarów i materiałów w momencie ich zakupu, to ich wartość zarachowaną w koszty koryguje się o wartość zapasu na dzień bilansowy, ustaloną w drodze spisu z natury. W placówkach handlu detalicznego kontrolowanych tylko wartościowo wartość sprzedanych towarów w cenach ewidencyjnych na poziomie ceny brutto, koryguje się o odchylenia sprzedanych towarów – z tytułu marży i oddzielnie z tytułu podatku VAT wkalkulowanego w cenę.

DZIAŁALNOŚĆ OPERACYJNA – PRZYCHODY

Wariant kalkulacyjny

Na ogólną sumę przychodów ze sprzedaży produktów, towarów i materiałów składają się poszczególne grupy tj. : Przychody netto ze sprzedaży produktów, w tej grupie wykazuje się osiągnięte w bieżącym roku obrotowym przychody ze sprzedaży wyrobów gotowych i usług, w tym z tytułu zrealizowania umów długoterminowych np. budowlanych Przychody netto ze sprzedaży towarów i materiałów, czyli wartość sprzedaży w cenach netto, w tym opakowań, niezależnie od tego czy zostały zapłacone, wynikające z przemnożenia ilości sprzedanej przez jednostkową cenę sprzedaży netto, skorygowane o należne dopłaty i udzielone opusty i bonifikaty. Do przychodów w tej grupie zalicza się sprzedaż składników majątkowych w stanie nie przetworzonym, a w firmach sprzedających we własnej sieci sklepów obok towarów obcej produkcji także produkty przez siebie wytworzone

DZIAŁALNOŚĆ OPERACYJNA – KOSZTY

Wariant kalkulacyjny

W tej części rachunku wyróżnia się następujące grupy kosztów : Koszt wytworzenia sprzedanych produktów, wykazuje się rzeczywiste koszty wytworzenia sprzedanych produktów (wyrobów gotowych, robót i usług) w wielkości kosztów pozostających w bezpośrednim związku z danym produktem oraz uzasadnioną część kosztów pośrednio związanych z wytworzeniem tego produktu Wartość sprzedanych towarów i materiałów, w tej grupie wykazuje się kwotę kosztów w postaci wartości sprzedanych towarów i materiałów wg ceny nabycia (zakupu) Koszty sprzedanych produktów, towarów i materiałów służą do ustalenia wyniku finansowego brutto na poziomie sprzedaży Koszty sprzedaży, w tej grupie, rozróżnia się 2 typy tj: koszty związane ze sprzedażą produktów gotowych koszty handlowe w firmach prowadzących działalność handlową, detaliczną, gastronomiczną i skupu Koszty ogólnego zarządu, czyli koszty poniesione na utrzymanie komórek organizacyjnych i stanowisk pracy wykonujących czynności o charakterze ogólnoadministracyjnym tj. sprawujących w firmie funkcje nadzorcze, kontrolne, ewidencyjno-sprawozdawcze, instruktażowe i inne związane z zarządzaniem firmą

gdzie na wielkość kosztów działalności operacyjnej składają poszczególne grupy wymienionych kosztów

POZOSTAŁA DZIAŁALNOŚĆ OPERACYJNA – PRZYCHODY

Wariant porównawczy i Wariant kalkulacyjny

W rachunku zysków i strat bez względu na jego wariant wyróżnia się następujące grupy przychodów : Zysk ze zbycia niefinansowych aktywów trwałych i wykazuje się per saldo zysk ze zbycia środków trwałych, środków trwałych w budowie, inwestycji w nieruchomości i praw oraz wartości niematerialnych i prawnych; zysk per saldo rozumiany jest jako osiągnięte przychody ze zbycia ww. aktywów a poniesionymi w związku z tym kosztami. Przez zbycie rozumie się nie tylko sprzedaż, ale również darowizny i nieodpłatne przekazanie, nadwyżki, likwidację środka transportu na skutek wypadku drogowego i poniesione przez firmę koszty związane z likwidacją skutków tego wypadku, pomniejszone o odzyski z tej likwidacji Dotacje, wykazuje się w tej grupie otrzymane dotacje, subwencje i dopłaty na sfinansowanie zakupu lub budowy środków trwałych (równolegle do odpisów amortyzacyjnych środków trwałych lub kosztów prac rozwojowych), a także na inne cele związane z działalnością firmy Inne przychody operacyjne, w tej grupie wykazuje się przychody nieujęte w powyższych grupach, czyli należne lub otrzymane kary umowne z tytułu dostaw i usług, kaucje lub wadia otrzymane do innych firm, umorzone lub przedawnione zobowiązania, odpisy aktualizujące wartość aktywów niefinansowych (in plus), odpis ujemnej wartości firmy, przychody z najmu środków trwałych, nadwyżki majątku

czyli grupy zdarzeń i operacji pośrednio związane z działalnością operacyjną/ podstawową

POZOSTAŁA DZIAŁALNOŚĆ OPERACYJNA – KOSZTY

Wariant porównawczy i Wariant kalkulacyjny	W tej części rachunku wyróżnia się następujące grupy kosztów : Stratę ze zbycia niefinansowych aktywów trwałych, wykazywaną per saldo ze zbycia środków trwałych, środków trwałych w budowie oraz wartości niematerialnych i prawnych, a także inwestycji w nieruchomości i prawa; konkretnie chodzi o różnicę między sumą osiągniętych przychodów ze zbycia niefinansowych aktywów trwałych a wyższą od niej sumą kosztów poniesionych przy ich zbyciu Aktualizacja wartości aktywów niefinansowych, w tej grupie wykazuje się skutki aktualizacji wartości niefinansowych aktywów trwałych, o której mowa powyżej, rzeczowych aktywów obrotowych (materiałów, towarów i produktów gotowych) z powodu utraty przez nie wartości użytkowej lub handlowej, a także należności z tytułu dostaw i usług oraz innych operacji niefinansowych z powodu utraty ich wartości Inne pozostałe koszty operacyjne, niewykazane w powyższych grupach, a mianowicie : nieodpłatnie przekazane aktywa obrotowe w cenie nabycia (zakupu) lub po kosztach wytworzenia, powiększonej o należny VAT skutki finansowe zaniechania nowej produkcji lub remontów budynków i budowli, których uprzednio zarachowane koszty są do rozliczenia w przyszłych okresach poniesione koszty zaniechanej budowy środków trwałych
czyli grupy zdarzeń i operacji pośrednio związane z działalnością operacyjną/ podstawową
Wariant porównawczy i Wariant kalkulacyjny	charakterystyki innych pozostałych kosztów operacyjnych : koszty poniesione w związku z utrzymaniem nieczynnego zakładu produkcyjnego lub usługowego dokonane przez firmę wpłaty gotówkowe, jako datki na rzecz fundacji lub innych jednostek prowadzących działalność charytatywną, na rzecz organizacji kościelnych, na cele kultu religijnego kary i grzywny orzeczone w trybie administracyjnym, karnym, karno – skarbowym, zapłacone przez firmę lub nakazane do zapłaty przez uprawnione organy poniesione lub orzeczone przez sąd do zapłaty przez firmę opłaty notarialne i skarbowe nie zaliczone do ceny nabycia środka trwałego lub do środków trwałych w budowie oraz koszty postępowania sądowego umorzone, przedawnione lub nieściągalne należności nieobjęte odpisem aktualizującym ich wartość naliczony VAT dla firmy jako sankcja, zarachowany na uznanie urzędu skarbowego (nieujęty korektą w ramach błędu podstawowego) kaucje i wadia wniesione do innych firm, a przepadłe na warunkach określonych w umowie lub innych przepisach wartość ujawnionych niedoborów, w tym z tytułu kradzieży oraz wartość nominalna ujawnionych fałszywych znaków pieniężnych inne koszty niekwalifikujące się do powyższych grup
czyli grupy zdarzeń i operacji pośrednio związane z działalnością operacyjną/ podstawową
Wariant porównawczy i Wariant kalkulacyjny	W celu bardziej precyzyjnego ujęcia kosztów warto zapoznać się z 3 metodami ich wyceny: wg. Ceny nabycia, czyli cena zakupu obejmująca kwotę należną sprzedającemu, bez odliczenia podatku VAT oraz akcyzy, a w przypadku importu powiększona o podatki i cła i inne opłaty; cena ta jest powiększona o koszty bezpośrednio związane z zakupem i przystosowania składnika aktywów do stanu zdatnego do używania lub wprowadzenia do obrotu łącznie z kosztami transportu i załadunku, a obniżona o rabaty, opusty lub inne zmniejszenia wg. Ceny zakupu, stosowana najczęściej przy zakupie towarów, czyli cena jaką nabywca płaci za zakupione składniki majątku, pomniejszona o VAT podlegający odliczeniu, a przy imporcie powiększona o należne cło, podatek akcyzowy oraz inne opłaty celne, a obniżona o rabaty, opusty i inne obniżenia wg. Kosztu wytworzenia, który obejmuje koszty bezpośrednio związane z produktem oraz uzasadnioną część kosztów pośrednio związanych z wytworzeniem tego produktu. Koszty bezpośrednie obejmują wartość zużytych materiałów bezpośrednich, koszty pozyskania i przetworzenia związane bezpośrednio z produkcją i inne koszty poniesione na doprowadzenie produktu do postaci i miejsca, w którym znajduje się w dniu wyceny. Do uzasadnionej części kosztów pośrednich produkcji zalicza się te koszty stałe i zmienne, które odpowiadają poziomowi tych kosztów przy normalnym wykorzystaniu zdolności produkcyjnych.
czyli grupy zdarzeń i operacji pośrednio związane z działalnością operacyjną/ podstawową

DZIAŁALNOŚĆ FINANSOWA – PRZYCHODY

Wariant porównawczy i Wariant kalkulacyjny	W części finansowej rachunku zysków i strat bez względu na jego wariant wyróżnia się następujące grupy przychodów : Dywidendy i udziały w zyskach, gdzie wykazuje się za poprzedni rok obrotowy należne dywidendy (brutto), również te które są przeznaczone na podwyższenie kapitału zakładowego w spółce akcyjnej i spółce z o.o.; w firmach wchodzących w skład grupy kapitałowej z ogólnej kwoty dywidendy wyodrębnia się część dywidendy brutto od jednostek powiązanych Odsetki, w tej grupie podaje się sumę należnych i już uzyskanych odsetek oraz prowizji, z wyjątkiem odsetek od środków zakładowego funduszu świadczeń socjalnych; zalicza się do tej grupy odsetki z tytułu zwłoki w zapłacie (z wyjątkiem tych, które zwiększają wartość środków trwałych w budowie), odsetki od lokat bankowych, dyskonto, odsetki od przejętych i udzielonych pożyczek; w przypadku firm, które są w grupie kapitałowej wyodrębnia się odsetki w oddzielnej pozycji: „od jednostek powiązanych” Zysk ze zbycia inwestycji, podaje się per saldo dodatni wynik ze sprzedaży aktywów finansowych, jeżeli wartość ceny sprzedaży przewyższa wartość tych aktywów w cenach nabycia, skorygowaną o odpisy aktualizujące (aktywa finansowe czyli akcje, udziały i papiery dłużne)
czyli grupy zdarzeń i operacji związane z działalnością finansową, pozyskiwaniem kapitału i kosztów jego pozyskania
Wariant porównawczy i Wariant kalkulacyjny	części finansowej rachunku zysków i strat dotyczącej pozostałych grup przychodów : Aktualizacja in plus wartości inwestycji, czyli przychody finansowe w części wynikającej z przywrócenia uprzednio utraconej wartości długo i krótkoterminowych aktywów finansowych, wskutek ustania przyczyny ich obniżenia lub z powodu spłaty należności z operacji finansowej, objętej odpisem aktualizującym Inne przychody finansowe, czyli efekt następujących operacji: nadwyżka dodatnich różnic kursowych nad ujemnymi przeznaczenia kapitału zapasowego na podwyższenie kapitału zakładowego spółki, w której firma jest współwłaścicielem uzyskania dyskonta przy zakupie weksli lub przyjęcie weksla jako zapłata za należności zwrotu dopłat firmie, uprzednio wniesionych do spółki z o.o., której firma jest wspólnikiem uzyskania na skutek rozwiązania niewykorzystanej rezerwy utworzonej na pewne lub prawdopodobne straty z operacji finansowych wniesienia aktywów finansowych jako wkładów do spółki (w wartości nominalnej) umorzenia firmie zaciągniętych przez nią kredytów i pożyczek inne nie wymienione powyżej operacje finansowe
czyli grupy zdarzeń i operacji związane z działalnością finansową, pozyskiwaniem kapitału i kosztów jego pozyskania

DZIAŁALNOŚĆ FINANSOWA – KOSZTY

Wariant porównawczy i Wariant kalkulacyjny	W części finansowej rachunku wyróżnia się następujące grupy kosztów : Odsetki, czyli wszystkie odsetki do zapłacenia lub zapłacone w ciągu roku obrotowego, a w szczególności : odsetki (w tym przeterminowane) i prowizje od uzyskanych kredytów i pożyczek, z wyjątkiem odsetek zwiększających wartość inwestycji odsetki (dyskonto) od wyemitowanych przez firmę obligacji przypadające na bieżący okres sprawozdawczy Strata ze zbycia inwestycji, czyli per saldo wynik finansowy w postaci straty poniesionej na sprzedaży aktywów finansowych (nadwyżka kosztów finansowych nad przychodami finansowymi za rok obrotowy) związaną ze zbyciem udziałów, akcji i dłużnych papierów wartościowych długo i krótkoterminowych Aktualizacja wartości inwestycji, czyli koszty finansowe powstałe w roku obrotowym z tytułu aktualizacji wyceny aktywów finansowych (akcji, udziałów, papierów dłużnych), krótkoterminowych aktywów finansowych wycenionych wg ceny nabycia nie wyższych od cen rynkowych oraz na skutek obniżenia wartości rynkowej
czyli grupy zdarzeń i operacji związane z działalnością finansową, pozyskiwaniem kapitału i kosztów jego pozyskania
Wariant porównawczy i Wariant kalkulacyjny	W części finansowej rachunku dodatkowo wyróżnia się ponadto : Inne koszty finansowe, czyli koszty nie kwalifikujące się do wykazania w poprzednich grupach, a w szczególności : dodatkowa opłata od przyjętych środków trwałych w leasing finansowy potrącone dyskonto, przy zapłacie kontrahentowi wekslem obcym lub przekazanie przez firmę obcego weksla do wykupu umorzenie należności (z tytułu operacji finansowych), jeżeli nie była objęta w całości lub części odpisem aktualizującym ujemne różnice kursowe, czyli ich nadwyżka nad dodatnimi różnicami kursowymi nadwyżka kosztów emisji akcji ponad różnicę między wartością emisyjną akcji, a ich wartością nominalną straty powstałe w wyniku likwidacji spółki, w której firma ma udziały wniesione dopłaty firmy będącej wspólnikiem z o.o. i należne od firmy będącej wspólnikiem tej spółki
czyli grupy zdarzeń i operacji związane z działalnością finansową, pozyskiwaniem kapitału i kosztów jego pozyskania

DZIAŁALNOŚĆ NADZWYCZAJNA/DODATKOWA – PRZYCHODY

Wariant porównawczy i Wariant kalkulacyjny

Do zysków nadzwyczajnych zalicza się następujące operacje : Przychody ze sprzedaży zorganizowanej części firmy w cenie sprzedaży netto (bez VAT) Otrzymane odszkodowania z zakładu ubezpieczeń z tytułu zdarzenia losowego (pożaru, powodzi, uderzenia pioruna i innych tego typu zdarzeń Nie zalicza się do zysków nadzwyczajnych odzyskanego majątku, który został uprzednio skradziony, przyjętych na stan po rozliczeniu skutków kradzieży, bowiem kradzież podobnie jak nadużycie traktuje się jako zdarzenie związane z ryzykiem prowadzenia działalności. Skutki finansowe tego typu zdarzeń rozlicza się jako pozostałe koszty i przychody operacyjne.

czyli grupy zdarzeń i operacji związane ze skutkami zdarzeń trudnymi do przewidzenia, poza działalnością operacyjną firmy i niezwiązane z ogólnym ryzykiem jej prowadzenia

DZIAŁALNOŚĆ NADZWYCZAJNA/DODATKOWA – KOSZTY (STRATY)

Wariant porównawczy i Wariant kalkulacyjny

Do kosztów (strat) nadzwyczajnych zalicza się następujące operacje : Skutki zdarzeń losowych (pożar, powódź itp.), w tym także koszty związane z usuwaniem skutków tych zdarzeń Efekt zaniechania i likwidacji pewnego rodzaju działalności (np. zakładu produkcyjnego), jeżeli zaniechanie i likwidacja spowodowane są autonomiczną decyzją uprawnionych organów władzy lokalnej Utworzenie rezerw na pewne lub o dużym stopniu prawdopodobieństwa przyszłe zobowiązania spowodowane zdarzeniami niezwiązanymi z ogólnym ryzykiem jej prowadzenia, zwłaszcza rezerwy na zobowiązania spowodowane restrukturyzacją, jeżeli firma na mocy określonych przepisów została zobowiązana do jej przeprowadzenia Wartość bilansową składników majątku wchodzących w skład sprzedanej zorganizowanej części firmy, równolegle do zarachowania zysków nadzwyczajnych z tytułu sprzedaży, nawet wtedy, gdy następuje nieodpłatne przekazanie (darowizna) tej części O zaliczeniu skutków finansowych zdarzeń do strat nadzwyczajnych przesądza brak ich związku z ryzykiem gospodarowania. W przeciwnym wypadku zalicza się je do pozostałych kosztów operacyjnych. W związku z tym sugerowane jest zaliczania ujemnych dla firmy skutków postępowania upadłościowego, układowego i naprawczego do pozostałych kosztów operacyjnych jako ogólne ryzyko prowadzenia działalności gospodarczej.

czyli grupy zdarzeń i operacji związane ze skutkami zdarzeń trudnymi do przewidzenia, poza działalnością operacyjną firmy i niezwiązane z ogólnym ryzykiem jej prowadzenia

OBCIĄŻENIA WYNIKU BRUTTO – PODATEK DOCHODOWY

Wariant porównawczy i Wariant kalkulacyjny

Do tej grupy obciążeń należy podatek dochodowy, który wystąpi w firmach zobowiązanych do opłacenia podatku dochodowego od osób prawnych, czyli spółek, których działalność regulowana jest ustawą o podatku dochodowym od osób prawnych. Podatek dochodowy, który wpływa bezpośrednio na wielkość wyniku netto składa się z dwóch części: Bieżącej, na którą składa podatek obliczony od podstawy opodatkowania wg przepisów ww. ustawy podatkowej, wg poniższego zestawienia : 1) zysk brutto, 2) przychody, które nie są opodatkowane (-) 3) koszty lub straty nie stanowiące kosztów uzyskania przychodów (+) 4) odliczenia od dochodu (-) 5) podstawa opodatkowania (1 – 2 + 3 - 4) Odroczonej, która stanowi różnicę pomiędzy stanem rezerw i aktywów z tytułu odroczonego podatku dochodowego na koniec i początek okresu sprawozdawczego (roku obrotowego), z tym że, sprawozdania finansowe firm, które nie podlegają badaniu przez audytora mogą odstąpić od tworzenia rezerw i aktywów z tyt. podatku odroczonego.

Podmioty : Spółka z o.o. Spółka akcyjna Przedsiębiorstwa państwowe Spółki jawne Spółki partnerskie Spółki komandytowe Spółki komandytowo – akcyjne Inne osoby prawne

OBCIĄŻENIA WYNIKU BRUTTO – PODATEK DOCHODOWY I INNE OBCIĄŻENIA

Wariant porównawczy i Wariant kalkulacyjny

W firmach na uproszczonej rachunkowości, gdzie zobowiązania podatkowe reguluje Ustawa o podatku dochodowym od osób fizycznych nie ustala się zysku netto, a w konsekwencji podatku dochodowego, ponieważ nie firma a jej właściciel opłaca ten podatek nie tylko z prowadzonej działalności gospodarczej, lecz również z innych tytułów. Ewentualne zaliczki na poczet zysku i opłacony w imieniu właściciela przez firmę podatek dochodowy wykazuje się w pasywach w pozycji odpisy z zysku netto w trakcie roku obrotowego. U osób fizycznych wypłaty z tego tytułu wpływają na wysokość kapitału własnego właściciela. Pozostała jeszcze jedna grupa obciążeń wyniku brutto, a mianowicie : Pozostałe obowiązkowe zmniejszenia zysku (zwiększenia straty), wypełniają to zobowiązanie przedsiębiorstwa państwowe i jednoosobowe spółki Skarbu Państwa jako obligatoryjne wpłaty z zysku w wielkości za cały rok obrotowy (sprawozdawczy), pomniejszając je o umorzone zobowiązania z tego tytułu (jeżeli nie zostały skorygowane błędem podstawowym). Podstawę tych obciążeń stanowi wynik finansowy brutto, pomniejszony o podatek.

Podmioty : Spółka z o.o. Spółka akcyjna Przedsiębiorstwa państwowe Spółki jawne Spółki partnerskie Spółki komandytowe Spółki komandytowo – akcyjne Inne osoby prawne

POSZCZEGÓLNE WYNIKI DZIAŁALNOŚCI

Wariant porównawczy i Wariant kalkulacyjny	ZYSK (STRATA) NETTO, rezultat końcowy działalności firmy za dany rok obrotowy (okres sprawozdawczy), innymi słowy zysk (strata) brutto po obciążenia podatkowych. Tą wielkość wykazuje się również w pasywach bilansu oraz w przepływach pieniężnych sporządzanych metodą pośrednią. Ta pozycja/ wielkość jest globalnym podsumowaniem efektywności działania firmy na rynku. Po drugie jest ona źródłem wypłaty dywidend właścicielom kapitału, a także nagród i premii dla załogi, czy też zasilenia kapitału własnego do finansowania działalności firmy.Z punktu analizy zdolności kredytowej firmy, warto zwrócić uwagę czy dodatni wynik netto jest wystarczający do jej prawidłowego funkcjonowania i wypłacalności względem banków i kontrahentów. Ponadto należy zwrócić uwagę na pozycje kosztów, których wyeliminowanie bądź zmniejszenie wpłynie na poprawę wyniku finansowego (in plus). Nie chodzi tu o działania doraźne (np. Sprzedaż nieruchomości, linii technologicznej) czy dofinansowanie od instytucji państwowych (dotacje), ale działania podejmowane wewnątrz firmy na poszczególnych poziomach jej zarządzania. Działania, które dadzą w efekcie trwałą poprawę rentowności. Efekt zarządzanie przychodami i kosztami na poszczególnych poziomach przedstawiony zostanie na następnych stronach
Końcowy etap w wypracowaniu wyniku finansowego
Wariant porównawczy i Wariant kalkulacyjny	ZYSK (STRATA) ZE SPRZEDAŻY, jako wielkość ekonomiczna wypracowana przez firmę pozostała po pokryciu kosztów niezbędnych do zaistnienia podstawowej działalności firmy. Niezbędne koszty to energia, zakupy materiałów, towarów, usług obcych, opłaty podatkowe (nie dotyczą podatku dochodowego) jako zewnętrzny kredyt zaufania od kontrahentów czy instytucji. Pozostałe niezbędne koszty dotyczą wynagrodzeń, ubezpieczeń społecznych, kosztów sprzedanych materiałów i towarów i innych. Jakkolwiek pomiędzy wariantem porównawczym a kalkulacyjnym istnieją pewne różnice w strukturze przychodowo-kosztowej na tym poziomie wyniku, to w firmie, która za dany okres przedstawi go w obu wariantach będzie identyczny (tj. wartość wyniku będzie taka sama). Wariant kalkulacyjny zawiera podział wyniku ze sprzedaży na brutto i wynik ze sprzedaży, o którym mowa powyżej. Wynik brutto na sprzedaży jest wynikiem czysto „produkcyjnym”, czyli bezpośrednio przedstawiającym efekt produkcji i sprzedaży wyrobów, towarów i usług w odniesieniu do kosztów ich nabycia czy wytworzenia. Nie wlicza się do tego wyniku kosztów administracyjnych i kosztów związanych z ich sprzedażą czy utrzymaniem sieci sprzedaży.
Podstawowy poziom w wypracowaniu wyniku finansowego
Wariant porównawczy i Wariant kalkulacyjny	ZYSK (STRATA) Z DZIAŁALNOŚCI OPERACYJNEJ, jest wielkością, która uzupełnia i jednocześnie zawiera w sobie wynik na sprzedaży. To uzupełnienie jest pośrednio związane z wynikiem podstawowej działalności operacyjnej. Jest wynikiem działań doraźnych (sprzedaż rzeczowych aktywów trwałych) oraz ryzyka prowadzenia podstawowej działalności firmy (rezerwy na należności – odpisy aktualizujące). W prawidłowo funkcjonującej firmie, której płynność finansowa jest stabilna dzięki prawidłowemu zarządzaniu działalnością podstawową, wynik z działalności operacyjnej nie ma znacznego wpływu na wynik na sprzedaży. W sytuacji odwrotnej przyczyną takiego stanu rzeczy może być zachwiana płynność finansowa firmy, spadek wyniku na sprzedaży, problemy ze ściąganiem należności, restrukturyzacja firmy, złe zarządzanie, uzależnienie od zewnętrznych instytucji (dotacje), nietrafione inwestycje i inne. Układ strukturalny przychodów i kosztów tworzących wynik na działalności operacyjnej jest identyczny dla obu wariantów.
Uzupełniający poziom w wypracowaniu wyniku finansowego na poziomie podstawowym
Wariant porównawczy i Wariant kalkulacyjny	ZYSK (STRATA) Z DZIAŁALNOŚCI GOSPODARCZEJ, jest wielkością, która zawiera w sobie wynik na sprzedaży oraz wynik z działalności operacyjnej. Dodatkowo pojawia się tutaj wynik na działalności finansowej. Ten rodzaj wyniku dotyczy operacji związanych z pozyskiwaniem kapitału (środków pieniężnych), jego pomnożenia oraz zapłacenia kosztów związanych z jego pozyskaniem. W firmie, które dużo korzysta z kapitału obcego (kredyty i pożyczki) per saldo wynik na działalności finansowej jest ujemny. Nie jest to oznaka kłopotów finansowych w firmie. Miarą rozpoznania tego typu zagrożenia jest wpływ wyniku z działalności finansowej na wynik z działalności gospodarczej. Jeżeli wynik finansowy (per saldo) powoduje, że z dodatniego wyniku z działalności gospodarczej powstaje ujemny, to prawdopodobnie firma nieefektywnie korzysta z kapitału obcego, co w efekcie końcowym może doprowadzić do ujemnego wyniku finansowego, pomniejszenia kapitałów własnych i pogorszenia zdolności kredytowej. Może to być zamierzonym działaniem firmy spowodowanym inwestycjami oraz restrukturyzacją, które w początkowym okresie przynosi straty finansowe. Wymaga to bardziej indywidualnego analitycznego badania. Układ strukturalny przychodów i kosztów tworzących wynik na działalności gospodarczej jest identyczny dla obu wariantów.
Finansowy poziom w wypracowaniu wyniku finansowego, czyli wpływ operacji związanych z pozyskiwaniem kapitału
Wariant porównawczy i Wariant kalkulacyjny	WYNIK ZDARZEŃ NADZWYCZAJNYCH, jest to per saldo wynik zdarzeń nadzwyczajnych nie uwzględnianych zazwyczaj w prowadzeniu działalności gospodarczej. Innymi słowy jest to efekt finansowy zdarzeń przypadkowych (losowych) dla firmy. Ich powtarzalny charakter oraz znaczący wpływ na poziom wyniku z działalności gospodarczej wymaga szczegółowego wyjaśnienia. ZYSK (STRATA BRUTTO) czyli wielkość ekonomiczna informująca o opłacalności prowadzonego biznesu przez firmę. W wypadku dodatniej wielkości jest to podstawa do opodatkowania podatkiem dochodowym i innymi obciążeniami (np. z tytułu wypłat z zysku w przedsiębiorstwach państwowych). Wynik finansowy brutto zawiera w sobie wynik z działalności gospodarczej oraz wynik zdarzeń nadzwyczajnych. Układ strukturalny przychodów i kosztów tworzących wynik zdarzeń nadzwyczajnych oraz wynik brutto jest identyczny dla obu wariantów.
Pozostałe poziomy w wypracowaniu wyniku finansowego, czyli wpływ operacji nadzwyczajnych

15