Przedmiot (materia) konstytucji p. nr 4

W obecnej dobie zakres konstytucyjnych uregulowań jest dość zobiektywi­zowany. Z analizy obowiązujących współcześnie aktów konstytucyjnych (pomi­mo ich różnorodności) wynika, że za materie wymagające konstytucyjnej regulacji uznaje się:

1. Ogólną charakterystykę danej państwowości, która dokonywana jest zazwyczaj we wstępie lub w pierwszych artykułach ustawy zasadniczej.

2. Wskazanie na podmiot lub źródło władzy (regulacja problemu legitymacji władzy publicznej) - odwołanie się do zasady suwerenności narodu. W wielu (choć nie we wszystkich konstytucjach) zawarte są postanowienia odnoszące się do partii politycznych, związków zawodowych i innych form organizacji obywateli.

3. Regulacje dotyczące praw obywatelskich, przy czym zakres regulacji, zwłaszcza praw socjalnych, ulega - choć nie bez kontrowersji - częstokroć rozszerzeniu.

4. Określenie generalnego modelu realizacji suwerenności (zasada przed­stawicielstwa, pewne procedury demokracji bezpośredniej).

5. Zasady dotyczące organizacji i kompetencji władz państwowych, zwłasz­cza regulacje odnoszące się do tych organów, które służą wykonywaniu władzy narodu (parlament, rząd, głowa państwa, sądy) i tych ich kompetencji, które tej władzy są przejawem.

6. Stosunek między państwem (jego suwerennością) a kompetencjami organów i organizacji międzynarodowych oraz prawa wewnętrznego do prawa międzynarodowego (oraz wspólnotowego).

Powyższy zakres materii konstytucyjnych wyrażany jest głównie przez zasady konstytucji. Podstawowe zasady konstytucji - tzw. zasady naczelne (por. Rozdział III) - stanowią zbiór wiodących, którymi winni się kierować władza publiczna i obywatele.

Z zagadnieniami dotyczącymi treści konstytucji wiąże się w polskim pra­wie konstytucyjnym podział konstytucji na pełne i niepełne (tzw. Mała Kons­tytucja). Określenie "Mała Konstytucja" przyjęło się używać dla aktu o randze konstytucji, który "reguluje na czas przejściowy podstawowe zasady i instytu­cje ustroju politycznego, w tym przede wszystkim organizację i sposób wyko­nywania władzy państwowej [...], ale nie obejmuje wszystkich spraw.